[ING
uw.
ninge Visser
SEEN,
nhuis te huur,
1892. No. 128.
Donderdag 28 Juli.
Zesde jaargang.
Gravenstraat,
e, geurige, goed.
houdende
HANDEL.
10NDSMERK,
TELEGRAAF."
ienst Midd.-Vliss.
VËRSCHI.I AT
G. M. KLEMKERK. te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
Tweeërlei Levensbeschouwing.
SAMUEL CROWTHER,
VOOR DE SCHEEPVAART.
magazijn van
IRINCHEM,
ij de onderstaande Dépot-
QU1ST.
Wed. HENDRIKSE.
AN.
DE BRUIJNE.
J. KOOMAN.
4COB ZANDEE.
DEURLOO.
j. M. L. J. GOEDHALS.
DUIJN HOUWER.
3. A. METS.
C. VAN SPRANG,
if AN DER MADE.
VERSCHURE.
zijn gratis verkrijgbaar,
geen Dépots gevestigd zijn,
iers gevraagd.
veel f 4,50. 70 KG. Mais-
G. Voerblom met inbegrip
G. puik Tarwemeel f 8,
webloem t 6, Voorts:
«melen, Rogge en Tarwe
prijs.
DE LELIE,
CORNs. DE REGT.
bij P. VERBURG Az.,
jrmaker, in Tapijten en
o e s.
14. Middelburg.
Ct. p. ons, Zoet 8, 10
munt 8 Ct. per ons.
1BOOTDIENST
LDDELB.-ROTTERDAM.
Igens stadsklokken.)
;zonderd Zondags, v. Vlis-
Middelburg 10,van
dBOOTDIENST
delburg en Zierikzee.
Zierikzee Spoorweg Goes.
us 20 min. na kloktijd).
Juli.
mid.
4,30
4,30
4,30
4,30
4,30
3,—
Van Zierikzee
'smorg. 'smid,
Dinsd. 26 7,30
Dinsd. 2611,30
Woen. 27 7,30
Dond.
Vrijd.
Zat.
Zond.
28
29
30
31
7,30
7.30
7,30
6,-
3,30
3,30
3,30
3,30
6-
Juli.
3,30
3.30
van Antwerpen
Dinsd. 26 'smorg. 7.-
Dond. 28 9.-
Zat. 30 9.—
IburgGew. tjjd. Voorm.
10, 10,35. Namidd. 12,20,
5,50, 7,—, 8,20.
gen: Greenw. tijd. Voorm.
30, 11,Namidd. 12,40,
6,05, 7,25, 9,-.
gen aan de Keersluis aan.
in wordt niet aan de Abeele
;elegd.
IBUSDIENST
JKSCHE VEER-GOES.
litzondering van Dinsdags,
gs geen dienst),
fertsdijksche Veer 6.40-J-,
-, 5.-.
(Station 8.1f, 2,34-J- (Slot
ide) 6.30.
Dinsdags:
rtsdjjksche Veer 9. 5.—-•
(Slot Oostende) 2.30,6.30.
i-tijd.
ei ken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Pr jjs per drie maanden franco p. p. f 0.95.
Enkele nummersƒ0.02'.
6 UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent. iedere regel
meer 10 cent.
Het gebeurt zeker niet dikwijls dat de
lezers van de Zeeuw een oog slaan in de
tooneel-litteratuur. Tusschen Kerk en tooneel
tusschen tooneel en godsdienst zelfs gaapt in
onze dagen een afgrond. Het tooneel is vreemd
aan alle hoogere aspiratiën. Dat er een
wereld is der toekomst, dat er kracht en
troost is buiten den mensch dat er nog
iets anders noodig is dan een goede wil en
goede voornemens, daarvan spreekt het too
neel niet. Het is dus volkomen te begrijpen
dat geen christen zich bezig houdt met het
tooneeL
Toch, een courant mag als trouwe tolk
van de geschiedenis van den dag wel eens
wijzen op illustre uitingen van de ons tegen
gestelde levensbeschouwing.
Als zoodanig kan uitstekend dienen het
zoozeer geroemde tooneelstuk Het goud-
oischje.
Dit stuk in het Engelsch vertaald, in een
onzer schouwburgen reeds meer dan veer-
tigmalen met succes opgevoerd, gerecenseerd
in alle groote dagbladen en tijdschriften,
verdient als uiting van den geest der eeuw
eene nadere bespreking.
