sche Boot
J KEREN,
:en.
Dinsdag 28 Juni.
Zesde jaargang.
voet5 te Goes.
ui ij n streven.
1892. No. 115.
er HARST JJz.
3a$tilles,
rnst Midd.-Vliss.
VEItSCH IJ T
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
LONDEN.
Een nationaal belang.
W
noop, kamgaren met
- 4,50
- 5,00
3,75 m
3,50 5
3,50°
2,75 m
2,50 E
met sagrein
men, lak
matleer
ijgschoenen
levron
met hak
i der hak
nder hak
zonder hak
2
C5
4.80
1,25
1,35
0,80
CS
O
m
o
O
O
"O
oorten artikelen voor
k-, Tafel-, Dessert-, Sla-
leermessen, Trocarts en
(nieuwste knpperschaar.)
ele-, navel- en kinder-
octoren.
i.
heer
r by den
itstijfsel moet in de
hand gestopt.»
'uijvis U te lezen
t b, denkt er aan,
STIJFSEL" wezen, j
PAUL AVIS.
IR, Middelburg.
;lephoonnummer 164)
per doos.
5Ó0TDIENST
DDELB.-ROTTERDAM.
ens stadsklokken
jndei'd Zondags, v. "Vlis-
Middelburg 10,van
Gew. tijd. Voorm. 5,10,
10,40. Namidd. 12,20,
,50, 8,20, 10,05.
eenw. tyd. Voorm. 5,30,
11,Namidd. 42,40,
10, 9,-, 10,30.
i aan de Keersluis aan.
SS naar ROTTERDAM
uni 'smidd. 1,u.
TTERDAM naar GOES
uni 'smorg. 8,u.
te Rotterdam bij deD
LANGE,op 'tHa-
M. BOUWMAN.
J. BOS
directie.
Rotterdam Nieuwe
akkenhrug.
SUSD1ENST
LSCHE VEER-GOES.
zondering van Dinsdags,
geen dienst),
tsdijksche Veer 6.40-j-,
5.—.
tation 8.1-}-, 2,34-}- (Slot
6.30.
I i n s d a g s
dijkscheVeer 9.—, 5.
lot Oostende) 2.30, 6.30,
ijd.
elkfn MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prys per drie maanden franco p. p. 0.95.
Enkele nummersƒ0.02'.
UITGAVE VAN
en
PRIJS DER ADVERTENTIE»
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
GESCHORST.
De vaccinedwang is op het oogenblik ge
schorst. Niet in ons landmaar in Engeland.
Daar toch wordt de verplichte vaccine
veel strenger teegepast dan bij onsmaar
lokte dan ook juist daardoor steeds
krachtiger protesten.
De wet tot verplichte va'cinatie in Enge
land kwam in 1855 tot stand, doch om
al heel spoedig hare onvoldoendheid te be
wijzen.
Immers voor hare invoering werden in
1854 nog 65 percent der in dat jaar geboren
kinderen ingeëntwelk percent echter in
het volgende jaar, dus na de invoering van
den dwang tot 58 daalde.
Het parlement gaf hierop de natie eene
nieuwe regeling, doch waarbij de strafbe
palingen werden vei scherpt en, de inenting
voor iedereen, dus ook voor volwassenen,
bevolen werd, hetgeen natuurlijk tot toe
nemend verzet prikkelde.
In 1853, toen ieder volwassene nog vrij
was zich al dan niet te doen vaccineeren,
werden nog 109 duizend vaccinaties verricht
op personen ouder dan tien jaar; in 1856,
het jaar na de invoering der verplichte al-
gemeene vaccinatie, bedroeg dit aantal slechts
84 duizend.
By onderzoek naar de oorzaak in enkele
gemeenten, bleek dat in vele dier gemeenten
slechts 'A, somwijlen maar 1/8 der
bevolking was ingeënt.
Geen wonder ook dat de bevolking zoo
weinig met de verplichte vaccinatie op had.
Toen in 1864 het Lagerhuis een rapport
liet drukken over de jaarlij ksche sterfte aan
pokken onder de kinderen beneden den 5
jarigen leeftyd, in 627 vaccinatie-districten,
bleek in meer dan de helft dier districten
een pokkensterite te zijn, hooger dan de
gemiddelde pokkensterite in de groote steden
van Frankrijk, alwaar de vaccinatie vrij
willig is; in byna 40 dier districten een
tienmaal hoogere sterfte dan in Frankrijk;
in één dier districten was de sterfte zelfs
zoo hoog, dat zij, berekend naar de Parijsche
bevolking, 11,000 sterfgevallen 'sjaars bij
deze zou bedragen. Dit was, zoo lezen we
in «Vaccinevereering», in 1864 het resultaat
der wet, tien jaar ta voren aangenomen,
en die de vaccinatie niet slechts verplicht
stelde voor de kinderen, maar ook voor
volwassen personen.
