1692. No. 134.
Donderdag II Augustus.
Zesde jaargang,
m
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK. te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
IJK.
DE BALANS VAN EUROPA.
4)
DE HEMEL OP AARDE.
In de jaren I90I- 1912.
uw.
e1.kfn MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Pr jjs per drie maanden franco p. p. f 0.95.
Enkele nummers0.02'.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
r
\eere, ook voor Vrouwepolder, 12 Augustus-
Arnemuiden, ook voor Nieuw- en St. Joos*
land, 13 Augustus. Oost- en West-Souburg,
ook voor Ritthem, 15 Augustus. Vlissingen,
16 tot 27 Augustus.
Indien de sociale toestanden niet ieder
jaar ernstiger en meer ingewikkeld wer
den, zoodat de dreigende profetie van de
naderende revolutie voor het einde dezer
eeuw lang niet tot de hersenschimmen be
hoort, men zou haast gelooven dat het
vrederijk aangebroken is.
Heelt de negentiende eeuw, zoo oud
als ze is, wel zoo algemeene politieke rust
gekend
Oorlogen noch geruchten van oorlog be
reiken ons oor. Politieke verwikkelingen
storen de algemeene rust geen oogenblik.
Op de meest; vreedzame wijze, slechts
voortdurend tot de tanden gewapend, ar
beidt ieder lid der Europeesche Staten-
familie, meestal in goed overleg met de
andere.
Engeland verwisselt dezer dagen van
politiek. De liberale Gladstone, twee-en
tachtig jaren oud, zal den conservatieven
Sord Salisbury vervangen, daartoe gedrongen
door de uitspraak der stembus, die zich voor
het program van den grijzen staatsman
heeft verklaard.
Hoofdinhoud van dit program is de zelf
standigheid van Ierland. Met vaste hand
en onbezweken moed, wijst Gladstone sinds
jaren op zelfstandigheid van Ierland als het
eenige redmiddel voor dat verarmde land.
Mogen hem nog eenige jaren van werk
kracht gegund zjjn om althans iets te
aanschouwen van de uitkomst zjjner hoop
volle verwachtingen.
In België is men bezig eene herziening
der Grondwet tot stand te brengen, in
omvang ongeveer aan onze jongste Grond
wetsherziening gelijk, in den geest meer
clericaa! getint dan de hedendaagsche.
Het is van algemeene bekendheid dat
onze zuidelijke naburen wat luidruchtig
zjjn, anders zou men haast vreezen dat
deze operatie niet vreedzaam afloopenzal.
Hunne dagbladen althans zijn erg on
rustig.
Duitschland hoort Daar de redevoeringen
van zijn oud-kanselier Von Bismarck. Op
de reis des Vorsten wordt hij allerwegen
gehuldigd en geeft in ruil daarvoor een
redevoering ten beste die een oogenblik
bewondering of critiek ontlokt, om weldra
vergeten te worden.
Rusland doet door de helaas, voortschrij
dende cholera van zich spreken en Spanje
viert het vierde eeuwfeest der ontdekking
van Amerika.
FEUILLETON.
Toen Jochem zjjn familie aan Loebvoor-
steld, keek deze de vrouw van Jurgen met
belangstelling aan en, aangezien de nieuwe
regeering er niets tegen had, wanneer een
broeder een zuster kuste, drukte hij zijn
wulpsche lippen op den frisschen mond van
de jonge vrouw, die vol schrik hem van
zich stootte.
«Ik breng jelui van avond een bezoek»,
zei hij. «Broeder Jochem zal mij wel zeggen,
waar gij wening gevonden hebt».
Daarop ging hij naar het raadhuis, want
hij had nog zeer veel werk.
Een honderdtal aangeklaagden moest hij
nog hooren, en hij veroordeelde ze allen
ter dood.
Wanneer men bedenkt, dat Loeb aan
klager, verdediger en rechter tegeljjk was,
zal men begrijpen, dat hjj het druk had.
