Parijs in 1871.
1891, No. 4.
Donderdag 8 October.
Zesde Jaargang.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
U
elkfn MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prjjs per drie maanden franco p. p. ƒ0.95,
Enkele nummersƒ0.028.
UITGAVE VAN
ek
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Liberale eenheid.
De eenheid der liberalen, voorloopig in
het Parlement te aanschouwen, is een por-
seleintje, op zoovele plaatsen gelijmd en
gekramd, dat het niet dan met de uiterste
omzichtigheid mag worden gehanteerd.
Ge zult eens zien hoe behoedzaam de
eigenaar er mee zal omspringen.
Reeds wist de Haagsche correspondent
der Nieuwe Groninger te verhalen, dat
Dr. Poelman zich heeft laten beduiden,
althans nu nog niet zijn socialen bom in
de discussiën te werpenwat hij aan
duidt met de karakteristieke uitdrukking,
dat de Veendammer afgevaardigde al wat
«gekalmeerd» is.
Reeds heeft men den heer Van Houten
zoover in het gareel gekregen, dat hij zich
vergenoegde met het laten zien van de diep
ingrijpende hervormingen welke hij beoogt,
zonder er discussie over uit te lokken of
den Ministers beloften af te vergen.
Reeds toornen de liberale bladen op den
heer Levy, omdat deze dreigende orator
zich niet onthouden kon van de ontvouwing
zijner plannen, in een speech, die, gelijk
de Amsterdammer ondeugend opmerkte,
al wel voor twee jaar kant en klaar
scheen gelegen te hebben.
Dan is er nog een steen van het liberale
hart gevallen, toen uit de Hoornsche stem
bus, niet de spelbreker Treub, maar de
liberaal Ferf te voorschijn kwam een man
zoo begeerlijk voor het kleurloos Libera
lisme, dat zijn zaakwaarnemer De Kanter
den kiezers toeriep, dat hij (de heer Ferf)
in alles met het Ministerie zou meegaan.
Mooier kan het toch nietLang dure het
oudblauw in de liberale porseleinkastPast
op gij antirevolutionairen en radikalen, dat
ge 't niet waagt er een vinger naar uit
te steken.
Kwam er nu maar eens een politieke Se-
quah met een wonderolie, om die gebroken
kopjes en schoteltjes in te wrijven, dat ze
voor goed weer heel werden
Anders
Anders gooien straks, in een baloorige
bui, de ongezeggelijke spelbrekers alles
weer aan stukken
V Twee bekentenissen.
Twee bladen, niet verdacht van antire-
volutionare neigingen, hebben in zake school
en christendom een bekentenis afgelegd, die
opmerking verdient.
De eerste is van een frar.sch [liberaal]
blad«De Revue des Deux Mondes».
„En wat het gouvernement doet tegen het
christelijk onderricht in school, college, of
universiteit komt ten gunste van het ^evo
lutionaire socialisme. Immers van tweeën
éénofwel het Christendom bevat de eeu
wige en bijgevolg ook de maatschappelijke
waarheid en dan moet de opvoeding van het
kind daarvan dag aan dag worden doordron
gen, dan moet men aan het kind christe
lijke onderwijzers geven en wordt de zoo
genaamde neutrale school een inconsequentie
en een dwaasheid.
„Ofwel het Christendom leert niet de waar
heid en dan heeft het socialisme gelijk.
22.)
FEUILLETON.
(Eene bladzijde uit de dagen der Commune.)
(Slot.)
«Het volk vormde een halven cirkel, en
noeit zag ik een schouwspel, waarvan alle
deelen zoo volkomen overeenstemden. De
ineengezonken, haifdoode vrouw in het mid
den, omringd door een volksdrom die haar
in stukken wilde scheuren, en met de armen
zwaaiende schreeuwde: «In het water! in
het water
Aan de eene zijde een barricade met
gebroken geweren en weggeworpen uni
formen er om henen, en daarvóór het lijk
van een nationalen garde. Aan de andere
zijde eenige gewapende gendarmen, en om
ons henen de straten in bouwval en op den
achtergrond brandende huizen, waarboven
zich de vlammen verhieven van het nog
altijd voortbrandende Raadhuis.
