fBELS,
\\9 ie Goes.
te M i d d e I-
iid van den
aan den heer
1892. No. 74.
Dinsdag 22 Maart 1892.
Zesde Jaargang.
me en tevens
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
dhr. J. A. Fok-
uart.
G-. Vleugel door
,r bij Akkenaar
■f 635 cA. En 12
bureau, kastje,
|elen, brandhout,
kets door deurw.
[rrie, rijtuig, tent-
in, kla verwagen,
flen, rijzalen, har-
9 uua by P. de
les, 1 bruine 14j.
lalfdr. vaarzen, 2
1 stierkalf, 1 vet
lond met ketting,
[gen, ijzeren eg,
lok, 1 geeselsteen
Eedschap, voeder
hout, staken, en
kast, kabinet, 2
el, 2 kleerkisten,
Jas- en aardewerk,
fbolspekkist, 2
linen, botergelten,
laiger in erfpacht
lavoor den Buren-
f,1722, groot 2266
'.Bakker; b. onder
it 739, groot 4730
[j Raaymakers; c.
02, groot 47 A-,
sten. Aanbiedingen
[aar..
jeri, Alberts Co.
nkei, delen, ribben,
fansih grenenhout.
de Vergenoeging
Imet grooten tuin
|e. 2o een huis en
sien 15 Maart het
Li het 2e van 2—4
[bij vm Heuvenop
Idhr- lenshoek door
pimmtrmanspolder,
100 bos taiwestroo,
Jten- enboonenstroo
Maart
ur, bij Jonker voor
f 1,9150 cA. houwl.
Lek, 2 perc. En 3
pp het lorp. En om
E0240 cA. bouwland
Jn- bij v. Overloop'
ïner, kabinet, kastje1
|en, tobben, koper-'
lingstukken, gouden
phap, varken, 4 hoen-
uur bjj Rijk voor
per, woonhuis, tim-
tuin 430 cA.
den heer
/E SORTEERING
[n. F. P. D'HÜU,
liar, Middelburg.
|n artikelen voor
HelDessert-, Sla-
[ïetsen, Trocarts en
vste kapperschaar,)
navel- en kinder-
DE ZEEUW.
Ki.ken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prijs per drie maanden franc* p. p. f 0.95.
Enkele nummers10.02'.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Wie zich met 1 April, aop ons
blad abonneert, ontvangt het tot dien
datum GRATIS.
PROVINCIALE STATEN.
De heer IJzerman gat in het jongste no.
der «Goesche Crt.» blijk Hat hij nog niet
«afgemaakt» was.
Hij zette toch in een goed geschreven
artikel de redenen uiteen die hem tot zijn
eerste schrijven aan dat blad hadden geleid.
De «Goesche Crt» had de wenschelijkheid
uitgesproken van een onderzoek naar de
mogelijkheid van samenwerking tusschen
liberalen en katholieken bjj de aanstaande
staten-verkiezing.
Zeer juist is wat de heer IJ. thans naar
aanleiding daarvan schrijft:
lk meen nooit beweert, te hebben, dat
saamwerking van minderheden ongeoor
loofd is. Waar het pas gaf, heb ik ze
steeds verdedigd. Maar van uwe zyde is
steeds beweerd, dat zulk samenwerken diep
onzedelijk is, een gevaar voor 't vaderland.
Mr. Levy zag reeds brandstapel en tortuur,
prof. Spruit, in z\jn vlugschrift, verzekert
dat de paus koning zou worden, als de
ultramontanen meerderheid werden. Niet
i k brak den staf over de saamwerking,
maar uwe geestverwanten deden het. En
na gelezen te hebben, wat u in de laatste
drie jaren uit Arnhemmer, Han
delsblad, Vaderlander, enz. over
het „monsterverbond" hebt overgenomen,
was ik nieuwsgierig te weten, hoe samen
werken nu door u zou verdedigd worden.
U zegt, dat de liberalen geen verbond zul
len sluiten met de Roomschen. Eene losse
overeenkomst dus, waarbij wij mogelijk be
leven zullen, dat twee leden worden af
gevaardigd naar de Staten, van wie de een
alles zal doen, om er den paus iu te
krijgen, en de ander alles, om er hom uit
te houden. Dat is zeker praktisch.
