Parijs in 1871.
1891. No. 145.
Donderdag 10 September.
Vijfde Jaargang.
VERSCHIJNT
6. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
U
elkek MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prgs per drie maanden franco p. p. ƒ0.95.
Enkele nummers.0.02 s.
UITGAVE VAN
EK
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent. iedere regel
meer 10 cent.
BEZWAREN.
Naar aanleiding van de benoeming
van den heer Vergouwen tot leeraar aan
de normaalinrichting te Oostburg eene
benoeming lie de onpartijdigheid en ver
draagzaamheid van den (liberalen) districts
schoolopziener aldaar doet zien is van
zekere zijde geïnsinueerd, dat de piïncipi-
eele tegenstanders der «openbare» school
nooit spoediger tot voorstanders worden be
keerd dan door hen aan die inrichting eenige
guldens 's weeks te laten verdienen.
Waar er onder onze christelijke onder
wijzers waren die hun eerstgeboorterecht
voor een schotel linzen verkochten, of zonder
beeldspraak gezegd, van de chr. school tot
de «openbare» overgingen, daarkunnen dezen
zich de beschuldiging aantrekkende ove
rigen gaan haar stilzwijgend voorbij.
Ook blijft het aan de persoonlijke over
tuiging, aan de consciëntie der betrokken
personen overgelaten hoe te handelen in
gevallen als die waarin de heer Vergouwen
te beslissen had.
De een toch meent dat hij van zijn be
ginsel niets behoeft te verbergen, wanneer
hij aan dergelijke «openbare» scholen les
geeft. De ander meent dat zijn beginsel
bij het doceeren van een of ander vak niet
te pas komt. Een derde zelfs hoopt van
de gelegenheid te kunnen gebruik maken
om te propageeren voor zijn beginsel, gelijk'
de betrekkelijke neutraliteit onzer eeuw
dit gedoogt.
Wij laten al deze overwegingen voor
rekening der belanghebbenden. Hun gewe
ten, niet het onze heeft ten slotte te beslissen.
Toch mag van onze zijde wel gewezen
worden op het gevaar van vervloeiing; van uit
valling uit onze eerste vastigheid.
Dit gevaar is niet denkbeeldig. Nijmegen
toont het duidelijk, waar het bestuur dei-
christelijke normaalschool, onderden drang
der valsche sluitrede dat al wat zijn doel
bereikt christelijk is en dus goed, het
reglement der school zoodanig wijzigde, dat
voortaan ook kweekelingen voor de «open
bare» school zullen worden opgeleid.
En terecht. Wanneer zooveel honderden,
ja duizenden christenouders van het open
baar lager onderwijs zoo weinig gevaar
duchten, dat zjj er hunne kinderen zonder
vrees of gemoedsbezwaar kunnen heenzen
den wanneer zelfs het middelbaar, ja het
hooger onderwijs zoo onschuldig geacht
wordt, dat men er zijne kinderen met
mindere of meerdere gerustheid aan toever
trouwt, dan kan het niemand verwonderen
dat ten slotte ook aan onze christelijke
leerinrichtingen de grenslijnen al meer wor
den weggewischt en men wat vroeger als
zonde gold de overgang van de christe
lijke naar de «openbare» school als de na
tuurlijkste zaak ter wereld aanmerkt en bij
14.)
FEUILLETON.
Eene bladzijde uit de dagen der Commune.)
Een ooggetuige van den val der Vendöme-
zuil schrijft:
»Te v(jf ure begint de kaapstander we
der te werken. Te half 6 ziet de adem-
looze menigte eindelijk de kolom in bewe
ging komen. Een kreet, terstond gesmoord
door de vrees voor een ontzaglijk ongeluk,
vervult de lucht. De kolom wankelt en na
eenige oogenblikken stoot deze massa van
graniet en brons neder op het bed dat men
haar gespreid heeft. Een slag hoort men
bijna niet: slechts het breken van denne-
takken, terwijl een dikke rookwolk opstijgt.
Een voortdurend «Leve de Republiek 1»
«Leve de Commune!» weergalmt van alle
zijden en het volk dringt op de kolom in,
om een aandenken te veroveren. De nati
onale garden zijn niet in staat aan het
gedrang weerstand te bieden. De mest is
ter weerszijden op een afstand van tien
ellen weggespat en een kuil van zes voet
in den grond gedrukt. De kolom ligt geheel
uit elkander. Napoleons beeld is geschonden
de kop is van den romp en een arm ligt
er naast. Een nationale garde vliegt er
op aan en verbrijzelt zijn neus met zjjn
geweer.
Terstond na den val wordt de roode vlag
op het voetstuk geplaatsteen sergeant
van de nationale garde houdt een rede
voering, maar het publiek wendt zich van
hem af om generaal Bergeret te hooren,
die op de gebroken kolom staat, en don
derende toejuichingen inoogst.»
