Goes.
Onderwijs
irsknecht,
1892. No. 105.
Zaterdag 4 Juni.
Zesde Jaargang.
ES,
no. 6 7
•RNS,
Het prostitutie-vraagstuk.
leicie ij veraar voor alle
~or het Christelijk Onder
sten geboortedag.
en worden, zou onge-
wijs, hem gezamenlijk
lelijke School te Wisse-
die belangstellen in de
grijcaard en van hunne
ken, door tot dat doel
,DE ZEEUW", te
^twoording der gelden
nder dezen schuldenlast,
helpt zijn levensavond
'AGNE, Vlissingen.
Jz.. Goes.
\*T,
3
P?
EN.
0.
jscourant gratis.]
en
W A A R D E R te
Kolijrisplaat.
es, Huideelt, Wratten
dagen tjjd geheel
jidnste pijn te veroor-
op de gevoeligste huid
It pensee] 50 ets.
DE KOSTER, Lange
BR. MUI DER, Goes,
van A. v. TUIJLL.
TDIENST
ILB.-ROTTERDAM.
psing. Dond. 2, Vrij-
18,30 u. Amst. tyd.
tijd. V. Rotterd. 9 u.
Hissing. 4,40 u. Van
1 rd. 11,u.
Vliss. 5,50 u. Van
lolterd. 11,u.
Midd.-Vliss.
I. tijd. Voorm. 5.10,
Namidd. 12,20,
3,20, 10,05.
tijd. Voorm. 5,36,
Namidd. 12,40,
9,-, 10,30.
de Keersluis aan.
|ENST
VEER-GOES.
Hng van Dinsdags.
dienst),
jjche Veer 6.40-}-,
8.1-}-, 2,34-}- (Slot
ags:
lie Veer 9. 5.
ptende) 2.30,6.30.
5.16
6
5,26
6,9
6,16
6,29
5,46
6,87
6,45
6,52
6,57
7,7
7,15
7,25
6,20
7,83
7,4?
6,33
7,56
7,47
9,44
VEK.SC H MVT
ei.ken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prijs per drie maanden franco p. p. f 0.95.
Enkele nummersƒ0.02'.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK. te Goes
en
F. F. D'HUIJ, te Middelburg.
KRIJS KEK ADVERTENTIES
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
de
ingen
Wegens liet Pinksterfeest ver
schijnt Maandag geen nommer van
ons Blad.
De gemeenteraad van Middelburg heelt
gisteren met alle stemmen op 2 na het
voorstel van den heer Koole verworpen.
Dit voorstel bedoelde de keuring der
publieke vrouwen af te schaffen en het be
staan van alle openbare huizeD van ontucht
in de gemeente Middelburg te verbieden.
Hoewel voorzien, is dit besluit toch voor
iederen antirevolutionair een ergernis. En
onbegrijpelijk is het schrijver dezes, een
eenvoudig belangstellende, dat onder zoo
vele scherpzinnige mannen als de Raad
van Middelburg telt, niemand was, die
ook maar een enkele nieuwe gedachte te
berde bracht of zich op een ander stand
punt plaatste. De redeneeringen geleken
volmaakt op oud-bakken brood, taai en
verdroogd, ouder dan het Manna in de
woestyn.
Eén argument werd aangevoerd, één
slechts, en welk een
Ziehier.
De hartstocht voor sexueel genot bestaat
eenmaal, en wijkt voor geen reglementen
of wetten, voor geen betoogen of redenee
ringen. Omdat die hartstocht bestaat, laten
wij gemeenteraad van Middelburg haar
een uitweg gevenopdat zij geen erger zoeke.
Dat was het éene, het geduchte argument,
oud als de weg van Kralingen, sober als
een koffiepraatje.
De hartstocht voor loterij-spel bestaat
immers ook. Eere dus aan den Vorst van
Monaco die, doorzijn speelbank, uitweg aan
dien hartstocht geeft. Schande voor alle
beschaafde Staten van Europa die het be
staan der speelbanken hebben verboden en
alzoo het clandestine loterijspel bevorderd.
De hartstocht voor bedwelming is den
mensch immers, als 't ware, aangeboren.
Welnu laat de opium-kitten in uw Indië
dan vrij tieren, en de kroegen in uw vaderland
als paddestoelen opschieten. Ruimt op alle
alle beperkende bepalingen voor hel vestigen
van opium-kitten en uw drankwet.
