„DE ZEEUW"
1891. No. 15.
Dinsdag 3 November.
Zesde Jaargang.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
Het Sociaal Congres.
li: ZEEIIW.
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prjjs per drie maanden franco p. p. ƒ0.95.
Enkele nummers0.02'.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
2 Nov. '91.
Vervol? raad «vei -la? van Middelburg.t
den bevestigdenkele dier gronden schijnen
tot de vrouwenpraatjes te behooren. Het
rioleering, wordt door den heer Sauer be
streden. Als men slooten wil dempen in het
De heer Cupery acht dit laatste, hoe
wel het toezicht er door verbetert, niet
behoorende bij
van Zaterdag 31 October 1891.
Het Sociaal Congres dat over eenige da
gen te Amsterdam zal bijeenkomen, verdient
de aandacht en belangstelling van allen die
nog iets op hebben met de christelijke his
torische beginselen. Het is een bij :enkomst
zonder eenige politieke strekking van daar
dat als grondslag voor dit Congres is aan
genomen de artikelen 1 tot. 8, 14, 15 en 19
van het antirevolutionair program. Artike
len die niet de staatkunde raken, doch in
stemming kunnen vinden bij allen van chris-
telijken huize die niet gerekend willen wor
den in alles met de antireiolutionaire partij
mede te gaan. Toch moeten allen die aan
dit Congres zullen deelnemen, met ons op
staaiküii iig terrein de eeuwige beginselen
van God= Woord belijden. Er is dus alle
reden dat de belijders van den Christus in
ons va Ierland de samensprekingen en gebe
den en har.deliogen van dit Congres met
belangstelling volgen, betzij door er persoon
lijk aan deel te nemen of door werklieden
die er heen willen, te steunen met eene bij
drage voor de reisof door de verslagen
dier samenkomsten te koopen en te lezen.
Want een Sociaal Congres, dat wil zeg
gen een bijeenkomst, waar uitsluitend liet
maatschappelijk vraagpunt zal behandeld
worden, door mannen en vrouwen van chris
telijk streven, is iets nieuws in ons land.
Reeds jarenlang was door «Patrimoniums
op het houden eener dergelijke bijeenkomst
aangedrongen. Bij gelegenheid van Patrimo
niums la itste jaarvergadering werd in dien
geest besloten, en tegelijk dat men met
het centraal comité der antirevolutionairen
in overleg zou treden om deze eerste proeve
te doen slagen.
Wat nu vijandschap en oppervlakkigheid
bazelt, als zou bij die gelegenheid Kater
door Kuyper de muilkorf zijn voorgebonden,
zal op dit Congres blijken een praarje te
zyn geweest, waarop in te gaan zelts
schande was.
Die een samenkomst met mannen als
v. Glieel Gildemetster, Hovy, de Vau Kem
pens, Van Hoogstraten, v. Schaardenburg,
v. Alphen, en met vrouwen als mev. Loh-
manErmerins, mevrouw KlerckV. Ho-
gendorp, Freule de Bosch Kemper; met raads
lieden als Pierson en Wijnmalen, Mackay en
v. Wassenaar; met leiders als Rutgers en
Noordtzij en v. Griethuijsen, met een spot-
tenden glimlach of een minachten 1 schou
derophalen kan begroeten, die heeft al heel
weinig besef van zijn eigene christelijke roe
ping van den ernst en het nut van zulk
een Congres, en van de ontzaglijke nooden
en misstanden die voornamelijk onze ar
beiders en ambachtslieden dreigen te gronde
te richten.
Gode zij dank, dat al meer de oogen
voor deze krankheden der miatschappij
opengingen, d it de conciëntie ontwaakt van
wege all- r schuld, niet het minst die der
christenen, aan de vreeselijke unlaise waarin
een nijvere stand als die der werklieden
als verzinkt.
En nu zullen chiistelijke werkgevers als
Hovy en v. Kempen, v. Schaardenburg en
ds. v. Gheel Gildemeester, philantropeu als
Pierson en S. Ui Iers en van t Lindenliout,
en mevrouw Douairière Kierck predikanten
en evangelisten die de nooden des volks
van nabij zagen, ongetwijfeld veel kunnen
bijdragen om dit eerste Congres vruchtbaar
te doen zijn.
Neen, men verwachte er niet da lelijk
vruchten van. Niemand plukt terstond van
een stekje dat zoo pas geplant werd. Even
zoo zal eerst na meerdeie congressen kunnen
blijken van hoe gezegenden invloed dergelijke
samenkomsten kunnen zijn!