Laat ons gezamenlijk den inhoud eens
nagaan. Het stuk verplaatst u in een weel
derig gemeubelde kamer, waar tweeheeren
in druk gesprek zijn. De een, een zenuw
achtig financier, de andere een bedaarde
arts. Het gesprek loopt over verschillende
onderwerpen tot het eindelijk het punt in
kwestie, dat het stuk beheerscht raakt, nl.
de vraag van den arts aan zijn broeder, den
man der financiën,,of hjj ook speelt. In volgende
tooneelen verschijnt 's bankiers echtgenoote
en moeder. Hun gesprek neemt dezelfde
wending. De moeder zou gaarne eenige
barer, in de handen des zoons zijnde, be
zittingen verwisselen, de echtgenoote zegt
dat het haar hindert dat haar kapitaal niet
in zijne handen is, zoodat alzoo geen vol
komen gelijkheid tusschen de echtgeDooten
bestaat. Nog een boer en boerin, die blijkbaar
den lachlust van het publiek moeten op
wekken, komen een spaarpot terughalen
bjj den bankier gestort, en trachten nu bij
mevrouw te verkrijgen, wat zij reeds te
vergeefs by mijnheer hebben beproefd.
Mgnheer heeft het geld evenwel niet
meer, zoomin het eene als het andere.
Mijnheer is financiëel gebroken en zijn
zedelijk leven bleek ook van minder solied
gehalte, want in de crisis die hjj financiëel
doorleeft, komt ook de boodschap dat zijn
natuurlijke zoon, in overspel geteeld, ster
vende is.
i Ziedaar in 't kort den inhoud van dit
meest beroemde tooneelstuk van 1892.
En nu de moraal.
De echtgenoote van den bankier, en de
natuurlijke moeder van zijn overleden zoon
ontmoeten elkander, te zamen wekken zjj
hem op tot een beter leven. Van nu af
aan wordt hem het kapitaal zijner echt
genoote, door hem slechts tot vrouw ge
nomen om zijne berooide kas te redden en
daarom met den naam van goudvischje
aangeduid, toevertrouwd en hij heeft voor
taan een levensdoel. Hij zal zijn leven door
arbeid heiligen.
Ziedaar nu, voor de zooveelste maal het
onderscheid geteekend tusschen een christen
der Schrift en pen moderne der negentiende
FEUILLETON.
»le eerste .Auglikaansclie Neger-Bisschop.
In de lente van het jaar 1821 deed eene
bende Mohamedaansch geworden Foelbee's
een inval in Joruba, aan de westkust van
Afrika. Na menig ander dorp werd ook
Osjogoen overvallen, uitgeplunderd en ver
brand. Een der bewoners kwam in den
worstelstrijd om het leven; zijne vrouw,
Afala geheeten, en zijne drie kinderen
werden met andere gevangenen, die eene
lange en medelijden wekkende slavenketen
uitmaakten, naar Isejin weggevoerd, waar
de buit moest verdeeld worden. Adjaï, de
oudste van het drietal kinderen, een jon
gen van ell of twaalf jaren, werd met zijne
zuster de eigendom van een klein opper
hoofd de moeder met het jongste kind
werd door een ander opperhoofd wegge
voerd. Kort daarna werd Adjaï van zijne
zuster gescheiden en ging in den tijd van
zes maanden in de handen van verschil
lende eigenaars over. Het arme kind ge
woelde zich in dien toestand zoo ongelukkig
dat hij dikwijls poogde zich van kant té
maken, maar zijne meesters verhinderden
het hem telkens. God had nog groote
dingen met dit kind voor. Op de markt
van Dada, werd hij, nadat hjj voor eene
eeuw. Bijna nok tusschen een antirevoluti
onair en een liberaal.
Want ach, ik weet zeer wel dat deze
namen niet van geljjke beteekenis zijn, het
eerste drukt een kerkelijke of godsdienstige
belijdenis uit, de tweede een staatkundige
richting. Maar beiden hebben toch eenzelfde
uitgangspunt, eenzelfden grondslag.
Tegenover de erkenning van de Souvereini-
teit Gods, en van de onfeilbaarheid van
Zijn Woord staat de moraal der eigenge
rechtigheid van het Goudviichje, de betere
mensch, die beter wordt omdat hij het
wil en omdat anderen hem tot beterschap
opwekken.
Tegenover de belijdenis van den eenigen
troost in leven en sterven die buiten den
mensch in het bezit Zijns Zaligmakers te
vinden is, staat de onderwijzing van het
tooneel ons in het besproken en beroemd
stuk gegeven, dat een leven der zonde niet
eindigt in boete en berouw, maar in het
zich opheffen tot eene ernstige levenstaak.