Geeft uitweg aan den hartstocht tot
bedwelming. Zjj bestaat immers
Neen, neen, Myneheeren, het kan nooit
de taak der overheid zijn uitweg aan de
zonde te geven. Zoomin als om voor zede-
meester te spelen. Der overheid verblijve
het publiek terrein, meer niet.
La vie privée doit être murée.
Napoleon had reden om ten behoeve
van de weerbaarheid zijner altijd Europa door
trekkende legersde keuring derpublieka vrouw
te bevelen. Hij beschouwde, gelijk bekend
is, de menschheid als kanonnenvleesch.
Voor ons staat de mensch hooger, en
daarom verfoeien, wij het keurings^ysteem
en het bordeel.
Daar is een hooger dan sanitair leven,
en dat leven wordt door het Napoleontische
stelsel met regeling der oneerbaarheid ten
zeerste beleedigd. De christelijke kerk spreekt
in hare aloude belijdenis van een gemeen
schap der heiligen, rnaaro, diar is ook een
gemeenschap der onheilige». Daar misvormt
de zonde hel lichaam, daar zijn taal en
manieren ruw, daar wordt die zedelijke
kracht verstompt die den mensch adelt, daar
wordt alle gevoel voor het ideaal gedood.
Zoodanige gemeenschap der onheiligen wordt
gekweekt in het birdeel, en ieder ernstig
mensch, hij noeme zich dan liberaal of anti
revolutionair, keert zich met walging van
zoodanige plaats af.
Gewis, het moet een dwaling zijn dal
zoovelen onzer raadsleden, die we ook in
zedelijken zin hoogachten, krachtens hun
ambt het bestaan van die zedelijke pestholen
tolereeren. Het meet uit verkeerd oogpunt ge
zien zijn,als sommigen voor vvieeen verblijf van
eenige oogenblikken in zoodanige omgeving
een straf zou zijn, nu stemmen voor het
behoud van de/e zedelyke dynamietmijoen.
Van 't oogenblik af dat een onzer liberale
raadsleden dit inziet, zal, ik vlei er m(j
mede, hij zelf het voorstel doen om de
artikelen 1'20 tot 132 uit het politieregle-
ment te schrappen.
In geen onzer gemeenten mag ook maar
een enkel bordeel bestaan.
Maar dan
Als de openbare prostitutie verboden
wordt zal de clandestine toenemen.
t Kan best zijn, al is het nog niet be
wezen Utrechtahhans logenstrafte reeds deze
zelfde bij de afschaffing harer bordeelen
uitgesproken profetie.
Maar dan toch is in ieder geval uw gewe
ten vrij. De zonde die zoo oud is als de wereld
zal niet wijken voor uwe politiemaatregelen
maar dat wil nog niet zeggen, dat gy d'\a
zonde een uitweg geven moet of haar
reglementeeren.
Nu tolereert gij wat ge zelf kwaad
noemt, nu zoekt ge het kwaad te concen-
treeren maar maakt u juist daardoor mede
plichtig. De gelegenheid die erger dan een
dief maakt stelt gij onder uwe bescherming
terwijl u zoo schoone gelegenheid tot op
ruimen gegeven werd.
Het publieke leven behoort, onder de
zorgen der overheid, eerbaar te zijn, in het
private leven staat of valt ieder zijn eigen
heer.
Wij hebben geen behoefte aan zedelijke
voogden, die onze hartstochten willen leiden
of onze amusementen regelen, de mate
van onze kennis willen inpompen en onze
gezondheid willen bevorderen door het in
enten van vuile smetstof.
Op al zulke vaderlijke bemoeiingen is
geen antirevolutionair gesteld, en hij zal
prediken en stemmen zoolang tot hij of zijn
geestelijk nakroost er van ontslagen is.
M. d. K.
Doodstraf.
In een nieuwe uitgave, door Tarde van
zyn Philosophie pénale ter perse ge
zonden, blijtt het slothoofdstuk over de
doodstraf de aandacht trekken.
Tarde steekt niet weinig den draak met
de kinderachtige argumenten, die de publieke
opinie voor het denkbeeld van de afschaffing
gewonnen hebben.
Geen dier argumenten houdt z. i. steek;
en hij is overtuigd, dat geheel deze stroo
ming uitsluitend te verklaren is uit de
humanitaire idéé (J) die tot op Darwin den
boventoon voerde.
