1892 No. 92.
Donderdag 5 Mei 1892.
Zesde Jaargang.
V E 15 C 13 IJ V T
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'RUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
in het district Middelburg
in het district Goes:
in het district Hulst:
D. J. OGGEL Aftr. lid'
Kamers van Arbeid en
Nijverheid.
JAN WOUTERSZ.
Gemengde Berichten.
I
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prjjs per drie maanden franco p. p. f 0.95.
Enkele nummers/0.02s,
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent. iedere regel
meer 10 cent.
Voor de verkiezing van leden der
Provinciale Staten op DINSDAG 10 MEI
a. s. van 9 tot 5 uur, steunen wij van
harte de candidaturen der kiesver-
eenigingen.
Candidaten zijn
Dr. J. v. d. BEKE CALLENFELS,
Aftr. lid.
D. J. OGGEL
in het district Hulst.
H. J. v. d. MEER.
L. BOSSELAAR;
B. M. DEN BOER Aftr. lid.
M. DE JONGE JZoon
J. OELE HZoon.
Mr. C. LUCASSE
in het district T o Ie n
Mr. J. H. L. v. BUREN Aftr. lid.
A. HOi.LESTELLE
UK,
's Heerenhoek, ook voor Borssele en Nieuw-
dorp, 5 Mei des namiddags en 6 Mei; Ovezand,
ook voorNisse. 7 Mei; Ellewoutsdijk, ook voor
Driewegen, 9 MeiBaarland, ook voor Oude-
lande, 10 Mei; Hoedekenskerke 11 Mei des
voormiddags's Gravenpolder, ook voor
's Heer Abtskerke, 11 Mei des namidd gs
Kapelle, ook voor Schore, 12 en 13 Mei;
Wemeldinge 14 MeiIerseke 16 en 17 Mei
Hansweert 18 Mei; Kruiningen, met uit
zondering van Hansweert, 19 MeiKrab-
bendijke, ook voor Waarde, 20 Mei en 21
Mei des voorm.; Rilland-Bath 21 Mei des
namiddags en 23 Mei.
De heeren Pyttersen, liberaal lid voor
Schoterland, en Schimmelpenninck v. d.
Oye, antirevolutionair lid voor Amersfoort
hebben ieder voor zich een wetsontwerp
ingediend tot invoering van Kamers van
Arbeid en Nijverheid.
Dit is een stap in de goede richting.
Wij hopen later meer uitvoerig op deze
zaak te kunnen terugkomen; voorloopig
40.) FEUILLETON.
Eene episode uit de dagen der Hervorming,
door
W. K. HAGA.
Maar hoe! zijn dat veroordeelden? Zijn
dat de trekken van ongelukkigen, wie een
spanne tijds van de smartelijkste pijniging
scheidt? Zijn dat de blikken van hen,
wien men over eenige oogenblikken het
kostelijkste wat een mensch op aar-Ie be
zitten kan, den levensadem, op geweld
dadige wijze zal ontnemen ?Zoo vraagde de
belangstellende menigte zich af, terwijl zij
hen in eerbiedige stilte liet voorbijtrekken.
En waarlijk, zij had er reden voor, want
zonder weifeling schreden onze vrienden
tusschen de haar omsluitende wacht voort.
Waren de wangen bleek en ingezonken,
de oogen straalden van edele geestdrift en
bet opgeheven hoofd wees de plaats aan,
werwaarts hun gedachten zich op deze
moeilijke reize richtten.
Daarheennaar het eeuwig Vaderhuis
was hun verlangend opzien, waar geen
smart of pijn meer zijn zal, geen rouw noch
droefenis zal heersehenwaar alle tranen
zullen afgewischt worden. Iedere schrede
bracht hen er nader bij en zouden weldra
hunne oogen zich voor het aardsche zon-
zonlicht sluiten, het zou slechts wezen om
ze daar te openen, waar geen zon noch
maan meer zal noodig zijn, omdat de heer-
lpheid Gods daar het licht is en het Lam
de kaars.