De een had het volk bestolen, de ander
belogen, een derde heulde met de vijanden
des volks, waaronder ook de Heere God
werd gerekend; wie Hem aanriep, was een
vijands des volks.
Het waren meest arme menschen, die
men eenige weken later zeker zou hebben
laten leven; maar eerst moest er orde ge
maakt, daartegen was geen barmhartigheid.
De meeste veroordeelden waren meer dom
dan slecht. Zij hadden niet kunnen be
grijpen, dat er in den nieuwen staat geen
persoonlijk eigendom meer bestond. Hier
was het een oude vrouw, die haar zjjden
japon, waarin zij vóór veertig jaar getrouwd
was, had verborgen; daar was het een
kleermakersknecht, die een spaarduitje had,
een onnoozele vjjftig gulden, en die dagelijks
op het stadhuis kwam met zjjn spaarbank-
Ziedaar alles. Niets stoort de rustige
rust van Europa.
Zelfs Frankrijk niet.
Dit is wel het opmerkelijkste in de
hedendaagsche geschiedenis van Europa, dat
er van Frankrjjk niets te zeggen valt. Een
gansche eeuw lang heeft Frankrijk de
eerste en voornaamste plaats bekleed in de
staatkunde van Europa. De revolutie en
het Keizerrijk hebben alle staten beheerscht.
De Marseillaise deed in alle hoofdsteden
van Europa de tronen sidderen. De barricaden
van Parijs woelden de straatsteenen los. De
rechten eischende taal der Revolutie streelde
oor en hart der menigte.
En later 1
Na de Revolutie kwam de Restauratie
en het Koningschap, de Juli monarchie en
het tweede Keizerrijk. Maar onder dat alles
bleef Europa de oogen op Frankrijk gericht
houden. Het fronsen der wenkbrauwen van
den avonturier in de Tuileriën deed de beurs
van Europa dalen.
Het is anders geworden sin Is de dagen
van Sedan en Parijs. Frankrijks wil is niet
meer Europa's wet. Hoeveel gevaarljjke
stollen ook in de geheele wereld opgehoopt
liggen, Frankrijk is de brandstichter r.iet
meer. Wat in Frankrijk geschiedt laat
Europa koud of wekt haar lachlust op.
De laatste held van Frankrijk was
Boulanger.
De man der reclame. de man wiens
leven zoo theatraal eindigde op het kerkhof
van Ixelles, die man was de politieke held
van een volk dat zoo dikwijls van hoage
en edele krachten getuigenis gaf. Hij trad
in 't spoor der diplomaten van zeldzame
bekwaamheden, bij wie gewetenloosheid zoo
menigmaal met qver om den voorrang dong.
Jules Favre, een der bekende Fransche
staatslieden uit de dagen van '70, heeft
eens gezegd: het tweede Keizerrijk is niet
ondergegaan in bloed, maar in slijk.
Is het met Frankrijk wel anders?
Gerechtigheid verhoogt een \olk, maar
de zonde is een schandvlek der natiën.
Tienden.
In de laatste weken hebben de land
bouwers in het Tilburgsche zich ernstig
verzet tegen de invordering der tienden,
en daarmede getoond dat zjj meer kunntn
dan pruttelen tegen dit zoo niet onbillijke,
toch zeker onaangename tiendrecht.
Natuurlijk is hier alle gelijk niet aan
de zijde der pruttelaars, die met historische
gegevens of rechtskundig vaststaande rech
ten minder bekend, wel eens een minder
juist oordeel vellen over deze quaestie.