Het verzet des volks tegen deze tirannie
leidde de «konink'ijke inentings-commissie»
tot het doen van een ouderzoek op het
punt van uitwerking der vaccine, be
trouwbaarheid van andere voorbehoedmid
delen; bezwaren, middel tegen schadelijke
FEUILLETON.
Wanneer gij te Londen aankomt, denkt
gy onmiddellijk aan een Novemberdag. De
groote wereldstad schynt bestemd, om voor
altijd in een gelen mist gehuld te zijn.
Na een korter verblijf aldaar is men echter
ook al zeer spoedig verzoend met de dampen,
die nog gekleurd en verdikt worden door de
walmen van de verbrande steenkool.
Weldra ruikt gij daar evenals elders in
de groote steden de geuren van bouillon en
warm brood, die uit de restauraties opgaan.
Gy smaakt er even goed de fijne thee-geu
ren en smult er des Zondags aan uitstekend
gebraden vleesch en delicieuse puddiug aan
deontbjjttaiel van uwgastheer. Niet bijzonder
vermaakt gij a op den eentonigen Zondag
en familie; en voelt gij u verlicht,
wanneer des avonds het uur aanbreekt, dat
ge u kerkwaarts kunt begeven. Londen is
onvergetelijk voor wien het eenmaal bezocht.
Onvergetelijk, omdat het zoo eigenaardig is.
Men moge zich Londen niet kunnen denken
zonder mist, het blijft kinderachtig te ver
onderstellen, dat er nooit lente of zomer
lieerschen. Geloofd niet, dat er de zonne
stralen eeuwig verscholen blijven achtereen
dik grauwe regenachiige lucht, dat de Mei
„een bloemen in de parken toovert, dat de
hondsdagen hun werkende kracht niet in
de huizen brengen, 't Is heel dwaas te
meenen, dat nooit een helder licht op de
golven van de Theems speelt en geen blauwe
luchten in het diepe water weerspiegelen.
Ze zyn zeldzaam, de mooie dagen van Londen,
maar dan ook werkelijk schoon. Zoeter
gevoel dan het genot, wat Londen aanbiedt
als een glashelder hemel-azuur boven de
districten van het West End, van Clapton
en van Cambezwel is uitgespreid, ken ik
niet Wie iets voor kleur voelt, kan ook te
Londen zijn keuze doen, zegt een Franschman.
gr jjjn straten die vol weelderige huizen
prijken en u in een stemming brengen, omdat
er een zekere plechtige stilte heerscht. De
ramen met gebogen glasruiten treffen. Vrien.
gevolgen, verzachting vaccinewetgeving als
middel tot betere uitvoering der vaccine.
Bedoeld onderzoek begon reeds in 1889,
en eerst nu is de commissie klaar met de
teboekstelling barer bevindingen in zake
punt 5, op hetwelk zij [zich had gespitst.
Na 90 samenkomsten gehouden en 135
getuigen gehoord te hebben, heeft de com
missie verklaart dat boeten voor nalatige
ouders en voogden moeten afgeschaft, en
kerkering bij wanbetaling in zoo mild
mogelijken vorm kan behouden worden,
zoodat de gevangenen in geen geval met ge
wone gevangenen mogen worden gelijk
gesteld.
Dit is een belangrijke winste voor de
tegenstanders van den inentingsdwang; en
het is ook door de voorstanders daarvan
goed begrepen. «.Dit advies komt neer op
een afschaffing van vaccinedwang door het
wegnemen van de rechtsmiddelen om hen
te handhaven. Boeten wegens nalatigheid
worden zelfs nu reeds betaald door clubs
wat de vaccine wetgeving niet weinig in
minachting brengt.»
Zoo schreef de N. Rott. Crt. er over.
Doch de Engelsche rechtspraak heeft alvast
de vaccinatie geschorst, totdat het rapport
dar commissie volledig zal zijn. Als nu de
Regeering de waarschuwingen maar niet
in den wind slaat.
De vereeniging der beide groote gere
formeerdekerkengroepen is Vrijdag 17 Juni
door de vereenigde synode bekrachtigd.
Ds. Gispen was voorzitter. Prot. v. Velzen
die de eerste synode der afgescheidenen in
1836 te Amsterdam had bijgewoond, was
ook op deze eerste vereenigde synode van
1892 in datzelfde Amsterdam tegenwoordig.
