1891. No. !!9.
Zaterdag II Juli.
Vijfde Jaargang.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIE#
Het nieuwe programma der
Duitsche Sociaal Democraten.
KERK- EN SCHOOLN1EUWS.
l
elken MAANDAG- "WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prijs per drie maanden franco p. p. ƒ0.95.
Enkele nummers/0.02f.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
LET OP DE TEEKENEN DER TIJDEN.
Een ernstig beoordeelaar heeft aan deze
vermaning gehoor gevende, de teekenen
der tijden onderzocht, en is tot het vol
gende besluit gekomen
Door onzen ganschen tijd heen, ontdek
ken we een treurige teleurstelling. Sedert
honderd jaar, toen de logengeest in de frar.-
sche omwenteling met de leuze «De natuur
is God tot de volken kwam, en hun zijn
wijsheid als vergoeding voor het christen
dom aanbood, heeft men zijn best gedaan,
om het geluk der volken zonder Evangelie
te bewerken. Sommigen zochten al hun
heil in den Staat en de politiek, anderen
in de wetenschap en haar bombast, die
men «verlichting» of «beschaving» noemt
weer anderen, in de kunst en haar uit
vindingen tot verheffing van handel en nij
verheid. Alle deze dingen zijn goed op
zich zelve zooals de vrucht aan den boom
der kennismaar het misbruik, als een
vergoeding voor de goddelijke waarheid,
moet tot het verderf leiden. Met welk een
overmoed heeft men deze dingen in de plaats
van het christendom geschoven en de volken
toegeroepen dat zijn uw[ goden gebruikt
ze, en gij zult aan God gelijk wordenge
luk en zegen zullen in iedere hut binnen
komen
Zoo heeft men de groote volksmassa jan
het christendom vervreemd. En wat is het
gevolg daarvan? Heeft er vroeger giooter
ontevredenheid, grooter bitterheid de harten
vervuld, dan tegenwoordig In plaats van
geluk en vergenoeging te brengen, heeft
deze bedriegerij het zoover gebracht, dat nu
millioenen, liever van daag dan morgen, de
geheele orde in de maatschappij in hun
woede zouden willen omkeeren. Men heeft
hun den hemel ontnomen, doch het beloofde
geluk op aarde is hun nog niet ten deel
gevallen: bij de inwendige verarming en
verwoesting heeft zich nog de uitwendige
verarming gevoegd. De bedrogen menigten
hebben alle] vertrouwen verloren en willen
de zaak nu zelve in handen nemen, om
met behulp van den sociaal-demokratischen
staat de welvaart aan te brengen, maar
achom van den regen in den drup te
komen De gansche geschiedenis, zooals
de ondervinding van de enkele personen,
bevestigt de waarheid als men het christe
lijk geloof uit z\jn levensbootje uitwerpt,
dan werdt het een speelbal van den wind
en moet verbrijzeld worden.
Chr. Volksblad.
Ter vervanging van het oude programma
dat sinds 1875 dagteekent is aan de partij
een nieuw programma voorgesteld, dat «De
Amsterdammer» in hoofdzaak weergeeft.
Na eene kritiek op de bestaande maat
schappelijke toestanden zegt het program
ma De sociaal democratische partij van
Duitschland streeft er naar, de arbeids
middelen grond en bodem, mijnwerken,
groeven, machines en werktuigen te
doen overgaan in gemeenschappelijk eigen
dom der maatschappij en de kapitalistische
productie te veranderen in eene socialisti
sche; voor deze verandering heeft de kapi
talistische maatschappij zelve de stoffelijke
en geestelijke voorwaarden in het leven
geroepen, en nog steeds gaat zij daarmede
voort; door die verandering alleen is de
bevrijding mogelijk der arbeidende klasse
en met haar de bevrijding van alle leden
der maatschappij zonder uitzondering.