Ook de roem is ijdelheid.
bedrijf van den Reuzenstrijd,
01* iiy.
reglement regelt.
En daarover juicht natuurlijk de tegen
stander. Niet dat de beginselen van alge-
meene menschenliefde zooals hij die opvat,
almeer veld wonnen, maar dat door derge
lijke tactiek zyne partij op kerkelijk-,
school- en maatschappelijk gebied wordt ge
bouwd, doet hem dan met ingenomenheid
en sympathie over dusdanig renegatisme
spreken. En hoe meer van onze zijde de
beginselqmestie van hare scherpe puntjes
wordt ontdaan, hoe aangenamer het hem
is, want dit is voordeel voor zijn begiosel.
Elke voetbreedte van het Evangelie prijs
gegeven, is twee voetbreedten wir.st voor
de Revolutie.
En de wenk van den Romeinschen wijs
geer aan zij n heidenschen keizer in betrek
king tot de Christenen gegeven, is ook
thans nog van kracht en wordt helaas in
menig opzicht bewaarheidNiet door den
Christen te vervolgen, zelfs niet door hem
te dooden, zult gij de Christenheid ver
zwakken hier baat slechts één middel en
dat is hem te doen zondigen.
En geljjk nu elke zonde zichzelve wreekt,
zoo wreekt zich ook iedere zonde tegen
het beginsel.
Dat wij het beginsel der neutraliteit,
dat vermomde modernisme, hetwelk de
zielen onzer kinderen verwoest, met al den
haat onzer ziel haten, is niet slechts eisch
der consciëntie, maar voor wie uit het
Christelijk beginsel leeft, eene vanzelfsheid.
Tot den levenden persoon van Christus terug
gaande, staan wjj altijd in het middelpunt der
waarheid, van waaruit wij de dingen in,
maar ook die buiten ons haoordeelen Üunnen.
Nu moger. enkelen, kennende den zegen
van het Christelijk beginsel, en den vloek
van het neutrale, des ondanks aan bet
neutrale onderwijs in zijn drie terreinen
hunne kinderen ten offer brengen, dit ont
slaat de anderen niet om tegen dit onder
wijs met kracht te waarschuwen.
Nog eens, wjj oordeelen niet over des
naasten geweten. Verschoonbaar, onschul
dig, plichtmatig zelfs kan het zijn dat men
zijn kinderen voor een tijd aan de «open
bare» lagere, middelbare of lioogere leerin
richtingen toevertrouwt, - maar wie zich
bij deze daad alleen door zin voor standver
heffing laat leiden, op dien zal deze zonde
tegen het beginsel zich schrikkelijk wreken.
Hoeveel achting wij ook voor leeraren en
hoogleeraren koesteren, de geest van het
onderwijs onzer middelbare en hoogere,
meer nog dan die der lagere «open
bare» scholen ondermijnt het Goddelijk gezag.
Er zijn voorbeelden van jongens van chris-
telijken huize die, dank zij dat «neutraal»
onderwijs op hun sterfbed het uitriepen dat
zij niet meer konden gelooven, dat het voor
hen te laat was. En groot is het aantal
Bilderdijk zei eensZe is 't halve zand
niet waard vaneenen kerkhofschop. En de
man had gelijk.
Na de zuil, die de Napoleons verheerlijkte,
moest ook het huis van Thiers, den presi
dent der republiek, den vijand der Com
mune, er aan gelooven. Op het terrein
waar zijn huis gestaan had, zou een open
baar plein worden aangelegd.
Eerst werden de meubels uitgedragen.
Twintig groote verhuiswagens reden af en
aan om alles te vervoeren. Onnoemelijk
veel werd onderweg gestolen, of ging van
de eene hand in de andere over.
Voor ruim lVa miljoen francs aan brons-
werk werd naar de munt gebracht om tot
geld versmolten te worden.
Den volgenden dag werd het hotel gesloopt.
Een groot vuur werd door de nationale
garden op de binnenplaats aangelegd, opdat
zij het genoegen zouden hebben de behang
sels, gordijnen, schilderijen enz. te verbran
den, welke de werklieden, met l et verhuizen
belast, hadden achtergelaten.
Stuk voor stuk werd weggebroken, en
het vuur bleef voortdurend branden. Dagen
achtereen werkten de sjouwerlieden met
onverdroten vlijt om het huis tegen den
grond te krijgen. Zij hadden er toen nog
den smaak niet van alles zoo maar in brand
te steken.
Ook de kapel gewijd aan de nagedach
tenis van Koning Lodewijk XVI moest ge
sloopt worden. Dit besluit werd echter
nooit uitgevoerd. Wel werden door het
gemeen enkele baldadigheden gepleegd, doch
daar bleef het bij. De plunderaars begonnen
zeiven een tegenzin te krijgen in hun on
bezoldigde baantjes.
