maar ëen ernstig woord, om op wegneming
aan te dringen van zulk een misstand in
onze wetgeving?
Helaas, ze sprak er geen woord over.
Vrijheid van consciëntie is haar leuze.
Maar als iemand om der consciëntie wil
in de gevangenis gaat, trilt er geen enkele
snaar van verontwaardiging, althans niet
zoo die gekerkerde een van de «fijnen» is.
Is dit liberaal? Standaard
Schoolverzuim.
Beets had reeds in 1873 weinig op met
de pog'-ng tot prikkelen van schoolbezoek
ol wering van schoolverzuim. Toen zong hij
Nu is de groote zonde ontdekt,
De moeder aller zonden
Het kwaad, dat alle kwaad verwekt
En aanvoedt, is gevonden.
Want hebzucht, heerschzucht, nijd en haat,
Zijn slechts gevolgen van dit kwaad
Maak iedereen schoolplichtig,
En alle ding is richtig.
Verzuim geen school, leergrage jeugd
Wier lof wij daagl ijks zingen.
Is niet de kennis macht en deugd
En alle goede dingen?
Verzuim geen school, en moord en roof
Met leugen, ontucht, kerkgeloof
Eu diergelijke schande,
Verdwijnen uit den lande
De gouden eeuw, het paradijs
Zal voor de wereld keeren,
Zoo maar de kindren dezes tijds
Goed schoolgaan en goed leeren.
Dies prikkien wij tot schoolbezoek,
Met chocolade en krentekoek,
Belovende alle straflen.
Geregeld af' te schallen.
Het spreekt van zelf dat na een bijna 20
jarige ervaring de ijzeren leerdwang nog
wel minder genade in Beets oogen vindt,
dan de vriendelijke aandrang door de coua-
missiën voor getrouw school bezoek bedoeld.
Y Kort en goed.
Het hoofd eener openbare school in het
zuiden van ons land schrijft in de Maas-
en Roerbodeeen katholiek blad, dat lijj
van den schoolopziener het verzoek heeft
ontvangen, te willen zeggen of hij leerplicht
wenschelijk acht. Hij vroeg raad bij «Jan
van Limburg» en deze antwoordde hem
Gij zyt Katholiek, dat is mij bekend en
in die hoedanigheid kan uw antwoord geen
ander dan dit zijn„Als Katholiek
acht ik den leerplicht voor vele mijner
geloofsgenooten, vooral in de Noordelijke
provinciën, eert gewetensd wang,
dewijl vele ouders (vooral de behoeftigen)
gedwongen zouden worden, hune kinderen
in scholen te zenden tegen hunne gods
dienstige overtuiging.
Als vrije Nederlander beschouw
lk den leerplicht als een ondragelijk juk.
waaraan ons vrijzinnig volk zich niet zoo
licht onderwerpen zal.
Als vader stoot het mij tegen de borst,
dat de Staat zich reeds mijne kinderen, voor
wio ik alleen rekenschap te geven heb, zou
willen toeëigenen van den ouderdom van
6 of 7 jaren af.
De bezwaren en moeielijkhe-
den zijn zóó groot en zóó menigvuldig, dat
zij door geen mij bekende middelen kunnen
weggenomen worden.
Alleen de ouders der laagste volksklasse
laten hunne kinderen de school verzuimen
en zulke menscben zullen ook door dwang
niet tot inkeer .gebracht worden; alleen
godsdienstige en moreele overtuiging kan
daarin verandering brengen.
P. S. Wilt gij weten, waarvandaan de
schooldwang komt, en waar hij heen moet
voeren lees dan het verslag der verga
ring der Liberale Unie. Schooldwang
en gratis onderwijs. Liberale Unie en Vrij
metselarij, dit alles staat in uauwe ver
wantschap.
Bedoeld hoofd der school voegt er aan toe:
Aanstonds, na ontvangst van dat schrij
ven, besloot ik daarmede doormiddel der
courant mijne Katholieke ambtgenooten in
kennis te stellen.
Thans weet ik, beter nog dan vroeger, waar
het op staat en zal ik in dien zin ant
woorden.