De sociaal-democratische partij heeft niets
gemeen met het zoogenoemde staatssocia
lisme, het stelsel van den overgang aan den
staat Verstaatlichungvoor fiscale doel
einden, dat den staat stelt in de plaats van
den bijzonderen ondernemer en daardoor de
macht der economische exploitatie en der
politieke onderdrukking van den arbeider
in ééne hand brengt.
De bevrijding der arbeidende klasse kan
slechts het werk zjjn van deze klasse zelve,
daar alle overige klassen en partijen staan
op den bodem van het kapitalisme en,
niettegenstaande deu ook onder haar be-
staanden strijd van belangen, toch het behoud
en de versterking der grondslagen van
de tegenwoordige maatschappij ten doel
hebben.
De belangen der arbeidende klasse zijn
in alle landen met kapitalistische wijze van
voortbrenging dezelfde: met de uitbreiding
van het wereldverkeer en van de voort
brenging voor de wereldmarkt wordt de
toestand der arbeiders van ieder land steeds
meer afhankelijk van den toestand der
arbeiders in andere landen de bevrijding
der arbeidende klasse is dus niet eene nati
onale, maar een sociale taak, waaraan de
arbeiders van alle beschaafde landen gelij
kelijk deel hebben. In de erkenning van
dit ieit voelt en verklaart de sociaal-demo
cratische partij van Duitschland zich één
met de klasseubewuste arbeiders van alle
overige landen.
De sociaal-democratische partij strijdt niet
voor nieuwe klassenprivilegiën en voorrechten
maar voor de afschaffing van de klassen-
heerschappij en van de klassen zelve, en
voor gelijke rechten en plichten voor allen,
zonder onderscheid van geslacht of afkomst.
In dezen bevrijdingsstrijd treedt de sociaal
democratie, niet slechts als de vertegenwoor
digster van de loonarbeiders, maar van
alle onderdrukten en geëxploiteerden, op
voor alle eischen, maatregelen en instellin
gen, die geschikt zijn om den toestand van
hel volk in het algemeen en van de arbei
dende klasse in het bijzonder te verbeteren.
De sociaal democratische party van
Duitschland treedt derhalve thans op voor
de volgende eischen:
le. Algemeen, geljjk, rechtstreeksch kies-
en stemrecht voor afle onderdanen des
rijks, boven de 21 jaar oud, zonder onder
scheid van geslacht, bij alle verkiezingen
en stemmingen. Invoering van een
proportioneel kiesstelsel. Vaststelling der
verkiezingen op een Zon- of feestdag.
Schadeloosstelling voor gekozen volksverte
genwoordigers.
2e. Rechtstreeksche deelneming des volks
aan de wetgeving, door middel van het
recht op voorstel en verwerping. Zelfbe
stuur des volks in rijk, staat, provincie en
gemeente. Jaarlijksche goedkeuring van
belasting, recht op weigering van belasting.
3e. Beslissing over oorlog en vrede door
de gekozen vertegenwoordigers des volks.
Oprichting van een internationaal scheids-
rechtelijk lichaam.
4e. Afschaffing van alle wetten, waar
door de vrije uiting der meening en het
recht op vereeniging en vergadering wordt
beperkt of onderdrukt.
5e. Afschaffing van alle uitgaven uit
openbare middelen ten behoeve van ker
kelijke en godsdienstige aangelegenheden.
Iedere kerkelijke en godsdienstige gemeen
schap moet als eene particuliere vereeniging
worden beschouwd.
6e. Wereldlijk karakter der school. Ver
plicht bezoek der openbare volkssehool. Bij
alle openbare inrichtingen van opleiding
kosteloos onderwys en kostelooze leermid
delen.
7e. Opleiding tot algemeene weerbaar
heid. Volksweer in plaats van het staande
leger.
8e. Kostelooze rechtspleging en rechtsbij
stand. Rechtspraak door rechters die door
het volk worden gekozen.
9e. Kosteloosheid van geneeskundige hulp
en geneeemiddelen.
