1891. No. 140. Zaterdag 29 Augustus. Vijfde Jaargang. VERSCHIJNT G. M. KLEMKERK, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIES YK. EEN STAATSSCHOOL MET EEN UURTJE CATECHESATIE. ONMOGELIJK NEUTRAAL. AMBACHTSONDERWIJS. Y De jonge mannen van onzen tijd. KERK- E\ SCHOOLSIE (J WS s 3% •O/a 3% 5 5 4 4% 5 nttis 5 5 fiOOO 5 |>g- ipt. li t. .1844 14 S-89 5 4 5 4 4 8 4% 5 5 '54 5 serie 5 5 100 41/2 O-IOOO 41/2 .at 100 4% O-rOOO 4% 0-100 41/2 3-1000 41/2 625 Z.R. 4 4 [lope 4 Kotsch. 4 4 >9 4 100 3 6 5 ch. 4 5 ;u D. 4 94 101% 101% 100% 85% 96% 89 99% 851/2 90 76% 78% 86I/2 77% 76% 93i/o 907/g 407/8 57% 75 108 00 62% 05% 00 00 00 00 92% 921/4 921/4 92% 00 96 87 99% 100 67% 78% 18% 941/4 101% 101% 00 00 88% 76% 77% 77% 76% 94% 407/8 56% 68 63 00 00 00 00 927/a 92% 00 96% 00 99% 100% 67% 781/4 18% 4 95% 95% 4% 74% - 4% 74% 4 6 69% 691/4 387/8 40 4% 19% 22 4 4 46% 46% tedelijke Leeningen. 3% 99% - 3% 99% - oiëele Ondernemingen. 130 180 Ibr. 41/2 1021/a 1011/j lito 4 100% 100% 2 511/s 51 4% - - 4 IOOI/2 Aand. 591/4 593/4 41/2101 4 100% 101 3% 977/s 5 101 112 110 90 4 IOOI/2 4% 102 - 703/4 A 71% 238 - 25 25 4I/2 102 102 45 3 821/2 Ibr. 5 4% 91% Obl. 7 yleenïngen. laud. 135% blig. 3 95% 31 3% 100% 31/2 100% 130 000 3 3 f. 5 5 5 5 5 3 5 4 *.0. 5 blig. 1. ito 4. 100 160 63% 511/2 56% 1191/4 149 5 1211/4 4% 99% 4 9;% 3 633. 5 98% 4% 96I/4 5 1011/8 103 102% 102 101% 1021/., 763/4 691/4 89% 17% 36% 6 IO61/4 5 104% 6 100 4 90 7 1117/8 28% QQ 4 94% - 71% - 21% 52 6 104 - 104 112 6 110% 357/8 6 IO51/4 5 mischappijen. 4 100% 57 4 90 533A 41/2100 jeeningen 00 3 107 100 3 105% 3 102% md. 65 100 21/2 92% 100 2% 92% fl. 100 1217/8 250 116% 5 117 100 1523/4 100 I631/2 130 R. 100 153 100 159 fr. 100 45 400 I6I/4 92 1353/4 951/2 32 181 56% 1171/4 121% v. A. ■g- 7 obl. 98% 96 161% 1013/4 1023/a 763/4 69% a 31% 104 100 283/4 72% 22% 1041/4 111% 37% 100% 103% 66 92% 927/a 127 146% 451/4 3 Sl u ei.ken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND Prjjs per drie maanden franco p. p. ƒ0.95. Enkele nummers/0.02*. UITGAVE VAN T^m/ïi/r i EN van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent Familieberichten van 1 5 regels 50 cent. iedere regel meer 10 cent. Arneuraiden, ook voor Nieuw- en St. Joos- land 29 Augustus. Oost- en West-Soabnrg, ook voor Ritthem 31 Augustus. Vlissiugen, 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 10, 11 en 12 Sep tember. Dr. Bronsveld en verscheidene andere rechtzinnige predikanten in ons land be weren dat de christelijke school niet noo- dig isen dat de kinderen genoeg hebben aan een paar uurtjes in de week godsdienst onderwijs van de predikanten in de «openbare» school tusschen de schooluren. Hoe kunt gij dit zeggen, vraagt dr. Gun ning in zijn «woord tot de Christelijke ge meente over Schoolonderwijs». Het is mij een gedurige smart leerlingen voor het godsdienstonderwijs te ontvangen welke op de staatsscholen onderwezen zijn. Hoe wei- meenende pogingen de Kerkeraad óf gij zelf of anderen ook aanwenden om aan die kinderen buiten de school-uren godsdienst onderwijs te geven, toch staan ze doorgaans zeer verre en zeer kennelijk achter bij leer lingen die van eene goede christelijke school tot mij komen. En niet minder is het mij telken jare gedurig eene smart, tot het lidmaatschap der gemeente dezulken te moeten toelaten bij wie het gebrek aau goede christelijke opleiding in hunne j e u g d, op later leeftijd door geene inspanning van de zijde des leeraars is goed te maken. Op welmeenende onderwijzers van de openbare school wordt hiermede geen blaam gewor pen. Wij vergen van hen niet dat zij de bestaande schoolwet zullen braveeren of ont duiken. Maar U wederom, U beschuldigen wij, gemeente