Congressen het wordt door een onzer
zoo schoon uitgedrukt congressen kuoopan
een band tusschen de verwijderde strijders
onder hetzelfde vaandel. Zij brengen de
vaak nog zwevende en onbepaalde mee
ningen tot klaarheid en zelfbewustzijn, en
effenen de baan tot het vaststellen eeuer
gemeenschappelijke gedragslijn.
Het Congres legen de Prostitutie, jaren
geleden, op het touw gezet, heeft wonderen
verricht op het gebied der openbare zede
lijkheid. Afschaffing van bordeelen hier en
daar, opkomst der middernachtszending, en
verlevendigd besef van den eisch der rein
heid van zeden waren er het gevolg van.
De Congressen onzer Christelijke Jongelings-
vereenigingen het jongste Amsterdamsche
Wereldcongres bewees het weer hebben
geleid tot krachtiger bestrijding van mis
bruiken en deugdelijker bevordering van
belangen in de jongelingswereld.
Ongekend is de kracht die van de Socia
listen Congressen uitgaat en het is juist de
schrik van het goddelooze stelsel van een
deel der Sociaal democratie, die de Chris
tenen drong om een ander stelsel tegen het
hare over te stellenom een eigen maat
schappelijk program in het leven te roe
pen, waarin de lijnen zijn aangegeven,
waarlangs men den strijd om het bestaan op
elk terrein het veiligst en het zekerst voert.
Op zulk een Congres wordt echter niet
geredetwist. Geen partijen zijn het daar,
die elkanders en eigen krachten verteren,
maar gelijkgezinden die elkanders er. eigen I
gaven bijeenvoegen om ze mocht het zijn
dienstbaar te maken aan het heil van
den naaste.
Daarom is eenheid van uitgangspunt noo-
dig, met volkomen vrijheid van beweging
om daarna, zoo door gemeenschappelijke
actie het doel in het oog gevat werd, de
maatschappij in ie gaan en de gewonnen
lienkbeelden in eigen kring of' in dien der
tegenstanders te propageeren.
Daarom dan, schoon wij geen groole ver
wachtingen hebben van de eclatante daden
van dit Congres wat ook niet noodig is
begroeten wij het met onverholen in
stemming, overtuigd dat het door Gods
genadige voorziening een zedelijke winst voor
ons goede volk zal achterlaten.
Mogen allen onder ons die invloed en tijd
hebben, zich daar laten vinden, en die er
toe verhinderd zijn deze samenkomst in den
gebede gedenken.
«Toenaadring eischt Gods orde en dezer
tijden nood».
üEitiv-lift SCHOOLS!UtV»s-
Beroepen bij de Chr. Ger. Gem. te Lop-
persum, en bij de Ned. ger. gemeente te Hei-
nenoord (bij Dordrecht) ds. J. W. Cunst
te Brouwershaven.
Chr. Ger. Kerk.
De klasse Varsseveld, bijgestaan door
deputaten der provincie heeft den heer F.
Staal Pz., beroepen predikant te Geesteren
en Gelselaar, onderzocht en tot de bediening
toegelaten.
Muiiiefburg. Voor een honderdtal hoor
ders traden gisteravond in de zaal Bogard-
straat alhier op de Rotterdamsche herv.
predikanten Malcomesius en dr. de Visser,
beiden oprichters der nieuwe Schoolvereeni-
ging. De eerste, die zich ten taak gesteld
had, het doel van de nieuwe Ver. en tevens
van hun optreden in hel belang daarvan
uiteen te zetten, begon met te herinnereu
aan de oprichting der Ver. voor Chr. nat.
schoolonderwijs, de aanleiding daartoe en
hare gevolgen voor de Ned. herv. kerk om
vervolg te schetsen hoe er een breuke
kwam in 1886, het jaar waarin de dole
antie «uitbrak», en hoe die breuk rneer en
meer volkomen werd, naarmate er op ker
kelijk gebied scheuring ontstond. «Over
rompeling» had plaats van doleerende zijde
en menige chr. school, gesubsidieerd door
chr. nat., bereidwillig afgestaan aan de
doleerenden om er godsdienstoefeningen in
te houden. Ja de kroon werd op het werk
gezet, toen de Schoolraad in het leven werd
geroepen en de ker. voor C. N. schoolon
derwijs in afhankelijkheid van dien raad
weid gebracht.
Chr. nat. heeft haar eerstgeboorterech
verkocht en omkronkeld door de slang van
het Separatisme zal zij een roemloozen dood
sterven. Wat te doen, zoo klonk alstoen
de vraag van menig lid der herv. kerk.
De een zeiniets doen en de anderzich
toeleggen op het vormen van Chr. onder
wijzers en die plaatsen op de openb. school.