10e. Progressief opklimmende inkomsten-,
kapitaal- eD successiebelasting, ter bestrij
ding van alle openbare uitgaven, voor zoo
ver die uit belastingen moeten worden
gevonden. Afschaffing van alle indirecte
belastingen, in- en uitvoerrechten en andere
economische maatregelen, waardoor de be
langen van het algemeen ondergeschikt
worden gemaakt aan die eener bevoorrechte
minderheid.
Ter bescherming der arbeidende klasse
eischt de socialistische partij van Duitschland
lo. eene vruchtbare nationale en inter
nationale wetgeving van werkliedenbescher
ming op de volgende grondslagen
a. vaststelling van een normalen werk
dag van hoogstens acht uren;
b. verbod van arbeid in beroep of bedrijf
voor kinderen beneden de 14 jaar
e. verbod van nachtarbeid, uitgezonderd
bij zoodanige takken van bedrijf, die uit
hunnen aard, om technische redenen, of
om redenen van openbare welvaart, nacht
werk vereischen
d. een onafgebroken rusttijd van minstens
36 uren elke week voor den werkman
e. verbod van het truck-stelsel,
2o. Toezicht op alle nijverheidsbedrijven
en regeling der zaken van arbeid in stad
en land door een rijksbureau van arbeid,
districtsbureaux van arbeid en kamers van
arbeid.
3o. Gelijkstelling der werklieden by den
landbouw en der dienstboden met de werk
lieden in beroep of bedryf. Afschaffing der
reglementen op het personeel voor huise-
lijken dienst.
4o. Zekerheidsstelling voor het recht van
coalitie.
5o. Overneming van de geheele werk
liedenverzekering door het ryk met beslis
sende medewerking der werklieden ten
opzichte van het beheer.
Vrees of mistrouwen
Als men de uitspraken der verschillende
liberale bladen in betrekking tot het in
voorbereiding zijnde liberale ministerie leest,
dan bespeurt men by alle een weinig vrees,
by sommige een weinig mistrouwen. Beide
zijn zeer in stryd met de fiere beloften vóór
de verkiezingen gedaan en met de ver
zekering dat de liberale partij herboren en
verzoend, verjongd en versterkt uit den strijd
was gekomen, wachtend slechts op de geest
driftige uitvoering van het door allen on
voorwaardelijk aanvaard program.
Toch zjjn enkele oondgenooten die haar
de overwinning bezorgden, slechts weinig
gerust.
De woordvoerder der dissidente katholieken
zegt dat de liberale regeering op hun steun
kan rekenen, mits zij niets voorstelle, wat
den katholieken te na komt.
De woordvoerder der afgevallen antire
volutionairen, dr. Bronsveld, zegt in zjjn
«Stemmen voor Waarheid en Vrede»:
Het „opereeren in regeeringskringen" is
verder dan iets anders van ons verwijderd.
Toch zij het ons geoorloofd te zeggen, dat het
ons onuitsprekelijk diep zou te leur stellen,
indien de liberalen toonden niets te hebben
geleerd, maar gehoor gaven aan het
doctrinairisme; dat hen vroeger
ten val bracht. Ons volk wil geen mis
bruik van den godsdienst, zooals de anti-
revolutionnaire party dit deed maar het
is evenzeer afkeerig van het anti-Christen
dom. Bene regeering, die eene vijandige
houding aanneemt tegen het geloof, zal bij
ons nimmer populair zijn. Zeer velen hebben
liberalen gestemd, vertrouwende op hunne
beloiten, dat zy Gode zouden geven wat
Godes is in vaderland en koloniën.
Wy hopen, dat zy, die onze Koningin-
Regentes zullen dienen van hun raad, H.
