1891. No. 112.
Donderdag 25 Juni.
Vijfde Jaargang.
Mr. C. Lucasse,
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
SURINAME.
ZEEUW.
ëlken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prijs per drie maanden franco p. p. ƒ0.95.
Enkele nummersƒ0.025.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
In het hoofd-kiesdistrict Middelburg
is het morgen, Donderdag, stem
ming.
Met warmte steunen wij de can-
didatuur van den eerlijken, degelij-
ken volksvertegenwoordiger
als van een onver dachten getuige voor
de christelijk historische beginselen,
waarnaar een natie met zoo schoone
volkshistorie als de onze, moet wor
den geregeerd.
De Standaard bevatte dezer dagen enkele
belangrijke mededeelingen, omtrent de zoo
veel besproken Surinaamsche kwestien, ont
leend aan een particulier schrijven uit Pa
ramaribo 25 Mei. Aangezien werkelijk over
Suriname veel hoogst eenzijdig wordt be
richt, meenen wij onzen lezers geen ondien«t
te doen met hun aandacht op het uittreksel
dat de Standaard gaf te vestigen.
«Thans zult gij wel nieuwsgierig zijn
iets van hier te vernemen. Waar reeds
telegrammen onrust zullen gezaaid hebben,
zullen nu uitvoeriger mededeelingen ver
schijnen. Overdreven en vaak leugenachtige
berichten met de noodige beschuldigingen
tegen Mr. d. S. Lohman zullen de kolommen
vullen der liberale bladen. Doch wat is bier
gebeurd
Men heeft hier een vrij machtige partij
die door banden van bloedverwantschap zeer
sterk is.
Tal van kleurlingen zijn afstammelingen
van Israëlieten. De Joden hebben den han
del in handen voor een groot deel en tot
nu toe de meeste ambtenaarsbaantjes;
daardoor is hun invloed zeer groot en zijn
de meeste anderen afhankelijk.
Deze gouverneur heeft niet het wolzijn
van eene partij willen bevorderen, maar re
kende zich ook den beschermer te zijn
van het volk, en zeer groot is zijn invloed
op de negerbevolking. Deze heett dan ook
een haat aan al wat tegen hem is, vooral
omdat deze partij de party der onderdruk
kers is. Een neger is spoedig gewonnen
en dan moet niemand iets doen aan den-
gene voor wien hij achtingen liefde heeft.
Verder zijn de meeste negers Hernhut
ters en koesteren liefde voor de zendelingen,
daar zy weten nooit door hen bedrogen te
worden. Het is waar, dat niet altijd de
neger de geschiktste manier weet om die
achting te bewyzen, en door zijn mindere
beschaving eerder met de handen klaar
staat om aan vijanden van hen die achting
te toonen dan met woorden.
De Gouverneur is tijdens zijn verblyf alhier
met de grofste beleedigingen overladen en
te verwonderen is het dat, waar de Volks-
bode veroordeeld wordt wegens beleediging
den heer S. van Praag aangedaan, niet
lang reeds het zwijgen is opgelegd aan de
West-Indiër. In hare kolommen toch werd
telken male het gezag ondermijnd, en juist
blijkt, hoe groot het gezag is van den heer
Lohman op de negerbevolking, dat zy zich
niet hebben laten verlokken tot verzet te
gen dat gezag. Elke handeling werd breed
uitgemeten. Uit de berichten in de W.-l.
blijkt bovendien ten duidelijkste dat de
ambtenaars zich niet geroepen voelen, om
slechts datgene te doen, waartoe ze geroe
pen zijn, maar men ziet ze optreden als
verdedigers van de partij waartoe ze be-
hooren en zij kunnen daarbij misbruik ma
ken van hetgeen zij als ambtenaars weten.
Ik zeg kunnen, want bewijzen zyn moeie-
lijk bij te brengen, en al wat advocaat is,
behoort tot de beleedigende party. Als de
Volksbode vraagtwie zal den dubbelharti-
gen heer ontmaskeren? dan moet het ant
woord zijn: niemand; want de bevolking
is niet overtuigd van de eerlykheid der
rechtspraak. Slechts een hooger ambtenaar,
ja de Gouverneur zou het kunnen doen.
