De Collegianten.
1891. No. 29.
Zaterdag 14 November.
Zesde Jaargang.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
KERK.- EN SEHOOLNIEEJWS.
Gemengde Berichten.
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prijs per dria maanden franco p. p. f 0.95.
Enkele nummers0.02*.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
13 Nov. '91.
Anibachtsonderwijs.
Op het volgende, op de jaaavdrgadering
van Patrimonium verhandeld, vestigen wij
de aandacht
Door den heer H. J. de Groot, directeur
der Burgeravondschool te Alkmaar werd
daarna verslag uitgebrseltt van de werk
zaamheden, verricht door de commissie tot
onderzoek van bestaande Ambachtscholen
in verband met het leerlingstelsel.
Was het onderzoek mogelijk, daar vooral
rekening moest worden gehouden met de
draagkracht der vereeniging, de afd. der
Ned. maatschappij tot bevordering van
nijverheid te Haarlem kwam te hulp met
hare tentoonstelling, waar een voor ieder
duidelijk overzicht werd gegeven van de
voornaamste ambachtscholen in het onder-
wijs.
Het doel«om leerlingen een practised
en theoretische opleiding te geven, meende
de commissie alleen te kunnen bereiken,
door een vast leerplan voor een 3 jarigen
cursus geheel af te werken.
Bestellingen werken nadeelig en treden
dan op als concurrent van patroons en
werklieden.
Na verder het nut van Ambachtscholen
en avond ambachtscholen te hebben uit
eengezet, waarschuwende tegen een,over
dreven ijver, om vooral zulke scr.olen te
willen oprichten, kwam de commissie tot
deze conclusiën, betreffende het ambachts-
onderwijs
1. Het ambaehtsonderwijs voorziet beter
in de behoeften, van on opleiding voor
een a. s. ambachtsman, dan men dit, vooral
in groote plaatsen, in gewone werkplaatsen
zal vinden.
2. Het ambachts-dagschool-onderwijs is
dringend noodig in plaatsen van 25 a 30,000
zielen.
3. Plaatsen beneden 25,000 zielen zullen,
wanneer het centrumplaatsen zjjn, wel een
ambachts-dagschool moeten hebben, in ande
re gevallen richte men flinke ambachts
avondscholen op, vooral wanneer de burger
avondscholen niet practischer worden in
gericht, inzonderheid wat de uitwerking der
programma's betreft.
3. Het ambachts-dagschool-onderwijs
blijve de zorg van het particulier initiatief,
gesteund door gemeente, provincie of rijk.
En betreffende het leerlingstelsel
1. Dat een leerlingstelsel wel past in
het kader van groote maatschappijen en
werkplaatsen waarvan het bedrijf in een
beperkte ruimte kan uitgevoerd worden.
2. Dat een leerlings-contract in boven
omschreven geval, wel gunstiger zal kunnen
werken, dan dat er niets bestaat, doch
dat dit niet in vergelijking mag komen met
een degelijke, flinke opleiding aan een am
bachtsdagschool, waar theorie en practijk
te zamen gaan.
3.)
FEUILLETON.
Daar der Collegianten wijze van verga
deren hen uitwendig het meest kenschetst,
en onderscheidt, bespreken we haar
reeds nu.
In den beginne werden de vergaderingen
te Warmond gehouden, en wel den eersten
Zondagavond na elke nieuwe maan. Doch
toen Paschier de Fijne de Remonstranten
aldaar als gemeente weer vergaderde en
door zijn toedoen de tegenkanting hoe langer
hoe sterker zich verhief, verlegde men den
zetel der broederschap naar Rijnsburg, en
stelde men den eersten Zondag der nieuwe
maand als tjjd van bijeenkomst vast. leder
die het verlangde mocht ter vergadering
uitspreken wat de Geest hem in het hart
gaf; slechts den vrouwen was het spreken
niet geoorloofd. Wanorde is uit die vrij
heid nooit ontstaanen wel waren het,
zooals te begrijpen is, gewoonlijk dezelfde
personen die van de gelegenheid gebruik
maakten. Eerst las iemand eenige hoofd
stukken uit het N. Testament voor, en deed
een gebed. Dan volgde, soms in de woor
den van 1 Cor. XIV26, de oproeping aan
allen, om het een of ander Stichtelijk
woord te spreken. Hij die daaraan gevolg
gaf, las een Bijbeltekst op, en hield daar
over een toespraak, die door den Geest op
het oogenblik zelf ingegeven heette, maar
klaarblijkelijk te voren bewerkt was. Na
hem volgde een ander de uitnoodiging op
en deed als zijn voorganger. Soms werd
drie- of viermaal de gelegenheid tot spreken
geopend, waarbij het niet zelden gebeurde,
vooral wanneer de verdraagzaamheid of de
jiefde der Christenen het onderwerp was,
3. Dat van een leerlingstelsel voor kleine
ondernemingen, waarvan de vakken niet
beoefend kunnen worden binnen beperkte
ruimten, zeer weinig heil te verwachten
is, vooral wanneer in het contract een
degelijke leiding vooropgesteld wordt, zullen
de dit laatste den patroon te veel binden
in het uitoefenen van zijn beroep.
