1892. No. 57. Donderdag II Februari. Zesde Jaargang. VERSCHIJNT PRIJS DER ADVERTENTIES G. M. KLEM KERK, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. Drie maanden fabrieksarbeider, m. DE ZEEUW. UITGAVE VAN elk en MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent Prijs per drie maanden franco p. p. f 0.95. en Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel Enkele nummers .o o meer 10 cent. Bij al deze dingen wachte men zich nu evenwal om de conclusie te trekken, dat het op alle fabrieken zoo zou zijn. Gelukkig zjjn er vele inrichtingen waar het beter toegaatmaar, helaas, zjjn deze toestanden, vaak ook zonder dat de fabri kanten, door malaise in den handel, er iets aan kunnen doen, aan de meeste fabrieken niet vreemd. Het zoeken van werk is in onzen tijd een van de pijnlijkste bezigheden van den werk man. Aan de groote fabrieken wordt hij, die om werk komt, gewoonlijk reeds door den portier afgewezen. Advertentiën plaatsen eu zich laten inschrij ven op hot centraalbureau voor werkzoe kenden helpt doorgaans al even weinig. Vooral voor vreemden in een stad is het zoeken het moeilijkst. Wie bekend is, kan allicht, door den portier van een fabriek geld te geven, van hem vernemen, wanneer aan de fabriek volk noodig zal wezen, of hij verneemt het van zijn vrienden, die werk hebben. Doch ook voor dezulken is het hoogst moeilijk aan het werk te komen. Het is ontzettend ontmoedigend, vruchte loos van fabriek tot fabriek, van werkplaats naar werkplaats te gaan, steeds zijn dien sten aanbiedend, met smeekende woorden, en immer weder tevergeefs. Gedwongen werkeloosheid, ook waar de honger nog niet met zijn ijzeren vuist aan de deur klopt, is het verschrikkelijkste, dat een ijverigen man, die met hart en ziel voor zijn gezin w 1 werken, overkomen kan, en dit is te bitterder, naar mate hij ijveri ger is en meer karakter heeft. Over 8e fabrieks-reglementen zegt Göhre, dat zij, hoewel iedere fabrikant het recht heeft ze zoo te stellen, als hij wil, terwijl het den werkman-, vrijstaat, het werk onder die voorwaarden te aanvaarden of niet, deze reglementen geheel een verkeerd ka rakter dragen. De patroon is ook bijjhet vaststellen van zijne bepalingen verantwoording aan God verschuldigd, terwijl het voor den werkman een dwangmiddel is, daar hij andeïs geen brood heeft. Tegen deze bepalingen geldt geen ander protest van den werkman, dan het opzeggen van zijn dienst; zjj zjjn de gevolgen van een overheerschende macht, die alle vrij heidsgevoel in den werkman doodt. Hier door zijn zij voor een groot deel oorzaak van de onzelfstandigheid en het weinige karakter van den tegenwoordigen fabrieks arbeider. De verhoudingen onder h' t werkvolk zijn gewoonlijk goed en wie het met zijn mak kers niet vinden kan, heeft het door den regel aan zichzelven te wijten. De karakters van de onderbazen zijn onderscheiden. De een is vriendelijk tegen - '18t werkvolk, terwijl hij achter hun rug met de directeuren kwaad van hen spreekt; anderen zijn met geld goedgezind te maken; weder anderen doen recht en slecht hun plicht, zien niets door de vingers, terwijl er gelukkig ook nog zijn, die in een vriende lijke verhouding tot het werkvolk staan en zoowel in het belang van patroons als werk lieden handelen. Door b. v. steeds bij het komen in de fabriek het werkvolk te groeten en aller hande kleinigheden meer, weten zij zich bemind te maken, en hierdoor krijgen zij ook alles gedaan, wat gedaan moet worden. Ondanks alle gunstige verhoudingen en toestanden in de onderdeelen kleeft het ge- heele fabriekswezen echter een vooral voor den werkman smartelijke fout aan, dit nam.,dat het uitsluitend een instelling is, om zooveel mogelijk geld te verdienen voor de eigenaars, en zoodoende een totaal materialistisch karakter draagt. Wat er goeds in gevonden wordt, is ondanks het stelsel en niet door het karakter van het fabriekswezen daarin gelegd. De adel ontbreekt er aan, die er in zou liggen zoodra de hoogere belangen zouden behartigd worden van hen, die hier van den directeur tot den minsten werkman veraenigd zijn in een levens- en arbeidsge meenschap, die de schoonste gelegenheid aanbiedt om d® geestelijke belangen van me allen, ieder naar zjjn stand, tot hun