Het was schrijver dezes, na kennis
neming van den inhoud van dit ge
vierde tooneefstuk, behoefte de armoede
van de tooneel-bekeeringen eens aan de
lezers van de Zeeuw te toonen, en bun
voor zoover noodig, en wanneer is het
niet noodig? alweder eens te wijzen op
de tweeërlei levensbeschouwing die van de
dagen van het Paradjjs af onder de men-
schen heerschi.
Ook dat toch is de roeping der christe
lijke pers. De wereld en hare begeerlijkheid,
ook de zegen van den arbeid gaat voorbjj,
maar die den wil Gods doet bljjft in
eeuwigheid.
En Gods wil is het dat wjj zelfverloo
chening leeren en in Zijne wegen wandelen.
Y Te vroeg.
De Midd. Crt verbljjdt zich gelijk te
verwachten was in het gunstige oordeel van
den heer de K over de vermogensbelasting;
inzonderheid in de woorden «dat de waarde
van dit ontwerp blijft gelegen in eene meer
gelijkmatige verdeeling van lasten en aldus
ook een antirevolutionair zich verheugen
kan in dezen volbrachten arbeid».
Toch kan dunkt ons deze blijd
schap niet ongemengd zijn.
Immers de lieer de K. erkent de gegrond
heid der bezwaren tegen dit ontwerp ge
opperd en dus ook het bezwaar der anti
revolutionaire partij dat ep 1 Mei a.s. deze
belasting in werking treedt en men op dit
oogenblik niet weet of het drukkende patent
dan zal afgeschaft zijn en hoe de bedrijfsbe
lasting als zjj komt er uit zal zien.
De Midd. Crt. misleidt dan ook de schare
wanneer zij beweert dat de antirevolutionaire
kamerleden zich verklaard hebben tegen
gelijkmatige verdeeling van lasten. Zij ver
klaarde zich tegen mogelijke verdubbeling
van lasten.
Natuurlijk brengt het partybelang mede
dat de Midd. Crt dit niet verstaat; en te
vens beweert dat de heer de K. het beter
wist dan de oud-minister Mackay en de overi
ge kamerleden. een lof dien de geprezene
hoe talentvol scribent hij overigens zij
wel niet zal aanvaarden.
Daarom zjjn wjj zoo vrjj zjjn advies aldus
te amendeeren«dat de waarde van dit
ontwerp toch gelegen blijft in eene meer
gelijkmatige verdeeling van lasten en aldus
kip verruild was, door een ouden Muzelman
gekocht, die hem naar de kust vervoerde.
Daarna werd hjj op zekeren vroegen morgen
met 186 lotgenooten in boeien geslagen en
met hen onder in het ruim van een Por-
tugeesch slavenschip, dat naar Amerika
bestemd was, te zamen gepakt.
Reeds den anderen dag 's avonds maak
ten twee Engelsche kruisers jacht op den
verdachten brik. Het gelukte hun dien aan
te klampen, en een gedeelte van de zwarte
lading werd, verschrikt en alles vreezende,
ommachtig om de bedoeling van den be
vrijder te begrijpen, overgebracht op den
Myrmidon, onder commando van Sir Henry
Leeke. Adjaï en velen met hem vreesden
in andere beulshanden te zyn overgegaan.
Zy hielden de bloedende stukken varkens-
vleesch, die voor de ekwipaadje gereed
gemaakt werden, voor de bloedende ljjken
hunner landgenooten, en de kogels op het
dek voor hunne hoofden. Zjj vreesden, dat
hun hetzelfde lot te wachten stond. Spoe
dig echter ondervonden zij eene geheel
andere, eene liefderijke behandeling. Men
kwam te Freetown in Siërra Leone, de
kolonie der vrijgemaakte Negers, waar se
dert 1816 het Lvangelie gebracht was, den
17den Juni 1822 aan. Vervolgens werd
Adjï ter schole gezonden te Bathurst, eenige
I kilometers ten zuidoosten van Freetown.
ook een antirevolutionair zich in dezen
volbrachten arbeid zou kunnen verheugen,
indien men verzekerd kon zijn dat op 1
Mei a.s. tevens andere drukkende belastingen
zullen zjjn afgeschaft.
Het oordeel van den heer de K. zooals
het door den «Middelburger» geëxploiteerd
wordt, kan volkomen juist zijn, maar het
komt te vroeg.