Het doel van den tocht was weldra bereikt.
De wachters weken terzijde en lieten onzen
vrienden slechts zooveel doortocht, dat zij
de voor elk hunner bestemde houtmijt kon
den beklimmen.
Ziedaar den laatsten berg, die Woutersz
nog voor enkele uren met onuitsprekelijke
verschrikking had vervuld en voor wiens
melden wij slechts wat de heer Pyttersen
met de instelling der arbeidskamers beoogt
lo. de goede verstandhouding tusschen
werkgevers en werklieden te bevorderen
door het hoaden van geregelde bijeenkom
sten, waarop beider gemeenschappelijke be
langen worden besproken
2o. aan den arbeid de middelen te ver
schaffen van zijne belangen en grieven en
wenschen op loyale wijze te doen blijken,
en deze in overweging te doen nemen
3o. een college van advies in het leven
ts roepen, dat de besturen van rijk, pro
vincie en gemeente desgevraagd, of op
eigen initiatief kan voorlichten omtrent de
belangen van arbeid en nijverheid en sta
tische gegevens kan verzamelen
en 4o. dat geschillen tusschen patroons
en werklieden tracht te voorkomen eo deze
zoo mogelijk in der minne, of door eene
scheidsrechterlij ke uitspraak, helpt beslechten
Het hoofdbeginsel van het ontwerp is,
dat de in te stellen Kamers het beoogde
deel moeten verwezenlijken door overtui
ging, samenwerking en zedplijken drang,
zonder toepassing van dwangmaatregelen.
In navolging van hetgeen elders wensche-
lijk is gebleken, worden de Kamers saam
gesteld uit een gelijk aantal vertegenwoor
digers van de werkgevers en de werklie
den afzonderlijke afdeelingen voor bei le
acht de voorsteller niet gewenscht.
In iedere gemeente kan bij kon. besluit
zoodanige Kamer worden ingesteld. Om
lid van de Kamer te kunnen zijn, moet
men 25 jaar oud zijn, de laatste 2 jaar
woonplaats binnen het ressort der Kamer
hebben gehad en gedurende dien tijd in
hetzelfde bedrijf, denreltden tak van nijver
heid, of eenig onderdeel daarvan werkzaam
geweest zijnvoor de werkgevers gelden
de twee laatste bepalingen niet. De kiezers
voor de leden der Kamers van arbeid moeten
den leeftijd van 23 jaren hebben vervuld.
Voor elke afdeeling worden twee af zo i-
derljjke kiezerslijsten opgemaakt, eeo de
namen bevattende der werkgevers, de andere
die der werklieden. Iedere afdeeling ver
gadert jaarlijks minstens 3 malen en benoemt
uit haar midden een voorzitter en secretaris.
Het bestuur der Kamer vergadert jaarlijks
minstens eenmaal en benoemt een voorzit
ter, terwijl tot secretaris benoemd kan
worden iemand geen lid der Kamer zijnde
Wanneer in een bedrijf of een tak van
nijverheid, door een afd. vertegenwoordigd,
een geschil dreigt te ontstaan of ontstaan
is tusschen werkgevers en werklieden, geven
partijen daarvan schriftelijk kennis aan den
secretaris der betrokken afdeeling. Laten
partijen dit na, dan onderzoekt de secre
taris de aanleiding tot het geschil en stelt
daarvan een beknopt verslag op, De afdee
ling wordt nu onverwijld bijeengeroepen,
onderzoekt het geschil en tracht dit, zoo
bestijging hij thans in zoo groote mate den
goddelijkan bijstand ontving, dat hij met
vasten tred op het hout stapte, dat weldra
zijn lichaam op de bitterste wijze zou
folteren.