recht te doen komen. f ust dan, wanneer het fabriekswezen, g willig of onwillig, hierop ingericht wordt, ."J" ^stemming bereikt hebbenen n' W'Tckr!' ora het menschdom een geweldige schrede voorwaarts te brengen. Gohre twijfelt en niet aan, of deze ge- wenschte toestand is te hereiken, wanneer de directeuren der fabrieken, en wjj kunnen er gerust bijvoegen alle andere patroons, «enigermate doordrongen worden van het bewustzijn, dat zij tegenover hun werkvolk een verplichting hebben om hen opvoedend te leiden zoowel in het belang van volk en vaderland, als om des Heereu wil. Daartoe zijn zij evenwel niet anders te brengen, dan door zelf opgevoed te worden door den invloed van een nieuwe, betere, Christelijke meening, die zich krachtig uit spreekt. Hoe gelukkig zouden wij, Nederlanders, zijn, wanneer het Sociaal Congres eens diea invloed mocht hebben Met de sociaal-democratie, die in Duitsch- land zich nogandersopenbaart, dan bij ons, heeft Gohre ook nader kennis gemaakt. De indruk, dien hij over het algemeen van de socialistische beweging ontving, is deze, dat het meerendeel der socialisten niet weet, waarin eigenlijk hun politieke geloofsbelijdenis bestaat. Enkele lieden voeren de vereenigingen aan en de socialistische pers doet veel kwaad. Dan worden volksfeesten gegeven om pro paganda te maken. Een program van zulk een feest kan een eigenaardig denkbeeld geven van de wijze, waarop het daar toegaat. Hier volgt er een: VRIENDELIJKE UITNOODIGING tot het GROOTE ZOMERFEEST van de Werklieden- en Vak vereenigingen ïan Ein- siedeln en omstreken, met vermakelijkheden Toor groote en kleine kinderen van beiderlei geslacht. Zaterdag 3 Augustus 1990, in het Keizershof te Einsiedeln. Bij regen als een wolkbreuk, 14 dagen later. PROGRAMMA. Eerste Gedeelte. 2 uur. Verzameling van groote en kleine kinderen in het Keizershof. 3 uur. Ontvangst van de bezoekers, die per trein van Chemnitz komen daarna gemeenschappelijke tocht naar het feestterrein. 3 uur 4 Vs min. Aankomst aldaar. Tweede Gedeelte. 1Groot feestconcert van de wereld beroemde Huiskapel, genaamd «De Achturen kapel». 2. Groot prijsschieten door alle kleiae kinderen, jongens en meisjes. 3. Mastklimmen om prijzen; niemand mag echter hooger klimmen, dan de mast is. 4. Werkzaamheden van den wereldbe- roemden snelphotograaf. 5. Kluwwinden om prijzen voor groote meisj es. 6. Bezichtiging van het beroemdste rari teitenkabinet van de wereld. 7. Terugtocht naar de stad te '7 uur of lOVs uur des avonds. 8. Alle 36 uur moet ieder éénmaal naar huis gaan. 9. Ieder kan deelnemen, wanneer hij uitganoodigd is, doch mag niet onder de drie dagen of boven de 90 jaar oud zijn. 10. Het feestcomité is aan de leege ma gen en vereelte handen te herkennen. 11. Honden mogen niet medegebracht worden, aangezien er reeds genoeg speurhonden tegenwoordig zija. Ten besluite groote fakkeloptocht en af scheid van de gasten, die met den trein van 10 naar huis gaan. Zulk een program wordt op groote roode biljetten overal aangeplakt. De inhoud is vrij kinderachtig; toch is het voor minder ontwikkelde lieden zeer aantrekkelijk, en om het doel, waaraan het dienstbaar wordt gemaakt, gevaarlijk. Stel u voor een groot aantal mannen en vrouwen, die den ganschen dag doorbrengen met het zingen van socialistische liederen het aanschouwen der voortbrengselen van den snelphotograaf, dia steeds caricaturen teekent, die alles belachelijk makeneen rariteiten kabinet, waar de knods van Kaïn wordt tentoongesteld naast een vat arbeiders- zweet. Het een met het ander brengt de gemoederen in beweging en vooral door zulke feesten wordt de krachtigste propa ganda gemaakt voor het socialisme. Natuur lijk niet in ket opwekken tot studie van de socialistische ideeën, maar door het bij elkander houden en steeds uitbreiden van een kring ontevredenen, die zich door be kwame leidslieden tot alles laten leiden. Slechts 3 a 4 procent van de socialisten hebben een doel, weten wat zij willen. Nu is het socialisme in Duitschland we| uitgebreider maar niet zoo anarchistisch als b. v. het Nederlandschevan daar b. v. te Brussel het verschil tussehen Domela Nieu- wenhuis en de Duitschers, en vooral door dat geen der andere partijen zich van de arbeidersnooden