1891. No. 123.
Dinsdag 21 Juli.
Vijfde Jaargang.
«I. DE JONGE Jz.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIE»
V Vit Suriname.
KERK- EN SCHOOL.NIEUWS.
Gemengde Berichten.
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prjjs per drie maanden franco p. p. ƒ0.95.
Enkele nummers/0.02s.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Bij dit nommer behoort een Bijvoegsel.
Gemeenteraadsverkiezing.
Bij uitzondering, wijl de Goesche ge
meenteraadsverkiezing het dichtst in onze
nabijheid plaats heeft, willen wij er een en
kel woord van wijden.
Tot onze blijdschap heeft de antirevolu
tionaire kiesvereeniging aldaar besloten de
attredende liberale candidaten niet te be
strijden. Het voorstel van den heer B.
Janse in dien geest had onze instemming.
Het liberalisme, voorzoover het in coterie
geest ontaardt, achten wij een pest te zjjn
voor stad en land maar de werkzaamhe
den van liberalen in den gemeenteraad zoo
als bijv. de wethouder Ochtman, achten
wij van zoo ingrijpend belang dat wij be
strijding van derzulken candidatuur, tenzij
er geen kans van slagen zij, zeer moeten
ontraden.
Ook de liberalen dachten er zoo over, door
tegenover de aftredende raadsleden onzer
richting, Vervenne en de Jonge, geen can
didaten te stellen. Het gemeentebelang
wordt door deze indirecte samenwerking
der twee partijen bevorderd.
Zoo zochten in 1889, toen te Goes de
schoolquaestie de partijen nog scheidde, de
antirevolutionairen nog steun en samen
werking bij de katholieken, doch met ver-
geefschen uitslagde liberalen voelden niets
voor een proportioneele vertegenwoordiging.
De katholieke candidaat M. A. Stieger viel
en dat nogal in eene vacature. Geluk
kig hadden de liberalen door dezen strijd
de onbillijkheid ingezien en zoo stemden
alle drie de partijen in September daaraan
volgende, dus reeds enkele maanden daarna,
op den heer de Meulenmeester.
Nu echter, met de aftreding van vier
raadsleden treden de katholieken geluk
kig niet allen met een eigen candidaat
opwederom den heer Stieger, die in 1889
nog van meening was dat 9 liberalen in
den Goeschen raad veel te veel was en de
antirevolutionairen en katholieken recht had
den op meer vertegenwoordigers.
In een ingezonden stuk van een katholiek
in de Goesche Crt. wordt de candida
tuur Stieger aanbevolen met ditzelfde bil
lijkheidsargument maar in omgekeerden
zin. Van de 8 zetels der liberalen wordt
niet gerept. De heer Stieger moet een
zetel van een der vier antirevolutionairen
bezetten.
De katholieke kiesvereeniging (is zij niet
klein stelde den heer Stieger tegenover
den heer de Jonge om om
het gemeentebelang te dienen neen om
een geloofsgenoot in den raad te brengen
want er moeten twee katholieken ia den
raad zitten.
Nu ontkennen wij de wenschelijkheid van
dit laatste nietmaar hadden de katholieken
dan niet wijzer gedaan te wachten tot de
vacature Jonquière hun daartoe de gelegen
heid bood Waarom moet daarvoor de heer
de Jonge worden uitgeworpen? Heeft deze
heer als raadslid zijn taak niet ernstig op
gevat Heeft hij niet genoeg naar rechtvaar
digheid gestreefd? Heeft hij de zuinigheid
niet betracht? Wat heeft hij als raadslid
voor kwaads gedaan
Al deze vragen zal de katholieke kies
vereeniging wel willen beantwoorden, of
mogelijk heeft zij dit reeds gedaan
De kiezers hebben recht te weten welk
gemeentebelang betrokken is bij de hand
having van den heer Vervenne en de uit
werping van den heer de Jonge, en waarin
de verdienstelijkheid des eenen boven den
anderen uitmunt.
