Kerk, School en Zending.
Gemengde Berichten.
zullen niet zeggen, dat hij altijd volkomen
schriftuurlik sprak, doch dat bemerken wij
ook wel eens in een predikatie. Wij gingen
er dan ook niet heen om te critiseeren,
doch om eens een indruk te krijger- van de
wijze, waarop deze groote man de massa's
tot zich weet te trekken.
De indruk was overweldigend. Het thema
was: Christus en Barrabas voor Pilatus.
Stel u voor zulk een groote zaal met
zulk een gemengd publiek, en op het plat
form die rijzige gestalte, die levendige fi
guur, die aantrekkelijke persoonlijkheid, den
Christus Gods als de Verlosser en Redder
van zondaren predikende met een welspre
kendheid als zelden gehoord wordt, den
zondaar v in alle zijden aanvallende, op iedere
wijze trachtende te overtuigen van zijne
behoefte aan den Christus, en daarna met
meesterlijke trekken schetsende den rijken
Christus, den gewilligen Verlosser, de Bron
des Levens, de Rots des behouds, en gij
gevoelt, daar ging kracht ter redding en ten
leven uit.
Jammer, geducht jammer, dat eenige oogen-
blikken later ons Hollandsch kar akter, onze
Gereformeerde belijdenis en opvatting van
de verkondiging des Woords zoo pijnlijk werd
aangedaan
Wat toch geschiedde Nadat de Generaal
gesproken had, moest het blijken, hoevele
zielen er getrolïen werden en behoefte had
den aan verlossing. Doch daar werd niet veel
van gezien. Toeu moesten de stafofficieren
in het vuur.
No. 1 was Mevr. Oliphant, die met een
stem van het zuiverst gehalte een lied zong,
aandoenlijk schoon en overal verstaanbaar.
Het uitstekende muziekkorps moest bij het
koor, dat telkens inviel, te hulp komen.
Zelden hoorde ik indrukwekkender hoorn-
muziek. Toen klonk het bevelbidden,
bidden. Daar viel op het platform alles op
de knieën. Toch kwam er nog niemand.
Toen rukte er een divisie op en verspreidde
zich onder het publiek. Later weer een
peleton. Nog kwam er niemand. Dan zal
Mevr. Sehoch spreken. En het was schoon,
krachtig, volkomen naar de IJ. Schrift. Weer
gezongen, gebeden, gekermd. Nog meer
soldaten rukken uit. Het platform is voor
de helft ontvolkt. Ziet, daar nadert iemand
onder het tooverachtig voetlicht en het klinkt
van het platform gij kunt de eerste niet
meer zijn, doch wel de tweede.
We vreezen bijna ons te verwijderen, en
zooals het ons gaat, gaat het meerderen.
Eindelijk, als bet getal zondaars ouder het
voetlicht grooter wordt en heel het publiek
in een soort van opwinding komt, wordt
het ons te benauwd, en op gevaar af, dat
men in ons het voornemen onderstelt om
naar de zondaarsbank te gaan, verwijderen
we ons.
We hadden veel genoten en ook zegen
ontvangen, doch gingen toen weemoedig
gestemd been. Wij gelooven dat de Gene
raal en velen met hem branden van ver
langen, om zoo mogelijk den Christus zooals
Hij stond voor Pilatus, het volk te toonen,
doch meenen ook, dat de Man der smarte,
daar staande, zich bedroefd van dat spektakel
zou hebben afgewend. Jongelingsbode
Een gunstig oordeel.
De onpartijdige historieschrijver heeft menig
feit geboekt dat als bewijs geldt voor de
kracht der puriteinsche beginselen; van den
machtigen invloed dien het Calvinisme onzer
vaderen ook buiten onze erve heeft geoefend.
Motley enMacauley, Fruin en Bakhuizen v.
d. Brink, Potgieter, Busken Huet en Van
Vloten, kwamen met Groen en Stahl en
Merle d'Aubigr.é tot eenzelfde slotsom.