des HeerenZie, uwe leer aren, met velerlei bezigheden en vermoeie nissen beladen, zijn geroepen de z a a i j e r s te zijn van het Woord Gods in de harten en verstanden uwer kinderen. Dit sluit in zich, dat de grond hun reeds bewerkt en omgespit toegewezen worde. Ach, waarom noodzaakt gij uwe leeraren dan, ook nog ontginners en omploe- g e r s van dien grond te wezen, en bij uwe kinderen, alvorens aan het zaaijen te kunnen denken, vooraf nog tot de aller eerste beginselen te moeten de handen aan het werk slaan Op hunne vermoeije- nis, tijdbesteding, teleurstelling, machteloos heid om in een enkel uur met zoo velen iets aanmerkelijks uit te richten, op dit alles wijs ik U niet in de eerste plaats maar op uw eigen belang en dat van de zielen uwer kinderen. De Staatsschool wil onzijdig zijn, zoo gaat dr. Gunning voort in zijn door ons aangehaalde brochure. Van het standpunt afgezien, dat naar de noodzakelijkheid onzer dagen aan het Staatsbestuur eigen is, moge zulk eene onzijdigheid het beginsel of ten minste het doel der schoolinrichting zijn; maar met het oog des Christens gezien is zulk een onzijdigheid ondenkbaar. En de feiten bewijzen het. De geschiedenis onzer dagen doet het zien. Maar ik betuig na mens de Gemeente: wij willen deze onzij digheid niet. Wij kunnen en mogen er niet mede tevreden zijn. Wij hebben geen rust voor onze kinderen tenzij voldaan zij aan het woord onzes Heeren Laat de kinderkens tot Mij komen, en verhindert ze niet want derzulken is het Koninkrijk der Hemelen. Er gaan stemmen op in den lande die met nadruk eischen dat ook in onze koloniën niet slechts het stoffelijk voordeel maar ook het geestelijk belang van den inlander ter harte genomen worde. Dit is noodig, deze aansporing is uitnemend gepast. Maar noodig en dringend niet minder is het ons, voor ons zelve datzelfde belang te behartigen. Daarom vermanen wij U met den diepsten ernstchristelijke gemeente, christelijk volk van Nederland, zorgt voor de christelijke opvoeding Uwer kinderen, behartigt het christelijk onder wijs Uwer jeugd I Is het noodig, hierbij i te verklaren dat wij geen strakke dorre rechtzinnigheid, geen afgetrokken leerstellingen willen? O, het is honderdmaal herhaald, maar wij willen niet moede worden het telkens op nieuw te be tuigen: de school is ons geene inrichting tot gedwongen bekeering, maar eene plaats ter vrije opvoeding in den christelijken, vollen, gewjjden zin des woords. Want liet gees telijk leven ontkiemt niet ten gevolge van eenige menschelijke regelen, hoe welgemeend, of bepalingen, hoe christelijk ook; maar het is een werk des Heiligen Geestes. De Nieuwe Rotterd. Crt. zegt in een harer hoofdartikels Het is sinds lang eene algemeene over tuiging geworden, dat op den duur het ambachtsonder wijs niet aan zichzelf kan overgelaten blijven. Ook met den steun van provincie en gemeente kan het zich niet zóó ontwikkelen als gewenscht is. Daarom is er bij de Regeering reeds sinds jaren op aangedrongen, dat zij niet 'langer onverschillig blijve toezien, maar of zelve de regeling van het ambachtsonder- wijs ter harte neme, öf althans het steune door subsidie. Dit noemen wij een kostelijke bekentenis. Men had gelegenheid gehad althans het ambachtsonder wijs te steunen, Rijke par ticulieren (de goeden niet te na gesproken), liberale regeeringen en kamernqeerderheden, zij hebben het kunnen doenzij hebben liet niet gedaan. Het liberale hoofd blad in Nederland er kent het zelf en de liberale Amst. Crt. bevestigt het in scherpe bewoordingen. En de Midd. Crt, die anders zoo rond tooi de waarheid kan uitkomen, is over dit aan wijzen der wondeplek zijner partij door twee zulke voorname bladen uit hare