Hij wqst er dan ook op, hoe, sinds om
streeks 1870 het Darwinisme de geesten
veroverde, de verdediging van de doodstraf
opnieuw aan de orde is gekomen; en hoe
Darwins wet van de Selection en de
noodzakelijke vernietiging van liet mindere
door het meerdere, zelfs ingang schonk aan
de neiging, om de doodstraf niet alleen te
handhaven, maar uit te breiden.
Ook aan de statistieken, gelijk die dusver
geleverd zijn, hecht hij weinig. De proef
is bijna uitsluitend in kleine landen genomen,
en de uitkomsten waren contradictoir.
Kon, zoo zegt hij, over heel Europa de
doodstraf voor «en periode van tien of twin
tig jaren worden atgeschaft, dan ware een
statistiek mogelijk, waaruit bepaalde con-
clusiën waren te trekken.
Thans niet.
Toch is h(j zelf allerminst een voorstander
van de doodstraf; doch zijn eenig argument
er tegen is, dat het zien van een terecht
stelling hem geweld aandoet en hem tegen
de borst stuit.
Zoo lang men argumenteert dat geeft
hij toe moet erkend, dat de voorstanders
van de doodstraf veel sterker staan, dan
zij die haar willen afschaffen.
En zijn conclusie is dan ook, dat hand
having en c. q. weerinvoering van de dood
straf, raadzaam, zoo niet geboden, zou zijn,
indien het gelukte, aan de uitvoering het
stuitende voor het gevoel te ontnemen.
Juist omdat Tarde geen man is, die uiteenig
theologisch beginsel herstel van de doodstraf
cischt, en er persoonlijk eer tegen dan voor is,
heeft èn zijn bewijsvoering èn zijn gulle
erkentenis èn zijn conclude te hooger
waarde. (St).
over de straffen.
zekere ziekelijke menschenliefde.
(3) Spreek uit sileksjen. Darwins na
tuurlijke Selectie is het proces, waardoor
de natuur tot voortbestaan die dieren en
planten uitkiest, welke geschikt zijn om
onder veranderde voorwaarden van bestaan
voort te leven; dus het voortbestaan van
de meest geschikte volgens Darwin.
V Vermogensbelasting.
De scherpte van uitdrukking voor rekening
van den schrijver latende, verdient opmer
king wat men in de Ommelander Courant
leest over de vermogensbelasting van den
Minister Pierson.
De schrijver gelooft dat deze belasting
niet ernstig gemeend is, ten opzichte van
het kapitaal in portefeuille.
«Het Handelsblad, een der organen van
de partij, heeft reeds gezegd geen bezwaar
te hebben tegen wat meer progressie. Geen
wonder, want de bankiers, lachende met
progressie, geven niets meer dan wat zij
kwijt willen zijn. Zij knnneD zelfs vrede
hebben met straf teger, ontduiking. Maar
't moet geen ernst daarmee
worden. Van Houten heeft dan ook
gezegd:een eed nooit! Dat zit hem
nu natuurlijk niet in den eed als zoodanig,
maar in de straf die beloopen kan worden
op valschen eed. Het bankierselement wil'j
dus geen gevangenisstraf van beteekems.
Dientengevolge kan men zeker zijn, dat de
heer Pierson, liever dan in deugdelijke straf
bepalingen te berusten, aftreden zal.
De slotsom is dat de vermogensbelasting
ten opzichte van grondbezit ernstig is ge
meend. Maar niet ernstig gemeen; ten
opzichte van het kapitaal in portefeuille.
Als men dat goed inziet, dan behaalt het
bankiers-liberalisrne, hoe wijdvertakt en
wel-georganiseerd ook, ondanks alle pressie
die het uitoefent, de zege niet.
Bestaat op goed inzicht goede kans?
Ik weet het niet. Er zijn te veel Kamer
leden, die, tengevolge van onkunde en
daarmede in verband staanden eigenwaan,
voorbeschikte werktuigen zijn in de handen
van uitgeslapen semiten, die hen verraden
en verkoopen kunnen, zonder dat zy het
ooit te weten komen.»
Deze laatste uitspraak komt ons voor een
on verschoon bre dichterlijke vrijheid te zijn.
Leerplicht.
Het volgende ontleenen wij aan de Ba
nier, antirevolutionaire Courant van Fries
land: «Nog een nieuwe zegen is in aantocht
voor ons volk, en ze zal opnieuw komen uit
de hand, die er reeds zoovele schonk de
liberalen zullen ons volk rnet leerplicht, an
ders gezegd, schoolplicht, nog anders, school
dwang geheeien, zegenen Wij onderwinnen
ons echter tegen dien zegen te protesteet en,
er onze stem tegen te verheffen, er onze
bezwaren tegen in te brengen. Vooropsta,
dat wil voorstanders zijn van onderwijs en
kennis en met alle kracht domheid en on
kunde bestrijden.