Men lette wel op dat het een hoofdon
derwijzer eener openbare school is, die zich
op deze wijze tegen leerplicht verklaart.
Y Kosten gymnasium.
De «Standaard» ontleende de/er dagen
aan het officieel verslag over het onderwijs
de volger.de cijfers.
De uitgaven ten behoeve van de openbare
Gymnasiën bedroegen in het j tar, waarover
het verslag loopt, een goede acht tonnen
gouds, en hiertegen kwam aan schoolgeld
slechts een twee ton in, zoodat de Regeering
dan ook f 230.000 vanwege het Rijk en
1370,000 vanwege de gemeente moest bij
passen. Saam f 600,000.
Dit nu doet de zeer ernstige viaag rijzen,
of het aangaat, dat de Regeering, die voor
al haar onderdanen gelijkelijk heeft te
zorgen, voor het gymnasiaal onderwijs
thans zesmaal honderdduizend gulden bij
past voor de openbare Gymnasia, en niets
doet om het Gymnasiaal bijzonder onderwijs
te doen bloeien. Want wel geeft ze iets
voor de Joden en ook een douceur voor de
Roomsche semiuariën; maar op bovenge
melde cijfers is dit geen f 20,000 saam.
Deze vraag heeft te meer klem, zoo men
er op lei, wat groote sommen de Regeering
uitgeeft, om zeer kleine openbaregvinnasia
in stand te houden. Breda heeft op de zes
klassen maar 37 leerlingen, en ontvangt
van Rijk en Gemeente 115 560 subsidie,
d. i. f420 per leerling 's jaars.
Tiel heeft op de zes klassen slechts 20
leerlingen, en ontvangt ruim f 17 000 van
regeeringswege, d. i. f700 per leerling 's jaars.
Gouda telde slechts 20 leerlingen, en ont
ving ruim f 19 000 subsidie, zoodat elk vader,
die er een kind op het gymnasium heeft,
van Rjjk en Gemeente ruim f950 's jaars
ten geschenke ontvangt.
Omtrent het gymnasium te Middelburg
kunnen wij hieraan toevoegen:
Op 1 Januari 1892 bedroeg het aantal
leerlingen 58. De uitgaven bedioegen
f 20520.SB1/». Van deze kosten, verminderd
met die van het in stand houden der
lokalen (f 248.79V2) en na aftrek der
schoolgelden (die in 1891 f5566,69 be
droegen) betaalden rijk en gemeente ieder
f7347,79. Het gymnasium kostte dus in
1891 Aan de gemeente f 7596,48Vï
Nu spingt de onbillijkheid ztker wel het
meest in het oog als men let op het voor
recht dat den voorstander van neutraal
onderwijs ten deel valt, als hij zijn zoon
teGouda op het gymnasium doet. Hijontvangt
dan voor dien zoon, die zes ja"r op het
gymnasium doorbrengt, van het rijk cadeau
de som van f5700; terwijl de christelijke
huisvader die voor zijn zoon christelijk
gymnasiaal onderwijs verlangt, dezen naar
Zetten of Amsterdam sturen kan, maar
om van het rijk heelemaal niets cadeau
te krygen integendeel om in die zes jaar
ongeveer f3000 kostgeld voor hem uit te
geven.
En nu mag de onbillijkheid voor wat
Middelburg aangaat, minder in het oog
springen, toch blijft zij groot genoeg om
er de aandacht op te vestigen.
Voor de 58 leerlingen aan het Middel-
burgfch gymnasium is in het vorige jaar
door rijk en gemeente bijgepast 114944,18:
dat is f 258 per leerling; waarvan f 132
door de gemeente die dus een kleine f800
in die zes jaar voor iederen leerling veil
heeftaan rijk en gemeente samen kost
zulk een leerling dus ruim f1540.
Terecht wordt gevraagd of een Overheid,
die zoo te werk gaat, haar plicht doet.