partij, derwijs ontsticht, dat zij hen indeelt bij de zoogenaamdei> liberalen. Tegen deze onbillijkheid nemen wij het voor deze bladen op. En om te bewijzen dat zij waarheid spraken, doen wij hun een betrouwbaar getuige aan de hand in den persoon van professor Quack, geen zoo- genaamd maar een onverdacht libeiaal. (Zie Sociaal Weekblad 1888) De liberale partij deed in den regel niets. Niets voor de regeling van het arbeiders- contract tusschen werkgever en werkman. Niets voor instelling van arbeidsraden ter beslechting van geschillen tusschen patroons en arbeiders. Niets voor wettelijke voorschriften betreffende de gezondheid en veiligheid der werklieden in de fabrieken. Niets voor vakonderwijs der werklieden. Niets voor toepassing van een leerling stelsel. Ni e t s voor werkelijke Zondags rust. Niets voor al die onderdeelen der Staatsbemoeiing. Elders heeft de prof. ook over gebrek aan belangstelling in 't ambachtsonderwijs ge klaagd. De veronderstelling daar tegenover dat de lieer de Savornin Lojiman eerst tijdens zijn ministerschap van ijver is gaan blaken, en nooit een woord in het belang van staatssubsidie aan ambachtsscholen sprak, heeft tegenover deze feiten al heel weinig waarde. Zou echter hel bewijs niet te leveren zijn dat de heer Lohman reeds jaren te voren open oog had voor de belangen der Ambachtsschool Meesterlijk hekelde dezer dagen Het Dagblad in zijn artikel Fin de Siècle. (Het einde der 19e eeuw» de grijsheid en geblaseerdheid onzer hedendaagsche jonge mannen. Ze zijn 25 laar oud en geblaseerd als grijsaards van 72ze hebben alles geno ten en niets heeft hen voldaan, zoodat hun gemoed leeg is gebleven. Kennis is een woord van parvenu's. Zy zyn geen parvenu's en hebben dus geene wetenschap noodig. Maar evenmin geloof aan het goede in de menschelijke natuur: maar evenmin geloof aan de godsdienstige waar heden der massa. Zij weten niets, zy den ken niets, zy eereu niets. Zy hebben geen hartstocht ook. Als ze zich in den vinger prikken komt er geen bloed maar bedorven bessensap uit. Het eenige, wat mooi is aan hen, is hun rok, hun rotting en hun oogglas. De waarde van den menseh be staat voor hen niet, en zoo al, dan ligt ?e iin t? uiterlijk, in de snede van hun Irak. Er zijn er onder dezen, die zelfs aan een huwelijk denken, maar zj zijn uitzon deringen, en ze zouden er in 't geheel en niet de noodzakelijkheid medebracht naar eene goede partij om te zien ten einde hun bloedeloos bestaan te helpen rekken. Goed, - trouwen I Maar hun vrouwen moeten niet zijn van t vieux jeul Alles behalveI Geen huwe lijksreis, geen jaloerschheden, geen intieme dingen, dat is alles van „het oude spel Ieder zijns weegs, ieder met zyne vrienden en vriendinnen, eigenaar zijner dagen en zijner nachten, van zyn genoegens en zijn lusten t rè s f i n-d e-s i c 1 e. En als straks de dood komt om onze aarde van deze bedaagde jongemenschen te verlossen, is er slechts één troost voor den wijsgeer van het einde der negentiende eeuw, de troost nl., dat het ras de kracht mist om tot eene nakomelingschap te geraken, zy zyn f i n-d s i c 1 e, en niemand dezer vijf-en-twintigjarigen, die vijf-en-veertig halen zal. Vóór 1900 zijn ze allen te zamen opgeruimd. Maar uu mag gevraagdAan wien de schuld Is het niet in menig opzicht het Chris tenvolk dat ophield zout in zichzelven te hebben en bij de goede belijdenis den op rechten wandel uit het oog verloor Is het niet in nog erger mate de libera listische Staat die met zijne uitvinding van neutraal onderwijs den Christus uit de School, uit het Volksleven en van het Staatserf wist te weren Y Leger des Heïls. 