Een kiesvereeniging die alleen maar tot
de kiezers zegtDie of die moet je kiezen
en daarmee uit, zonder dit advies te moti-
veeren, beseft al heel weinig van hare
roeping.
En wat men fluistert dat de liberalen
van dit zaakje meer geweten hebben en
dat wij buiten het comité om door de
vrienden van het comité zijn beetgenomen,
weigeren wij beslist te gelooven. Integen
deel verwachten wjj dat de onpartijdige
vrijzinnigen, uit protest tegen deze zeer on-
heusche manoeuvre der katholieke kiesver
eeniging, den heer
zullen herkiezen.
Onder de vele ongerijmde beschuldigin
gen die den nu afgetreden gouverneur
Lohman naar het hoofd werden geslin
gerd, behoorde ook deze, dat hij, om zich
te wreken op de leden der Staten H. Bar
net en Mr. C, H. van Meurs aan den
Procureur-Generaal last had gegeven, een
proces waarin die ambtenaar ten gunste
van genoemde heeren in appel was gegaan
niet verder voort te zetten maar in te
trekken.
Met groot misbaar gewaagde men van
een gewelddadig ingrijpen in de beslissin
gen der rechterlijke macht, van niets ont-
zienden willekeur, ja van een «haast onbe
grijpelijke vertreding der rechten» van de
heeren Barnett c. a.
Wat moest er op die wijze van de rech
ten en vrijheden van «Suriname» worden»
wat van het gezag der «zoogenaamde Staten.»
«Want ziet, de intrekking van dat appel
«geschiedde weinige uren nadat was rond-
«gedeeld het gedrukte verslag van de zit-
«tingen der Koloniale Staten, waarin de
«koloniale huishoudelijke begrooting voor
«1Ö91 was behandold, bij welke gele-
«genheid, onder meer, de leden der Staten
«H. Barnet en Mr. C. H. van Meurs» in af
keurenden zin over het beleid van den
gouverneur hadden gesproken.
Reeds de vorm waarin de klacht wordt
geuit is typisch. Met veel behendigheid
worden de zaken zoo voorgedragen alsof
het appél onmiddellijk na de bestrijding van
den gouverneur in de Staten-vergadering
werd ingetrokken, terwijl men er ook uit
kan lezen, wat wel de waarheid zal zijn,
dat die bestrijding reeds dagen te voren
had plaats gehad, terwijl op 2 Aug. slechts
het verslag van de vergadering uitkwam.
Alsof zonder dat verslag de gouverneur
van al het gesprokene niets zou hebben
vernomen
Doch dat daargelaten.
Welke zijn nu de feiten
Volgens officiëele bescheiden deze.
De firma waarvan de heer Barnett mede
vennoot is, had in Juni 1890 te Paramaribo
eenige arbeiders gehuurd om op een goud
veld te gaan werken.
Onderweg echter werden die menschen
ontevreden en wel omdat zij bezwaar had
den tegen de hoedanigheid der rijst die
hun als voedsel werd verstrekt!
Dit feit is op zich zelf reeds waardig te
worden opgemerkt en pleit niet bijzonder
voor de zorg die de heer Barnett voor zijn
gekleurdej arbeiders draagt.
De arbeiders keerden daarop naar Para
maribo terug, waar zij den 26en Juni aan
kwamen.
Door den heer Barnett werd daarop tegen
hen eene vervolging ingesteld bij den om-
gaanden rechter, wegens het willekeurig
verlaten van hun dienst, doch de rechter
sprak hen vrij, op grond dat de hun ver
strekte rijst niet goed was.
Van dit vonnis nu teekende de procureur
appél aan, omdat hjj meende, dat bij het
verhoor van een der getuigen een dei-
artikelen van de strafverordening was ge
schonden.
Terwijl deze zaak hangende was, beproef
den de werkelooze arbeiders aanvankelijk
bij andere goudontginners werk te krijgen,
doch de heer Barnett zorgde dat die allen
intijds bericht kregen zoodat die pogingen
mislukten.
