1892. No. 112
Donderdag 23 Juni.
Zesde jaargang.
V E R S C H M T
G. M. KLEMKERK. te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
]kRI J8 DER ADVERTENTIE»
De Koninginnen te Stiens.
Y Weer in het moeras».
elkfn MAANDAG- "WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prqs per drie maanden franco p. p. f 0.95.
Enkele nummers/0.02'.
UITGAVE VAN-
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zaterdag brachten de koninginnen een
bezoek te Stiens in Friesland, waar zij in
de gelegenheid waren van nabij te zien,
waartoe het liberalisme eene bevolking voert.
De plaats was namelijk allerwegen versierd,
doch ook hel rood der socialisten ontbrak
nieten de socialisten zeiven hadden er den
boventoon. Op telefoonpalen en hekken,
waarlangs de koninginnen zouden voorbij
gaan, prijkten hunne motto's als
Het kiesrecht algemeen
Daar moet het dadelijk heen
Wij zoogenaamde vrije Friezen,
Wij mogen niet eens allen kiezen.
Geef algemeen kiesrecht, dan zullen vr ij
feest vieren.
Geef Gode, wat Godes, geef der koninginne,
vrat der koninginne is en geef liet volk wat
het volk toekomt voor alles: algemeen
kiesrecht.
Het eerlijkst wapen in het land
Is: 'tstembiljet in ieders hand, enz.
Zq hadden het Stembuslied en het Wil
helmuslied uitgedeeld. De kinderen der open
bare school met oranjesjerpen, enkele ook
met roode sjerpen getooid, wachtten den
stoet op en zongen bij nadering een Wel
komstlied.
Naast hen stonden de arbeiders ia blauwe
kielen met hunne vrouwenen toen de
kinderen klaar waren, zong de schare:
Doe open de stembus, het volk staat er voor
Doe 'tgauw of de boel gaat kapot!
Minister des Koningsl verleen ons gehoor,
Wjj wachten niet meer, ben je zot
Doe open de stembushet volk eischt zijn
(recht,
Het volk wil gelijkheid voor heer en voor
(knecht
Het vragen houdt op, dus maak voort.
Tevergeefs trachtten het hoofd der school
en de kinderen het stembuslied met hunne
hoera's te overschreeuwen.
Onder het zingen werden door de arbei
ders groote plakkaten en stukken katoen
omhoog gestoken met de volgende opschriften
„Algemeen kiesrecht voor alles,"
„Aan de Koningin!
Bij u Rijkdom, bij ons Honger."
«Wq wolle us Algemeen kiesrjuchthavwe»
(Wij willen hel Algemeen kiesrecht hebben.)
„Het volk eischt zijn rechten",
„Arm Friesland wil werk en brood".
De lappen werden met zeer veel aandacht
door H. M. de Regentes bekeken. De stem-
{•echtmannen hieven vervolgens aan
'k Ben Wilhelmina I proletaren
Als kind zit ik reeds op den troon,
'k Draag op mijn goudgetinte haren,
De Nederlandsche koningskroon.
'k Ben op het Vorstelijk Loo geboren,
Maar als ik meerderjarig word,
Zal ik aan 'tarme volk behouren,
Dat in zijn rechten wordt verkort.
KOOR.
Leef, leef, Wilhelmina!
Voer ons eens aan, verlos de maatschappij
Van 't mammon dienen
En maak ons vrij.
Natuurlijk wraakt niemand het dat deze
lieden de oprechtheid wilden betrachten bij
de ontvangst der koninginnenook niet dat
zq den sluier wegdeden die tijdeijjk over do
ellenden des volks was gelegd, teneinde
het Hof niet te hinderen; ook niet dat zq
hunne wenschen in dezen vorm kenbaar
maakten. Hunne liberale vaders van 1848
waren vrij wat onbeschofteren die van
1792 pleegden gruwelen aan koningskinderen
waartoe wq zelfs de socialisten van 1892
niet in staat achten.