Engeland's en Amerika's geschiedenis be
vatten menige bladzijde, die deze teekenaars
bezielde tot den lof der ware nationaliteit,
zooals die door het streven dier stoere,
trouwhartige puriteinen tot stand kwam.
Hiervan fevert in «Het Dagblad» van heden
een katholiek, mr. Daehne van Varick, aan
de hand van het jongste boek «The Puritan
in Holland, England and America», weder
een schoone proeve.
Met ingenomenheid maakt deze schrijver
melding van bovengemeld boek, geschreden
door den Amerikaanschen geschiedschrijver
Douglass Campbell.
Hij ziet met de geheele Amerikaansche
pers in dit boek «een daad gelijkstaande
met een nieuwe onafhankelijk verklaring
der Vereenigde Staten tegenover Engeland»
En hij voegt er deze merkwaardige uitspraak
bij: «Het is al te waar dat ten gevolge ook
onzer eigen tekortkomingen de En^elsche
geschiedschrijvers voor hun natie op het punt
stonden een lauwerkrans te veroveren, die
aan Holland alleen toekomt.»
In breede trekken schetst de katholieke
schrijver van de aanhalingen uit Campbell's
boek de volharding waarmede de Spaansche
tyrannie en de Engel che baatzucht door
onze vaderen werden weerstaan in een tijd
toen de koelheid van Kngelands Vorstin
Elisabeth niet alleen Holland maar ook
Engeland in zijn bloei tegenstond. Niet zij
maar God en de Nassau's hebben Engeland
groot gemaakt. Hebben Hollanders de
koloniën in Plymouth, Connecticut en Rhode
Island gesticht, zelfs de Enge'sche pelgrims
die later daarheen trokken, hadden eerst
«jaren lang in Holland zelf den geest, de
zeden, de ondernemingszucht, de rechtswijs -
heid in zich opgenomen, met alle andere
groote deugden, waardoor Hollands volk
zich een eenige plaats in de geschiedenis
heeft verworven.»
Vervolgens laat hjj de helden ter zee en
te land, de staatslieden en wijzen die in
Holland rijpten, voor. ons oog voorbijgaan
en voorspelt dan dat Campbell's boek, in
het Nederlandsch vertaald, zijn zegetocht zal
houden cin alle Hollaudsche kamers waar
het hart klopt op de ware plaats, voor
ware eer en grootheid, en de grootschs
plichten beseft die rusten op zulk een ver
leden.»
Van belang achten wij onze lezers te
doen weten hoe deze roomsche criticus over
de Puriteinen denkt.
Na gewaarschuwd te hebben dat niemand
zich door den titel van Campbell's boek late
afschrikken, geeft hij van onze gereformeerde
vaderen de volgende, hier en daar zeer
juiste, waardeerende beschrijving:
Lang heeft men met den naam van Pu
ritein gespot, in die type slechts mannen
ziende vol vormenleer en bijbelsche ge
moedelijkheid in taal en uiterlijk, met
komieke spitshoeden en korte broeken, later
met strakke dassen cn wijd gesneden rokken.
Daar is wel iets van aan; maar laat ons
bedenken dat het niet in de school dei-
spotters is dat men de historie leert.
Onder een min of meer zonderling uiterlijk
stak eene waarachtige vroomheid, die aan
het dagelijksch verkeer met God en aan
een nooit afgebroken overpeinzing der
eeuwige belangen haar eigenaardig karakter
ontleende. Wel dwaalden de Puriteinen vaak
wanneer zy bijzondere inspraken des harten
als Gods onteilbaren wil beschouwden en
aan gewaande Godsbevelen zonder aarzeling
of ruggespraak onverbiddelijke uitroering
verleenden. Maar in zoover zij niet alleen
de huiselijke doch ook de maatschappelijke
inrichtingen aan Gods eere onvoorwaardelijk
wilden toewijden en in dat streven hun
hoogsten plicht, hun eenige eer op aarde
beschouwden, verdienen zij gerekend te
worden tot de edelste die de aar
de ooit gedragen heeft.
Nijd en afgunst zijn hun vreemd. De
hedendaagsche tijdgeest die alles belaagt
wat edel is van geest, van karakter, van
geboorte, blijft den waren puritein verre.