veel aantrekken, vindt men onder de sociaal democraten ook zeer velen, die redeneeren, zooals een hunner tot Göhre sprak «Weet gij», zsi hjj, «ik lees geea enkel socialistisch boek en zelden een courant, Vroeger heb ik mij in het geheel niet met de politiek bemoeid. Maar sedert ik getrouwd ben en vijf flinke jongens in huis heb, moet ik het doen. Hoewel ik niet voor een roode vlag, groote ronde hoeden en zulke zaken ben, heb ik toch mijn eigen gedachten. Ik wil volstrekt niet den rijken en voornamen gelijk worden. Rijk en arm moet er altoos zijn. Dat deert ons ook niet. Maar wij willen een betere en rechtvaardige regeling in de fabriek en in den Staat, en wat ik daarvan denk, zeg ik open en vrij, of het gelegen komt of niet. Iets onbehoorlijks doe ik daarmede niet.» Men gevoelt, dat zulk een man niet bij de sociaal-democraten tehuis behoort; toch zijn er zoo velen onder hen. Een bloedige revolutie is niet het doel van deze lieden. Toch acht Göhre het zeer wel mogelijk, dat hunne beginselen bij de inwendige verzinking der Kerk en de ver waarloosde sociale toestanden, hen hier een maal toe brengen zullen. Wat de opvoeding der arbeiders aangaat, verdeelt Göhre ze in drie groepen. Zij ligt in de school. De dorpsschool (in Duitschland, volgens Göhre, onze school met den Bijbel). De zoogenaamde burgerschool en De volksschool der groote steden. De dorpsschool is door den regel Christe lijk en de opvoeding is daarnaar den Bijbel. Onderricht in den Bijbel en de Christe lijke belijdenis neemt op deze school een hoofdplaats in. Echter dit nietalleen, het is ook de sterke ruggegraat van al het overige, dat geleerd wordt. De geest en de uitdruk kingen der Schrift worden door de persoon lijkheid en dehoudingvan den onderwijzer in alles, wat geleerd wordt, ingedragen en, hoe het ook zjjin ieder geval geldt voor de oogen der kinderen Gods Woord als regel bij alle onderwijs. Bij den zang worden, behalve vaderlandsche en volksliederen, die trouwens ook een Christelijk karakter dragen, psalmen en gezangen gezongen. Het leerboek, dat gebruikt wordt bevat in hoofdzaak christelijke verhalen. In schrijf- en rekenkunde, bij de aardrijks kunde en natuurkunde, overal is het hoogste gezichtspunt, waaruit deze wetenschappen bezien worden, het Christelijke. Bij de leerlingen, die deze scholen bezoeken, heeft de opvoeding in den regel op dezelfde wijze plaats. Hierdoor worden de gedachten van deze kinderen, later mannen en vrouwen, geleid in het spoor der Heilige Sehritt. De burgerschool is de plaats, waar het Bijbelsch onderricht scherp afgescheiden wordt van alle leervakken, terwijl de volks school geheel het karakter draagt van onze openbare school, met dit onderscheid, dat de Bijbel er niet geheel contrabande is. Nu moeten onze Hollandsche lezers zich geen onjuiste voorstelling van deze drie soorten scholen maken. Was de dorpsschool juist, zooals zij hier wordt voorgesteld, dan zouden de gevolgen van zulk een opvoeding geheel anders zijn. Ook Duitschlands Christendom is nagenoeg geheel opgegaan in dat oppervlakkige ge voelsleven, dat veel spreekt van een geloof in den levenden Christus, zich den persoon des Heiland» echter geheel voorstellend gelijk de zoogenaamde Vermittelungstheologeu, die zeggen den Bijbel te houden voor Gods Woord en daarnaar te willen loven manr er een wijze van Schriftverklaring op na houden, die eigen gevoel en inzichten hooger leert stellen, dan een verklaring der Schrift, zooals deze zichzelf opheldert. Vandaar dat het ons niet bevreemdt, dat Göhre mededeelt, hoe de leerling der dorps school, in de fabriek gekomen, bezwijkt in de geestelijke crisis, die hij moet doormaken onder zijn medearbeiders; dat de leerling der burgerschool de meest oplettende leiding noodig heeft, om geen schipbreuk te lijden aan het geleof in Gods Woord, waarin hij is onderwezen geheel onafhankelijk van al het andere, dat hij geleerd heeft, en dat hem vaak is onderwezen in tegenstelling met de Schrift; terwijl de leerling der volks school het eerst wordt overgeleverd aan twijfel omtrent de Goddelijke dingen en met zijn makkers, afkomstig uit burgerschool of dorpsschool, volgeling wordt der sociaal democraten. Deze zorgen toch voor een volksliteratuur die