Nu was zijn wensch vervuld om nog
eenmaal uit den killen, duisteren kerker te
mogen treden en zich in den milden zon
neglans en warmen zonnegloed te baden.
Maar nu ook had die vervulling geen
waarde meer. In den voorbijgeganen nacht
was de strijd heslist, waren de banden,
die hem aan de aarde en al hare bekoor
lijkheden verbonden, losgeraakt en was het
heimwee naar de eeuwige woningen gebo
ren, dat door geen aardsche schoonheid
meer kan bevredigd worden. Geen angstige
trek verwrong zijn gelaat; geen vreeze des
doods versnelde de klopping zijns harten,
maar stille onderwerping sprak bij hem uit
houding en blik.
En vrouw Jansz?
In gedachten verzonken, leunde zij tegen
de ijzeren paal, waaraan ze was vastgeke
tend. Het moordend koord bestemd om na
de foltering den draad haars levens te ver
breken, hing achteloos over haar schouders.
Zij schijnt er echter geen oog voor te heb
ben. Haar gedachten zijn elders.
In den geest vertoeft zij aan het doodsbed
harer dochter en droomt als 't ware nog
eenmaal deu droom, die toen hare sluime
ring verontrustte en wier vreeselijke ver
wezenlijking thans daar is, Al de angst
aan die sponde in de verbeelding doorleefd
vaart haar op nieuw en in 't gezicht der
werkelijkheid in honderdvoudige verschrik
king door de ziele. Maar ook in even groote
verrukking verneemt ze als uit engelen-
mond haar toegeroepen «Vrees niet, doch
ter. Treed moedig voort en houd het oog
op het einde gericht
O, zalig woord Het is als ontvalt haar
ook nu alle aarzeling en hetzelfde geloofs
noodig, na verhoor der partijen, in der
f mnne te beslechten. Gelukt dit niet, zoo
benoemt zjj uit haar midden een commis
sie, bestaande uit een gelijk aantal werk
gevers en werklieden, die onder voorzitter
schap van een door elke afdeeling aange
wezen scheidsman eene schikking beproeft
gelukt dit niet, zoo wordt een nauwkeurig
verslag opgemaakt en door tusschenkomst
/an den secretaris der afdeeling in handen
gesteld van het bestuur der Kamer, dat
na ontvangst van't verslag onverwijld wordt
bijeengeroepen, Indien na vernieuwd onder
zoek in den boezem van het bestuur geen
overeenkomst ivorit verkregen of de geno
men beslissing niet de goedkeuring van
beide partijen erlangt, wordt de beslissing
opgedragen aan een scheidsman.
De kosten worden desverlangd, vergoed
door de betrokken partijen. De werkgevers
voor '2/3, de werklieden voor 1/3.
4 Mei 1892.
Het Telefoonkantoor te Zaamslag is
wegens den West Europeschen tijd voortaan
open van 's morgens 8.30 tot 11 30. 's mid-
dage van 1.30 tot 3.30 en van 4.30
6,30.
Het Rijkstelegraafkantoor te Goes
verzond gedurende de maand April 1892
576 telegrammen, ontving 597, overgenomen
en verder geseind werden 899, totaal 2069.
Het teleloonkantoor te Wolfertsdijk ont
ving 28, verzond 29, samen 57 telegram
men. Dat te 's Gravenpolder ontving 27,
verzond 28, samen 55. Dat-te Hoedekens
kerke ontving 39, verzond 33, samen 72.
Dat te Heinkenszand ontving 40, verzond
51 samen 91, dat te 's Heer-Arendskerke
ontving 11, verzond 15 samen 26. Dat te
's Heerenhoek ontving 11 verzond 26 samen
37. Dat te Borsele ontving 20 verzond 20
sauaen 40. Dat te Nieuwdorp ontving 17
verzond 15, samen 32. Dat te Ovezande
ontving 7. verzond 12 samen 19. Dat
te Driewegen ontving 7, verzond 8 sa
men 15. Dat te Ellewoutsdijk ontving 24,
verzond 42 samen 66. Dat te Kloetinge ont
ving 13, verzond 10 samen 23.