Wordt echter iemand ontslagen, dan wordt
dit uitgekreten voor tyrannie en natuurlijk
zijn niet altijd die redenen publiek op te
geven. Van elk klein geschil werd party
getrokken en, wie het ook was, uitgespeeld
tegen den heer Lehman. Niet genoeg kan
dan ook gelet worden op het getuigenis,
indertijd door eenige eigenaren van planta
ges afgelegd, over het bestuur van den heer
Lohman. Dit zyn onafhankelijke mannen en
elk onafhankelijk man zal zoo spreken.
En openlijk heeft men gezegd: gy zyt
onafhankelijk, gy behoeft niet bevreesd te
zÜn> wij Ikunnen dat niet.
Vele kleurlingen en de meeste negers
yoelen huinne machteloosheid om recht te
krijgen, ook wanneer zy gelooven bedrogen
en beetgenomen te zyn. Langzamerhand
moest dit kwaad bloed zetten. Nu naderde
12 Mei. Te voren verbaasde men zich al
dat volksfeesten gegeven zouden worden, juist
voor dat volk dat niet gediend is van de
personen die het gaven of tot wier eere
het plaats vond. Gelukkig bleven de negers
die niet in de stad wonen, weg, en gaven
geen gehoor aan de oproeping om «banja
en doe» te gaan dansen. Vóór 12 Mei zei
men reedsais er maar geen oproer komt,
en toch gaat men voort de negers op te
roepen. Men zou zich haast afvragenwas
het feest er op aangelegd om oproer te
verwekken, en dan op nieuw weer te kun
nen zeggen dat is de schuld van het be
stuur van den heer Lohman
Op 12 Mei heeft de opening plaats der
Koloniale Staten. Op het plein staat een
klimpaal, en een ouderwetsche caroussel.
Het volk pakt de caroussel op, gooit die in
het water. Het feest ligt in duigen en
noch diner noch bal heelt plaats. Wie
zijn de vernielersopgeschoten jongens en
marktmeiden. Eenmaal opgewonden, trek
ken zij voort, en hier en daar worden de
ruiten ingeworpen, bij een of twee iets
gestolen en Paramaribo is in opschudding
Dit gebeurde op 12 Mei, en dit wordt
voortgezet, totdat de politie onmachtig bleek
en de marine en de militairen te hulp
meesten komen. Op flinke wijze is toen
door de verschillende hoofden gehandeld en
het verzet den kop ingedrukt[de negers
zijn bang voor de marine. Daarna hadden
de opsporingen der schuldigen plaats en
meer dan 80 pCt. zyn meiden. |Moeielij'.i
kan ik een ander woord gebruiken. Op 13
Mei kwamen 3000 negers in stad. Zij
hadden gedacht het feest is voorbij en de
drukte is over, nu komen wij om aan den
Gouverneur te vragen, ofZExc. wil blijven.
Deze 3000 negers hadden geene wapenen
en zijn in de grootste orde door de stad
gegaan en door den Gouverneur ontvangen,
bedankt en vertrokken.
Moeielijk is het over wat verder gebeurd
is een oordeel te vellen. Ziehier hoe mij
verteld werd wat in den morgen van 14
Mei gebeurde: Op de markt hadden eenige
vrouwen hun koopwaren uitgestald, terwijl
een bootje met 2 Saramaccanegers aan den
wal lag. Op order der politie werd de
vrouwen gezegd in te pakken, er mocht
geen markt gehouden. Het vereischte tijd,
de koopwaren, die uitgezocht waren, weer
op te ruimen, zoodat de politie het bijeen
schoof of schopte, over welke ruwe manier
van optreden de beide negers zich veront
waardigd toonden, de vrouwen in bescherming
namen en den waarnemenden comm. dreig
den, volgens anderen zelfs een stokslag
gaven, waarop deze, 3 schoten lossende, een
der negers doodelijk trof en daarop zich
ijlings naar den Proc. Gen. begaf. Dit is
de eenige doode die gevallen is. Ziedaar
zooals het my door een toeschouwer verteld
is. Het is te hopen dat het getuigenverhoor
een juist, licht zal werpen op hetgeen ge
beurd is en men daardoor de oorzaken zal
kunnen opsporen van het kwaad.