Nochtans is het te betreuren dat bij den
gedrukten toestand, waarin de landbouwer
vooral in N. Brabant, op dit oogenblik ver
keert, de regeering geen ander middel tot
smoring der klachten wist, dan den land-
boekje om dat geld. Hij kon maar niet
begrijpen, dat het geld van de spaarbank
aan den nieuwen staat behoorde en, toen
hij nu heden weder kwam, begon het
rooien Loeb te vervelen en liet deze hem
het hoofd voor de voeten leggen. En zoo
ging het voort. Op een andere plaats had
men weder iemand aangetroffen, die op de
knieën lag te bidden. In het kort, het was
meest dom volk, dat sterven moest, omdat
het maar geen begrip van de nieuwe orde
van zaken kon krijgen.
Intusschen had Klaas Jurgen een onder
dak gevonden in een armoedigen stal aan
het einde der stad. Alle behoorlijke huizen
waren reeds bezet.
Nu ging Klaas er op uit, om wat eten
te zoeken.
Het ging overal vrooljjk toeeten en
drinken scheen er in overvloed te zijn
maar vraagde Klaas om wat het behoorde
hem immers even goed als de anderen
dan was het: «Ga maar hiernaast, wij
hebben net genoeg voor onszelf.» Eindelijk
had hij na lang zoeken een roggebrood en
een -flesch bier. Hiermede ijlde hij terug
naar de zijnen, maar hij moest zichzelven
toch bekennen het [thuis beter gehad te
hebben.
Maar het liep beter af, dan Klaas gedacht
had. In zijn stal vond hij Jochem en Loeb,
die een groote mand met allerlei goede zaken
reeds uitgepakt hadden.
Daar lag op de tafel een worst, een gebraden
gans, brood en boter, en dan nog allerlei,
dat Klaas niet kende en vroeger alleen door
de rijken gegeten werd. En bjj dat alles
drie llesschen champagne.
De dikke jongen zat reeds duchtig te
schransen; maar Trijn stond zwijgend met
een somber gelaat bjj de tafel.
Toen Klaas rooien Loeb voor al zjjn heer
lijks bedankt had, vertrok deze met Jochem,
bouwers de marechaussee op hun dak te
zenden.
Tosh wordt door vele particulieren ernstig
gezocht naar middelen om tot afkoop der
tienden te geraken door de tiendheffing
zelve. In een aantal gemeenten hebben de
aanzienlijkste ingezetenen associatiën ge
vormd die gelden opnamen, en zich verbonden
om de tiendvruchten naar tiendrecht in te
brengen, totdat de schuld geheel gedelgd
z.d zijn.
«Het Dagblad voor Nederland» wijst
hierop en noemt «gemeenten, waar de
geheele actie officieus van het gemeentebe
stuur uitgingja zelfs is er ééne gemeente
in de nabijheid van Tilburg, waar de bur
gemeester persoonlijk eigenaar van de aan
gekochte tienden werd, die echter toen
de schuld (van meer dan f 100,000) door
hem afgedaan wasden tiendenlast eenvoudig
ophief, zonder eenige bate voor zich zelve
te bedingen.
«Ieder die met de groote nadeelen der
tiendheffing uit een landbouwkundig-ceco-
nomisch oogpunt bekend is, zal terstond
inzien, welke weldadige uitwerking de ver
nietiging van het tiendrecht op het land
bouwbedrijf uitgeoefend heeft, vooral sedert
de intensieve cultuur meer op den voorgrond
getreden is.
«Het mag voor een goed deel daaraan
worden toegeschreven, dat de landbouwers
in Noord-Brabant, hoewel hunne gronden
veelal schraal zjjn èn veel bemesting en
bewerking eischen, aan de malaise het hoofd
hebben kunnen bieden, die zelfs in meer
/ruchtbare streken zulke verwoestingen heelt
aangericht.
«Nu zijn er enkele gemeenten, die ter
kwader ure de tienden uit de publieke
geldmiddelen hebben aangekocht of uit
leeningen, die officieel weiden aangegaan
Daar behooren de tienden naar burgerlijk
recht tot de eigen lommen der gemeente
en kunnen zjj dus theoretisch met het
oog op de regelen der gemeentewet be
schouwd niet eenvoudig worden afgeschaft.