Zelf hen aan het werk stellen, wat zij
verzochten, wilde hij evenmin en even
beslist weigerde hij op eenigerlei wijze in
hun onderhoud te voorzien.
Blijkbaar meende de heer Barnett hen
zoodoende wel klein te krijgen. Honger
is de beste kok en op die manier zouden
die verlekkerde negers hun bedorven rijst
nog als een heerlijk gerecht gaan be
schouwen.
En mochten zij soms hangende het appèl
van honger omkomen, welnu, goed bezien
was dat voor zulk een ongehoord feit, met
majesteitsschennis gelijk te stellen, volstrekt
geen te zware straf.
Ten einde raad en op jhet punt van ge
brek te bezwijken, hebben toen die arbeiders,
waaronder Engelsche onderdanen waren,
zich tot hun consul gewend om hulp en
raad.
De heer Lohman, b(j wien de consul
beklag indiende, vroeg den prorureur-gene-
laal of er geen middel was om de zaak
tot een einde te brengen en deze, langs
anderen weg zich reeds overtuigd hebbende
dat er geen schending van de strafveror
dening had plaats gehad en dus het appèl
ongegrond was, trok daarop het appèl in.
Zoo is, blijkens officieele bescheiden, de
toedracht van de voor de heeren Barnett c. a.
waarlijk weinig vleiende geschiedenis, die
mede dienst moest doen als een middel
om den beer Lohman, die niet wilde mede
werken om de gekleurde bevolking te helpen
vertrappen en daarom door de jodenpartij
gehaat wordt, met een doodelijken haat te
treffen. Ze is kenschetsend voor de toe
standen daarginds 1 Oranjevaan.
20 Juli 1891.
De heer jhr. mr. M. A. de Savornin
Lohman afgetreden gouverneur van Surina
me, heeft bij zijn vertrek uit de kolonie de
volgende proclamatie uitgevaardigd
«Bij zijn vertrek uit de kolonie wenscht
de ondergeteekende een woord van wel-
gemeenden dank te richten tot allen, die
in de stad en in de districten deden blijken
van hunne instemming met de inzichten,
die hem gedurende zijn bestuur hebben
geleid, of van toegenegenheid en sympa
thie voor zijn persoon, en die hem daar
door zijne taak in niet geringe mate hebben
verlicht en veraangenaamd.
«In het bijzonder ook betuigt hij zijn
hartelijken dank aan hen, die in de on
langs hem aangeboden adressen, op voor
hem zoo vleiende wijze, gevoelens aan den
dag legden, waarvan hij de uitingen inet
voldoening naar Holland medeneemt. Hij
beschouwt die adressen als een onderpand
dat de bevolking van Suriname hem in
hare herinnering eene plaats zal bewaren
op welke hij prijs stelt. Wat hem aan
gaat, kan zij verzekerd zijn, dat hij niet
zal ophouden in haai en in alles wat haar
aangaat levendig belang te stellen.
«Moge de welgezinde bevolking de gevoe
lens van gehechtheid en liefde, waarvan zij
deed blijken jegens hem, overbrengen op
zijn opvolger, die zijnerzijds in het behar
tigen harer belangen en in het streven
naar opbeuring der kolonie bij den onder
geteekende zeker niet zal achterstaan. En
hiermede zjj allen vaarwel gezegd.
«Ruste Gods zegen op u en op het land.»
De orde der steden in ons land, ge
rangschikt naar de grootte der bevolking,
is als volgt
Amsterdam 418,000, Rotterdam 210.000,
's Gravenhage 161,000, Utrecht 86,000,
Groningen 56,000, Haarlem 52,000, Arn
hem 50,000.
Steden met een zielental tusschen de
20,000 en 50.000 inwoners zijn in volgorde
Leiden, Tilburg, Dordrecht, Nijmegen,
Maastricht, Leeuwarden, Delft, 's Herto
genbosch, Nieuwer-Amstel, Zwolle, Schie
dam, den Helder en Breda.