Maar deze wijze van optreden was erger
dan het uitstallen van de ellende. Dat loo-
pen en draven om de koninginnen nog eens
en nog eens weer de katoenen lappen te
laten zien en van zoo nabij mogelijk, het
had alles iets tergends, iets van uitgeschudden
eerbied voor het koninklijk gerag; en het
is te verklaren dat de liberale grooten uit
Den Haag en Friesland dit alles meesmuilend
hebben aangezienwant wat te Stiens
vertoond werd, was hun werk. Eerbied
voor het gezag is door de liberalen alleen
dan getoond, wanneer dat Gezag in hun
voordeel was; doch trad het hun in den
rï?, vert,aden deze deftige mannen
uit de Thorbecke-school allen eerbied voor
Koning en Vorstenhuis met voeten.
Sprak niet Thorbecke van «het Individu
dat de Kroon draagt»; en dreigde niet de
liberale Arnhemmer Koning Willem II met
wet gaf hUn gee" nieuwe grond-
En wat al kwaads hebben de libertij
nen van vroeger eeuwen onzen Oranje» niet
aangedaan.
Hier, bjj deze eerste ontmoeting tusschen
Oranje en de geesteskinderen van het libe
ralisme was het nog slechts een enkele
zinspeling; en op zijn ergst een koele stem
ming.
ONZE BOTER.
Op het landhuishoudkundig congres te
Wageningen heeft de jury geoordeeld geen
enkelen prqs en zelfs geen premie te mogen
uitdeelen voor de ingezonden proeven van
exportboter.
Dat oordeel was krasdoch de jury
schreef zelf deze treurige uitkomst toe aan
de aller ongunstigste omstandigheden, waar
onder de inzenders verkeerden 1. aan het
overgangstijdperk van stalvoeder en versch
gras in de weide2. aan de warme
weersgesteldheid tijdens de verzending.
«Welnu zoo merkt naar aanleiding
daarvan het weekblad de Batauwer terecht
op rijzen dan niet de vragen lo. Moest
niet een andere tijd voor de boterkeuring
dan juist de ongunstige overganstqd zijn
gekozen Ware het niet beter geweest, dat
de jury met het oog op de treurige uit
komsten, gevolg vooral van de allerongun
stigste omstandigheden, haar oordeel niet
had openbaar gemaakt.
Nu zal dat eordeel voor jaren ooze
botertabricage en onze botermarkt drukken
en voor den handel op het buitenland dan
naam onzer boter slechter maken dan hjj
ooit geweest is.
Het is geen struisvogelwijsheid, die ons
aldus doet spreken. Er moet krachtig op
verbetering worden aangedrongen, juist door
jury'smaar dan moeten de omstandigheden
om te toonen wat men kan, ook gunstig
zijn. Evenmin als men de opbrengst van
een land zal schatten naar de uitkomst
in een jaar van volslagen misgewas, evenmin
zal men een algemeen oordeel over boter
mogen vellen, als de omstandigheden,
waaronder zq ter beoordeeling wordt
aangeboden, allerongunstigst waren. Nu
geeft de jury natuurlijk geen algemeen oordeel
over Nederlandsche boter maar men weet
hoe het hiermede gaatconcurreerenöe
landen zullen in hun belang gebruik maken
van het jury verslag; daarvoor hebben zq
hier te lande hun consuls.»
Pas hebben de liberalen de natie uit «het
moeras» opgehaald, of de kikvorschennatuur
kwam weer boven, zooals die door vader
Cats geteekend wordt:
De vorsch springt weder naar den poel,
Al zit hq op een gouden stoel
Behoeft gij bewjjs?
Let dan op de volgende teekenen:
Leerplicht. Naarmate het plan der libe
ralen de verwezenlijking nadert, beginnende
practische mannen voor den harden maat
regel terug te deinzen, en krijgen «De
Standaard» en andere antirevolutionaire
bladen gelijk dat het een gevaarlijke poging
is om den doodsteek toe te brengen aan hon
derden arbeidersgezinnen die met lage loonen
en tekorten worstelen en de inkomst door
den veldarbeid hunner kinderen verkregen
niet kunnen missen.