Maar geen van twee mag, zei spreker het
eerste is een voor den Christen ongepaste
lijdelijkheid en het tweede afkeurenswaar
dig, zelfs onverantwoordelijk. Nadat spr.
dit nog nader had uiteengezet( kwam hij
als vanzelf tot vermelding van liet plan door
hem en andere personen gevormd om eene
nieuwe Ver. op te richten. Deze Ver. kwam
verleden jaar tot stand, dank zij de medewer
king van verscheidene predikanten der Ned.
herv. kerk. Spreker had voor zich het
verslag over den toestand sedert de oprichting.
Er bleek uit dat de ver. telt 300 leden,
waaronder 110 predikanten en 5 hoogleer
aren, dat 5 schofen, bijna allen in Fries
land, zich bij de nieuwe Ver. hebben
aanesloten en ook dat reeds op kosten der
schoolver. een kweekeling op de Chr. Nor
maalschool te Nijmegen zijne vorming erlangt
tot onderwijzer.
Nadat spreker nog eenige bepalingen uit 't
reglement der nieuwe ver. had voorgelezen,
o. a. die betreffende de toetreding als lid,
eindigde hij om aan Dr. de Visser het woord
te laten, die verklaarde slechts op te treden
om eene kleine toepassing van het gesprokene
te geven.
Na afloop hiervan, werd de samenkomst
welke door ds. J. L. Heldring met gebed
was geopend, door ds. Poort met dankzeg
ging gesloten.
Middelburg. Examen gymnastiek. Donder
dag slaagden de hh. M. Vader ie Klevers-
kerke, P. de Hullu St. Laurens, A. v.
Houten Nieuwland, F. A. Rosendaal Sluis,
H. Jongepier Heinkenszand, W. Kosten
Bath, H. L. Luijten Hontenisse, H. v. d.
Dries IJzendijke, H. C. Bakker Sluis, en P.
Steuvoer Driewegen.
Heden Vrijdag geexamineerd 7, toegelaten
6, de heeren G. J. Castemiller te Stoppeldijk,
L. H. Dormaar te Rene-se, C. J Reisinger te
Haamstede, W. N. A. F. K. H. van Ba-
kergem te Vüssingen, J A. Ket te Ierseke
en P. Leys te Baarland.
De examens in Zeeland zijn geëindigd.
Er hadden zich aangemeld in deze provin
cie; 28 vrouw kand. waarvan geslaagd
zijn 18 en afgewezen 9, terwijl éene zich
tijdens het examen terugtrok. En 203
mann. kand. waarvan geslaagd zijn 148
en afgewezen 55, terwijl 2 niet waren opge
komen.
Van de 32 adspiranten, die deel genomen
hadden aan den cursus van den heer P.
nog niet geleende bedrag van f50000 nog
zou kuDnen noodig zijn.
De heer Tak ziet de noodzakelijkheid hier
echter niet van inde aanbestede werken
kosten 174000 en, na aftrek van andere
kosten, komt hij tot de slotsom dat min
stens 30 a 40000 gulden zullen overblijven
om in de behoeften te voorzien en die som
acht hjj meer dan voldoende.
De heer W, J. Sprenger handhaaft echter
zjjn voorstel, conform hetwelk dan ook be
sloten werd. Tegen stemden de heeren Tak,
F. G. Sprenger, van Dunné en den Bouw
meester.
Thans komen in behandeling de aange
houden artikelen (Ontvangsten Hoofdstuk-
Hl Afd. I art. 3 en Afd. Ill art. 1, bene,
vens Uitgaven Hoofdstuk II Afd I art. 5)
welke artikelen tot de vastgestelde bedragen
worden goedgekeurd.
Daarna wordt het uitgetrokken cijfer voor
onvoorziene uitgaven ad f5910.0i/s door
B. en W. verminderd tot f 3251,37i/3- zoodat
de begrooting sloot met eene balans van
inkomsten en uitgaven vanf 392388.72iys.
Aldus vastgesteld wordt zjj met algnmeene
stemmen, behalve die van den heer Tak
aangenomen.
Niets meer aan de orde zjjnde ging de
vergadering uiteen.
Naar wij vernemen was het bericht
aangaande den dader van den moord te Me-
liskerke door ons uit de Middelburgsche
courant overgenomen te positief. Niet al de
aangegeven gronden van vermoeden wor-
i vrienden aldaar de onkosten grootendeels
J voor hunne rekening genomen.
Naar wij vernemen zal de voorzitter
J. Plazier de afdeeling Goes op het Con
gres en op de jaarvergadering van Pa
trimonium vertegenwoordigen.