Haar plicht bovenal zoo men rekent met het
feit, dat de vader, die voor zijn eigen kin 1
f 3000 moet betalen, bovendien nog aangeslagen
wordt in de Rijks- en Gemeentebelasting,
te Middelburg om de f 1540 en te Gouda
om de f 5700 ook voor dien anderen va Ier
te helpen opbrengen
Een gelijksoortige ongerechtigheid werd
reeds in zake het lager onderwijs erkend en
gestuit door de Rijks-subsidie althans op
enkele punten gelijk te stellen.
Ook het middelbaar en hooger onderwijs
moet deze onbillijkheid van zijn erf weren.
En dit kan immers gemakkelijk, wijl het
aantal openbare scholen en dat der bijzon
dere gelijk staan; en de bedeeling hier
ei.kel de meer vermogenden betreft.
Ook hier dus gelde de eisch; Schaf af
uwe Staatszorg; het onderwijs worde vrij.
Of zoo dit nu niet kan, begunstige alle
inrichtingen gelijk op, zonder te vragen of
zij wel neutraal zijn.
27 Juni 1892.
Te Utrecht is overleden de generaa 1
majoor VanTein, van het O. I. leger, ridder
3e kl. van de Militaire Willemsorde. Laatst
gouvernenr in Atjeh, heeft hjj een eervolle
loopbaan achter zich, waarin hij het land
gewichtige diensten heeft bewezen. Pas in
den aanvang dezes jaars was hij in het
vaderland teruggekeerd.
Naar de Vliss. Crt. verneemt, hopen
HH. MM. de Koninginnen in het volgende
jaar ook Zeeland een bezoek te brengen.
De deur waar Ier der directe belastingen
H. Beens te Oostburg is met ingang van
den le Juli a. s., in gelijke betrekking be
noemd te Uithuizen (Groningen.) (Af. C.)
liliitK*E.\ SC II00LIEUWS.
Geref. Kerken.
Beroepen te Schoondijke ds. J. van Henten,
te Sehoonebeek.
Het onderzoek in zake ds. Laatsman
ten aanzien van wiens schorsing door ds.
v. Burk zulke leugenachtige geruchten wa
ren verspreid, heeft volgens een corre
spondent der classicale vergadering aan het
licht gebracht:
Dat in de geschiedenis der schorsing van
Ds. L. te Heu-den in geen enkel opzicht
de drankzonde ter spake komt. De grond
der ellende iseen onverstandig methodis
tisch drijven, op de wijze van het heilsleger,
waai bij de gemeente verwoest, de rechten
des kerkeraads vertrapt, en de beginselen
der Geref. kerk wer en ter zijde gezet. Op
de Classicale vergaderingen werd Ds. Laats
man opgewekt, als iemand in de gemeente
aan misbruik van sterken drank zich schuldig
maakte, in vereeniging met de opzieners,
de schuldigen te bezoeken, te vermanen en
by volharding in het kwaad, te behandelen.
Dat onder de kerkeraadsleden te Heusden
niet één broeder is, die onder de gebruikers
van spiritualia kan gerangschikt worden.
Dat onder de vurigste aanhangers van
Ds. L. er gevonden worden, die groote
vijanden zyn van geheelonthouding.
Dat in geheel N. Brabant, noch bij de
Chr. Geref. kerken, noch bij de Ned. Geref.
kerken, kroeghouders worden geduld. Over
andere provinciën oordeel ik niet. Wat de
Wereldstrijd» omtient dit punt schryft,
ziet dus op het Nederl. Herv. Genootschap
en anderen.
Dat het gebouw door Ds. Laatsman ge
bruikt, zoo het heette, bestemd was voor
eene Chr. School, welk gebouw verkregen
werd door giften ook van vele Chr. en Ned.
Gereformeerden.
Dat slechts 2 leden van de gemeente te
H. met Ds. L. zijn meegegaan, en als er de
geref. kerk gepreekt wordt, het kerkgebouw
goed is bezet.
Ds. M. J. Marcusse, pred. bij de geref.
kerk te Lafayette (Ind. N. Amerika) is
beroepen tot binnenlandsch zendeling van
de chr. ger. kerk aldaar.