Een inzender in de Midd. Crt. meldt nu
dat hq deD maatregel niet aandurft, zoolang
de Staat aan de arbeidersgezinnen die van
gemiddeld f4 per week moeten leven geen
geldelijke vergoeding geeft.
Men zal het zien, zoodra de mannen van
de practijk maar aan het woord komen,
z.il de geestdrift voor leerplicht bij de liberale
partij even zeker gebluscht worden als het
vreugdevuur waarmee de belastingontwer-
pen werden ingehaald.
Zoo wandelt dus het liberale ministerie
alles behalve op rozen.
Het gaf tot heden slechts noodwetjes uit;
terwql de heusche ontwerpen die het in
diende, door zijn eigen vrienden worden
afgebroken.
Het is wel jammer.
Doch het is de rechtvaardige straf voor
de opsnijderij waardoor het ter wereld kwam.
Het boerenbedrog van de voorlaatste
verkiezingscampagne is reeds meer dan
gewroken.
Het ministerie raakt al meer in de klem
en de ontnuchterde vrienden meesmuilen
bij de ontvangst van wat zij in den eersten
roes hebben toegejuicht.
In iedere liberale vergadering; van We-
meldinge tot Groningen, kon men het vol
gende schouwspel waarnemen.
«Wilt gq leerplicht?» vroeg de redenaar.
Een daverend applaus was het antwoord.
«Wilt gq een betere belastingregeling?»
De zaal daverde.
«Wilt gjj vrijhandel?» Natuurlijk alge
meen getrappel van het denkend deel dat
in zijne vergaderingen meer werkt met de
voeten dan met de hersenen
«Wilt gq persoonlijken dienstplicht?» f
Allen klappen in de handen.
«Wilt gij uitbreiding van kiesrecht Toe
juichingen.
«Wilt gijhervormingen?» De
heeren geraken in exta«e
Wilt gij «uit het moeras» En op deze
vraag, waarin de heer Tak al zjjne verach
ting tegen het «clericale» ministerie heeft
saamgegaard, volgen de meest daverende
toejuichingen, dagen achtereen, van den
Dollart tot de Schelde.
De natie was in het voorjaar van 1891
één en al applaus.
Maar die verder zagen, begrepen wel dat
dit alles wel zou overgaan. Alleen heeft
niemand, zelfs de meest optimistische, kunnen
vermoeden dat de ontnuchtering zoo spoedig
volgen zou.
Werkelijk het beeld zou hier niet mis
plaatst zijn van dien hond, wederkeerende
tot zijn eigen uitbraaksel.
Want zoo ver kwam het reeds, dat de
handenklappers voor leerplicht een stap
achterwaarts deden: dat de bewonderaars
van Piersons belastingwetten met een lanta
rentje te zoeken zjjn; dat de protectie, onder
anderen aan suikerlords en Billiton, den
vrijhandel beschaamdedat de persoonlijke
dienstplicht in Seyffards noedwet werd ter
aarde besteld; dat het kiesrecht niet uitge
breid wordt; dat de hervormingen zich laten
wachten dat de wagen Tan Staat al meer
«in het moeras» vastraakten zich van de
geheele natie, de goeden en de kwaden,
een soort landziekigheid meester maakt.
Zelfs de «Liberale Unie», die stichting van
den man van het dreigement, had geen enkel
woordje van lof voor de belastingontwerpen
over, zelfs de aanmoediging uit Westkapelle
- of was het soms Middelburg, of ook wel
Den Haag? mocht niemendal baten.
De schetteraars van het vorige jaar zwegen
thans als het graf.