En in verband met de herinnering dat
de «Goesche Crt.» in den regel het Han
delsblad, c. s. in haar blad wel laat spre
ken, terwijl zij zelf zich meer tot taak ge
steld heeft op de Kuyperianen te schelden,
is zeker ook deze opmerking van den heer
IJ aan haar adres niet misplaatst
Van een kuijperiaansch antirevolutionairis
me had ik nog nooit gehoord. Dat dr. Kuij-
per veel invloed heeft in de partij, wie zal
het tegenspreken Mij dunkt, dat hij dien
invloed verdient ook. Ik begrijp niet, waar
om uwe geestverwanten steeds dr. Kuijpers
persoon aanvallen. Eene overtuigende weer
legging van zijne beginselen, ware, dunkt
mij, vruchtbaarder, indien u daar eens to e
overgingt, u zoudt er met mij velen ver
plichten.
De Goesche Crt. heeft op dit stuk niets
gezegd, vastgehouden als zy werd door hare
spottende verklaring na IJ.'s eerste stuk dat
haar tegenover zoo iemand een diep stilzwij
gen betaamde. Gelukkig echter voor haar
heeft thans «de Zeeuw» zich in dequaestie
gemengd, en zal dus nu (of later) in een
atstraffirig van dat blad nog wel eenig ant
woord op 's heeren IJzerman» opmerkingen
volgen. Anders willen wij het te gelegener
tjjd wel voor haar doen.
Eéne mededeeling veroorloven wij ons
echter, naar aanleiding van IJ.'s klacht dat
hij niet weet wie de 7 liberalen zijn die
door de tegenwoordige antirevolutionaire
statenleden vervangen zijn.
Zooals wij reeds in ons vorig no. meldden
is Goes na 26 Mei 1868 door 7 liberalen
in ons staten-collegie vertegenwoordigd ge
weest.
Het waren de heeren Blaaubeen, Buteux,
Putte, Kakebeeke, J. C. R. v. d. Bilt, Bybau
en O. Verhage. In 1871 nam jhr. Pompe
zitting in plaats van wijlen laatstgenoemden
heer; terwijl de overige zetels later suc
cessievelijk door liberalen van lichtere of
zwaardere kleur werden iugeuomen.
Wat de overige antirevolutionairen in
het district Goes betreft: mr. Lucasse
verving mr. v. Citters (opvolger van mr.
Buteux en J. P. Kakebeeke i: M. de Jonge
Jz. verving wijlen mr. B. V. v. d. Bilt
(opvolger van mr. Blaaubeen): Den Boer
verving wijlen Fransen v. d. Putte, Huvers
verving jhr. de Jonge (opvolger van J. W.
Vader); Noordijke verving Quarles (opvol
ger van mr. J. C. R. v. d. Bilt); W. J.
Vader verving wijlen v. Schouwen (op
volger van mr. Bybau.
Nog zij hier opgemerkt dat wijlen mr.
v. Voorst Vader tot 2 malen de candidaat
der liberalen is geweestna (in 1883) eerst
door de antirevolutionairen te zijn gecan-
dideerd geweest. Een blunder, die wel bij
de herstemming toen de candidatuur weder
werd losgelaten, eenigszins werd hersteld;
doch eene onaangename herinnering moet
hebben achtergelaten bij de leiders der ver
kiezing van dien tijdwant de heer v.
Voorst Vader was niet antirevolutionair;
daarom namen dan ook de liberalen hem
èn in 1883 èn in 1886, tegenover het lid
Lucasse, zonder eenige bedenking over.
Een volgende maal hopen wjj de vraag
te beantwoorden of het dan vertrapping
der minderheden was, dat de antirevolutio
nairen handelden gelijk zij deden, eo wanneer
zij bij d* statenverkiezing in Mei de can
didatuur van den heer J. M. Kakebeeke
ernstig zullen bestrijden of dit dan zijn zal
wat de «Goesche Crt.» als een «Calvinistisch
vonnis» geliefde te stempelen.
Den heer IJzerman nog een antwoord op
zijn vraag: «De Staten van Zeeland zijn
bijna om hoeveel anti-liberalen hebben
zitting in gedeputeerde stater
Sinds jaar en dag zijn alle leder» der ge
deputeerde staten van Zeelmd «liberaal»
geweest: in de jongste vacature v. Berlekom
kozen alle aanwezige liberalen volgens af
spraak een man van de kleurlooze middenstof:
geen liberaal, geen protestantsch af katholiek
conservatief, doch ook geen antirevolutionair.
V Zoo behoort het.
Met instemming lazen we in de Zuid
Ilollandsche Kerkbode
«In Friesland is bij de verhuring va»
een boerenplaats door den eigenaar de
bepaling gemaakt dat de huurder een
klein gedeelte van den grond aan ieder
van zijne arbeidert ter bebouwing moet
afstaan tegen een lage huur. Ieder arbeider
wordt daardoor in de gelegenheid gesteld
eenige aren bouw- of weiland in huur te
ontvangen, en naar welgevallen te bebouwen
natuurlijk onder opzicht van den huurder
der boerderij. Het spreekt van zelf, dat
de eigenaar door deze bez warende bepalingen
minder pacht van zijn huurder kau eischen.