En toch zal men moeten toegeven, dat deze
juridische onderscheiding aan hel begrip dei-
eenvoudige boeren ontsnapt. Zij kunnen
maar niet begrijpen, waarom zjj met den
tiendlast bezwaard bljjven nadat de leeningen
waarover wij boven spraken, uit de over
winsten van hunne tiendvruchten zjjn ge
amortiseerd terwjjl men in naburige gemeen
ten, waar praktisch alles op dezelfde wijze
is geschied, die ongelukkige tiendheffing te
boven gekomen is. Naar hunne voorstelling
ligt de zaak aldus: De sterkste klasse du-
bevolking 1 industriëelen en neringdoenden)
maken van hunne meeiderheid in den ge
meenteraad misbruik om de gemeentelasten
uitsluitend op de zwaksten (de boerer) te
leggen, waardoor de overige gemeentelasten
tot lager bedrag kunnen worden omgeslagen,
dan anders wel het geval zou zijn.»
die zijn zuster in het oor fluisterde:
«Kom, wees toch niet zoo dwaas, geef
Loeb zijn zin».
«Nu, moeder», riep de boer, «dat noem ik
woord houden, wanneer er verder ook zoo
voor ons gezorgd wordt, zullen wij spoedig
alle narigheid vergeten».
Hjj begon zoo ijverig te eten en te
drinken, dat hij niet dadelijk opmerkte, dat
zjjn frouw niet al.
«Moeder»! riep Klaas eindelijk, «waarom
eet gij niets»?
«Behoort het ook tot de orde van den
nieuwen staat», zei de vrouw zonder te ant
woorden op de gedane vraag, «dat de een
de vrouw van den ander nemen kan Jochem
zegt, dat ook iedere vrouw het eigendom van
allen is. Zeg, man, «riep zij met beangste
stem, «moet ik het gedoogen, dat men mij
ran je wegneemt»?
«Ik sla ieder de ribben stuk, die je aan
raakt Trijn»riep de boer en sloeg met zijn
zware vuist op de tafel, zoodat de flesschen
rinkelden. «Het is gemeene taal van je
broeder, om zoo te spreken»
«Dat meende ik ook», zei Trjjn, en zette
zich merkbaar verlicht aan tafel en at het
roggebrood, dat haar man had medegebracht.
De geschenken van rooien Loeb raakte zjj
niet aan.
Terwijl Klaas Jurgen nog zat te eten,
kwam er een boodschap van het stadhuis.
Hij moest als getuige optreden in een ge
pleegd misdrijf.
Hoewei Klaas niet gaarne onder het eten
gestoord werd, achtte hjj het zich zulk een
eere in een gewichtige zaak te mogen op
treden, dat hij dadelijk zjjn muts opzette
en met den bode medeging.
Wie weet, mogelijk werd hij nog lid van
de commissie!
Wanneer het niet zoo donker was geweest,
had hij in de nabijheid van den stal drie
Het blad geeft vervolgens dezen zjjns
inziens afdoenden maatregel ter tegemoet
koming aan de hand
Al dadeljjk zou de conversie van den
tiendlast in een billijke grondrente veel bij
dragen om de nadeelen der tiendheffing te
ondervangen.
Neem aan, dat het gemeentebestuur een
billijk tarief vaststelde tot afkoop van den
tiendlast waarbij men het precaire van het
bezit in aanmerking kon nemen. Wanneer
nu volgens dat tarief de tiendlast eener
bouwhoeve van 5 hectaren (bouw- en wei
land) afkoopbaar ware voor f300, dan zou
men, naar den tegenwoordigen rentestand
aard, een grondrente kunnen vestigen van
f9 per jaar. Het zou dan niet lang duren
of de tienden waren afgekocht en binnen
korten tijd ook de grondrente, zonder dat
de gemeente haar vermogen weggeschon
ken had.