Hartroerend was de oogenblik toen de
voorzitter dezen vader der schreiding aan
sprak aan wiens voeten bij het eerste ca
techetisch onderricht genoten had, en die,
nu weldra zoo sprak hij in den
hemel zou zijn om het den reeds verlosten
toe te roepen: zij zijn één, zij zijn één, ik
heb het nog mogen aanschouwen.
Welk eene beteekenis deze vereeniging
heeft voor de toekomst onzes volks ook op
sociaal- en staatkundig gebied, werd in een
vorig nommer van ons blad aangetoond.
Het liberalisme, dat heimelijk op misluk
king der pogingen gehoopt had, is door dit
feit teleurgesteld. Het liberalisme toch
leeft uit een beginsel geheel tegengesteld aan
dat van het Calvinisme, en het voelt dat
het in den strijd: vóór ot tegen den Chris
tus, gaat tusschen den liberalist die uit de
Jelijk lachen u de blonde gezichten tegen
van de hooge vensters toe. W ie eenigszins
sociaal democratisch gezind is, zal des avonds
benauwde droomen hebben, als hij terugdenkt
aan de lakeien, en de aristocratische koppen,
die hij des daags heeft gezien en u zelf be
klagen dat gij geen toegang hebt in die
oude paleizen. Hoeveel huizen blijken later
onvergetelijk Hoeveel goeds is er niet van
de Londensche parken gezegdNiemand heeft
ze naar waarheid afgeschilderd. De kleine
meren en de vijvers met hun stille wateren,
waarop de watervogels zachtjes ronddrijven,
en waarboven de wilgen van Babyion zich
door den wind bewogen heen en weer wie
gelen, zijn inderdaad bekoorlijk schoon. De
Éngeischen, die er tegen den avond komen
genieten van de heerlijke natuur, gevoelen
dan ook werkelijk de milddadige inwerking
van de frischheid en de zuivere lucht.
Andere punten karakteriseeren Londen en
maken het niet minder aantrekkelijk. Laat
ons naar de brug over de Theems, te Londen
Bridge, gaan. Terwijl duizenden karren en
wagens in een oogwenk over dezen drukken
weg boven over het water voorbijtrekken,
om zich te verspreiden in den doolhof der
stad, bewonderen wy het bedrijvige leven
op het water. Meer stoomschepen hebt gij
nooit bijeen gezien. De meeste schepen tee
kenen zich schilderachtig met de wimpels,
vlaggen en touwen tusschen de vuilberookte
schoorsteenen en de stijve torens. Het over
weldigende schouwspel vol bedrijvigheid is
eigenaardig en verward. Naast het fluiten
en stampen der stoombooten, hoort men het
klotsen der wateren, waarin de roeispanen
neerploffenterwijl de zeelieden lustig
schreeuwen, hoort men het rollen van zware
karren en stoomwerktuigen. In dit Babel
zijn de menschen als kleine beweeglijke
spoken. Overal hangen op de kaden de balen
en handelscolli's aan de kranen. Het water
ziet neutraal zwart, omdat het besmeurd is
met allerlei vuil, met modder en bloedde
rijkste stad der wereld werpt hier haar
overtolligheden uit. De kleine dienstbooten
die tusschen Londen Greenwich en Woolwich
Revolutie, en den antirevolutionair die uit
het Evangelie leeft. Voelt ook dat het op
den duur niet gelukken zal dit wassend
beginsel ten onder te houden.
Nationaal, historisch is het Calvinisme,
gelijk zich dit op staatkundig gebied in cris
land heeft ontwikkeld bij het licht der
brandstapels; gelijk het bjj schijnbaren
ondergang door Oldenbarneveldts en De Wit
ten bewerkt, zich onder het volk heeft ge
handhaafd; gelijk hetnaden roesder «groote»
revolutie tot nieuwe ontplooiing kwam; en
gelijk het ook in de laatste jaren door
den arbeid des Heiligen Geestes tot meer
dere krachtsontwikkeling mocht voortvaren,
dank zij de getrouwe voorlichting en het
getuigen van een Groen, Mackay en v. Lijn
deneen Elout, v. d. Kemp eu Da Costa
een Wormser, De Liefde en Esser, een
Keuchenius, Kuijper en Lohman en zoo vele
andoren ook onder de nog leverden; van
wierontzagelijke, vaak onbegrepen worsteling
een volgend geslacht de vrucht thans in den
schoot viel.
