I 1891. No. 79. Dinsdag 7 April. Vijfde Jaargang. Strijd en Zegepraal. I I VERSCHIJNT G. M. KLEMKERK. te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENT1EN GENERAAL BOOTH. ELKEN MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND Prjjs per drie maanden franco p. p. ƒ0.95. Enkele nummers0.02f. UITGAVE VAN EN van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. (Niet gebruikenmaar <idienem>.) Aan het inleidend woord van ds. Pierson in «Mannen van Beteekenis» over generaal Booth ontleenen wij het volgende «Onze 19e eeuw is een merkwaardige eeuw. Aan het begin staat Napoleon die zichzelven tot generalismus kroont van half Europaaan het einde Booth die zich ge neraal maakt van een leger, waarmee hij de geheele wereld aandurft. Booth staat hooger dan Napoleon. Niet slechts om zjjn doel, dat vrij wat schoo ner is niet om hetgeen de Oorlogskreet van 2 Augs. 1890 zegt«Napoleon was de generaal van den Duivelde generaal is de Napoleon van God», maar omdat hij over meer krachten weet te beschikken. Hij kent de menschelijke natuur vrijwat beter dan Napoleon, die geen oog had voor de Godsdienstige krachten die er in schui len. Trouwens deze leefde ook in een tijd toen de belangstelling in Godsdienstige vraagstukken tot het nulpunt gedaald was. Dit is anders geworden. En zij die meenen dat de Godsdienst heeft afgedaan, toonen slechts dat zjj hun tijd niet ,begrijpen. Booth kan hen wakker schudden. Toch kan hij hen op een dwaalspoor brengen, want het blijjkt uit zijn pas ont worpen plan dat hjj geen Godsdiensther vormer is, maar zijn eigenlijke beteekenis in de sociale vraagstukken het meest uitkomt. Booth is geen Godsdiensthervormer. Hij is dit niet omdat hij zijn God gebruikt in plaats van Hem te dienen. Hij begrijpt maar al te goed, dat men goddelijke krach ten dienstbaar kan maken aan het wel slagen van sociale hervormingen, en dat er geen beter middel is om der. mensch te brengen waar men hem hebben wil; 24) FEUILLETON. Schetsen uit den Franscli Duitschen oorlog) Thans had men gelegenheid de ver woestingen te overzien die de belegering had aangericht. Vele der voornaamste gebouwen waren zoo goed als geheel in puinhopen herschapen. Onder deze waren de schouwburg, het stadhuis, de nieuwe kerk en de bibliotheek. Vooral het,verlies van deze laatste was onherstelbaar te achten, wereldberoemd als zij was door hare wetenschappelijke schatten. Ook het museum met zijne schoone schilder- en beeldhouwwerken, dat bijna een geheele zijde van het groote Kleberplein innam, was in rook opgegaan. In het geheel waren geen honderd huizen staande gebleven. Men zag huizen zonder gevels, en gevels zonder huizen. Men zag overal steenhoopen met gebroken meubels daartusschen. Overal viel een onaangename brandlucht waar te nemen. Geheele straten waren totaal onbewoonbaar geworden. En dan tusschen al deze ruïnen de geruineerden. Acht a tienduizend menschen waren van alles ontbloot; zij hadden geen dak meer boven hun hoofd, geen bed om eenige uren van rust en vergetelheid op door te brengen. Ook in den omtrek bleek alles verwoest te zijn. Het beleg had aan belegeraars en be legerden ieder 900 mannen gekost. Hoog was de nood in de stad gestegen. Half September kostte een kilo paardevleesch circa twee gulden, een kilo rundvleesch vier guldenéén aardappel 5 cent, een halve flesch melk 35 cent. Ten laatste was er geen melk meer te verkrijgen en stierven in enkele dagen 300 kinderen door gebrek aan dit voedsel. Daar het kerkhof vol was, had men den plantentuin moeten aanspreken. In dan door het diepste en teederste naar buiten te brengen en te huwen aan allerlei wereldsche en zelfs minder edele