IX.
DE COMMUNE WORDT AUTORITAIR.
De Commune begon al meer in slrjjd te
zonen van orthodoxe predikanten en ouder
lingen of leden der christelijke gemeente,
die er zich een eere in stellen van te heb
ben afgerekend met den Bijbel hunner
Grootmoeder.
Aanvankelijk verwonderd dat op die scho
len niet gebeden of gedankt werd, verzuim
den zij later zeiven het gebed, om te ein
digen met het grofste ongeloof.
Telkenmale wanneer wij vernemen van
een nieuwen leerling uit christelijke histo
rische kringen die aan onze middelbare jon
gens- of meisjesscholen geplaatst wordt, mag
dan ook den ouders wel worden afgevraagd,
of zij de kosten hebben overrekend.
Want het moge waar zijn dat gewoon-
berniddelde ouders zonder deze goedkoope
inlichtingen hunne kinderen niet krijgen
kunnen, waar zij hen hebben willen, her
innerd mag toch wel, dat waar God ben
hebben wil, zij toch zonder deze zeker zul
len komen.
Maar nog een ander dan een princi
pieel bezwaar wij spraken het reeds
meermalen uit hebben wij tegen de
onpractische inrichting van ons lager en
middelbaar onderwijs. Ten opzichte van
het eerste wezen wij reeds vroeger op des-
zelfs zwakke zijde, en de oud-minister van
binnenlandsche zaken heeft voorjaren reeds
als kamerlid, in zijne verkiezingsspeeches
herhaaldelijk zijn grieven tegen het onder:
wijs blootgelegd. Onder anderen te Mid
delburg den 6 Februari 1888. Hij wees
er op dat wij geen volksonderwijs hebben,
omdat onze lagere school te veel is inge
richt als voorbereiding voor de middelbare
en hoogere scholen. En dit is ook zoo. Van
daar dat streven om, tegen het advies der
schoolmannen zeiven in, het aantal leer
vakken aan eene enkele school nog met
een te vermeerderen. Van daar dien ijver
der school-autorneiten om de ouders van
kinderen in de hoogste klassen te over
reden hunne kinderen op hun 12e jaar
niet aan de ouders of de werkplaats, maar
aan de meisjesschool of hoogere burgerschool
te geven. Met hetgeen op de lagere school
wordt geleerd is de opvoeding van het volk,
voorzoover dit tot de handwerkersklasse
behoort, geenszins voltooid. Daarom geeft
de massa des volks er ook niet zooveel om.
Ook het middelbaar onderwijs geeft aan
de volkskringen, in ruimen zin genomen,
weinig of niets.
Daarom te meer betreuren wij zoozeer
het heengaan \an den minister van binnenl.
zaken den heer Lohman. Deze toch had
op deze dingen herhaaldelijk in de Kamer
de aandacht gevestigd en icen hij minister
werd, geheel dit deel van het onderwijs ter
hand genomen. Natuurlijk lag het eerst
op zijn weg de programma's van bet lager
geraken (met de groote beginselen van vrij
heid en gelijkheid, waarvoor zij meende pal
te staan. Zij begon al meer de toevlucht
te nemen tot gewelddadige maatregelen om
haar gezag op de been te houden. Dat
verstaat men onder het woord autoritair.
Trouwens wien verwondert dit, daar zij
toch haar taak begonnen was met naar den
moord van Thomas en le Comte, twee ver
dienstelijke vaderlanders, geen onderzoek te
doen. Zij had dus deze schanddaad geduld,
en tusschen dulden en doen ligt slechts
één schrede.
Maar wat deed de Commune dan ten
laatste
Zooals men weet hadden vele bewoners
van Par(js de stad verlaten, de winkeliers
kregen hierdoor al minder te doen en sloten
des avonds vroeger hunne winkels of lieten
hun lampen maar zeer flauwtjes branden.
Dit alles gaf een saaien, doodschen indruk.
De Commune wist zeer goed, dat zij zelve
daarvan de schuld was, doch zij schreef
het toe aan de agenten van Ver
sailles, die vrees en angst onder de Par ij-
zenaars verspreidden Zij vaardigde daarom
een besluit uit, dat alle geheime agenten
en boden en spionnen der Versaillers en van
Thiers zouden worden doodgeschoten.
Op die wijze werd een 16 jarige knaap
om het leven gebracht, wijl men hem be
trapt had, toen hij een brief naar Versailles
bracht. Een knaap van 16 jaar. En geen
enkel lid der Commune dacht er over de
daders van dezen moord te bestraffen.