«Twee revolvers werden afgeschoten en
de bundel lompen stortte voorover in een
poel van bloed. De bloeddorst der menigte
was verzadigd. Zij verspreidde zich om el
ders nieuwe slachtoffers op, te sporen.»
Met honderden dergelijke feiten zouden
deze te vermeerderen zijn. Genoeg echter
voor ons bestek, en om te doen zien hoe
groot de ellende van dezen negentiende-
eeuwschen burgeroorlog was in de «Stad
der Steden» 1
Misschien vraagt de lezer inlichtingen
omtrent de verschillende leiders der Com
mune, die in ons verhaal genoemd zijn.
Wanneer zal men toch begrijpen, dat men
door de neutrale school, welke onze
eeuw heeft ingevoerd, den grooten weg
heeft geopend voor de socialistische revolutie,
die niets zal opbouwen en slechts verwoes
ting zal achterlaten Zeer zeker, een maat
schappelijke hervorming is noodig, maar
deze hervorming zal slechts op den grond
slag van het Evangelie kunnen worden tot
stand gebracht."
Nog een andere merkwaardige bekente
nis vonden wij in het jongste no. van «De
Volksonderwijzer» het orgaan van de soci
alistische onderwijzers in de openbare school.
Een bekentenis die te meer klemt, nu zij
ons gelijk geeft in de bewering dat de open
bare school «secte-school van het moder
nisme» is.
Het blad zegt
De openbare school toch is op hetoogen.
blik geene neutrale school.
De openbare school kweekt in 't algemeen
vorstenliefde. En toch moet die school be
zocht kunnen worden door de kinderen van
anarchisten, sociaal-democraten en van re
publikeinen.
De openbare school kweekt chauvinisme.
En toch moet zij bezocht kunnen worden
door de kinderen van cosmopolieten.
De openbare school erkent het bestaan
van een god en tracht indirect dat gods
begrip te versterken. Zie onze leesboek
jes. En toch moet zij bezocht kunnen
'worden door kinderen van leden van „de
Dageraad" en andere vrijdenkers.
De openbare school is noch staatkundig,
noch godsdienstig neutraal. Zij is eene
moderne secteschool. In de meeste
gevallen althans.
Welnu- wij zullen ons best doen, om
haar geheel neutraal te maken.
Wij zullen geene vorstenliefde, maar ook
geen vorstenhaat wekken.
Wij zullen niet spreken over het zijn maar
ook niet over het niet-zijn van een god.
Wjj zullen alles wat de neutraliteit der
openbare school schendt, daaruit trachten
te verwijderen.
Zoo krijgt Groen v. Prinsterer gelijk met
zijne uitspraak«Het christelijke mag op
de openbare school niet worden geduld
voeg er bijhet anti-christelijke kan nau
welijks worden geweerd.»
NEUTRAAL.
Wij lezen in de Christelijke Schoolbode-.
«Voor omstreeks vijf en twintig jaren- werd
een nog jeugdig onderwijzer aan een open
bare school alhier geschorst, omdat hij aan
een Jodenkind een tractaatje gegeven had.
Dat was ook dom van dien Ghristelijken on
derwijzer, zal misschien menigeen zeggen;
dat kwam op de openbare school niet te pas
Inderdaad, die school is geen plaats, waar
eenige uiting van Christelijke overtuiging
kan worden toegelaten Daar moet eene Chris
telijke persoonlijkheid zonder zichzelve ingaan
en er anders uitblijven. Die onderwijzer is
er dan ook niet meer ingegaan; hjj kreeg
eene plaats in de Christelijke school.
«Wij werden aan die oude historie her
innerd, toen wjj dezer dagen vernamen, dat
eene juffrouw, die al negen jaar aan de In
dustrieschool voor vrouwelijke jeugd les gat,
Delescluse, de laatste generaal der Com
mune, sneuvelde in den strijd. Eveneens
Cluseret en vele anderen.