't Is een bekend feit, dat in zekere krin gen, die min of meer sympathetisch tegen over het Heilsleger staan, vaak den Calvi nisten bondgenootschap met de roomschen wordt verweten. Een katholiek blad, de Nieuwe Deljtsche Courant, zegt echter «Misschien, dat deze nieuwe vorm van het Protestantisme in de toekomst zal blij ken minder bevooroordeeld tegenover het Katholicisme te zijn dan het steile Calvi nisme. In Jat geval mocht men van het vrije standpunt dezer Protestanten meer toenadering verwachten tot de|Moederkerk, de Kerk van Christus.» Op deze bekentenis mag wel de aandacht worden gevestigd, opdat niet alleen de sociale lichtzijde, maar ook de kerkelijke schaduw zijde van het in vele opzichten heilzame Heilsleger gezien worde. 28 Augustus 189!. »Wij kunnen niet meejubelen met die partijgenooten, die tezamen zingen over den val van het afgetreden ministerie. «De eerlijkheid gebiedt den liberalen te erkennen, dat op enkele uitzonderingen na, door het nu afgetreden ministerie veel goeds en geen kwaad voor het land gesticht isdat wat actie betreft het jn 4 jaren meer gedaan heeft voor het land, dan zijn liberale voorgangers gedurende 25 jaren, en dat men van liberale zijde zal moeten toegeven, dat het afgetreden Minis terie deze groote verdienste heelt, dat het door het opruimen van den steen des aan stoots, de schoolwet, voor deze liberale re geering althans een groote regeeringshin- dernis heeft uit den weg geruimd. «En practisch gesproken, er zijn weinig Ministers geweest in de laatste jaren, die zich als de heeren Mackay, Havelaar, Ber- gansius en Rujjs van Beerenbroek zooveel vrienden bij het publiek hebben gemaakt. «Hun heengaan wordt dan ook door ve len in den lande van allerlei kleur betreurd. De populariteit, die zij zich bjj het Neder- landsche volk, voor zoover het direet of indirect met lien in aanraking kwam, ver worven hebben, is wel de grootste lof dien men hun brengen kan. «Het is liberaal dit openlik uit te spre ken. Mogen we het 11a vier jaar van de nieuwe ministers kunnen getuigen, niets zal ons aangenamer zijn.» Wij hebben hieraan niets toe te voe gen, dan dat het een liberaal blad De Amst. Crt. is die zoo schrijft, Eere den tegenstander die de'-wijs aan partyzucht gespeend is, dat hij zoo het werk van den andersdenkende kan waardeeren. Wanneer een liberaal blad een dergelij- ken geestverwant bij de «zoogenaamd» libe ralen indeelt, dan strijkt het over zichzelf een vonnis, en levert ons ongevraagd de definitie van «eigenljjke» liberalen. De lieer Noordtzrj, het onlangs nieuw- gekozen Tweede Kamerlid uit Kampen, heeft op de syi ode der chr. geref. kerk te Leeu warden besloten, docent aan de theologische school te Kampen te blijven en als Kamer lid te bedanken. In het belang van den oesterhandel zal het rykstelegraaikantoor te Tolen I Oct. tot 31 Maart op werkdagen open zijn van 8 uur 's morgens tot 9 uur 's avonds. De dienst op Zon- en feestdagen blytt onver anderd. Naar bekend is, heeft de Nederland- ,sche regeering terstond na het spoorweg ongeluk bij Möchenstein door een daartoe afgevaardigd ingenieur een onderzoek doen instellen naar de oorzaken van het bezwij ken der brug, aldaar. Onafhankelijk echter var, het door dien afgevaardigde uitgebracht rapport, heeft men, naar de Haarl. Cl. meldt, met loflijken ijver reeds terstond. de bruggen nader onderzocht om mogelijke gebreken zoo die gevonden werden, onmid dellijk te verhelpen. Zoo werden aan het ijzerwerk der spoorwegbrug te Zutfen niet minder dan 6000 klinknagels onvoldoende bevonden en vernieuwd. De opmerking ordt echter gemaakt, dat het te wenschen ware, dat van spoorwegbruggen ook niet meer dan noodig is werd gevergd, en dus het kruisen van spoorwegbruggen met groot te spanning, gelijk nu en dan zelfs met goederentreinen