Dit voorop te stellen is noodzakelijk, waai
ons dadelijk het verwijt naar het hoofd ge
slingerd wordt, ook indien wij ons legen
een wet op leerplicht verzetten, dat we in
den grond der zaak het volk liever onont
wikkeld, dom, onkundig, 'aten. Neen,o
voorstander van den wettelijken leerplicht,
ook wij willen wel zelfs zeer gaarne, leer
plicht, maar eene andere, eene die van de
ouders zelve, derhalve van het volk uitgaat.
Voor dien leerplicht ijveren wij met alle
machtEen leerplicht, door de wet voor
geschreven hij moge eenigszins te ver
dedigen zijn voor een volk, dat nog als
onmondig te beschouwen is, hij moge
eenigermate noodzakelijk lieeten voor een
volk, dat op een laag standpunt van ont
wikkeling staat, (ook dan nog «ouden wy
liever den weg van dwang niet bewandelen)
maar waardoor is ze gerechtvaardigd voor
ons volk? Het Nederlandsche volk staat
niet ten achteren bij zoovele andere volken
zelfs niet bij dezulken, die leerplicht inge
voerd hebben.
Engeland met leerplicht telt per duizend
inwoners er altijd nog'127 en Frankrijk 128,
die niet lezen kunnen, terwijl Nederland
onder de duizend inwoners slechts lb heeft
die deze kunst niet verstaan. Zeer zeker,
een gunstig cijfer, dat geenszins pleit voor
den leerplicht als een dringende behoefte!
Geen uitbreiding van staatsbemoeiing, geen
leerplicht, door eene wet voorgeschrevenze
druischt in tegen onzen volksaard, <he zich
verheft tegen eiken dwang: «we zijn geen
volk om in een dwanguuis gestoken te wor
den»! Schoolbezoek daarentegen bevordere
men door alle geoorloofde middelen school
verzuim ga inen tegen en sla daartoe uen
we1' van overreding in. Men trachte steeds
meer het volk tot die overtuiging te brengen
van de noodzake'ijkheid van goed onderwijs
en het belang van getrouw schoolbezoek.
Overreding en overtuiging zijn middelen, die
voor de hand liggen, om het kwaad te ver
helpen en verre te verkiezen boven dwang.
Oin het kwaad van slecht schoolbezoek en
schoolverzuim te verhelpen, voorzooverre het
moqelijk is Men vergete toch niet, dat de
maatschappelijke toestanden een voorname
factor uitmaken van het school verzuim, t s
de nood, 'die vele ouders dwingt, hunne kin-
deren nu en dan te onttrekken aan het onder-
wijs, opdat er brood zij om te eten. En wie
zal het tegenspreken, dat nog noodiger dan
onderwijs is het brood voor het gezin.
Wil men leerplicht, het ligt voor de hand,
dat de vaders, die wegens overtreding van
de wet, door broodnood gedwongen, straks
achter slot en grendel gebracht worden zul
len eischen, dat de staat voor «vrouw en
kroost» zorge.
't Ligt voor de hand, dat de mindere
man, nu beroofd van de verdiensten, die de
kinderen nu en dan inbrachten, straks van
den staat vergoeding zullen vragen voor die
verdiensten, welke ze inderdaad niet missen
kunnen. In plaats van ons op dien weg te
brengen, krimpe de staat liever zijne bemoei
ingen in geen vaccine-plicht voor de school,
maar ook geen leerplicht
Schoolwet-overdrijving.
De Middelburgsche gemeenteraad heeft in
zijn jongste vergadering een besluit geno
men dat denken doet aan schoolwet-over
drijving, zoo niet erger.
Plus royaliste que le roi, verwierp hij het
voorstel van niemand minder dan van zijn
Burgemeester en Wethouders, en vereenigde
zich met het voorstel van den lieer van
Hoek die, waar 't het staatsonderwijs geldt,
in kwistigheid zelfs de meest voortvarenden
op zijde streelt.
Zoo was ook thans weer door alle
hieromtrent gevraagde schoolautoriteiten
verklaard dat plaatsing van éen school voor
600 leerlingen op het Oostkerkhof gewenscht
was. Burgemeester en Wethouders stelden
dus voor éen school voor 600 leerlingen te
bouwen, splitsbaar in twee van 300.