Steden met een zielental tusschen de
10,000 en 20,000 inwoners zqn naar
rangorde Gouda, Kampen, Zutfen, Middel
burg, Alkmaar, Amersfoort, Zaandam, Vlis-
singen, Bergen-op Zoom, Gorinchem, Sneek.
Venlo, Roermond, Hoorn en Harlingen.
De bevolking van het geheele land be
draagt thans 4,575.000 inwoners.
Bij kon. besluit is mej. A. M. Gerth
v. Wijk, leerares aan de H. B. S. voor
meisjes thans met verlof hier te lande, op
haar verzoek, wegens lichamelijke ongeschikt
heid met 1 Aug. eervol uit 's lands dienst
ontslagen met toekenning van pensioen.
De oud-gouverneur van Suriname, jhr.
Lohman en familie zijn Vrijdagavond te
Amsterdam aangekomen per Prins Willem
II, van den K. W. I. Maildienst.
De heer A. Flipse, opzichter der pu
blieke werken te Weesp heeft den len prijs
behaald van de 3 prijzen uitgeloofd door
het gemeentebestuur van Muiden voor het
doelmatigste plan tot het bouwen van een
school te Muiderberg met in aanmerking
nemen van de begrootingssom. Zeven bouw
kundigen hebben medegedongen.
Zierikzee. Van antirevolutionaire zijde
zjjn tot candidaten voor den gemeenteraad
gesteld de hh. W. Koole, B. Joppe, A. Tim
merman en F. J. v. d. Ven.
IERSEKE. Raadsvergadering van Zater
dag 18 Juli, des avonds 6i/s uur.
Tegenwoordig 6 leden, voorz. de heer
Verboon (burgem.)
De notulen der vorige verg. worden on
gewijzigd goedgekeurd.
Verscheidene ingek. Prov. en Staatsbl.
voor kennisgeving aangen.
Ingekomen le eene dankbetuiging van
Mejuffr. Kievit voor de verhooging van haar
salaris als onderwijzeres.
2e. goedk. van Ged. St. van een besluit
tot enkele af- en overschrijvingen op de
begr. 1890.
3e. id. id. van een besluit tot wijziging
der begrooting 1891, ten gevolge der voor
genomen reparatiën aan de vroegere dok
terswoning.
Wordt gelezen proces-verbaal der gemeen
tekasopneming door B. en W. Volgensde
boeken was meer ontvangen dan uitgege5
ven f2897,096 dit vermeerderd met f103,64"
als goed slot over 1889 geeft f3000,74, welke
som in kas aanwezig was. De administratie
droeg duidelijke bewijzen van accuratesse
en netheid.
Daarna wordt de gemeente rekening over
1890 ingediend bedragende in ontvf27492,18
en in ui tg. f25709,026, goed slot f 1784,15''.
De heeren Schipper, Sandee en Sauer
worden benoemd om de rekening te onder
zoeken.
Den 21 Juli 1890 is met ingang van 1
Aug. voor een jaar tot tijdelijk secretaris en
ontvanger der gem. benoemd de heerJ. A.
Geill te Veere.
Daar deze tijd weldra verstreken is stel
len Burg. enWeth. voor tot eene definitieve
benoeming over teg ian- Met alg. st. wordt
benoemd de heer P. de Vey alhier.
Verder wordt bepaald, dat de benoeming
tot secretaris zal ingaan op 1 Aug. a. s. en
die tot ontvanger op 15 Aug. mits, wat
de laatste datum betreft, als dan Ged. St.
in de vereeniging dier beide betrekkingen
zullen hebben toegestemd en de borgstelling
door den benoemde zal hebben plaats gehad.
De heer De Vey wordt terstond als secre
taris beëedigd.
Ten slotte komt in behandeling de cir
culaire van Ged. St. waarin aan de gem.-
besturen in Zeeland de vraag voorgelegd
wordt, of eene herziening van dejaarwedden
der burgemeesters en secretarissen wensche-
lijk achten.