Dombrowski stierf in een zaal van het
Raadhuis, die tot slaapkamer was inge
richt. Daags na zijn vlucht bij La Muette
ontving hij drie kogels bij de verdediging
eener barricade.
Millière streed tot het laatste oogenblik.
Zelfs liet hij een dertigtal jongelieden dood
schieten, wijl zij weigerden te vechten.
Met de wapens in de hand gegrepen, werd
hij ter dood veroordeeld. Op de bovenste
trap van het Luxemburg geplaatst, werd
hij gefusilleerd. Met den kreet Leve de
Communeleve de vrijheid 1 op de lippen,
stortte hij neer.
Ook Rigault werd onder dezelfde omstan
digheden gegrepen en naar het Luxemburg
geleid. Onderweg kwam een officier der
regeeringstroepen op hem af die hem naar
zijn naam vroeg. Vernemende wie hij was,
stond hij niet eens toe dat men hem naar
de strafplaats bracht, maar liet hem ter
stond doodschieten.
Vaillant, en anderen wisten zich door de
vlucht te redden.
Lullier en Rossel werden ter dood veroor
deeld. Vele anderen, waaronder Rochefort
Blanqui, Louise Michel, Felix Pyat en
Florrens werden gedeporteerd, dat wil zeg
gen verbannen naar Nieuw Caledonië, een
Fransche bezitting ten oosten van Nieuw-
Holland of Australië gelegen.
Rochefort wist echter in 1874 van daar
te ontsnappen en vestigde zich te Londen.
Bij de algemeene amnestie (vergiffenis) door
de Regeering aan alle misdadigers uit dezen
een meisje /an misschien wel 17 of 18 jaar,
die neerslachtig en gedrukt scheen, doch geen
Jodenkind, ook een traktaatje ter hand stelde
en evenzeer gestraft werd. Toen toch het
kind in koortsen liggende jjlde kwam het feit
aan het licht. De juffrouw werd door den
arts als medeschuldig aan dat koortsig ijlen
aangezien. Daar zou het schepsel voor boe
ten. Zij moest het weten en waarljjk, of
schoon het Bestuur zoomin als de directrice
dadelijk genegen schenen om op staanden
voet de overtreedster weg te jagen, er werd
gedreigd met publicieeit in kranten. En zoo
volgde dan onmiddellijk ontslag't Is de oude
geschiedenis, al blijft ze altijd nieuw 1
«Men zal echter met ons van oordeel zijn,
dat men de schuldige toch wel met eene
berisping had kunnen vrijlaten en waarschu
wen. Wel neen er uit!»
We voegen aan het medegedeelde niets toe,
dan dit ééne, dat men door de publicatie
van zulke feiten net ware karakter van onze
openbare scholen steeds meer kennen leert.
7 October 1891
Goes. Bij de verkiezing op 21 Juli jl. voor
den gemeenteraad stemden 518 van de 678
kiezers. Thans stemden 494. Van onwaarde
6. Geldige stemmen 488. Volstrekte meer
derheid 245. Gekozen J. Adam [amet 259
en J. Faberij de Jonge [a.] met 249 stem
men. Op F. Harting en M. A Stieger, candida-
ten der liberalen en katholieken waren resp.
213 en 189 stemmen uitgebracht. Voorts
bekwamen de heeren W. Temperman 17,
W. Cense 3, I. Wessel 2, H. J. v. Noppen 2,
J. ter Pelkwijk 2 stemmen; J. Massee, B. Fa
berij de Jonge, C. Marinusse, L. de Dreu, J.
Baljé, M. J. C Pilaar, A. Lindhout, dr. J. L
Goemans, L. A. Knitel, C. P. Qnadekker, P.