4. Van een leerlings- contract wordt meer
heil verwacht wanneer de gronden van de
vakken, die alleen op een ambachtsdagschool
onderwezen kunnen worden, eerst daar ge
legd zijn mits daarin bepalingen worden
opgenomen, die niet alleen ten voordeele
van den patroon, maar ook van den knecht
zijn.
Spiritisten. Iri The Washington Jour
nal for Psychiatrie, een Amerikaansch tijd
schrift voor psychiatrie (zielsgeneeskunJe)
komt voor een "belangrijke verhandeling van
Dr. E. Allen over de ongewone hersen- en
zielstoestanden: waaraan de zoogenaamde spi
ritisten lijden.
Dr. Allen, trekt uit zijn onderzoekingen
en ervaringen het gevolg dat in Amerika
onder hen die met het Spiritisme dwepen
zich bevinden vele misdadigers, vooral die
ven, zoowel uit de hoogere als.lagere standen
der maatschappij, tot welke laatsten de ge
snapte dieven behooren.
Dr. Allen schrijft eene zielsziekte (spiri
tistische dweperij) toe aan een soort van
onbewust gevoel van berouw en onrust welke
die lieden in deze ongewone denksfeer doet
vervallen.
Hij beweert verder dat bij allen bestaat
een buitengewone hoogmoed, ontrouw,
eigenwaan en twistziekte. Ja, hij gaat
zoover te beweren, dat hun een bizondere
oogopslag eigen is, die zoowel hoogmoedige
schaamte als berouw aanduidt. Vooral wij-t
hij op hun buitengewoon twistziek karak
ter en dientengevolge vraagziekte, alleen met
het doel om uit' de verkregen antwoorden
tol «twistaardige discussiën» te geraken,
ten einde gelegenheid te hebben zich op
den voorgrond te plaatsen.
Dr. Allen geeft een zeer uitvoerige ka
rakterbeschrijving dezer zielljjders, zooals
hij de spiritisten noemt.
Hij vergelijkt teo laatste het spiritisme
met het z. g. kritinne der oude Assyriërs
in den tijd van het verval dier natie, en
komt tot het besluit dat het spiritisme
eigenlijk is een soort van verval van den
menschelijken geest (Decay;, wij zouden
zeggen zielsverrotting indien de ziel iets
stoffelijks ware.
Wij laten natuurlijk de conclusiën van
Dr. Allen geheel voor rekening van dezen
schrijver, maar vonden zijn betoog nieuw
en bijzonder genoeg om liet onder de aan
dacht van onze lezers te brengen.
[Excelsior).
Binnenkort zullen de bestellers der
onderneming «van Gend Loos» van wege
dat de spreker tot tranen toe bewogen
werd. Zoo doende ging meermalen een
gansche nacht onder onderling preeken, of,
zooals zij het noemden, «profeteerenï voorbij.
Tusschen de toespraken werd gezongen. Men
maakte daarbij gebruik zoowel van een
nieuwe berijming van de «Psalmen Davids»,
als van andere «voortreffelijke geestelijke
liederen», die door eenige broeders of door
Protestanten van vroeger tijd waren gedicht.
Als zoodanig r.oemt Rues de «stichtelijke
Rijmen» van den beroemden Dirk Rafaëlsz.
Kamphuizen dan de «Stichtelijke Gezan
gen» van Dr. Reinier
lijk het «Lusthof der
Stapel de verzen van
bijeengaarde.
Behalve de gewone wekelijksche bijeen
komsten werden er te Rqnsburg ieder jaar
twee «groote vergaderingen» voor de ge-
heeJe Broederschap gehouden, waaraan alle
leden der verschillende gemeenten, die na
1646 in ons vaderland ontstonden, zooveel
mogelijk deelnamen. De eerste was vastge
steld op Pinksteren, de tweede (zeer politiek I)
op den laatsten Zondag van Augustus, te
gelijk met het begin der Rotterdamsche
kermis. Voor de vijf godsdienstige han
delingen dier hoofdvergaderingen, t. w. de
le op Zaterdag, de 2e op Zondagmorgen,
de 3e het Avondmaal, de 4e op Zondag
middag en de 5e op Maandagmorgen, wer
den reeds weken te voren de vijf hoofd
personen of leiders door de bijzondere ver
gaderingen te Rotterdam, Leiden, Amster
dam, Haarlem, N.-Holland aangewezen,
waarbij elk dier vijf collegies naar vaste
orde telkens van beurt verwisselde. De
zelfde gemeenten waren belast met de zorg
voor het lichamelijk onderhoud der Rijns-
burgsche vergaderingen. Het z. g. «groote
huis» te Rqnsburg verleende hun daarbij
Rooleeuw en einde-
ziele», waarin Klaes
verschillende zangers
de Staatsspoorwegen van een dienstkleeding
worden voorzien, ongeveer gelijk aan die
welke thans de ladingmeesters dragen.