M. zullen advizeeren den troon te omringen
niet met mannen, wier eerzucht, wier na
ijver op geestverwanten van hun opireden
niets goeds belooft. Liefst zouden wy de
regeering zien opgedragen aan staatslieden,
die nog nimmer een ministeriëelen zetel
bekleedden en wier eerbied voor het geloof
evenmin aan twijfel onderhevig is als hunne
rechtschapenheid van karakter en hunne
bekwaamheid.
Wy achten niet alle loten van den libe
ralen boom] het geschikte timmerhout,
waaruit men nu ministers moet snijden,
en mannen, wier onvriendelijke gezindheid
tegen de kerk bleek, zijn zeker niet de
mannen van het oogenblik.
En de woordvoerder der vooruitstrevende
werklieden, de Werkmansbode, redacteur
het Kamerlid Heldt, waarschuwt onder an
deren de nieuwe regeering aldus
De liberale party zal nu moeten toonen>
dat zij nog de oude is, of kan zij*. Dat
wil zeggen de oude goede, niet de ver
ouderde van de laatste 10 jaren voor
1888, die, onderling verdeeld en
twistend, Gods water over Gods
akker liet loopen en het larnd ten
verderve voerde. Nu moet zy het
vertrouwen herwinnen, of zy verliest het
voor altijd. Wie van de liberale Kamerleden
dat niet beseft, is er niet meer op zyne
plaats, die is een sta- en loop-in-den-weg,
en bewijst der party en het land een dienst,
wanneer hy zoo spoedig mogelijk ruimte
maakt voor een ander."
Voeg hierbij het feit dat de Nieuwe
Rotterdammer, der liberalen hooldblad in
Nederland zuchtend gewaagt van een partij,
die wel op haar tellen zal moeten passen,
wijl niet alle liberalen op alle punten van
het program eenstemmig denken en men
zal hun allen toestemmen, dat de liberale
partij een vrij wat moeiljjker tijdperk wacht
dan haar bereid was tydens hare minderheid
in de Tweede Kamer.
In het land namelijk was en is zy nog
altijd minderheid. Immers er stemden thans
91000 kiezers de party van Bahlmann-
Bronseld en de radicalen er onder begrepen
op liberale candidaten, en 123000 op
hunne tegenstanders!
10 Juli 1891.
Terneuzen. Aandeelhouders der spoorweg
maatschappij GentTerneuzen hebben het
contract aangenomen met de nieuwe stoom
vaartmaatschappij onder directie van den
heer van IJsselsteijn alhier die eerstdaags
een geregelden dienst tusschen Terneuzen
Londen enz. zal openen.
Breda. «Heden is de Christelijk Gerefor
meerde partij (Scholtianen) voor het eerst
in hun eigen kerk (den vroegeren St. Jo-
sephskring; opgetreden. MetSeptember wordt
de Heilstempel geopend en komt de mid-
dernachtszending in functie. Als Breda nu
niet tot de vrome gemeenten zal gaan be-
hooren, weten wij er nietsjmeer van.» Voor
de curiositeit namen wy dit onkundige be
richt over uit Het Centrum (overigens een
der degelijkste katholieke bladen.)
Men schrijft uit Hoofdplaat aan de
Midd. Crt.
«Een derde oproeping voor de betrek
king van onderwyzer aan de school te
Slijkplaat, gemeente Hoofdplaat, is thans
noodzadelijk geworden door het andermaal
bedanken van den benoemden tweeden on
derwijzer.
Daar de schoolbevolking nauwelijks een
zestigtal leerlingen in dezen tjjd bedraagt,
waarvan een groot deel met den oogst nog
achterblijven zal; daar de school in tweeën
gescheiden en in ieder vertrek een onder
wijzer present is, mag met recht gezegd
worden, dat er om meerder personeel niet
sterk verlangd wordt, al is dit met het oog
op een paar drukke wintermaanden voor
geschreven bij de wet.»
(De opmerking is merkwaardig).
Regels voor het verzorgen der tanden.
Dr. Max Reimann geeft de volgende re
gels, voor de behandeling der tanden.