Doch het is hem blijkbaar niet slechts orn
zijn eigen beurs te doen, raaar ook om
het welzijn van zijn naaste.
En dat welzijn wordt, voor zooveel den
arbeidersstand aangaat, zeker zeer bevorderd
door een eigen hoekje grond. Het zedelijk
welzijn wordt daardoor in de hand gewerkt
de menschen krijgen een ander gevoel, als
ze na hun dagtaak in hun eigen grond de
spade steken of hun eigen koetje melken.
Duizend verhoudingen veranderen daardoor.
En, zoo de drank blijft geweerd en de
zorg voor de huur en de spaarpenningen
geleerd wordtzullen onder Godes zegen
op stoffelijk gebied de krachten geoefend
worden en zal de weg voor hen worden ge
opend, om zachtjes aan zelf vooruit te boeren.
«Zoo behoort het.
«Aan niemand mag, omdat hij geen ka
pitaal heett, den weg om voetje voor voetje
te beginnen en vooruit te komen, worden
toegesloten. Elk moet in den weg van be
tamelijke vlijt zonder te slaven zj»;r eigen
huisje kunnen krijgen en op het platteland
zijn eigen plekje er bij.
«Zullen velen het voorbeeld van den Frie-
schen grondeigenaar volgen? Men diende
met boerenplaatsen of landerijen, die aan
kerken, diakoniëen, stichtingen of pastorieën
en aan christenen behooren althans wel
het voorbeeld te geven. Ook in de steden
moesten huurders van huizen e» huisjes
langzamerhand eigendomsrecht kunnen krij
gen. Hebben ze thans geen kapitaal, dan
krijgen ze nooit een eigen huis. Veracht
men deze gedachte der menschelijkheid,
dan gaan we hoe langs zoo meer den weg
op, waarin door algemeen stemrecht en
onder den gloed der hartstochten de zeli-
zuchtigen door slechte en verderfelijke wet
ten gedwongen zullen worden om wat ruimte
te maken voor hun naaste.
«Z«gge nu niemand in zijn ouderwetsche
wijsheid we hoorden nooit van zulke din
gen Gij kunt in uw ouden Bjjbel genoeg
daarvan lezen. Zet uw slaapmuts maar eens
af en uw bril op 1»
Partij of beginsel
In de kringen van openbare onderwijzers
beginnen al meer de oogen open te gaan
voor het gevaar dat van ue zijde dier open
bare onderwijzers zeiven dreigt. Immers
onder dezen zijn vele sociaal democraten.
Werd dit reeds vroeger door ons, op grond
van eigen waarneming beweerd, doch door
een geacht openbaar onderwijzer in ons blad
tegengesproken, thans staan de zaken anders
en beginnen de openbare schoolmannen zeiven
reeds tegen dit dreigend kwaad in eigenjboezem
te waarschuwen. Het is dan ook waarlijk
meer dan erg, zooals het blad «De Volks
onderwijzer» geredigeerd en gesteund door
tal van openbare onderwijzers, zijne socia
listische lasteringen over de meest gevierde
en beminde personen uitgiet. De heer
Kerdijk nam deze heeren in zijn Sociaal
"Weekblad» onder handen en zeker verdient
instemming wat hjj zegt:
«Voor wie de sociaal-democratische me
thode gadeslaat, telkens weder hetzelfde
verschijnsel, dat een Durtsch schrijver
Ernst Müller in Das Volk gegen den
Sozialismus onlangs deed opmerken
«Niet de zegepraal der sociaal-democraten
vreezen wijom den communistisch en
toekomststaat mogen wij gerust lachen.
Maar hun wijze van striydvoeren is het,
die in zedelijk opzicht verderfelijk werkt.
Het moge bedacht worden door die
onderswijzers, die door sociaal-democratische
denkbeelden zich voelen aangetrokken.»
Zoo schrijft mr. Kerdijk.
En toch deze socialisten zijn klein
kinderen van datzelfde liberalisme, waarvan
deze geachte rechtsgeleerde een kind is. Hij
zelf, schoon reeds enkele stations verder dan
de mannen der Thorbeeke-schoolis nog
slechts enkele stations verwijderd van hen uie
nu, niet door hunne geavanceerde denkbeelden,
maar door hunne grofheid, tijdelijk hunne
eigen zaak bederven en hunne vaders en
pleegvaders van zich vervreemden.