Hij is een behoudsman. In alle ongelijkheid
erkent hij Gods vrije genade en wil die
ook in het openbare leven gehuldigdzien
met ontzag en vreeze voor 's Heeren liefde
rijk en alwijs bestier.
Wij onderstreepten slechts een enkele
uitdrukking, die uit dien mond van veel
waarde is.
Mocht echter de heer Daehne de puriteinen
bij het conservatieve corps in den minder
goeden zin willen inlijven, of tegen zijne
bedoeling hen, bijv. op sociaal terrein voor
stellen als minder energieke fatalisten, dan
komen wij daartegen op. De puritein eerde
Gods bestel, doch niet ter vergoelijking van
de ongerechtige ongelijkheden; die namelijk
welke waren tegen Gods gebod. Daartoe
toch was hij te veel bijbelsch.
Doch hooren wij verder.
Wat is eigenlijk een puritein?
Evenals Macauley verstaat Campbell onder
puritein een christen, welke in gewetens
zaken geen Staatsdwang duldt en desnoods
dien vrijen moed bezit wier verheerlijking
aan d' Aubigné, zfjn „Deux Rois et
deux Eoyaumes' ingaf. Voor hen
is de type van den puritein de groote
Andrew Melville, als hjj tot koning Jacobus
VI spreekt:
„Ik zeg u, Sire, er zijn twee Koningen
en twee Koninkrijken. Daar is Christus
Jezus de Koning en Zijn Koninkrijk is de
kerk, walker onderdaan Jacobus VI is, en
in wiens Koninkrijk men geen koning,
nochheer noch hoofd doch alleen lid kan zijn."
Deze lof den puriteinen der 17e eeuw
toegezwaaid, toegezwaaid door een roomsche,
is ons borg dal de blaam die vaak van roomsche
zijde op de calvinisten van onzen tijd, vol
gens het roomsche Kamerlid Van Vlijmen
de aartsvijanden der katholieken, geworpen
wordt, niet beklijven zal, en dat over weinige
eeuwen de roomsche historieschrijver een
even onbevangen oordeel zal durven uit
spreken over de gereformeerden, of antire
volutionairen, of hoe men ze ook noemen
wil, van de negentiende eeuw. Waarbij
dan in het oog gehouden kan worden dat
gelijk Rome en de Puriteinen der 16e eeuw
elkanders tegenvoeters waren, het geen
schande voor het Calvinisme der 19a eeuw
zal behoeven te zijn door Rome als haar
aartsvijand in den edelen zin (dat is van
alle hartstochtelijkheid ontdaan) te worden
geteekend.
Twee koningen en twee koninkrijken.
15 Augustus 1892.
In een der Hollandsche bladen vindt
men in het verslag van de Scheveningsche
Sport-tentoonstelling het volgende omtrent
De Oester-, Mossel-en Ansjovis-cherij. Zij
is vertegenwoordigd door een interessante
en leerzame collectieve inzending uit Zeeland
en Bergen op Zoom bijeengebracht door het
bestuur der visscherijen op de Schelde en
Zeeuwsche stroomtn, de ansjovisvisscherij
de Schelde te Bergen op Zoom, de Ned.
Maatschappij voor kunstmatige Oesterteelt
aldaar, de afd. Yerseke der Ned Visscherij-
vereeniging, de Wed. Kakebeeke te Yerseke,
baron Groeninx van Zoeleu te 's Gravenhage
De Groot en Bolier te Yerseke, den Zeeuw
sche Oesterput te Bergen op Zoom, P. H.
de Rjjke aldaar, B. A. Veensman te Tolen,
A. C. de Blinde te Wemeldinge, Jac. Kake
beeke en Co. te Goes en J. J. Óchtman te
Goes.