A. deLigny, J. de Kruijter, M. D. Ramondt,
H. Molhoek er. F. Sturm elk 1 stem.
De Amsterdammer verneemt dat H. M.
de Koningin Regentes ten behoeve van H. D.
dochter, H. M. koningin Wilhelmina bij de
Algemeene Maatschappij van Levensverze
kering en Lijfrente, waarvan ork mr. Tak
[minister' van binnenlandsche zaken] en mr.
v. Tienhoven [minister van buitenl. zaken]
commissarissen zijn, een levensverzekering
van 3 miljoen gulden heeft gesloten.
Waarschuwing
Wij vernemen dat volgens order van den
minister van oorlog de nieuwe achterlaad-
geweren, bij de Schutterij in gebruik, den
13den dezer naar Middelburg gezonden
moeten worden om' daar [geïnspecteerd te
worden door den officier van Wapening en
den mr. geweermaker. Voor beschadiging
van het geweer is de schutter zelf aan
sprakelijk.
De nieuwe postzegels komen geheel
overeen met de oude, alleen zijn zij iets
kleiner, en is de kleur een nuance donkerder
blauw, zooals die van Suriname.
Het kopje van de kleine Koningin kijkt
naar rechts, terwijl het portret van Koning
Willem III naar links was gericht.
oorlog verleend, keerden zij naar Frankrijk
terug. Daar met lessen van ervaring toege
rust en tot nieuwe krachtsinspanning ge
sterkt, hervatten zij den strijd tegen Kapi
taal, Troon en Altaar: enkelen hunner,
onder anderen Blanqui, zijn in dien tijd
overleden. Weer anderen als Lisbone, Ro
chefort, Felix Pyat werden met groote meer
derheid in een van de Kamers der Volks
vertegenwoordiging gekozen. Een enkele
bekleedde korten tijd het ambt van minister.
Rochefort echter maakte het tijdens het op
treden van nu wijlen zijn vriend Boulanger
zoo bont, dat hij met dezen tot verbanning
veroordeeld werd. Nog kort geleden, bij
het graf vau Boulanger, sprak hij zijn haat
tegen de «schurken» (dat zijn de regeerings-
personen in Frankrijk) onverholen uit.
Louise ging voort de beweging der soci
aal-democratie te leiden. Schoon door de
jaren eenigszins gekalmeerd, blijft zij haat
prediken tegen het Gezag en het Kapitaal.
Thans woont zij te Londen, waar zij zich
door hare betrekking als onderwijzeres
vooral onder het opkomend geslacht, eene
schare van vrienden heeft verworven, die
zoo God het niet verhoedt, eene nationale
beweging, erger dan die der Commune na
verloop van tijd zullen in het leven roepen
Want zij telt niet alleen Engelsche en Fran
sche kinderen onder hare leerlingen, maar
ook Zweedsche, Russische en Duitsche en
zij is te veel communiste om niet interna
tionaal te zijn, en van haat tegen de Duit
schers of het Duitsch wil zij niet weten,
in de klasse wordt geen onderscheid ge>
maakt tusschen jongens en meisjes beiden
leeren Latijn, Fransch, Duitsch en Russisch
Onze stamverwanten in Amerika schij
nen het op het gebied der journalistiek zoo
nauw niet te nemen. Zoo verscheen dezer
dagen «De Nederlandsche Amerikaan», uit
gegeven te Chicago. In dat blad vonden wij
aan het hoofd een verslag van enkele rede
voeringen voor de arbeiders gehouden, waarin
de regeering voor geldwolven en roovers,
de Senaat voor dieven werden uitgemaakt
de redactie rangschikt dit onder de «goede»
woorden. Voorts komt er in datzelfde
nommer voor een vroom feuilleton over
«Grootmoeders Kabinet» en een brief uit
Neder'and, waarin onder anderen de volgende
hatelijkheden aan het adres der vorige re
geering en van de Koningin-Regentes ge-
zegd wordt.(De schrijver noemt zich liberaal)
„De Kamer is om I De liberalen hebben
gezegevierd 1 Lohman, c. s. zijn heengegaan 1
't Werd tijd, meer dan tijdDe leden der
familie Lohman hebben zich niet te beklagen
gehad. Maar nu? Wij wachten op de
daden van het nieuwe Kabinet!