De Voorzitter heeft»een lijstje gemaakt
van gemeenten, welke bij ongeveer gelijk
aantal inwoners aanmerkelijk hooger sala
rissen en bij een aanzienlijk minder getal
inwoners ongeveer gelijke salarissen uitkee-
ren, dan Ierseke. Hij heeft die cijfers niet
verzameld voor zich zelf, maar voor den
secretarisvan wien hij overtuigd is dat te
gering inkomen geniet naar de werkzaam
heden aan die betrekking verbonden. Hij
vraagt of met het oog op deze verschillen
een wijziging wenschelijk geacht wordt.
De heer Van Oeveren zou met het oog
op den financieelen toestand en met het
oog op het gevoelen van Ged. St., die eene
algemeene herziening nog gaarne wat had
den willen uitstellen, met eene verhooging
der bedoelde jaarwedden nog wat willen
wachten.
Een paar andere sprekers sluiten zich
eenigszins daarbij aan en ten slotte wordt
met alg. st. eene herziening voorals nog
onnoodig geacht.
Daarna wordt de verg. gesloten.
Wij ontvingen de 9e aflevering van
de Heidelbergsche catechismus door ds. H.
Hoekstra, predikant bij de Ned. Ger. Kerk
te Utrecht.
Uitgave van J. A. Wormser te Amster
dam. Het geheele werk zal 25 afleveringen
omvatten, waarvan de |prijs is f 0.15 per
aflevering.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Noordwijk Binnen ds. C. B.
Oorthuijs te 's Gravenhage. [Tweetal ds. Kar-
res en Oorthuijs.
Te 's Gravenhage slaagde voor de hoofd}
acte dhr. Popma te Delftte Breda slaag
den de hh. P. Breel van Nieuw- en St. Joos-
land en J. H. Kohier van Groede; te Zwolle
slaagde op het hoofdonderwijzers-examen
dhr. C. v.,d. Baan, onderwijzer aan de chr.
school te Kampen, geboren te Zierikzee.
Chr. Ger. Kerk,
Beroepen te Medemblik dhr. T. de Ja-
gerSz.cand.teLandsmeer;te Meliskerke en
te Geesteren dhr.F. Staal Pz. cand. te Kapelfe;
te Grijpskerke dhr. J. Gommer cand.
Ned. Ger. Kerk.
Bedankt voor Heinenoord en Rozenburg
door ds. Wolff te Axel.
Vrijdagavond jl. nam Ds. P. J. W. Klaar
hamer, predikant te Middelburg van de ge
meente alhier afscheid met eene rede naar
aanleiding van Jesaja 54 10. Na afloop
daarvan zong op verzoek van Ds. J. Hulse-
bos, de gemeente den scheidenden leeraar
toe Ps. 121 4,j waarna Ds. P. J. W. Klaar
hamer de gemeente verzocht het laatste vers
van Ps. 72 aan te heffen. J (VI. Ct.)
Krniningen. De Raad dezer gemeente be
noemde tot onderwijzer aan de school te
Hansweert dh.r F. Maijs, tijdelijk onderwij
zer te Wemeldipge.
Door dhr. J. C. de Jonge van Kruinin -
gen is met goed gevolg afgelegd het eind
examen der kweekschool voor machinisten
te Amsterdam.
De heer P. de Man, hoofd der school
te Meliskerke, hoopt op 1 Aug. e. k. den dag
te herdenken waarop hjj vóór 25 jaar zijne
betrekking aldaar aanvaardde.
De wonderdoktervan Rosendaal.
Onder dezen titel deelt de N. Bred. Ct.
het resultaat mede van een onderzoek, dat
zij instelde naar den Amerikaanschen «dok
ter Sequah».
«Wanneer de heer Sequah het hotel zal
verlaten meldt het blad, om zich te begeven
naar het door hem gehuurde stuk weiland,
waar hij de deugdelijkheid zijner geneesmid