Kruiningen. Aan het telefoonkantoor al
hier zijn gedurende de maand April ont
vangen 36 en verzonden 39 berichten. Totaal
behandeld 75.
De Provinciale Staten zullen, daartoe
gemachtigd Zaterdag 21 Mei te half een
buitengewoon bijeenkomen tot verkiezing
van een lid der Eerste Kamer in de plaats
van den heer mr. J Moolenburgh.
Goes. Gekozen tot lid van den gemeen
teraad de heer W. F. K. Lenshoek met
321 van de 520 geldige stemmen. De heer
W. Cense bekwam 204, terwjjl 5 stemmen
vertrouwen dringt haar ook thans het lied
naar de lippen«Hij sal wel bevrijden
haar leven, als haar de dood sal doen
ge weidt».
Geen geluid ontsnapte echter aan hare
borst. Slechts een zwak gelispel verried
hare innerlijke werkzaamheid, maar mocht
het voor de meesten onhoorbaar zijn, het
ontging Woutersz niet. die sinds eenige
oogepblikken haar opmerkzaam had gade
slagen. Het steeds meer ophelderend gelaat
van zijne deelgenoote in geloof en lijden
was hem eene nieuwe verkwikking en de
hemelsche blijdschap, welke er over uitge
spreid lag, maakte het hem ten laats!e on
mogelijk om door zwijgen zich buiten de
gemeenschappelijke genieting er van te hou
den. «Vrouw Jansz!» zeide hij zacht doch
voor haar onverstaanbaar, terwijl zijn oog
van vreugde schitterde, «nog een moeielijk
oogenblik en wij ziju thuis I Dan zullen
wij eeuwig bij den Heere wezen en onze
geliefden aanschouwen die ons reeds zijn
voorgegaan 1»
«Ja, lieve vriend!» sprak zij. «Uet voor
uitzicht is heerlijk. O, welk een ontwaken
zal dat wezen, als de Heere zelf ons aan
den morgen van den eeuwigen rustdag bij
name roept en wekt om deel te hebben
aan de zaligheid zijner verlosten
Aldus elkander vertroostende en op het
naderend einde voorbereidende, hadden zij
geen oog gehad voor den aanzienlijken
stoet van geestelijken, toen deze door de
menigte heentrok om de voor hen bestemde
plaatsen in te nemen, noch hadden zij het
oor geleend aan de vernieuwde voorlezing
van het doodsvonnis, en evenmin den nade
renden priester bemerkt, voordat deze, met
liet doel om hen zoo mogelijk tot het
oude geloof terug te brengen, hen aldus
aansprak
«Ongelukkigen! die weldra uwe recht
vaardige straf zult ondergaan en wie slechts
op verschillende personen waren uitgebracht.
Blanco 14. Te zamen 544 stemmen zoodat
de volstrekte meerderheid 276 bedroeg.
Middelburg. Naar wij uit goede bron
kunnen melden heeft de heet' H. J. E. Ger-
lach alhier besloten te volharden hij zijn
reeds voor de candidaatstelling genomen
besluit om ditmaal geen eandidatuur te aan
vaarden en berust dus de mededeeling van
zijn eandidatuur op een misverstand.
Goes. Met zekerheid kunnen wij melden
dat Maandag a. s het nieuwe gebouw van
het Leger des Heils alhier geopend zal wor.
den.