En nu moet de toestand wel zoo worden,
zal hq goed wordendoch met dit al is
liet onrecht niet hersteld, en de schade niet
goedgemaakt, die het roemsch liberalistisch
schervengericht, door de verbanning van
het nationale kabinet-Mackay heeft teweeg
gebracht.
22 Juni 1892.
Provinciale Staten van Zeeland.
In de a.s. zomervergadering is o. a. aan
de orde: Mededeeling omtrent den stand der
zaak betreffende den Damespolder. Benoe
ming van 3 leden van Gedeputeerde Staten
wegens periodieke aftreding der hh. Heijse,
v. Lijnden en Snouck Hurgronje; eervol
ontslag aan mr. Fokker als griffier en be
noeming van diens opvolger. De voordracht
bestaat uit de hh. mr. W. Polman Kruseman,
Commies-Chef der 3e afd. ter prov. griffie
van Zeeland mr. H. P. Berdenis v. Berlekom,
Commies-Chef der 2e afd. ter griffie van
Zuid Holland; mr. L A. Bybau, secr. der
gemeente Delft.
Voorts tal van voorstellen van Gedeputeerde
Staten, te weten: dat tot nadere regeling
der verpleging van arme krankzinnigen en
idioten uit Zeeland in geneeskundige ge
stichten; verder tot wijziging van de besluiten
der Staten tot regeling van den Provincialen
waterstaatdienst en tot vaststelling van re
gelen voor de pensioneering van ambtenaren
van den Provincialen waterstaat; omtrent
het adres van J. van der Voorde om subsidie
voor een omnibusdienst tusschen het Wol-
faartsdijksche veer en Goes; tot verkoop van
grond en boomen aan den weg van Oostburg
naar Zuidzande; naar aanleiding van het
adres van ingezetenen van Ellewoutsdijk,
Driewegen, Oudelande en Ovezand om eene
aanlegplaats te maken aan de haven van
Ellewoutsdijkop het veizoek van de ge
meenteraden van St. Jansteen en Koewacht
om renteloos voorschot voor wegsverbetering
tot het verleenen van eene personeele toelage
van f 150 uit de provinciale kas, voor een
tjjdvak van vijf jaren, van den provincialen
veearts in Noord-Beveland: tot het verleenen
van een subsidie, aan de ambachtsschool
te Zierikzee; tot gedeeltelijke kwijtschelding
aan de maatschappij de Schelde van de
korting wegens te late oplevering van de
Zeeuwsch-Vlaanderen: tot het sluiten eener
geldleening ad f 60.000, met plan voor die
leening.
Verder zijn nog aan de orde voorstellen
tot het doen uitzetten van kasgeld op pro
longatie tot wfjziging der begrooting van
de enkel provinciale en huishoudelijke in
komsten en uitgaven over 1891tot wijziging
der begrooting van de enkel provinciale en
huishoudelijke inkomsten en uitgaven over
1892de begrooting over 1893, met voorstel
omtrent de heffing van opcenten op de grond
en personeele belasting voor de provincie.
Het voorstel in zake krankzinnigen strekt:
a. aan de gemeenten en instellingen van
weldadigheid in rekening te brengen f 153
in het prov. subsidie te bepalen op zoodanig
bedrag als het verschil bedraagt tusschen
de werkelijke verplegingskosten en de bq-
dragen.
b. de gewone entreegelden, begrafenis vervoer
en andere extra-kosten te laten voor rekening
der gemeenten of instellingen ook die vallen
de op de kleeding te Loosduinen.
c. voor rekening der provincie te nemen
de vergoeding, aan de gestichten te Loosdui
nen en Dordrcht verschuldigd, wegens on
vervulde plaatsen het verschil tusschen de
uitkeering aan Coudewater per heel of half
trimester en de verplegingskosten, berekend
naar het aantal dagen gedurende welke
tussc! eutijds uitvallende patiënten zijn ver
pleegd; de kosten van de overbienging der
lijders uit Delft naar Coudewater, Dordrecht
en Loosduinen; en de bij de overbrenging
te betalen entréegelden
d. de verdeeling der thans te Delft aan
wezige lijders over de drie gestichten en
de beslissing omtrent de opening van nieuwe
lijders aan het college van Ged. St. over te
laten, met inachtneming van het beginsel,
dat de gemeentebesturen en nabestaanden
moeten worden gehoord en dat met hunne
wenschen omtrent de plaats van opneming
zoo veel mogelijk rekening zal worden ge
houden.