Eerst over eenige maanden hopen wij te
staan waar zij staan en ons met alle voor
standers van gelijke verdeeling van lasten
te verheugen in den volbrachten arbeid.
Y Hei!
„Het is wel een bewijs van groot ver
trouwen, dat men den minister zelfs geld
heeft gegeven voor afschaffing van lasteu,
waarvan de afschaffing op dit oogenblik
nog niet eens is voorgesteld."
Aldus de bekende schrijver der Haagsche
brieven in de Zutfensche Crt. [het kamerlid
Goeman Borgesius].
In zekeren zin evenwel is het «a leap
in the dark» [een sprong in het duister].
Immers deze zelfde schrijver heeft er el
ders op gezinspeeld, dat minister Tak nog
steeds van oordeel is dat kiesrechtshervor
ming voorgaan moet. Wie durft zeggen
of dit niet geschieden zalen wie voorspelt
dat de nieuwe kamer in dat geval even
haastig de rest van Piersons ontwerpen ter
hand neemt?
Juist in bovengenoemde bevriende op
merking van het liberale kamerlid ligt de
waarschuwing om geen heite roepen voor
wij gerust en wel over de brug zijn.
En de bedrjjfbelasting is er nog niet. De
groothandel heeft er belang bjj dat zij
niet komede ambtenaren, waaronder
vele liberale verkiezingsagenten, kjjken
er tegen aan Heldt pleitte reeds voor hen
alle gepensioneerden zien er de onbillijkheid
van in. Aandrang tot de indiening bestaat
dus nieten onze kleine neringdoenden en
ambachtslieden zitten nog met het patent
dat de grooten veel minder drukt dan hen.
Y Minister Pierson en de antirevolu
tionairen.
„De oppositie tegen mijn wetsontwerp is
gevoerd op een wijze, die mij voortdurend
achting heeft ingeboezemd. Geen klein
geestige oppositie vond hier plaatser werd
slag geleverd op de groote pnnten; geen
poging tot obstructloni8me was merkbaar."
Bovenstaande woorden sprak de minister
Pierson in de kamerzitting van 21 Juli j. 1.
(Zie Handelingen bl. 1359). Zeggen wjj nog
even dat het woord oppositie beteekent
bestrjjdingen obstructionismeiseen struikel
blok in den weg leggen.
De verklaring van minister Pierson is een
afdoende weerlegging van het beweren der
liberale pers, als zouden onze vrienden in
de Kamer Mackay, Huber, v. Dedem, v.
Alphen. e. a. een «stelselmatige, illoyale
oppositie» gevoerd, een «partjjdaad van slecht
allooi» gedreven hebben.
Het refrein van een socialistisch lied.
«Wij hebben lang genoeg bemind,
Wjj willen eindlyk haten.»
Een couplet van datzelfde lied is van den
volgenden inhoud
De zendeling Weeks ontdekte al spoedig de
levendige vatbaarheid van den nieuwen
leerling, die een buitengewonen jjver aan
den dag legde, en reeds na een halfjaar in
het Nieuwe Testament kon lezen.
Hierin werd hij nog verder geholpen door
een Jorubaansch meisje, Asano geheeten.
Adjaï leerde niet enkel lezen en schrjjven,
maar ook dat de zonde het verderf is van
den mensch en nam met een geloovig hart
de blijde boodschap van de vergiffenis en
het leven door Jezus aan. Den 12den De
cember 1825 vroeg hjj om door den doop
te worden opgenomen in de gemeente van
Christus. De naam van Samuel Crowther,
dien hjj bjj die gelegenheid aanDam, was
die van een vroom Anglikaanschen leeraar
in het begin dezer eeuw.
In 1827 werd nabjj Freetown een college
opgericht, waarvan Crowther de eerste
leerling werd. Niet lang daarna werd hjj
er de eerste inlandsche hulponderwijzer.
Twee jaren later werd Asano, die reeds
Christin was geworden en nu den naam
van Susanna droeg, zijne trouwe gade.
In 1879 heeft het zwarte paar de gouden
bruiloft mogen vieren, waarby drie zoons
en drie dochters aanzaten.
In 1841 vergezelde hjj als tolk de expe
ditie door het Engelsche Gouvernement
tot onderzoeking van den Niger. Daardoor
werd hjj meer gewaardeerd en naar En.
«Wie nog een hart bezit, hjj moet
Slechts haat in zich gevoelen,
Want dynamiet is nog te goed
Om onze wrok te koelen;
De honger, die ons kroost verslindt,
Gilt luid langs alle straten
Gij hebt reeds veel te lang bemind,
O leert toch eindlijk haten
Iets uit delevensbeschouwing van een soci
alist.