1. Men gewenne de kinderen, zoodra
het gebit goed ontwikkeld is, er aan, ook
vaster voedsel naast zachtere, vloeibare
spijzen te geven.
2.. Mond en tanden moeten dagelyks
even goed en zorgvuldig als de opperhuid
schoongemaakt worden.
3. Men spoele dagelijks den mond her
haaldelijk, zoo mogelijk na eiken maaltijd,
met frisch water, waaraan een weinig spri-
ritus of overmangaanzure kali is toegevoegd.
4. Dagelyks na het ontwaken en voor
het ter ruste gaan horstele men de tanden
met frisch water zonder tandpoeder. Men
horstele in loodrechte richting, van de wor
tels der tanden uitgaande.
5. Alle tandpoeders, uitgezonderd het
fijn gepoederde slempkrijt„zjjn nadeelig voor
de tanden.
6. Men gebruike de tanden niet, om
harde voorwerpen, als noten, enz. te kra
ken; ook byte men er geen draden mede
door, daar hierdoor het glazuursel licht be
schadigd wordt.
7 Snelle afwisseling van warmte en koude
worde voor de tanden vermeden, daar ook
hierdoor het glazuursel licht scheurtjes bekomt.
8. Matig tabakrooken schaadt de tanden
nietzelfs schijnt de nicotine een begin van
ontsteking in den vooruitgang te belem
meren. Doch te veel gebruik van tabak is
zeer nadeelig voor de tanden.
Tot leden der commissie van onderzoek
uit den Amsterdamschen Raad, betreffende
de houding der politie op den avond der
taptoe, zyn door den Raad aangewezen de
heeren Pijnappel, Witste, Heemskerk, Treub
en D, Jitta.
Naar wy vernemen, heeft het Kabinet
thans zyn ontslag aan H. M. de Regentes
aangeboden.
By kon. besluit is eervol ontslag ver
leend aan C. J. Moolenburgh als lid van het
bestuur van het cal. waterschap Nieuw
Bommenede. En zyn benoemd tot djjkgraaf
van het waterschap Stellepolder A. C. Danc-
kaarts; van het waterschap Loozepolder A.
Scheele; van het waterschap Kleine Stelle
polder V. N. Overman; van het waterschap
Jongepolder A. v. d. Have; tot plaatsvervan
gend dijkgraaf van dat waterschap J.v.d.
Havetot id. van het waterschap Alte-
kleinpolder A. Markusse; tot id. van het
waterschap Angelinapolder E. Bekaerttot
id. van het waterschap Loozepolder F. Die-
lemantot gezworen van het waterschap
Wilhelminapolder P. K. van Daalen; van
het waterschap Onrustpolder J. Verhulst Pz;
tot voorzitter van het bestuur van hetcaL
waterschap Scherpenisse C. M. Kleppe.
Benoemd tot ontvanger der rijksbe
lastingen te Bergen op Zoom dhr. J. P. S.
Jonquière te Goes.
De heer mr. W. Cremers heeft zyn
herbenoeming als lid der Kamer voor Al-
meloo niet aangenomen, teneinde den kie
zers gelegenheid te geven dr. Schaepman
naar de Kamer te zenden. De verkiezing
daartoe is bepaald op Donderdag 23 Juli, a.
Ned. Herv. Kerk.
Bedankt voor Kats door dhr. W. Magen
dans, cand. te Sljjk Ewijk; voor Rot
terdam door dr. A. J. Th. Jonker te EllekomJ
Ds. Talma te Heinenoord, beroepen
te Vliisingen, nam jl. Zondag alscheid van
zyn gemeente naar Joh. 1 28a.
Chr. Ger. kerk.
Al de litterarische studenten te Kampen
die zich hadden aangemeld voor het exa
men om tot de theologische studiën over
te gaan, zyn geslaagd. Het zyn de heeren
G. J. D, Aalders, P. J. M. De Bruin, W,