Er wordt gewaarschuwd legen visite
kaartjes, die op zoogenaamd ijspapier gedrukt
zijn. Dit papier is aan den bovenkant met
witte glinsterende kristallen bedekt, en werd
door den uitvinder ijspapier genoemd, omdat
deze kristallen eenigszins gelijken op ijskris
tallen, die men 's winters op onze venster
ruiten ziet. Het chemisch onderzoek heeft
echter geleerd, dat dit artikel voor de ge
zondheid zeer nadeelig kan zijn. De kris
talbedekking bestaat namelijk grootendeels
uit azijnzuurlooiloxyde, een zeer vergiftig
loodzout, en laat het papier gemakkelijk los,
dat er mee overtrokken is, zoodat het op
deze wijze licht in het eten of drinken
terecht kan komen. Kleine kinderen, die
alles in den mond steken, likken zulke
kaartjes af, daar de smaak zoet is, en dit
kan bedenkelijke gevolgen hebbenwant
zelfs eene geringe hoeveelheid van boven
genoemd loodzout veroorzaakt vergiltiging.
Behalve niet de bereiding van bier
zullen de- paters Trappisten te Tilburg zich
thans ook met kaasbereiding naar Zwit-
sersch systeem onledig houden.
Te Vucht is Maandagnacht afgebrand
de boerderij, bowoond door D. Kluitmans
en toebehoorende aan den notaris De Bergh,
te 's Hertogenbosch. Niets werd gered; al
het vee verbrandde, met uitzondering van
een stier. In verband met dezen brand zijn
twee personen als verdachten aangehouden.
Door een onbekende is Zaterdagnacht
een schot gelost op de woning van den heer
C. Avis, landbouwer te Haarlemmermeer,
gelukkig zonder iemand te treffen. De kogel
ging door een glazen koepel, verbrijzelde
een deur en vloog langs een kind dat nog
niet te bed was.
Te Epe zou Zaterdag zich iemand in
het huwelijk begeven. Al de noodige toe
bereidselen waren reeds gemaakt. Den vo-
rigen avond echter had de ambtenaar van
den burgerlijken stand bericht ontvangen
dat de bruigom reeds met een andere
eenige oogenbiikken van de eenwigheid
scheiden, ik sta hier als een getuige van
de onbegrensde barmhartigheid der Heilige
Kerk, die uwer nog gedenkt, hoewel gij
zoo zwaar tegen haar misdreven hebt. Want
neen vleit u zeiven niet met een ijdele
hoop op gelukzaligheid, gelijk ik zoo even
uit uwe woorden meende te kunnen aflei
den, want tenzij berouwvol tot de Kerk
terugkeert en hare genademiddelen aan
neemt, zal uw einde rampzalig zijn. Er
kent dan dat gij gedwaald hebt en toont
openlijk uw berouw door voor aller oog
dit kruisbeeld te kussen.»
Met gespannen aandacht had de menigte
des priesters woord aangehoord en wachtte
thans met ingehouden adem, als vreesde ze
een woord te zullen missen, liet antwoord af.
Het liet zich niet lang wachten.
«Neenl» klonk het op eenmaal op vasten
toon uit den mond van vrouw Jansz, terwijl
zij het hoofd van het toegestoken crncifix
afwendde, «ik kan niet herroepen ik mag
mijn Heilend niet verloochenen, die mij uit
grondelooze liefde de paden des waren levens
heeft bekend gemaakt, mijn oog voor de
lang aangehangen dwalingen heeft geopend
en mij uit de boeien van eigengerechtig-
tigheid en werkheiligheid heeft verlost. Op
Hem alleen is mijne hope gevestigd. Uwe
kerk werpt mij uit: Hij zal mij aannemen!
O Heer!» ging zij biddend voort, «be
schaam uwe dienstmaagd niet
«Zoo sterf dan in uwe ellende, rampzalige
vrouwriep de priester bitter, «gq, die
de genade der kerk afwijst.» «En gij,
jongeling 1» vervolgde hij, zich tot Woutersz.
wendende, «zult gij deze vroiw in haar
verderfelijk spoor van verharding volgen?
Wendt gij eveneens het hoofd af van het
beeld des gezegenden VerlossersAcht ook
gij het geen kus waardig?»
(Wordt vervolgd.)