De ouders mogen wel toezien wat zij
doen, wanneer zij het christelijk onderwijs
tegenstaan. Alleen door krachtige bevorde
ring van het bijzonder onderwijs ontkomt
de natie aan de barre theorieën van mannen
als die van «De Volksonderwijzer». Juist die
rnanneu maken het in onzen tijd den christen
onmogelijk met het «openbaar» onderwijs
iets op te hebben.
Vrij onderwijs regel«openbaar» onder
wijs uitzondering! dat moet de leus zijn.
Orthodoxe christenen in Zeeland die zoo
heetemaal niets voor het christelijk onderwijs
hunner kinderen doen, zullen te laat ervaren,
hoeveel zij verzaakten. Hunne kinderen, op
jaren gekomen, zullen het hun wel zeggen.
Het oude aan Gods Waarheia gehechte ge
slacht gaat-, het jonge van dat Woord
vervreemde geslacht valt liberalisme en ra
dicalisme, straks socialisme ten buit. Men
leze met ernst de brochure «Partij of be
ginsel» van jhr. mr. A. F. de Savornin
Lobman, op dat pur.t.
De «openbare» school is het beste propa
gandamiddel voor het ongeloof. De tijd zal
het leeren ook in deze streken.
De nieuwe tijd.
Zooals men weet zullen den len Mei a.
s. onze spoorwegklokken twintig minuten
achteruitgezet worden om «gelijk» te zijn
met den tijd die in Duitschland, enz. door
de spoorwegmaatschappijen is aangenomen.
De minister zou gaarne zien dat deze
spoortijd ook in het gewone leven werd
aangenomen, en dat de gerneenteklokken,
huisklokken, pendules en zakhorloges op 1
Mei 20 minuten stil stonden om met den
nieuwen spoortijd overeen te komen.
Tegen dezen liberalen maatregel is te
recht ook van liberale zijde aanmerking
gemaakten ook van antirevolutionaire
zijde mag de maatregel niet worden toege
juicht, wijl hij ingrijpt in eene van Gods
ordinantiën. Voor iedere plaats der aarde
toch heeft God den tijd bepaald, zijne he
mellichten gesteld tot teekenen en gezette
t(jden, tot dagen en jaren.
Terecht schrijft de «Prov. Noord Hollan
der» er van:
«Wanneer nu de zon op hel hoogst staat,
is het 12 uur, juist het midden tusschen
zonsop- en ondergang.
Nu is het niet vrij van bedenking om
te zeggen: Neen, wij zullen het midden
van den dag op een ander oogenblik stel
en. Want al verschilt dit nu maar 20 mi
nuten, dit neemt niet weg, dat hier wordt
aangenomen, dat de mensch zich niet heeft
te houden aan de van God gestelde tee
kenen.
2. Wijst De Oranjevaan er op, hoe dit
verschil van 20 minuteD het geheele leven
20 minuten later op den dag verplaatst
en dan zal het onmiddellijk gevolg wezen,
dat er gedurende 8 maanden van het jaar
dagelijks, in alle huizen van Nederland 20
minuten langer kunstlicht wordt gebrand
dan noodig is.
Van November tot Maart is het 's mor
gens laat licht, zoodat in die maanden,
's morgens wordt uitgewonnen, wat's avonds
wordt verspild.
Doch de overige 8 maanden worden de
avonden kunstmatig verlengd.
Wanneer men nu maar aanneemt dat
in 800.000 huisgezinnen dooreeogenomen
in die 20 minuten Vj cent petroleum, gas
of eleetrisch licht wordt gebruikt, dan geeft
dit reeds een zuiver verlies van een mil-
lioen gulden 's jaars.
In werkelijkheid zal dit echter nog veel
meer zijn, want de cjjfers, door ons aan
genomen, zijn stellig te laag geraamd, en
dan is er ten derde nog een niet z#er
gering bezwaar tegen, dat men zijn werk.
zaamheden en vermaken nog later in den
nacht voortzet, dan tot heden reeds ge
schiedt.
De geheele wereld verkeert in een koorts
achtige gejaagdheid, die nu reeds menigeen
nachtwerk kost, terwijl aan de andere zijde
de zondige vermaken en uitspanningen ook
liefst zoo laat mogelijk worden nagejaagd.
Het zou met het oog hierop waarlijk
niet kwaad zjjn, wanneer alle klokken eens
een paar uur later werden gezet, want
niemand zal met grond kunnen beweren,
dat het hetzelfde is, of men van 11 uur
's avonds tot 's morgens 6 uur slaapt, of,
zooals nu meestal, van 1 tot, 8 uur.