In deze collectie vindt men o. a. een voor
stelling van een oesterput, besloten tusschen
de oude schansen van Bergen op Zoom en
een ansjovisweer, bestaande uit twee trech
tervormig naar elkaar toeloopende rijen
rijswerk, waardoor de visch wordt gedreven
in den mond van de vlak daarachter liggende
fuik. Verder vindt men er een model-hoog
aars, een schip voor de oestervisscherij, een
Toolsche schouw, een slagreif om mossels
te visschen, verschillende ijzeren en zinken
kweekbakken voor afgestoken oesters, en
vaten ter verpakking van oesters.
liet Centrum heeft ter gelegenheid
van het 25j >rig priesterfeest van dr. Schaep
man ten feestnummer doen. verschijnen,
opgeluisterd o. a. inet het portret van den
jubilaris, zoowel op diens tegenwoordigen
leeftijd als van vóór 25 jaren toen hij zjjn
loopbaan begon.
De St. Crt. bevat de statuten van de
naam! -ze vennootschap Oestermaatschappij
Ora il Labora te Yerseke. De vennoot
schap /al gevestigd zijn te Yerseke en wordt
aai g-gaai» voor den tijd van 23 jaren, te
reken -n van den dag, waarop de akte van
oplichting zal zijn verleden.
Het kapitaal der vennootschap wordt be
paald (pa f2000, verdeeld in 10 aandeelen,
elk I DJ.") De vennootschap geeft ten doel
het lm van visseherijperc elen, welke
w iden v- i-pacht door het bestuur der
vi -chei iji-n op de Schelde en de Zeeuwsche
siAinii-n, la in- eus de exploitatie daarvan,
ouder andere loor het beleggen met pannen
en and ie v or werpen, ten einde de kunst
matige oest t teelt uit de oefenen, alsmede
den verknop dei' producten.
Yooiloopig treedt als voorzitter op de heer
J. Molhoek; als vice-voorzitter de heer M.
de Koeijer; als secretaris-penningmeester de
beer J. Blok en als commissarissen de heeren
P. Bruynzeel en J. van D.imme.
Bij kon. besluit wordt ingesttld een
Staatscommissie, belast met het onderzoek
der vraag of de gedeeltelijke droogmaking
van de Zuiderzee, gelijk zij ontworpen is
door de Zuiderzee Vereeniging, uitvoerbaar
en in liet algemeen belang van den Staat
mort worden gerekend. D.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Zij der veld en te Biervliet ds.
F. Ch. Geerling te Domburg.
Aangenomen r.aar St. Annaland door ds.
J. R. van Kooy, te Steenderen en Bronkhorst.
Bedankt voor Medemblik, door dr. J.
Helder, te Zierikzee.
Mededeelingen omtrent de collecten voor
de scholen met den bijbel worden niet
ingewacht dan van de correspondenten der
locaie comité's. Wij vermelden alvast dat
die te Bruinisse langs de huizen heeft op
gebracht f 107,25.
Te Terneuzen bracht zij op f 228,76.
Het vorige jaar bracht die op ruim f320.
Het groote verschil ligt hierin dat dit jaar
voor de eerste maal Hoek voor zichzelve
collecteerde. De collecte bedroeg daar f 131
welke som dienen zal tot steuning van bet
schoolfonds. Het plan bestaat aldaar om
in het a. s. voorjaar zoo vroeg mogelijk te
beginnen met den bouw der Chr. school.
De heer J. de Koning Jr., onderwijzer
aan de Chr. school te Ierseke, heeft be
dankt voor eene benoeming tot onderwijzer
aan de Chr. school te Strijen.
Geslaag i voor het fransch 1. o. te
's Gravenhage mej. N. L. oorbeitel van
Ritthem, en de bh. A. Beerens te Nieuwvliet
en G. M. v. d. Ende te Oudvostneer.
Te Ierstke wordt een nieuwe Chr.
school gebouwd. De noodige grond is reeds
aangekocht.
Benoemd tot onderwijzeres a/d. chr.
school te Sluis mejuffr. J. J. Bal, onderw. aan
de chr. school te Veere.