Donderdag slaagden aan de Rijks-
Universiteit te Utrecht voor het propae-
deutisch examens de heeren: J. Homburg
en I. C. van Hoeve, van Middelburg.
Mej. J. M. Verhoeven te Be gen op
Zoom heeft voor de benoeming tot onder
wijzeres te Oud Vosmeer bedrankt.
Blijkens de laatste volkstelling zijn er
in ons land 2,194,649 Nederlandsch Uer-
vormden, 1,596,482 Roomsch Katholieken,
189,251 Christelijk Gereformeerden, 181,017
Nederduitsch Gereformeeiden (doleerendeii),
10,299 Waabch Hervormden, 14899 Remon
stranten, 52552Doopsgezinden,93703 Evarige»
lisch-Lutherschen, 20176 Herst. Lutherschen
7687 Oud Roomschen, 92.254 Nederlandsche
Israëlieten, 5070 Portu^eesche Israëlieten,
286 Presbyterianen, 596 Episcopalen, 128
van de Schotsche gemeente. 858 Duitsch-
Evangelischen, 1486 A| ostolischen, 1469
Evangelischen, 2611 Vrije Evangelischen,
1157 Vrije Protestanten, 55 Darbisten, 1632
Baptisten, 11 Methodisten, 254 Hernhutters,
16 Unitariërs, 37 Grieken, 164 Mormonen,
47 Mahomedanen, 5474 van een kerkge
nootschap of gezindte onbekend en 66085
tot geen kerkgenootschap behooiende.
GEME\GI)E ItElCICHTO.
In den nacht van Zaterdag op Zondag
zijn op het land gelegen langs de keipad
onder het «Zand» bij Middelburg verschei
dene bossen aardappelen uit den grond
getrokken en medegenomen. De nagelaten
sporen bewezen dat de dief of dieven een
hond by zich hadden. Daar verleden jaar,
op datzelfde land nog al eens gestolen weid,
was nu de veldwachter nog iederen avond
tot laat in dennaeht in de weer. De diefstal
schijnt dan ook in den vroegen morgen te
hebben plaats gehad.
's Heer Arendskerke. Donderdag
kwam een schipper die met zyn \aartuig
in de zoogenaamde «Piet» lag lit de ont
dekking dat f 100 van hem was ontvreemd,
dadelijk kreeg hij vermoeden op zijn knecht
die voor het oogen blik niet present wasjen die
bij nader onderzoek per trein het oosteinde
was ingereJen. De schipper besloot hem te
achtervolgen wat hem te Antwerpen'mocht
gelukken waar hij hem in een tram zag
zitten. Op vriendelijk en dringend verzoek
stopte de machinisten kreeg hij met behulp
van den conducteur en een gendarme Jan
maat bij zyn kraag die in bewaring werd
gebracht tot een nader onderzoek zal zijn
ingesteld.
Heinkenszand. Toen Vrijdagavond
de koopman J. Sponzelé, alhier meer bekend
als Jan uit den zak, v..n het venten huis
waarts was gekeerd kwam hij tot de ont
dekking dat zijn geld f 900, verdwe- en
was. Hierdoor in woede ontstoken en
meenende dat zijn naaste buren dit hadden
gedaan ging hij er heen, sloeg een raam
stuk, trapte de deur in, schoot 3 maal met
een revolver en dreigde hen te zullen van
kant maken zoodat de buren niet langer
durfden blijven en voor dien nacht een ander
onderkomen hebben gezocht. De politie
deed des anderen daags [onderzoek en vond
het geld in een ijzeren pot verborgen. De
schat werd nu aan den ontstemden J. terug
gegeven, wat dezen zoodanig verraste dat
hij de buren vergiflenis vroeg en weer op
den ouden voet met hen samen woont. Hoe
een en ander juist in elkander zit zal de
politie nader hebben te onderzoeken.
Te Gadzand heeft Donderdagmid
dag een vreeselijk ongeluk plaats gehad.
Een sloep, bemand met drie personen, is
op de hoogte van het badhuis met man en
muis vergaan.