Meer dan ooit heeft in de laatste
dagen het liberalisme het gevaar inge
zien dat van de geestverwanten dier mannen
hem dreigt, van daar den scheldnaam «do-
leerende», om met de Lohmans en Keu-
cheniussen, ook de Mackay's en van Lijndens
te weren.
Doch deze strijd, zij het ook bij minder
felheid, heeft altoos bestaan.
Reeds in Januari 1868 schreef professor
Buijs in «De Gids» een liberaal tijdschiilt,
het volgende:
Liberalisme en orthodoxie zijn antipoden
en onverzoenlijke vijanden. Onverwrikbare
beginselen staan tusschen haar en ons. De
strijd moge zich eenigen tyd doen wachten
li\j is niet te ontgaan, en, bedriegen wij ons
niet, dan zal het Liberalisme al zij ne
krachten behoeven om in dien
striid meester te blijven.
Mr. Groen v Prinsterer antwoordde
hierop(zie «de Prov. N Hollander».)
B lys heeft geen ongelijk het liberalisme
is meester. Sedert een reeks van jaren
buigt Nederland onder dezen schepter. Het
begunstigt aan onze Academies de onge-
loovige wetenschap. Het levert aan onze
kerken en handhaaft (desnoods misschien
met den sterken arm) predikers, voor wie
godsdienst bedrog is, het gebed een dwaas
heid, het Evangelie een fabelachtig vertelsel.
In het lager onderwijs wordt de volksschool
secteschool der modernen, wier voorrang
en uitbreiding op wegcijfering der vrijheid
van onderwijs neerkomt. Dit is niet al.
De hoogere burgerschojl wordt, voor den
discipel van Scholten en Opzoomer, voor
den verkondiger van oen twijfelarij-evangelie,
dat op vertwijfeling uitloopt, wordt voor
Lambeth en Buteersea Park varen, gaan af
en aan, onverpoosd.
Tegen acht uur in den ochtend kan men
zich nog gemakkelijk door de stad bewegen.
De kantoorbedienden glijden heimelijk bij
duizenden door de straten naar hun bureaux
en de public-huises, waar zij spijzen gebrui
ken en zich verwarmen voor de koude. In
den winter gebruiken zij rhum met warme
melk. Met paarsche half bevroren neuzen
bestormen zij den drempel der «bars». De
paarden hollen bij dozijnen door Cheapside
en Bishopsgate. De dag stijgt, de schrikba
rende handelsbevolking vermenigvuldigt zich.
Zij krioelt voort en beweegt zich, maar
verzamelt zich ook bij hoopenop de hoeken
der straten. Somtijds snappen waaghalzen
met levensgevaar tussch°n de rijen aaneen
gesloten voertuigen door. 't Is een schouw
spel niet ongelijk aan hetgeen men te zien
krijgt, waar men een droppel water door
een microscoop beschouwt. De kolossen
der stad, de politiedienaren, bewaren te
midden van deze raadselachtigen hurry
hun kalmte en bevelen met een enkele
beweging van den arm, dat de karrelieden
en cabkoetsiers halt moeten maken, om de
menigte te laten passeeren. Alle menschen
zijn verkleumd van koude, moede van het
wachten.
Grooter armoede dan te Londen is nergens
te vinden, nergens dan ook ziet men meer
uitgeteerde, vermagerde gezichten en gesloop
te lichamen. Men ontmoet allerwegen een
menigte levende geraamten, alsmede een
menigte goed gevoede personen, die men
met recht als de zonen van het als zeer
gulzig bekende volk kan erkennen. Het
Engelsche volk is het rijkste handelsvolk
van Europa. De handelsgeest is vindingrijk
en speculeert met vernuft op de beurzen,
zoowel van de grooten als van de kleinen.
Voor een penny of voor een halve penny
kan iedereen uien en kolen, salade, aard
beziën en kersen, appelen en peren, rabarber
en dadels, amanassen, sinaasappelen aan
den weg koopen. Menigeen eet de lekker
nijen, die hem toelachen, op, ter plaatse,
den modernen predikant, als hij over de
onontwikkelbaarheid en onvatbaarheid zijner
gemeente verdriet heeft, een eldorado,
waarin hij met al wat het leven veraan
genaamt rijkelijk bedeeld, tevens een nog
uitgebreider werkkring tot verderf van het
nageslacht verkrijgt. Ja, het liberalisme
is meester. Zoo lauw zelfs was tot
dusver de weerstand, dat er, volgens Buys,
nog geen strijd is. Maar, ook hierin heeft
hij geen ongelijk, de strijd is niet te ont
gaan, en het liberalisme zal al zijne krach
ten oehoeven om meester te b 1 ij v e n
want de orthodoxie is nog diep geworteld
in het volk.