«Zoolang een mensch nog metéén vezeltje
van zijn bestaan aan den hemel hangt, is
er voor hem geen heil op aarde».
«Er kan bij geen mogeljjkheid iets anders
overbljjven dan een gewelddadige omwente-
lingsstrjjd.»
«Op dan, Onterfden, ten gevecht
Laat ons het grootste werk verrichten!»
Ten slotte als tegenstelling:
Een woord dat te denken geeft.
Een bekend socialist schreef aan een
christenman dit: Als ook maar een derde
of een tiende of een twintigste deel der be
zittende klasse was zooals gij voor de ar
beiders en de behoeftigen, zóó liefdevol en
welwillend, zoo belangeloos en hulpvaardig,
ja dan waren de middelen die ik nu aanprjjs
zeker onnoodig. (Banier.)
27 Juli 1892.
Van het geïllustreerd Zendingsblad voor
het huisgezinuitgave Höveker Zn.
Amsterdam, ontvingen wij no. 6 en 7,
waaraan wjj de korte levensschets ontleemen
van Samuel Crowther, den lsten Neger bis
schop. Men zie daartoe het feuillleton. Het
wekke op tot nadere kennismaking met
bovengenoemd Orgaan, waarin ook Crowters
portret is opgenomen.
De Staats-Courant No. 172 bevat da
Statuten der Vereeniging van gedoopte
christenen te 't Hage.
VrageZijn er ook ongedoopte christenen?
Bij kon. besluit is aan S. M. v. Noppen
wed. P. Verhorst in leven brievengaarder
te Wissenkerke, een pensioen verleend groot
f 88is benoemd tot ontvanger der be
lastingen te Tiel de heer Oosterbaan ont
vanger te Goes; tot burgemeester der
gemeente Zoutelande P. S. Buteux met
ingang van 1 October, tot telegrafist op
eene jaarwedde van f 800, de heeren P.
van den Tol te Middelburg, F. Cornelis te
Vlissingen, J. F. Peeters te Middelburg en
J. A. Polderman te Goes, allen thans klerk
der telegraphieen aan mr. W. Polman
Kruseman op zjjn verzoek eervol ontslag
verleend als auditeur bjj den schuttersraad
van het le bataljon rustende schutterij in
Zeeland.
De minister van waterstaat, handel en
nijverheid vestigd de aandacht van belang
hebbenden bij de binnenscheepvaart op het
met ingang van 1 September 1892 in wer
king tredende koninklijk besluit van 18 Mei
1892 (Saatsblad^o. 102) tot vaststelling van
een reglement ter voorkoming van aanvaring
of aandrijving op openbare watereren in het
rijk, die voor de scheepvaart openstaan,
opgenomen in de Saatscourant van 11 Juni
1892 en inzonderheid op de bepalingen van
geland geroepen. Daar werd hjj in een
Zending-instituut geplaatst, dat het Epis-
kopaal'-ch Zendinggenootschap nabij Londen
had gesticht. Na afloop zijner studiën werd
hjj den llden Juni 1843 tot de heilige
bediening ingezegend. Hjj was de eerste
Neger, die tot de heilige bediening werd
geordend. Nu keerde hij als leeraar en
dienaar van Jezus Christus naar Afrika
terug. Den 2den December ontscheepte hij
weèr te Freetownen den volgenden dag
verkondigde hij, die 21 jaren te voren in
een slavenschip werd weggevoerd, van den
predikstoel aan zjjne Afrikaansche landge
nooten de bljjde boodschap der wezenlijke
en geestelijke vrijmaking deor Jezus Christus.
In 1846 ondernam Crowther met den
zendeling Townsend de Evangelieverkondi
ging in Abbeokoeta, eene stad van honderd
duizend inwoners, die aan den voet van
een steile rots gebouwd was. Vluchtelingen,
die door een nieuwen inval der Foelbee's
in 1830 uit hunne dorpen verdreven waren,
hadden deze stad gesticht en haar tot eene
onneembare vesting gemaakt. De geschiedenis
der christianizeering van Abbeokoeta is een
der merkwaardigste bladzjjden in de nieuwere
kerkgeschiedenis. Reeds in 1850 telde men
er behalve 500 geregelde bjjwoners der
godsdienstoefening, 102 Avondmaalgangers,
omtrent200doopkandidaten en 324 scholieren.
(Slot volgt.)