Het was een hart verscheurend schouwspel
om den een na den ander niet een stortzee
te zien verdwijnen in de diepte. Een dei-
ongeluk kigen zag men steed» met de handen
naar boven in de sloep z tten.
Het ongeluk moet ontstaan zyn, doordat
de sloep door een stortzee vol liep. Er liepen
hooge zeeën. Een tweede sloep liep nabij
het directiegebouw van den Tienhonderd en
Zwartepolder op het strand: de bemanning
daarvan beweerde dal twee dei omgekomenen
ongehuwd waren, terwijl de derde eene vrouw
nalaat met vijf kinderen.
Beide sloepen kwamen uit Antwerpen en
de bemanning daarvan bestond uit z. g.
«slampumpers,» werkvolk, dat gewoonlijk
de schepen,-lie binnenkomen, tegemoet reist
om accoord te treffen omtrent het lossen
der schepen.
De heeren S. Blok, aan wie de zorg voor
het vuurpijltoest'-l te Cadzand is opgedragen
en F. B. Albregts, belast met het afschie
ten der vuurpijlen, waren op de plaats van
het onheil aanwezig, maar kondeu door den
verren afstand niets uitrichten.
De sloep is nabij het badhuis te Cadzand
aan het strand gespoeld. Midd. Ct.
Tydens een onweder bewoog zich
Donderdagavond boven het dorp Tjalleberd
(Friesland) een waterhoos. Een zware bak
kerswagen werd ongeveer 20 meter mee
gevoerd boomen werden uit den grond
gelicht en eenige meters verder neerges ma kt.
Menscben bekwamen gelukkig geen letsel.
Bij een landbouwer te Schiedsm
heeft een kip een kuiken uitgebroed met
4 vleugels: 2 op de gewone plaats en2...
aan de pooten
Een rchandelijk besluit, dat den tijd
geest teeknit, beeft de hertog van Koburg
genomen. Van 31 Juli tot 3 Augustus
wordt in Kobuig het wielryders-congres
gehouden. In verband met de daaraan
verbonden feestelijkheden heeft de hertog
daarvan het beschermheerschap op zich ge
nomen. Om aan de feestelijkheden ei hter
geen afbreuk te doen is thans besloten des
Zondags den 31 Juli de middaggodsdienst,
oefening niet te doen doorgaan.
De jonge gunsteling van den Schah
van Perzië, die dezen monarch vergezelde op
zijne Europesche reis, is, naar men bericht
in ongenade gevallen en weggezonden. Een
revolver, waarmee hij speelde, ging onver
wachts af en het hail maar weinig gescheeld
of de schah was door den kogel getroffen.
De schach wil hem nu niet meer zien.
Een horlogemaker te Chicago zal
op de aanstaande tentoonstelling aldaar een
zeer kunstig gefabriceerd uurwerk exposee-
ren, dat hi, automatische, nationaal-Ameri-
kaansche klok heeft gedoopt. Het kunststuk
weegt 40 centenaars, is 16 voet hoog en
12 voet breed en geeft, behalve den tijd
van Chicago, ook dien van 12 andere groote
steden aan, nl. dien van Washington, San
Francisco, Peking, Constantinopel, Peters
burg, Londen, Parijs, Berlijn, Rome, Madrid,
Bu la-Pest en Lissabon. Elk uur speelt de
klok een muziekstuk, en zoodra dit uit is,
verheft zich op eeD troon de levensgroote
gedaante van President Washington. Daarop
opent een bediende eene zijdeur, uoor welke
de verschillende presidenten binnenkomen,
welke aan 't hoofd der Republiek hebben
gestaan. De figuren, die alle sprekend ge
lijken, defileeren voor Washington, groeten
hem eerbiedig en verdwynen door eene
tweede zijdeur, welke door een anderen
bediende wordt gesloten. Hierna gaat Was
hington weer zitten.
Eene andere merkwaardigheid is, dat by
het eerste kwartier een kind verschijnt,
by het half uur een jongeling, by het laatste
kwartier een man in de kracht der jaren
en bij het volle uur een geraamte, toege
rust met zandlooper en zeis.