O, mochten zij allen zich hereenigen, die,
schoon om bijzaken nog gescheiden, behooren
bij deze nationale groep die zich stelt tegen
de revolutie, gelijk die op al de door Groen
bovengenoemde terreinen openbaar wordt.
Zij van wie Groen vervolgens schreef:
„Er zyn er, Gode zij danker zijn er, in
elke gezindte, nog velen, voor wie plicht,
trouw, braarheid, in iedere betrekking geen
ijdele klank isdie weten wat zich te
onderwerpen om der consciëntie wil be-
teekent; door wie de vrijheid, niet als
deksel der boosheid, maar als middel ter
plichtsbetrachting, verlangd wordt, en bij
wie elke vaderlandsche snaar weêrklank
vindt in het vaderlandsche hart. In de
zoodanigen, saam verbonden door eene nati
onaliteit, welke niet van heden of
gisteren haar dagteekening heeft, zoek
ik de kern en de kracht van het Neder-
landsche volk. Deze natie is het, op his-
torischen bodem geworteld, welke, waar
alles verandering ondergaat, eenzelvigheid
behoudt, en aan wie wellicht slechts een
weinig meer zelfvertrouwen, plichtbesef en
vrijmoedige openbaarmakiug van haar denk
wijs en verlangen ontbreekt, om op het
bestuur der meest belangrijke aangelegen
heden dat billijk overwicht te verkrijgen,
hetwelk voor het behoud van het vaderland
vereischt wordt."
Samenbinding, aansluiting tusschen allen
die op eenzelfden grondslag staan, in den
strijd voor kerk en school en zending; voor
de godsdienstigeen sociale volksbelangen; leidt
tot herwinning der nationaliteit.
De vereeniging der gereformeerde kerken
was nog slechts een eerste proeve daarvan.
Worde ïy door meerdere gevolgd.
Liberaal 1
Te Purmerend zit op dit oogenblik een
Nederlandsoh burger in de gevangenis, om
geen andere reden, dan dat hij het voor
ongeoorloofd hield op den dag des Heeren
schuttersdienst te doen.
Dit feit is van publieke bekendheid.
Ook de liberale pers heeft het medege
deeld.
Doch vindt ge nu in de liberale pers ook
waar ze van den koopman in zyn handen
overgingen. De vuile mannen en vrouwen,
die als venters optreden, zien er dikwijls
afzichtelijk uit. De eters, iD de achterbuurt,
jagen u niet zelden een rilling om het lijf.
Listig en sluw zyn de in lompen gekleede
mannen, wier dieventronies u doen verlangen
naar een meer aristocratische buurt, waar
gij ze niet zoo veelvuldig aantreft. De sterke
drank, die hier ook onder allerlei namen
verkocht wordt, is een groote ramp voor
de arme bevolking. De uitgemergelde paar
sche koppen grijnzen u tegen en spreken
onheilspellend van den diepen val dezer
ongelukkige slaven van Bacchus.
Na een week zoo vol bedrijvigheid valt
de Zondagsrust in, met haar ijskoude An-
glicaansche kalmte. Is de Zaterdag nog woe
lig geweest, de Zondag is verpletterend
doodsch. Hol klinken de straten, waar gij
uw voetstappen op den bodem zet. Alles is
zoo ledig, dat gij uw eigen persoon voor
een spook zoudt willen houden, dat eenzaam
rondwaart. In den waren zin des woords
staat alles des Zondags stilde eigenlijke
week heeft in Engeland inderdaad niet meer
dan zes werkdagen. Londen schijnt dan een
lang verlaten stad, waarde eigen bewoners
van vroeger als vreemdelingen met versnelde
passen ronddwalen. In de huizen zitten de
familieleden bij groepen den bijbel te lezen.
Met donderend geraas breken de klokken
van den Big Ben los, om den dag van rust
aan te kondigen. De nacht is voorbij, de
nacht, die Londen zulk een tooverachtig
aanzien geeft. De massieve gebouwen wer
pen zware schaduwen af, die hier en daar
onderbroken worden door de lichten van
millioenen verspreide gasvlammen. Dan dolen
de armen in al hun ellende langs pleinen
en straten.
(De lezer zal wel bemerken dat boven
staande beschrijving aan een liberaal blad
is ontleend en wel de N. R. C.)
Het vorige feuilleton „De macht der
liefde" was uit „Patrimonium."