Ierseke. Vergadering van den gemeente
raad \an Vrijdag 30 Oct. des avonds te
7 uur.
Tegenwoordig 10 leden, voorz. de bur
gemeester. De notulen der vorige verg.
worden gelezen en ongewijzigd geedgek.
Ingekomen van Ged. St. de goedkeuring
van een raadsbesluit tot wijziging der be
grooting van 1891 en van een ander, waarbjj
het salaris van een onderwijzer met hoofd-
acte op f625 is bepaald.
Ingekomen het rapport der Commissie
v. Onderzoek voor de begrooting van het
Burger. Armbest. 1892, hetwelk strekt tot
ongewijzigde goedkeuring der begrootingin
ontv. en uitg. op 17735,99. Dien overeen
komstig wordt met alg. st. besloten, evenwel
met een wenk van den heer Sinke om enkele
nog te innen posten, waarbjj er zijn van
vóór 11 jaar, van de begrooting af te voeren,
indien zjj oninbaar zjjn, of anders tot ver
volging over te gaan. B. en W. stellen voor
de in de vorige vergadering aan de veld
wachters toegestane gratificatiën uit den
posl voor onverz. uitgaven te bestrijden.
Aangenomen met alg. st. Nu komt de ge-
meentebegrooting 1892 in behandeling, te
beginnen met de uitgaven. De post f810
voor riolen, slooten enz., waarbij f 700 voor
stem toegestaan.
Bij den post f 485 voor straatverlichting
waarbij gerekend is op 2 nieuwe lantarens,
stelt de heer Cupérij voor daar nog 2 lan
tarens bij te voegen, doch de post wordt met
7 tegen 3 stemmen onveranderd goedgekeurd
Aan het hoofdstuk onderwijskosten ge
komen, geeft de heer Cuperij zijne ver
wondering te kennen, dat er niet gerekend
is op uitbreiding der gemeentescholen.
Hij bepleit daarvan de noodzakelijkheid
in de naaste toekomst, op grond, dat de
schoolbevolking de eerstvolgende jaren
sterk zal toenemen, hetwelk hij met door
hem verzamelde cijfers staaft. Yoor
school 1 is de vergrooting nu reeds
noodig, omdat zij zoo vol is dat reeds
kinderen zijn afgewezen, en omdat met
Jan. in één der lokalen 2 onderwijzers
zullen staan. Besluit men tot vergrooting
dan zal men ook meer kans hebben, dat
de voorgenomen aanvrage van een bui
tengewoon subsidie toegestaan zal worden,
daar deze dan inderdaad voor het onder
wijs besteed wordt. B. en W. zijn niet
tegen school vergrooting als zij noodig
blijkt. Daarom wilden zij eerst de of-
ficiëele schoolstatistiek van 15 Jannari
afwachten. Het schoolverzuim is zoo
groot en het bezwaar van 2 onderwijzers
in één lokaal zal niet voorkomen, daar
het hoofd geen bepaalde klasse voor zich
zelf zal nemen.
De neer oanaee oereaeni, uai uu iviuu
per H. A. wordt, wat waarlijk niet zoo
billijk is. Er worden cijfers genoemd voor
andere gronden, die veel lager zijn.
Na verdere discussie meent de heer Sauer
dat de meerderheid voor een nieuwe be
graafplaats aan den Stee- of aan den Breeweg
is en wil daarom tot stemming overgaan.
Wordt de vergrooting verworpen, dan kan
men de zaak tot de volgende begrooting
of den volgenden zomer uitstellen en in
middels een onderzoek instellen. Het voorstel
van B. en W. wordt daarop met 6 tegen
4 stemmen verworpen en het overschot van
den post, zijnde f 50 voor gewoon onderhoud
toegestaan.
Nu wordt op voorstel van den heer Sauer
een commissie van 3 raadsleden benoemd om
een onderzoek in te stellen naar de beste
plaats, wat ligging, geaardheid en prjjs
betreft, om eene nieuwe begraafplaats aan
te leggen. Gekozen worden de heeren Joos
Sandee, Van der Burgt en Sauer.
Nu formuleert de voorz. een voorstel
om na sluiting der begraafplaats deze 40
jaar lang onaangeroerd te laten.
De heer Sauer juicht dit toe maar de
heer Sinke meent dat dit overbodig is, om
dat de raad steeds het recht zal hebben om
op het besluit terug te komen. Ged. Staten
zullen dit niet kunnen beletten, geljjk de
voorz. meende.
De heer Cupery stelt een middelweg voor.
Hjj wil aan de familieleden der afgestorve
nen het recht geven gedurende 40 jaar d$
graven te bezoeken en te versisren.