Verraders scholen er overal. Een lid der
Commune schatte hun getal zelfs op tien
duizend, die wel niet allen behoefden ge
fusilleerd te worden, maar die men toch
op eenigerlei wijze moest onschadelijk ma
ken. Er verscheen ook een lijst van stille
verklikkers, dat zjjn lieden die vriendschap
pelijk met de Commune omgingen en te
gelijk alles van de Commune bij de regee
onderwijs, waarin hij vele wijzigingen
bracht. Hierdoor werd reeds eenige noode-
looze ballast voor «het volk» tegengehouden,
wat een liberaal, dhr. v. Santen uit Tiel,
in «De Vragen des Tijds» een woord van
lof aan den heer Lohman ontlokte.
Nu wij den heer Tak als minister hebben,
is echter onze hoop dat in deze richting
verder zal worden afgebroken ten bate van
het volk, nog niet gansch vervlogen. De
heer Tak toch is een oud-Amsterdammer
die de onpractische inrichting van het lager
onderwijs van nabij kent. Bijvoorbeeld dat
in Amsterdam duizenden kinderen niet naar
school kunnen, dewijl er gebrek aan scholen
en seboolruimte is, en tegelijk school
balen worden ingevoerd, en braaf over
schoolplicht wordt gepraat.
Zooals men weet heeft minister Lohman
reeds op vermeerdering van het aantal scholen
in de groote steden aangediongen teneinde
het volk te doen geven wat het toekomt
de heer Tak late zich evenmin onbetuigd.
En al kan men van liberale zijde onze
principiëele bezwaren niet deelen, men
helpe om de materiëele grieven weg te
nemen. Waar het verbetering van volks-
onderwijs geldt, mogen immers allen de
handen ineenslaan.
AAN DE NEDERLANDSCHE
KRIJGSLIEDEN.
Mannen
Het is eene edele roeping, die gij ver
vult, door aan de verdediging van het va
derland uw leven te wijden.
Uw stand is dan ook van ouden adel,
is door God geheiligd, en voor velen ten
zegen gewordenal kan men niet ontken
nen, dat velen het Militaire leven verkeerd
opvatten.
En nu uwe roeping edel, en uwe taak
grootsch mag genoemd worden, is er alles
aan gelegen, dat niet alleen in oorlogstijd
maar ook in vrede, het leger, dat de pols
slag der natie geacht moet worden, zoo
deugdelyk zij, als mogelijk is. Om in
tjjd van nood bekwaam te zijn, om aan
zijne schoone roeping te beantwoorden, heeft
de Nederlandsche Krijgsman ook in vredes
tijd vijanden te bestrijden, meer geducht
dan het machtigste leger.
En een der duchtigste vijanden is
voorzeker «De sterke drank.» Die drank
is de kanker, die aan Neêrlands jvolk, en
inzonderheid aan Neêrlands leger en vloot
knaagt. Mannen, is er geen lust, geen
moed, geen kracht in u, om dien vijand
te verslaan
Gebiedt niet uw eergevoel als mensch,
als Nï'deriandsch krijgsman, als volgeling van
Christus bovenal, tegen den vijand op te
trekken, die land en volk, leger en vloot
ring te Versailles aanbrachten.
Zelfs leden der Commune waren op die
wijze, verdacht van verraad of spionnage,
in de gevangenis geraakt. De kommandant
van den generalen staf, burger Tourette,
werd eveneens ontdekt als j verrader. Een
officier, Toussaint gehi.eten,werd aangewezen
hem te arresteeren. In de gevangenis aan
gekomen met zijn gevangene, leverde hij
dezen af en reikte zijn papier aan den di
recteur over.
«In ontvang genomen twee gevangenen
van oorlog», leest deze langzaam.
«Twee» vraagt Toussaint verwonderd.
«Ja,» hernam de ander, «Tourette, ge
heim agent, en Toussaint, spion».
En beiden werden achter de grendels gezet.
Niet minder autoritair ging het toe met
de brievenpost en de treinen.
Nationale gardes bewaakten het postkan
toor en lieten de post niet toe brieven mede
te nemen voordat zij ze eerst gelezen hadden.
En de spoorwegen Uit vrees dat ook
van daar verraad dreigde, werd het besluit
genomen om voortaan alle treinen bij aan
komst te visiteeren. De schildwachten had
den in last als een trein niet verkoos stil
te houden, hem eenvoudig te doen derail-
leeren. De noodige middelen daartoe waren
hun te voren verschaft.
Van den anderen kant is het echter ook
waar dat de Commune in een lastige positie
verkeerde. Van alle zijden dreigde haar het
verraad. Reeds hadden twee van haar eigen
bataljons besloten zich tegen haar te keeren.
Wel was het plan in tijds verijdeldwel
werden de chefs van deze bataljons gevan
gen gezet, doch het sein was gegeven. Op
stand tegen haar onwettig gezag moest
volgen, den geest van oproer kon zij niet
weren, al nam zij ook enkele personen
gevangen.
Wordt vervolgd.)