Ook hierom verdient iedere maatregel
in omgekeerden zin afkeuring en alle ver
anderingen ten opzichte van den tijd zijn
geen verbetering. Wij doen het best, om
ons altijd maar aan de van God gestelde
bepalingen te houden.»
V De voordeelen op de Staatsloterij.
Dat onze schatkist eigenlijk nieis missen
kan, daar voor defensie en rentebetaling
ieder jaar p. m. 70 millioen moet besteed
worden, en men overigens zooveel voor
onderwijs enz. enz. noodig heeft blijkt
daaruitdat rnen nog altijd de voordeelen
op de drankzucht des Volks, bij wijze' van
telkens verhoogde belasting op het gedis
tilleerd, bij de inkomsten berekent, en
daarbij ook die van de Speelzucht, oftewel
de opbrengsten der Staatsloterij blijft ont
vangen. Alzoo worden inderdaad belastin
gen, op verkeerdheden der natie gebouwd,
Dij de inkomsten der Begrooting gerekend.
Zijn die gelden niet een schande vuor Volk
en Regeering Men hoort de Liberalen
soms in een vlaag van zedelijkheid, de
inning der gelden voor het houden van
opium-kitten in Indië veroordeelen, terwyl
men in Nederland zelf niet schroomt van
de Speelzucht, zoowel als Dranklust, voor-
deeieu te plukken. De Staatsloterij diende
afgeschaft! Maar het Volk wil toch aan het
spel blijven offeren Helaas, 't is waar 1 Maar
is dan ook de effectenhandel niet een soort
van spel, wel eens zoo gevaarlijk Daarbij
vergete men niet hoe er een werkelijk faro-
spel door allerlei klas'-'en van menschen, tot
zelfs hier en daar door onze boeren, gedreven
wordt in .het speculeerenl Hoe velen
gingen door die ongelukkige speculatiezucht
verloren IMen wil rijk worden in korten
tijd en speculeert in: tin, katoen, koren
enz., terwijl de kleine bezittenden daarbij
veelal de dupe worden van de millionairs-
speeulanten. De speelzucht is inderdaad eeu
even groote vloek voor het volk als de
verslaafdheid aan alcoholische dranken. Een
Regeering mag daarvan geen voordeelen
in de schatkist doen storten. Zulke gelden
kunnen toch geen zegen aanbrengen
21 Maart '92.
MIDDELBURG. In de raadsverg. van
Woensdag a. te half 2 zyn na de notulen
en ingekomen stukken aan de orde de vol
gende punten: 1. Verordening betreffende
den geneeskundigen dienst. 2. Voorstel van
bnrg. en weth. tot aanvulling uitzonderings
bepaling verordening, houdende tarief en
voorwaardeu betreffende de levering van
duinwaterleiding. 3. Adres van C. S. Schout
betreffende aansluiting van woningen langs
de Achtergracht aan de duinwaterleiding
met advies van burg. en weth. 4. Voorstel
van burg- en weth. tot aansluiting van eenige
gemeentegebouwen aan de telefoon. 5. Voor
stel van burg. en weth. betreffende uitgifte
van gebouwen en erven van de voormalig^
Commercie Compagnie aan Th. Mace.
6. Adres kerkeraad chr. ger. gemeente be
treffende ruiling van grond aan het Aofplein
met nader voorstel van burg. en weth. 7.
Adres P. J. de Broekert. houdende verzoek
om het meermalen door hem gevraagde
stuk grond in het Domburgsche Schuitvlot
te mogen koopen met voorstel van burg.
en weth. 8. Voorstel van burg. en weth.,
betreffeude verzoek van J. de Broekert
Co- vernieuwing huur grond by de Lange-
viele-barrière. 9. Voorstel van burg. en weth.
betreffende vernieuwing van enkele erfpachten.
10. Voorstel van B. en W. betreffende adies
W. Vogel, veerman van het overzetveer
Vlissingsch Wagenplein., om subsidie uit de
gemeentekas 11. Rekening kamer van koop
handel en fabrieken over 1891. 12 Suppl.
kohier no 2 hondenbelasting. 13. Adres
bestuur Vereeniging tot bevordering van
animale koepokinenting betreffende afstand
van grond aan de Eigenkaardstraat met voor
stel van B. en W. 14. Voorstel van B. en
W. betreffende de ryschool en voorstel van
den heer Kool* dienaangaande. 15. Instruc
tie directeur gasfabriek en duinwaterleiding.
16. Opmaken van een aanbeveling ter ver
vulling vacature De Ligny, als lid bestuur
ambachtschool. 17. Benoeming lid plaatse
lijke gezondheidscommissie (vacature De
Ligny.)
De heer Dellevoet, stationschef te