De Hollandsche IJzeren spoorweg, de
Ned. Centraalspoorweg en de Maatschappij
tot Expt. van Staatsspoorwegen, zijn over
eengekomen, ten einde bij eventueele winter-
drukte een meer geregelde uitvoering van
den goederendienst te verzekerengeene
goederen ten vervoer aan te nemen dan die
zijn voorzien van den naam van het station van
bestemming, en van duidelijke merken
en nummers. Goederen waarvan de emballage
niet toelaat er die aanduidingen voldoende op
te stellen, zullen moeten voorzien zijn van ste
vig aangehechte houten of perkamenten eti-
quetten die de merken en nummers benevens
de bestemmingsplaats vermelden.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Borsele en te Wilhelmir.a-
dorp dhr. J.M. Jalink. cand. te's Gravenha-
hage; te Bruinisse ds. J. R. van Kooy
te Steenderen.
Bedankt voor Kerkwerve door dhr. Jalink,
cand. te 's HagevoorGouda door ds. H. H.
Barger te Vlaardingen.
Kruiningen. Bij de verkiezing van vier
notabelen zijn gekozen de heeren J. Wonder-
gem Mz., Joos Wave rijn en Joseph Krijger,
aftredende leden en in de plaats van Johs. de
Jonge Jz., Louis Nieuwenhuijse.
Chr. Ger. Kerk.
Beroepen te Schiedam ds. S. T. Goslinga
te Bolsward.
De WelEerw. heer J. Gommer, beroepen
predikant te Grijpskerke zal D. V. aldaar
zijn intreerede doen aanstaande Zondag 22
November, des namiddags 2 ure. De be
vestiging zal des morgens plaats hebben door
ds. B. B. van den Hoorn van Domburg.
Middelburg. Ten gevolge van het bedan
ken der heeren Mr. P. J. F. van Voorst
Vader en W, P. van Pagé, heeft het kies-
collehe der Ned. Herv. Gem. alhier in zijne
vergadering van Donderdagavond toz ouder
ling gekozen den heer C. Broerse, en tot
diaken don heer J. Hackenberg respective-
lqk met 34 en 35 van de 42 uitgebrachte
stemmen.
Benoemd tot leeraar in het handtee-
kenen aan de burgerschool en burgeravond
school te Zierikzee dhr. J. H. Ochtman te
Amsterdam.
De hh. Peters en Ramaker te Vlissin-
gen melden ons dat van hunne benoeming
naar Ramsgate niets aan is.
De heer .T. Bartelsen te Oud-Vosmeer
hoopt den 14 November a. s. zijn 40 jarige
gewichtige diensten. Dit huis was door rijke
Collegianten aangekocht ten dienste der
broederschap, en verleende tijdens de bijeen
komsten in meer dan 30 kamers huisves
ting aan 60 a 70 personen. Een ander
groot gebouw te Rijnsburg, de groote «ver
gaderplaats», het gewone kerkgebouw der
moedergemeente, deed bij die gelegenheden
als plaats van samenkomst dienst.
De meening der Collegianten over Doop
en Avondmaal blijkt duidelijker dan uit
alle redeneeringen uit hun w(jze van be
diening dier Sacramenten het Avondmaal
werd hoogst eenvoudig gevierd. De mannen
gingen vóór de vrouwen, maar overigens
zooveel mogelijke gelijkheid. Om de gelijk
heid helder in 't licht te doen treden zaten
zelfs aan de eerste tafel jongeren en min
der rijk bedeelden tusschen de ouderen en
meer gegoeden aan. Eerst wanneer de
laatste tafel bediend werd, gebruikte de
dienstdoende broeder ook zelf brood en wjjn.
Vóór den aanvang der Avondmaalsviering
zong één persoon overluid Psalmen en
geestelijke liederen, terwijl bij eiken rond
gang der verbondsteekenen door den be-
dienenden broeder een gedeelte der lijdens
geschiedenis werd verklaard. De opbrengst
van het gecollecteerde tijdens de plechtigheid
was ten bate der Rijnsburgsche armen.
In hunne opvatting van den Doop weken
zij nog verder dan de Doopsgezinden van
het algemeen gevoelen af. Reeds bij den
aanvang van hun optreden doopten de Rijns
burgers door onderdompeling. Evenwel gold
de Doop niet als noodzakelijke voorwaarde
ten opname in de broederschap, maar strekte
ter opneming in de algemeene Christelijke
Kerk, en werd uitsluitend bediend aan hen,
die hun vroegereo Doop in den kindschen
of mannelijken leeftijd om de eene of andere
reden als ongeldig beschouwden. Tot in
werkzaamheid ate gemeenteveldwachter te
herdenken.