Het is te wenschen dat de tiendenquaestie
langs vreedzamen weg hare oplossing vinden
mag. Het laatste woord is in deze zaak
nog niet gesprokan.
10 Aug. 1892.
Wij verwijzen belanghebbenden naar de
advertentie in dit no. betreffende de plaat-en
waar de heer Zoutman deze week zal te
spreken zijn over de zaak der landverhuizing
naar Colorado.
Naar het L. D. verneemt, is de
gezondheidstoestand van den oud hoogleeraar
dr. Matthias de Vries zeer zorgelijk.
Bij Kon. besluit is benoemd tot inspec
teur der registratie en domeinen van de
3e klasse, tjjdelijk in de divisie Middelburg,
de heer J. W. Maassen, thans ontvanger der
reg. en dom. te Sliedrecht.
De Oranjevaan «opgedoekt?» De
redactie heelt aan hare lezers meegedeeld
dat het blad na 1 September niet meer in
zjjn tegenwoordigen vorm zal verschijnen,
eu alleen zal uitkomen in tijden van ver
kiezingen.
Tegen den tjjd van de uitbreiding van het
kiesrecht zeker een zeer te betreuren besluit.
Niet het minst, wjjl nu de Utrechlsche anti
revolutionairen voortaan degeregelde degelijke
voorlichting van het Stichtsche blad zullen
moeten missen.
Neme een ander spoedig h >re taak over,
opdat in deze overwegend anti-liberale provin
cie niet het liberalisme alleen aan het
woord zjj.
Een sollicitatie. In de Nieuwsbode
komt een advertentie voor uit St. Maar-
tensdjjk, waarin 6 candidaten worden aan
bevolen. Er staatzij worden «den liberalen
met ernst aanbevolen als mannen die de
Kermis in eere zullen houden.»
Wij behoeven er niets bij te voegen.
De eerste kamer is weder vergaderd
geweest. De heer De Savornin Lobman
heeft verlof bekomen den minister van
mannen kunnen zien, waarbjj ook den
rooien Loeb.
Op het stadhuis moest Klaas eerst lang
wachten. Na een half uur uur kwain zjjn
zwager bij hem om te zeggen, dat de zaak
was uitgesteld, en hem uit te noodigen met
de leden van de commissie hst avondeten
te gebruiken.
Klaas volgde Jochem, die zeer in zijn
achting steeg, in een prachtige zaal, waar
vroeger de gemeenteraad vergaderde.
Hier ging het lustig toe.
Mannen en vrouwen in grooten getale
zaten etend, drinkend en rookend om de
tafel, die er nog fijner uitzag dan die van
den boer in zjjn stal.
Hij moest zich mede aan tafel zetten. Het
zou hem hier wel goed bevallen zijn,
wanneer hjj niet geërgerd ware door de
liederlijke wjj/.e, waarop het da-ir toeging.
De vuilste taal moest hjj hooren en de
zedelooste dingen aanschouwen. Het schaam
rood sloeg hem naar het aangezicht en
met een beklemd hart maakte hij zich weg.
Was dat nu de ideaalstaat der sociaal
democraten
Niet. weinig ergerde het hem ook, gezien
te hebben, hoe de leden van de commissie
zich te goed deden, terwijl de duizenden, die
van het land gekomen waren, maar moesten
zien, hoe zij onder dak en aan spijs en
drank kwamen.
«Wat zal het weder morgen zjjn?» dacht
hij en bleef een oogenblik staan, om een
wagen veroordeelden voorbjj te laten gaan,
die ter gerichtsplaats gevoerd werden.
Wat zal het morgen zijn?
Klaas Jurgen had die vraag kunnen ach
terwege laten, want als den volgenden
morgen de zon zou opgaan over zjjn kleinen
akker waar hij zich maar al te graag
terugwenschte zou zjj hemzelf niet meer
beschjjnen. (Wordt vervolgd).