Behalve deze zal op de tentoonstelling
nog een merkwaaidige klok te zien wezen.
Die klok stelt een spoorwegstation voor,
inet dienstdoende beambten, reizigers en
vertrekkende treinen enz., welke alle ieder
kwartier in beweging komen en dan een
zeer levendig schouwspel verloonen, om dan
weer te verdwijnen en het station in vol
komen rust te laten, met uitzondering van
de stationsklokken, welke den tyd van
verschillende plaatsen aangeven.
Op de tentoonstelling van Chicago
zal in werking te zien zijn een spoorweg
zonder eind. Men stelle zich een plankier-
op rails voor, dat door middel van electrici-
teit wordt voortbewogen met eene snelheid
van drie mijlen in het uur. Die snelheid
is zoo gering, dat men zonder bezwaar op
dit plankier kan stappen of er afgaan. Naast
dit plankier beweegt zich een tweede rnet
een snelheid van 6 mijlen in het uur en
en daarnaast een derde met een snelheid
9 mijlen. Op dit derde plankier zijn
zitp aatsen aangebracht Aangezien dus het
verschil in snelheid tusschen de verschillende
plankiers nooit grooter is dan 3 mijlen in
het uur, kan men zonder eenig bezwaar
de zitplaatsen bereiken, zonder dat de wagen
zonder eind één oogenblik stilstaat. Het
uitstappen gaat natuurlijk even gemakkelyk.
Het groote voordeel van dit stelsel, dat uit
den aard der zaak alleen op zeer drukke
lijnen te gebruiken is, bestaat in een groote
besparing van tijd en beweegkracht, daar
deze niet meer door het herhaaldelijk stoppen
verspild worden.
Snel werk.
In de locomotieven-werkplaats van den
Oosterspoorweg te Strafford (Londen) is
een nog nietgeëvenaard kunststuk volbracht.
Gelukte het vroeger den Amerikanen in 17
uren een locomotief te vervaardigen, zoodat
die tot gebruik gereed was, door de Engel-
schen werden hiervoor thans slechts9 uien
47 minuten besteed. Te gelyker tijd werd
ook de tender vervaardigd. Nog denzelfden
dag deed de machine haren proefrit en
werd daarna onmiddellyk in dienst gesteld.
Sedert vervoert zij de 560 ton zware kolen-
treinen insschen Londen en Peterborough.
Aan de locomotief werkten 85, aan den
tender 52 man.
De kanarie behoort tot het geslacht der
vinken. Hij heeft oorepronkelijk geslagen;
de fijnste vogel heeft den vinkenslag nog
in 't bloed. Om zeer fyne vogels te fokken
moet men hebben:
Ie. een fijnen stam, zoowel poppen als
mannen; 2e een prima voorzanger bijge
staan door automatische rollerpij pen);
3e. eene doelmatige voedering;
4e. een tijdig verdonkeren der jonge vogels;
5e. gezangkasten.
Zoodra de jonge vogels 4 weken oud zijn
moeten de mannen van de poppen gescheiden
worden. Hun voedsel bestaat dan uit ge
weekt raapzaad en eivoer, gepelde haver
of havergort. In de voeding ligt het groote
geheim der kweeking. In de vlucht is wit
zaad, gierst en havergort onnoodig.
Later vermindeit men het eivoer, want
door te veel van dit voedsl begint de vogel te
hard te zingen.
Zijn ze 6 weken oud, of nog jonger, (hoe
vroeger hoe beier), dan worden ze in kleine
kooien in reien naast elkaar gezet, opdat
ze dan gezelschap hebben. Zijn de mannen
8 weken dan moeten ze al zingen. Opdat ze
eten en drinken zullen kunnen vinden, be
gint men ze langzamerhand te verdonkeren
totdat ze geheel in duister zitten. De vogel
studeert dan veel meer. Kanaries, die altyd
in 't licht zyn worden slecht.
Een drietal sociaal democraten te
Elberfeld hebben dezer dagen op zeer