Voor de betrekking van hoofdonderwijzer
aan diezelfde school hebben zich elf sollici
tanten aangemeld, waarvan echter slechts 7
in het bezit zijn der vereischte akten en
dus voor benoeming in aanmerking kunnen
kornen. Uit dit zevental zal door het bestuur
een drietal worden uitgenoodigd om bevvyzen
van hunne bekwaamheid te geven. Genoemd
bestuur besloot in zijne vergadering van
gisteren tevens zich te wenden tot H. M.
met het verzoek om vrijstelling tot het geven
van onderwijs in de gymnastiek in de vol
gende twee jaren.
Goes. In den afgeleopen acht hielden
blijkbaar mondlustige hon len weer een
strooptocht. Eenige hokken inet konijnen
buiti n op de erven staande, z(jn van hunne
plaats gesleurd. Hokken onderst boven,
waarin de konijnen, min'of meer verwond,
nog aanwezig, dragen allen duidelijke ken-
teekenen van versche beten en schrammen
van den buitenkant. Een hok met spijlen
van andere, zijn voor belangstellenden ter
bezichtiging aan het politie bureel.
Inmiddels worden weer konijnen, inge
wanden en stukken van het vel terugge
vonden op 160 passen van deerven verwijderd,
dicht order den grond onder struikgewas
begraven, welke konijnen, een paar dagen
geleden, onder dergelijke omstandigheden
blijken te zijn vermist.
Goes. Hedenmorgen had hier een on
verwacht treffend sterfgeval plaats. Een
geacht en bemind ingezetene van Wolfertsdijk,
J. T., die een boodschap in de stad moest
doenwerd op den 's Heer H endrikskinderendijk
nabjj de hofstede van den landbouwer Rouw
door een toeval overvallen en bleef op de
plaats dood. De ontboden geneesheer kon
slechts den dood constateeren.
Een familielid van den overledene, die
toevallig daar voorbij reed, keerde met zijn
rijtuig terug, liet lijk medenemende, zoodat
een inmiddels ontboden ziekenstoel uit het
gasthuis als niet noodig, kon worden terug
gezonden. De overledeue was ruim 50 jaren
oud en laat een groot gezin achter.
Wilhelminadorp. Op het erwtenland
sloeg Zaterdag in den Wilhelminapoldereen
span paarden op hol, met het treurig ge
volg dat de voerman Visscher tusschen de
paarden iel en het voertuig hem over beide
beenen ging, zoodat die lichaams leelen zwaar
beschadigd werden. Naar zijne woning
vervoerd werd door doctor Coenen spoedig
geneeskundige hulp verleend. Zijn toestand
is ernstig.
Kruiningen. Als een bijzonderheid
kan gemeld worden dat op de hotstede van
den heer D. Blok, alhier, een varken ze
ventien jongen ter wereld heeft gebracht.
Als een bijzonderheid kan worden ge
meld, dat onder de gemeente Stavenisse, in
een akker met erwten, oen schildpad is
gevangen. Hoe liet daarin is gekomen is
onbekeod. Het dier bevindt zich in een goeden
welstand.
lot lid van den dqkiaad van den
cilamiteusen Leendert Abrahampolder is
benoemd de heer C. van der Maas te Cats.
Vrijdag is onder de gemeente Cort-
gene aangespoeld een lyk van het manne
lijk geslacht waarschijnlijk de knecht
van schipper Doorenbos en zoodanig in
ontbinding verkeerend, dat het onmiddellijk
daar ter plaatse in de slikken is begraven.
Aan het observatorium te Vlissingen
is met ingang van 1 October a. s. benoemd
de heer Anker, gepensioneerd ópper-stuur
man bij de marine, wonende te Rotterdam
die tevens zal belast worden met de mete-
reologische waarnemingen endetijdinrichting
De vorige week kwam te Amster
dam een koopman in lucifers aan een
woning aanschellen. Hem werd gezegd dat
er niets noodig was. Hij ging hieiop heen,
doch liet de deur aan staan. Een k wartier
later keerde hij weder, opende de op een
kier staande deur en liep de trap op, begaf
zich in de woonkamer, stal een gouden
horloge met standaard, vertrok haastig weder,
sloot de deur en verdween onder de menigte.