Het voorstel omtrent de pensioneering van
bureau-ambtenaren van den provincialen
waterstaat strekt om hen ten laste van de
provincie pensioen of wachtgeld te verleenen
volgens nader vast te stellen regelen.
Op het verzoek van Van der Voorde om
subsidie voor een omnibusdienst tusschen het
Wolfaartsdjjksche veer en Goes, stellen Ged.
staten voor afwijzend te beschikken.
Wat betreft het adres om eene aanleg
plaats te maken aan de haven van Ellewouts
dijk deelen Ged. staten mede dat dit adres
gesteld is in handen van de commissie voor
den stoombootdienst op de Wester Schelde,
en daar nog andere autoriteiten moeten
geraadpleegd worden stellen Ged. staten
voor hen te dezen aanzien diligent te ver
klaren.
Verder stellen Ged. staten voor aan de
Vereeniging tot oprichting en instandhou
ding eener ambachtsschool te Zierikzee uit
de provineiale fondsen een jaarlijksch sub
sidie var. f300 te verleenen gedurende vjjf
jaren, te beginnen met 1893. onder voor
waarde dat, als tot dusver, behalve een vrjj
lokaal, een bedrag van f200 per jaar voor
gelijken tijd door de gemeente worde toe
gekend en dat jaarlijks een verslag van den
toestand der Vereeniging overgelegd worde.
De Koninkiijke maatschappij de Schelde
te Vlissingen vraagt teruggaaf van f3680,
wegens korting op den vierden betalings
termijn, ingehouden voor 92 dagen te late
oplevering van de laatstelijk aangenomen
stalen raderboot ten behoeve van den stoom
bootdienst op de Westerschelde.
Op verschillende gronden stellen Ged.
staten voor van de ingehouden som f 2680
aan de mij. de Schelde terug te geven.
Het plan der geldleening van f60.000
tot het verstrekken van rentelooze voor
schotten en bijdragen tot verharding van
wegen is gemaakt met eene rente van
IPk pCt.
Het voorstel tot heffing van opcenten ten
behoeve der provincie strekt om aan de
koningin-weduwe, regentes voor te dragen
de heffing van acht en twintig opcenten op
de hoofdsommen der belasting op de
gebouwde en ongebouwde eigendommen
over het jaar 1893, en van achttien opcen
ten op de personeele belasting dienst 1893/94,
tot dekking der geraamde uitgaven en be
hoeften van enkel provincialen en huishou-
delijken aard voor het dienstjaar 1893; en
Hare Majesteit te verzoeken, de heffing der
bedoelde de bekrachtiging der wette doen
erlangen.
In de Maandag te Borsele ge
houden vergadering van den dijkraad voor
de calamiteuse waterkeering Ellewoutsdijk
Borssele is besloten tot verhooging van
eenige posten der vergrooting van 1891/92
betrekking hebbende op het onderhoud der
zeewering en oeververdediging. Behalve
eene verhoogde aanbesteding der onderhouds
werken gaven tot het besluit aanleiding
voorziening in herstel van stormschade en
eene overschrijding der raming voor oever-
werken.
Daar binnenkort de vijfjaarlqksche door
peilingen moeten plaats hebben, werd goed
gevonden daarvoor f 100 beschikbaar te
stellen.
Het dqkgeschot werd vastgesteld zonder
de gewone verhooging met 5 pCt. aangezien
vooralsnog geene buitengewone werken
noodig schenen. Dientengevolge bleef ook
de heffing der bqdragen van de aangren-