geschiedt, werd verboden. Middelburg. In de raadsvergadering op Dinsdag 4 September 1891, des namiddags te 2 uren, worden onderstaande zaken be handeld I. Beëediging nieuw gekozen raadsleden. II. Voorstel van den heer de Ligny betreffende oprichting van een abat toir. III. Staat van te rooien boowien voor zoover daaromtrent in de raadsvergadering van 25 Juli 1891 Diet is beslist. IV. Be noeming Wethouder. V. Benoeming amb tenaar burgerlijken stand. VI. Benoeming commissiën. Goes. Met droefheid in het hart zetten wij ons neer om een enkel woord te wijden aan de nagedachtenis van den weleerwaarden heer ds. D. de Pree, predikant bij de chris telijk gereformeerde gemeente alhier, die Donderdagmiddag te 5 uur in de eeuwige heerlijkheid inging. Sinds September 1890, toen hij door een beroerte getroffen werd, was hij verhinderd in de uitoefening van zijn ambt, wat hem een oorzaak van diepe smart was, en waar mede zijn altijd werkzame en ijverige geest zich niet gemakkelijk liet vereenigen. Niets was hem liever dan den Heere in Zijn wyn- gaard te dienen, en de christelijke gerefor meerde kerk, Wijngaardstraat, die hem reeds van zijn jongelingsjaren als lid, en in de laatste 20 jaren als leeraar gekend heeft, zal het getuigen Jat het dezen god zaligen dienstknecht de grootste eer ge weest is te getuigen van Hem die hem ge red had en een behoudenis'is voor zondaren, «wachtende om hen genadig te zijn». Langs den weg van veel lichaams- en zielelyden (op jeugdigen leeftijd moest hem een been worden afgezet) is ds. de Pree tot het geloof gebracht, waarin hy zoolang hij kon gepredikt heeft. Maandag werd hij weder door eene be roerte getroffen, die hem op het ziekbed bracht en nog onverwacht ten grave sleepte. Wat zijne bejaarde gade; wat zyne vrienden, de gemeente te Goes, de Kerk des Heeren, de christelijke school en de bewaarschool die hij liefhad in dezen nederigen dienaar ver liezen, beseft een iegelijk, die den overledene heeft gekend. Van ds. de Pree mag met recht gezegd wordenhij had geen vijanden, en vele vrienden. Op kerkelijk en staatkundig ge bied was hy een man uit één stuk. Een bewust verdediger der gereformeerde belij denis, een beslist strijder voor de antirevo lutionaire beginselen. De christelijke historische pers had zijne sympathie. Ook voor ons blad dat hij steeds steunde met stoffelijke en geestelijke gaven, is zijn heengaan een groot verlies. Hij was tot voor enkele maanden voorzitter van de commissie van redactie, en voor den redac teur in menig opzicht een betrouwbare en onwaardeerbare gids en raadsman. Twee deelen van zyn geest namelijk «al ler knechten knecht te zijn nooit te pralen met zijn gaven, nooit om menschenroem te slave 1» en die wijsheid met gebeden te zoeken, mogen zyn op de gemeente, wier stoffelijke en geestelijke nooden hy een half menschenleven op het harte droeg. «De rechtvaardigen zullen blinken als de zon in het koninkrijk Mjjns Vaders», dit zegt Hij dien de overledene zoo by voorkeur aanriep als den getrouwen waarachtigen getuige, en den eerstgeborene uit de dooden. Ds. D. de Pree werd den 26 Oct. 1832 te Sluis geboren hy bereikte dus den ouder dom van ruim 58 jaren. Hij was van 1853 tot 1858 lid en oefe naar bij de gemeente van ds. Budding; van 1858 tot '1860 lid en leerend ouderling bij de chr. ger. gemeente, daarna student aan de theologische school te Kampen van 4 November 1866 tot 31 Juli 1870 pre dikant te Serooskerke en sinds 7 Augustus d. a. v. te Goes. Ned. Herv. Kerk. Beroepen te Bunschoten ds. D. Meerburg te Vreeswijk. Chr. Ger. Kerk. Bedankt voor Katwijk door ds. C. Kui per te Katendrecht.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1891 | | pagina 1