er op is aangelegd, om Christendom en Bijbel in den kortst mogelijken tijd uit hoofd en hart te bannen, kon het geschieden, zelfs uit deze wereld te verdrijven. Zij heeft geen plaats voor het geloof in een levenden, per soonlijken God, noch in een eeuwig leven. Zjj spreekt nimmer over zonde en schuld, van genade, verlossing en heiligmaking. In plaats van de zedenwet des Bijbels, stelt zij de koude natuurwetin plaats van de liefde gemeenschapsgevoel. In plaats van het ideaal der zedelijkheid, de macht van de zedelijkheid naarmate zij wisselt in de verhoudingen van een volk. Met graagte werpt zich de menigte, die is gaan twijfelen aan het op de school geleerde, aangaande God en Zjjn VVoord, op de nieuwe spijze, die haar wordt aan geboden. En wat is vooral oorzaak, dat men op deze wijze het slachtoffer van de sociaal- democratie werd O, Rijken in Nederland, hoort het! De ongeloofstheerieën, die aan deze litera tuur ten grondslag liggen, zijn het eigen dom van de rijken en, zoolang dan hun geld en goed nog niet het eigendom van den arbeider kunnen worden, moet deze tenminste hetzelfde weten, als de hoogere in macht en rijkdom, om den strijd met hem te kun nen strijden met gelijke wapens. 10 Februari 1892. Tot lid der Eerste Kamer is door de Provinciale Staten van Noord Holland ge kozen de heer A. A. Prins, (liberaal) oud lid der Eerste Kamer, met 30 van de 59 geldige uitgebrachte stemmen. Zierikzee. Tot gemeente heel- en verlos kundige alhier is benoemd de heer dr. A. Van der Hoeven niet zes stemmenJe heer Dorst verkreeg er 3. Ierseke. De verzending der leverbare oesters, is thans als gevolg van den kleinen voor raad en hooge prijzen niet zoo druk als vorige jaren. Het schijnt dat afnemers zich ook vooraf goed bedenken voor zij oesters van f 90 per 1000 bestellen. Zoogenaamde «imperialen» die f100 en hooger genoteerd worden, vinden nog minder afnemers dan de 20 a 25 kilo lichtere le soort. Da handel in afsteeksel wordt steeds leven diger. Goes. Heden vergaderden de ingelanden en gevolmachtigden van ingelanden van den polder «De breede Watering bewesten Ier- seko», onder voorzitterschap van den oudsten gezworen den heer J. Vereeke, die een woord van hulde bracht aan de nagedachtenis van den overleden dijkgraaf mr. B. V. v. d. Bilt, die in de 17 jaren welke hij aan het hoofd des polders stond, de belangen van den polder met kracht had bevorderd, waarvan zoo sprak de voorzitter wjj thans als ingelanden de vruchten genieten. Er waren 105 personen aanwezig, uit brengende te zamen 185 stemmen. In de commissie tot het arresteeren der notulen werden benoemd de heeren J. M. Pilaar, J. A. Bevier de Fouw en Z. D. v. d. Bilt La Motthe. Als stembureau werden aange wezen de heeren W. J. v. Dam, I. D. Fransen v. d. Putte en P. Lir.denbergh. Medegedeeld tverd dat de notulen van de verg. van 24 Aug. 1891 zijn goedgekeurd. Daarna had de stemming plaats van 3 candidaten op de voordracht voor dijkgraaf. De volstrekte meerderheid bedroeg 93. Uit gebracht werden op de hh. J. M. Kakebeeke 121, P. Dekker 84, J. Vereeke 75, J. Oele Hz. 60, A. Njjssen 35, A. M. Peman Kakebeeke 33, J. Welleman 6, S. Wisse 3, C. Dominicus 3, J. Zegers 3, J. de Jager 2, M. J. Kakebeeke 2, en W. Vereeke, Jan Rottier, J. Fransen v. d. Putte, W. A. de Laat de Kanter, P. Lindenbergh, A. Lindenbergh, J. Nieuwenhuijze eu A. de Broekert ieder 1 stem: zoodat de heer J. M. Kakebeeke onder applaus der meerderheid als len candidaat werd aangewezen. Daar geen der overige heeren de vereischte meerderheid verkregen had, werd een 2e stemming gehouden. Uitgebracht werden 181 stemmen, waarvan van onwaarde 7, dus geldige stemmen 174, volstrekte meerder heid 88. Uitgebracht werden op de hh. P. Dekker Jz. en J. Vereeke resp. 117 en 111 stemmen, zoodat de heer Dekker als no. 2 en de heer Vereeke als no. 3 op de candi- datenlijst werd geplaatst. Voorts bekwamen de hh. J. Oele Hz. 53, A. Nijssen 19, A. M. Peman Kakebeeke 16, C. Dominicus 8, M. J. Kakebeeke 2 en J. Dekker, S. Wisse en W. J. v. Dam ieder 1 stem. De voorzitter sloot hierop de vergadering. Staande de vergadering werd goedgekeurd een besluit van het bestuur om dan heer

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1892 | | pagina 1