„Ik wensch onze nieuwe ministers een
lang leven en een schitterend succes toe.
Bedriegt mij niet alles, dan zal die wensch
worden vervuld. De namen der nieuwe
ministers hebben werkelijk een uitnemenden
klank. Die van Lohman is een wanklank-
„Ik zal u niet lastig vallen met al het
geschrijf van ultramontaansche en antire.
volutionaire organen, 't Is voor een deel
vermakelijk, voor een deel hoogst onver
kwikkelijke lektuur.
„Gelukkig zjjn we nu uit de crisis, ge
lukkig ook voor de Koningin-regentes, die
na al het courantengeschrijf over deze zaak
zeer groot gevaar liep hare populariteit te
verliezen.
Nederland had waarlijk alle reden haar
te eeren, haar lief te hebben, maar alles
heeft zjjn grenzen! Doch ik nader, zonder
het te willen, tot een teer punt en eindig
dus 1"
Vooral dit laatste is opmerkelijk. Wijse
lijk laat de man verder naar zijne gedachten
raden. Voor wie echter het krantengeschrijf
over de crisis zich nog herinnert, is het duide
lijk waarop hij doelt: Arme koningin-regentes
als Gjj u niet bij de liberale partij aansluit,
is er een grens aan hare liefde voor u.
Reeds Groen klaagde dat de liberalen bij
veel liefde voor den persoon, het gezag des
Konings in zoo menig opzicht aanranden.
De aandacht van belanghebbenden
wordt gevestigd op het Koninklijk besluit
van 15 Juli '91 houdende vaststelling van
een algemeenen maatregel van bestuur, als
bedoeld is bij art. 4 der Arbeidswet, volgens
welken maatregel het in de daarbij genoemde
gevallen en omstandigheden verboden is een
persoon beneden 16 jaar of een vrouw arbeid
te doen verrichten. Nadere inlichtingen
zijn ter Secretarie te bekomen.
Uit Wemeldinge ,'werd het volgende
adres verzonden aan Z. E. den minister van
waterstaat, onderteekend door 144 het ka
naal aldaar doorvarende schippers
«De ondergeteekenden, allen schippers,
die de Zeeuwsche stroomen bevaren geven
met vei schuldigden eerbied te kennen, dat
er voor de schepen, varende tusschen Hol-
zoowel als naaien en breien. Schoolgeld
worlt niet geheven, maar verscheidene in
ternationaal gezinle ouders die hunne kin
deren bij Louise op school deden, geven
haar elke maand vrijwillig wat. De school
uren zijn van tien tot half vijf met een
uur pauze des namiddags om te eten.
Volwassenen, die wat willen betalen, kunnen
's avonds les krijgen in de talen of onderwer
pen die zij verkiezen, en dit zou het eenige
zijn, waarvan Louise met hare gezellen en
gezellinnen moet leven. Overigens werd zij
in de oprichting van hare school geholpen
door prins Krapotkine en eenige gelijkgezinde
Engelschen, allen Communisten.
De Fransche regeering heeft wel duizen
den Communards «verdelgd» doch de be
ginselen der Commune hebben doorgewerkt.
Helaas ook in Nederland vinden zij aan
hangers onder alle standen, niet het minst
onder de schoolmannen, wat een zeer be
denkelijk teeken des tqds is te achten.
Gerechtigheid toch verhoogt een volk,
maar de zonde is eene schandvlek der
natiën 1
Louise Michel heeft in Nieuw Ga-
ledoniö by veel kwaad ook veel nut ge
sticht. Daar toch onderwees zij kinderen
en volwassen veroordeelden, zoowel als
inboorlingen. Het bestuur gaf haar een
honorarium van 25 francs in de week en
toen de amnestie haar veroorloofde naar
Frankrijk terug te keeren, wilde men haar
200 francs in de maand geven als zij wilde
blyven en haar werk voortzetten. Maar
zij ging naar Frankrijk terug om hare moe
der te verzorgen.