Toen de diefstal ontdekt en aangegeven
werd, bleek de vogel gevlogen.
Te BarendrecLt moet eene vrouw
overleden zijn ten gevolge van den schrik
ontstaan doordien drie personen des^nachts
gewelddadig op deuren en venster* harer
woning geslagen hadden.
Zekere De J. uit Dordrecht was een
jaar geleden als milicien van het 4e regiment
infanterie gedeserteerd er: bereisde voortaan
de kermissen met Maria T. uit Zierikzee.
Hij wist zich in al dien tyd onherkenbaar
te maken en door het vak van hardlooper
uit te oefenen, zijne aanhouding te voor
komen. Maar plotseling kwam er in 's mans
positie een onwelkome verandering. Zijne
gezellin wenschte zich niet langer met hem
op te houden, maar hem te verlaten. Hierop
besloot hij zich vrijwillig ter beschikking
te stellen van de justitie, doch verlangde
dat Maria dit ook zou doen, daar h(j anders
zou verraden, dat zij nog 3 maanden ge
vangenisstraf, haar wegens diefstal door de
Rechtbank te Zierikzee opgelegd, moest
ondergaan. Het eind van de hi-torie was,
dat beiden hunne schreden naar het bureau
van politie richtten, en daar in be
waring werden gesteld.
In sommige gedeelten van ons land
heelt bet in don nacht van Woensdag op
Donderdag sterk gevroren.
De landbouwers vonden in den vroegen
morgen het gras met eene laag rjjp bedekt
Dezer dagen stoeiden eenige knapen
te Oosterend op Tesse) met elkaar. Een
der jongens had een mes in de hand en
trof met het hecht een makkertje in 't lin
keroog. Na hevige pijr.en te hebben geleden,
is de knaap naar Amsterdam gereisd om
hulp bij een oogheelkundige te zoeken. Er
was echter niets aan te doen en het ge
troffen oog moest worden uitgenomen.
Geneeskracht van het eiwit
Om snij- en brandwonden te genezen,
is er geen sneller werkend middel dan
rauw eiwit. Vooral bij brandwonden ver
dient het de voorkeur boven collodium, en
heeft ook nog dit voor, dat het meestal
dadelijk bij de hand is. 't Is de inwerking
van de lucht, die de wond door ontsteking
verergertmaar hel spoedig opdrogend
eiwit vormt eene huid, waar de lucht
niet kan doordringen. Ook is eiwit een
der krachtigst werkende middelen tegen
buikloop. Met of zonder suiker geklopt en
opee s ingeslikt, heeft het eiwit eene heil
zame en verzachtende uitwerking op de
ontsteking van de maag en de ingewanden.
Bij gewone gevallen zijn twee, hoogstens
drie eieren daags voldoende; en thet is niet
alleen medicijn, maar ook een licht voed
sel, zooals voor den zieken het dienstig-1
is en bevi rdert des te sneller zijne genezing.
Twee vreemdelingen waren de vorige
week het slachtoffer eener justiüëele ver
gissing. Er waren namelijk te Naarden
twee valsche munters gezien. De politie
meende ben te herkennen in de twee
vreemdelingen en rekende hen dus in, met
beschuldiging van het uilgeven van valsche
guldens. Thans zijn de heeren na zes
dagen in hechtenis te zjjn geweest, weder
op vrije voeten gesteld. De een, een Ame
rikaan, moet een rjjk man zijn, die jaarlijks
duizenden verteert en sinds zeven jaren in
«Mille Collonnes» te Amsterdam kamers
bewoont, terwijl de ander, koopman in
diamanten, jaarljjks f20,000 verdient.
Er moet dus eene schromelijke vergissing
bij de «herkenning» hebben plaats gehad.
Kan je denken
In den stoomtram, welke Vrijdagmorgen
omstreeks half tien van Hilversum naar
Amsterdam zou vertrekken, bevond zich in
de derde klasse een man met zijn dochter
van omstreeks 19 jaar, die op vaders knie
had plaats genomen.
Toen de conducteur om de kaartjes kwam,
gaf de vader een plaatskaartje, doch toen