Vraagt men nu zich af, lettende op de
verschijnselen: is het een vooraf beraamd
plan geweest, zoo moet dit ontkend worden.
De neger en vooral de negerinnen zouden
dit niet lang verborgen kunnen houden,
daar zij elkaar bij 't minste krakeel ver
klappen. Men is niet gegaan naar wat men
zou noemen de hoofden der party, maar
als een oproerige bende, zelfs steenen wer
pend in huizen van menschen, die zich nooit
op politiek of publiek terrein bewegen. Wat
blijkt echter nu wel, dat waar de Kol. St
hun 25 jarig feest vieren, van hun 25-jarig
bestaan? Dat in al die 25 |aren van dat
bestaan, de toestanden niet verbeterd zijn,
en het hoog noodig zou wezen, aan dat
bestaan een einde te maken en een einde
te maken aan een soort van oligarchie.
Moge Mr. Asch van Wijk met even vaste
hand voortgaan op den weg van zijn voor
ganger, dan zal misschien na een langdu
rig verblijf een verandering onnoodig zijn:
Excelsior.
Het tegenovergestelde van «Excelsior»
steeds hooger, bleek, zoo ooit, nu in de
banieren der strijders voor het liberalisme
geschreven te staan. Want nog by niet eene
verkiezing gaf het Liberalisme van zóó
groote inzinking en beginselloosheid blijk.
Wat heeft men vroeger en ook zelfs nu
nog niet wraak geroepen over het mon
sterverbond 1 Maar wat doet men zelf
Waar nog in 1875 de heer Fokker te
Middelburg, |by de verkiezing van Jhr.
de Jonge geen woorden genoeg kon vinden
om het bondgenootschap met de roc-
schen, (door den heer Fokker, den kamer
kandidaat van dat jaar, «mannen die geen
vaderland hebben» genoemd) om dat bondge
nootschap, zeggen wij, te hekelen, daar wordt
nu openlijk aan de Maasbode en hare party
een pluim op den hoed gestoken voor haren
rechtstreekschen en zijdelingschen steun aan
de liberalen verleend.
«Verdeel en heersch» schijnt het Ideaal.
Maar mag dit een Ideaal genoemd worden,
en wat kan van de heerschappij van zulk
liberalisme voor Volk en Vaderland worden
gewacht
24 Juli 1891.
Goes. Gemeenteraad op Vrijdag den 26
Juni 1891, des namiddags te 2 uren.
Punten van behandeling: I. Notulen. II.
Mededeelingen. III. Ingekomen stukken. IV.
Circulaire van Ged. Staten, betrekkelijk de
jaarwedden van den burgemeester en den
secretaris, met praeadvies van B. en W.
V. Remissiën van aanslag in den Hoofd.
Omslag en in de belasting op de honden
over 1890. VII. Idem van de exploitatie
der gasfabriek. VIII. Gewijzigde begrooting
van idem voor 1891, IX. Eerste suppletoire
kohier van de belasting op de honden voor
1891. X. Benoeming van een Ambtenaar
van den Burgerlijken Stand. XI. Benoeming
van twee leden van het stembureau voor
de verkiezing van vier leden van den Raad.
Naar het Dagbl. v. Nederland uit
Den Haag verneemt, zal de Minister van
W. H. en N. binnenkort een besluit ne
men, waarbij ook van inlagen in de rijks
postspaarbank, tot een bedrag hooger dan
f800 rente zal worden uitgekeerd.