De beetwortelen z(jn hier in den om
trek en op de meeste plaatsen van het eiland
Tolen opgeruimd.
De opbrengst bedroeg gemiddeld van 7000
tot 8000 KG, per gemet.
Dit kan bij vorige jaren vergeleken weinig
genoemd worden.
Waarde. Woensdag 18 Nov. a. zal deze
gemeente vereerd worden door de komst
van ZijnExc. den Commissaris der Koningin
in Zeeland.
Waarde. Ook deze gemeente zal weldra
het voorrecht genieten door een tiental straat
lantaarns verlicht te woiden. Naar men
zegt was tot nog toe Waarde de eenige ge
meente op Zuid-Beveland, die deze straatver
lichting mistte.
In doodsangst. Eenige vreeselijke
oogenblikken doorleefde dezer dagen het
gezin van den schipper, C. van Deurzen,
die met een veel te zware lading suiker
bieten uit Steenbergen voer.
Toen het schip de derde witte ton boven
de Vliet, ter hoogte van de Oude Tongsche
Vlei, bereikt had, kwam er een sterke
windvlaag opzetten, waardoor het schip op
zjj werd gezeild en spoedig vol water liep,
zoo spoedig zelfs, dat de knecht, die nog
beproefde de «piek» te laten loopen, over
de zijde van het schip naar achteren moest
klauteren om de boot te bereiken. Drie
personeu waren er aan boord. Eerst toen
zij in het bootje waren gezeten en het
schip al zinkende was, bemerkten zq tot
hun schrik, dat niet een een mes had, om
het touw los te snijden, waarmede het
bootje aan het zinkende schip was verbon
den. Het waren oogenblikken van vertwij
feling die het schippersgezin thans beleefde.
Nog eenige seconden en het schip zou zin
ken en hen mede in de diepte trekken.
Men beproefde het onmogelijke om n. 1.
het bootstouw tusschen de tanden door te
bijten.
Gelukkig daagde er hulp op. Juist kwam
de sleepboot Alerte voorbij, van welke boot
men een mes toewierp om het touw los te
snijden. Toen dit geschied was waren z\j
gelukkig gered.
Als een klein bewijs, welke ontzettende
sommen ook bij onze marine door de artil
lerie worden verslonden, diene het volgende
Dezer dagen zijn bij de directie der marine
te Willemsoord een aantal kanonnen van
23 cM., die voor eenige jaren, ongerekend
de daarbij behoorende kostbare affuiten,
ongeveer f25,000 gekost hebben, thans in
het publiek verkocht voor f26.
Deze stukken brachten dus slechts on
geveer het duizendste deel op van hetgeen
zij gekost hebben
Te Zwaag is een kudde van 54 scha-
1736 doopte men in de leertouwersputten
der v. d. Kodde's, ook wel in sloten en
beken. In genoemd jaar werd echter in de
nabijheid van het groote huis een vierkante
doopvont gegraven, die men zoo noodig ook
van warm water kon voorzien. De doopeling
koos den dooper, gewoonlijk een bedaagd
man, zelf uit de broederen uit, en onderging
de plechtige handeling doorgaans des Zater
dags voormiddags. Vooraf legde hij een
openbare geloofsbelijdenis af. waarvan de
hoofdsom was «Ik geloof, dat Jezus Christus
de Zoon des levenden Gods is,» en beleed
en betreurde hij openlijk zijne zonde. Werd
hem op die confessie de gevraagde water-
doop toegestaan, dan begaven dooper en
doopeling zich ieder in een afzonderlijk Ver
trek om zich te kleeden. Was de doopeling
een man, dan was hij evenals de dooper
met een witten hemdrok en onderbroek
gekleed. Was zij een lid der schoone sekse,
dan had zij een witten mantel en rok aan,
waarin aan den onderkant eenig lood was
vastgemaakt, om het doopkleed direct te.
doen zinken. De dooper leidde den doope
ling in het bad, deed hem op een onder
water staand bankje, dat het water nog
even onder de schouders deed blijven, knie-
leD, vatte hem, die de handen op het hart
samenvouwde, met de eene hand aan het
achterhoofd, met de andere op den mond
aan, en dompelde hem onder het uitspreken
der doopsformule eenmaal met het hoofd
voorover onder water, waarna hij hem
schielijk optrok en over eind stelde. Nadat
beiden weder van kleed verwisseld en in de
vergadering verschenen waren, werd de
doopeling tot volharding opgewekt en de
plechtigheid met Psalmgezang en gebed
gesloten. {Slot volgt.)