Dit nu was den heer v. Hoek niet ruim
genoeg, en hij stelde deswege voor onder
een dak twee scholen te bouwen vereenig-
baar tot het cijfer van 400 leerlingen zou
bereikt zijn. Een voorstel dat zekere meer
dere uitgaven eischt, al ware het alleen
voor een tweeden hoofdonderwijzer.
Met 8 tegen 6 stemmen werd alzoo be
sloten. Met de beide wethouders stemden de
heeren Schorer, v. d. Swalme en A. P.
Snouck Hurgronje, en natuurlijk ook het
antirevolutionair raadslid de heer Koole tegen
deze onnoodige aan verspilling grenzende
wijziging.
Minder natuurlijk schijnt ons toe dat het
andere antirevolutionaire raadslid de heer
v. Voorst Vader met het voorstel Van Hoek
medeging. Geen enkel gemeentebelang werd
toch bij aanneming van het voorstel van B. en
W. geschaad.
Voor onderwijs en goed onderwijs en een
voldoend aantal «openbare» scholen moet
de overheid zorgen. Dit gebiedt de wet.
Maar een antirevolutionair dient er tevens
op te letten dat niet meer worde uitgege
ven, als men met minder hetzelfde be
reikt, zooals men dit op goed ingerichte
christelijke scholen kan waarnemen.
Had de heer v. Voorst Vader tegen ge
stemd, dan was het voorstel binnenkort
andermaal ter tafel gekomen, en allicht
ware dan bij aanwezigheid der heeren
Snijders en Tak een andere beslissing ge
nomen.
Nu had men een voorstel, waarop nie
mand was voorbereid.
3 Juni 1892.
Door de redactie in dank ontvangen tot
dekking van het tekort der chr. school te
Wissenkerke, van ds. Nahuis te Zeist f10,
A. V. te Goes f 0,50, X. te V. f 2,50.
Aanbevelend.
Het Rijkstelegraafkantoor te Goes
verzond gedurende de maand Mei 1892
652 telegrammen, ontving 601, overgenomen
en verder geseind werden 740, totaal 1993.
Het telefoonkantoor te Wolfertsdjjk ont
ving 14, verzond 19, samen 33 telegram
men. Dat te 's Gravenpolder ontving 24,
verzond 21, samen 45. Dat te Hoedekens-
kerke ontving 29, verzond 24, samen 53.
Dat te lieinkenszand ontving 32, verzond
27 samen 59, dat te 's Heer-Arendskerke
ontving 17, verzond 15 samen 32. Dat te
's Heerenhoek ontving 18 verzond 36 samen
54 Dat te Borsele ontving 11 verzond 11
samen 22. Dat te Nieuwdorp ontving 7
verzond 9, samen 16. Dat te Ovezande
ontving 11. verzond 8 samen 19. Dat
te Driewegen ontving 11, verzond 13 sa
men 24. Dat te Ellewoutsdijk ontving 32,
verzond 30 samen 62. Dat te Kloetinge ont
ving 7, verzond 7 samen 14.
Vivisect oren gesnapt l
Een van de voornaamste ingezetenen uit
Utrecht, wiens naam wij echter verzwijgen,
dewijl wij verzuimden hem verlof te vragen
dien te mogen noemen, heeft aan den bond
tot bestiijding der vivisectie een grooten
dienst bewezen door de volgende mededee-
ling:
„Dezer dagen ging een mijner zonen met
een vriend naar 's Ryks veeartsenijschool
alhier, om naar een zieken hond te zien.
Zij werden rondgeleid in de inrichting. Mijn
zoon vertelde mij met afgrijzen, dat hij daar
een vierjarig paard zag, dat, wegens een
te langen poot onbruikbaar, aan gekocht
was, om daarop proeven te nemen. Er was
een stuk vleesch uit het arme dier gesneden,
de opening was met „iets" gevuld, en de
huid daarover dicht genaaid. En wanneer
deze proef genomen zal zijn, dan volgt eene
andereDeze wreedheid is dan toch in geen
geval goed te praten met een beroep op
het belang der lijdende menschheid."
Ditis een kostelijk wapen meer ter bestrijding
der Vivisectie. Het publiek geheim is thans
publiek feit geworden. Men houde aan met
tegen deze gruwelen te protesteeren.