Het Huisgezin herroept thans zijn
bewering als zou mr. Hennequin, het nieuw
gekozen Kamerlid voor Oostburg, zich gunstig
hebben uitgelaten over herstel der missie
by den Paus.
DE DUITSCHE KEIZER.
By gelegenheid van het bezoek van
den keizer van Duitschland aan Amsterdam
zal daar op den Dam een groote taptoe
worden gehouden, waaraan zal worden deel
genomen door de Kon. Mil. kapel van het
regiment Grenadiers en Jagers, de muziek
korpsen van de Jagers, van de 8 regimen
ten Infanterie, van het Instructiebataillon
on van de Marine, door nagenoeg alle tam
boers, hoornblazers en trompetters van het
geheele leger, en door de tamboers en pij
pers van de verschillende bataljons mariniers.
De leiding van het geheel is opgedragen
aan den kapitein Apol van het regiment
Grenadiers en Jagers.jDe repetitiën zijn in het
Paleis van Volksvlijt. Het station, te Am
sterdam zal prachtig versierd worden.
Teneinde gedurende het verblijf van
den Keizer van Duitschland in de hoofdstad
een korps bereden politie te hebben, wor
den er reeds gedurende eenigen tjjd een
40 agenten in het paardrijden geoefend.
Van gemeentewege worden 40 nieuwe zadels,
harnachementen enz. bekostigd.
De monumentale versiering op den Dam
belooft één monster- bloemenstuk te worden,
waar om heen fonteinen ontspringen, en
dat des avonds in een zee van gas- en
electrisch Jicht wordt gezet. De kosten wor
den nu reeds op f22 tot f25,000 geraamd.
De toevoer van meubelen, enz., om de
vertrekken opluxerieuze wyze testoffeeren,
houdt dagelijks aan. Groote transportwagens
ontwaart men eiken dag aan den achter
kant van het paleis, waarbinnen men overal
in de weer is, om de gedaanteverwisseling
zoo volkomen mogelijk te inaken.
Een groote massa zilver is aangekomen,
waaronder het prachtige pièce de milieu,
waarop de slag van Nieuwpoort gedreven
is Met het glanzen daarvan zijn onderscheidene
poetsers bezig, terwijl eveneens reeds eeni
ge dagen een paar mannen bezig zyn om
duizenden waskaarsen voor de lusters pas
klaar te maken.
Het Ft. HU. schryft in zyn mail
overzicht
Dezer dagen werd ons bericht, dat voor-
loopig door de Ind. Regeering van de invoe
ring van een opium-régie zou zijn afgezien
en, zy zelve de .opium bereidende, dat heul
sap aan de pachters zou willen verstrekken.
Aan dat bericht werd tevens toegevoegd,
dat op een der hoofdplaatsen op Midden-
Java een fabriek voor de bereiding van
opium zou worden opgericht, van waar
zy, behoorlijk gewogen, verpakt en verzegeld
aan de pachters zou worden verstrekt.
H. M. de Koningin en H. M. de
Koningin-regentesse zonden ieder de gift van
f100 aan den president-directeur van het
Centraal Weeshuis «Bethel» te Dordrecht,
|r voorziening in de behoefte van datge
sticht.
H. M. de Regentes heeft aan de
Commissie voor de stichting van een nieuw
protestantsch ziekenhuis te Nijmegen eene
som van f 500 geschonken, waarvan f 300
namens de Koningin.
In de aanstaande zomervergadering
der Provinciale Staten van Zeeland zullen
onder meer behandeld wordenverschil
lende mededeelingen, waaronder van den
stand der zaak betreffende de oprichting
van een waterschap over de gronden, thans
genaamd de Damespolder, omtrent het ma
ken van een keiweg over den Slaakdam,
en betreffende het, verzoek van den gemeen
teraad van Cats om renteloos voorschot voor
de verbetering der haven.
Aangaande de subsidie voor den stoom
tramweg SchoondijkeBelgische grens wordt
voorgesteld aan de IJzendijksche stoomtram
wegmaatschappij te IJzendijke gedurende
10 jaren, beginnende 1 Juni 1891 een jaar-
lijksche bijdrage te verleenen van f3000,
onder voorwaardelo. dat de onderneming
onafgebroken in exploitatie blijve; 2o. dat
door belanghebbende gemeenten en polders
subsidiën worden verstrekt tot een geza-
mentlijk bedrag van ten minste f 26,600
en 3o. dat dagelijks ten minste 3 ritten
heen en weder tot vervoer van personen
worden volbracht.
Naar aanleiding van een verzoek van den
gemeenteraad van Ierseke om tot het ver
nieuwen van de Damsche straat en het
leggen voor zooveel noodig van een zybe-
strating langs die straat uit de provinciale
fondsen een renteloos voorschot te verleenen
van f8000, of zooveel meer of minder als
bijj openbare aanbesteding zou bljjken noo
dig te zyn, vonden Ged. Staten geen termen
tot inwilliging, omdat de Damsche straat
tegenwoordig geen deel uitmaakt van de
bebouwde kom der gemeente, en de gemeente
zelve behoort te zorgen voor de verbetering
van zoodanige straten, en omdat bovendien
de Damsche straat reeds van een keibe
strating is voorzien. De slechte toestand
waarin de weg verkeert, wordt dan ook
in het adres zelf aan onvoldoend onderhoud
toegeschreven.
Daarop richtte de gemeenteraad zich met
een adres tot de Prov. Staten, met verzoek
om renteloos voorschot van f8500 voor de
bedoelde wegsverbetering.
Om de hiervoren vermelde redenen kun
nen Ged. Staten dat verzoek niet onder
steunen en stellen dus voor het af te
wjjzen.
Verder zullen o. rn. voorstellen van Ged.
Staten behandeld worden omtrent de adres
sen van ingezetenen van St. Annaland, St.
Maartensdijk, Stavenisse en Poortvliet om
bevordering der overbrugging van de Een
dracht en om, zoolang deze niet is tot stand
gekomen, verlaging te erlangen van >et
tarief van het overzetveer van Tholen op
den Auvergnepolderop het verzoek van
den gemeenteraad van Ierseke, om renteloos
voorschot voor wegsverbeteringop het
verzoek van de IJzendijksche stoomtramweg
maatschappij om subsidie.
Aan het verslag der vergadering van
den geneeskundigen Raad voor Zeeland,
Maandagavond gehouden, van de Middelb.
Crt. ontleenen wij het volgende.
Eindelijk doet de voorzitter nog mede-
deeling van een by hem ingekomen schrij
ven van den heer Van der Loeff betreffen
de oprichting van een krankzinnigenge
sticht in Zeeland.
De heerj Van der Loeff verzocht den raad
voor te stellen nogmaals zich tot het ge
deputeerd college te wenden met verzoek
dat èn in verband met gebrek aan plaats
in Holland èn in het belang van patiënten
èn ook me: het oog op bezoeken van de
bloedverwanten van krankzinnigen in Zee
land een gesticht worde opgericht.
Bij de beraadslaging hierover vraagt de
heer Baert of er geen rekening moet ge
houden worden met de Christelijke gestich
ten, die zijn en worden opgericht.
De voorzitter geeft dit toe, maar wyst
erop dat ook zoodanig gesticht in Zeeland
ontbreekt Hij gelooft verder verpleging van
krankzinnigen in eigen omgeving gemak
kelijker en beter.
De lieer Van Berlekom Sr. herinnert
er aan dal jaren geleden een gelijke vraag
is gericht aan het gedeputeerd college doch
dat daarop tot heden nog geen antwoord
is ontvangen. Spreker wijst er op dat, waar
het arme patiënten geldt, de christelyke
gestichten veelal hulp verleenen moeten,
doch is van oordeel dat dit toch een niet
houdbare toestand is. Hij wil zich nogmaals
tot den raad wenden.
De voorzitter deelt mede dat hem by een
onderhoud met provinciale autoriteiten ge-