aandoe ningen. Het voordeeligste in deze wereld is altijd het hoogere en het lagere met veel takt samen te doen gaan. «Al deze koninkrijken zal ik u geven; indien gij maar een kleine kniebuiging voor den tijdgeest maakt»dit oude Satanische woord heeft Booth niet van zich kunnen afschudden, het is hem in alle opzichten te macütig geworden. Hij zou er stellig niet op geantwoord hebben «gaat weg van mij, Satan, want erj staat geschrevenden Heere uwen God zult gij aanbidden en Hem alleen dienen.» De tijdgeest wil sociale hervormingen, de tijdgeest gaat steeds meer uit naar aaneensluiting en dus oplossing van de persoonlijkheid in het geheel, in de een heid der deelen. Welnu, Booth werkt in die richting, en weet daartoe de harten te bewegen, niet door ze onmiddellijk en persoonlijk tot God te brengen, maar zich te plaatsen tusschen God en de ziel. Open bare schuldbelijdenis en volstrekte gehoor zaamheid zijn daartoe de aangewezen mid delen. De tijdgeest wil bovendien vóór alle dingen succes. Men moet slagen, men moet iets uitrichten, men moet op vruchten kunnen wijzen, zichtbaar, hoor baar, tastbaar. Hoe zou men dan iets beters kunnen doen dan dien tijdgeest te huldi gen en tevens een beroep te doen op het beste en diepste van het menschelijk hart Booth zal slagen, daar is geen twjjfel aan, bij hem behoeft gij nooit te verwachten de bittere klacht: «De ure komt dat gij mij allen alleen zult laten,» of de diepzin nige uitspraak«Als ik zwak ben, dan ben ik machtig.» Hjj is machtig, dit is zijn ieder graf rustten drie of vier lijken; en nog stonden de kruizen dicht opeenge drongen. In dien tuin rust ook een Badensch grenadier die vermoord werd bij den intocht na de overgave der stad. Enkele brooddronken Franschen hadden namelijk op de Duitschers gesehoten na de capitulatie; en verscheidenen gedood. De moordenaars werden echter met behulp van de bevolking opgespoord en terecht gesteld. XVIII. DE OVERGAVE VAN METZ. Gedurende al deze gewichtige voorvallen lag daar prins Frederik Kaïel rustig en wel voor het machtige tot nog toe on overwonnen bolwerk Metz, wachtende op het beriebt van Bazaine die zich daar met zijne 150000 ingesloten zag en te avond of morgen zou genoodzaakt zijn zich over te geven. Sinds zijn mislukten uitval bij Noisseville was hij rustig binnende poorten gebleven, wel wetende hoe gevaarlijk het is met zulk een groot leger door een nog grooter heen te breken. Slechts twee heusche uitvallen werden door hem verricht in de maand Septem ber, waarvan die van den 27sten de beste mag hetten. Weet gij waar het hem om te doen was Bij Courcelles hadden de Duitschers aan- zienlijke voorraden proviand opgestapeld. Ook weidde daar een kudde vette ossen en in dezen vooral hadden de Franschen zin. Immers de levensmiddelen begonnen reeds schaarsch te worden binnen de vesting. Het plan leed echter schipbreuk op den moed der Oost Pruisen. De boeren van Peltre, een dorpje nabij Courcelles, hadden bij deze beweging der Franschen als spionnen ge diend en door uitgestoken vaantjes den vetten beet verraden. Voor straf werd hun dorpje door de Duitschers in de asch gelegd. De uitval geschiedde door omtrent 10 duizend man, snel, onverwacht en met de eer en zijn schande tegelijk, en hij staat met iederen dag minder alleen. Wie het ideaal pasklaar weet te maken, voor de groote massa, heeft de wereld in handen, maar hij verspeelt het ideaal. Dit oordeel over' hem mag scherp schijnen, het is gegrond op hetgeen van hemzelven uit gaat. Wanneer iemand zich bij het leger aansluit en eenigen rang daarbij hoopt te verkrijgen, moet hij onder meer verklaren volkomen te begrijpen dat het Leger in geen geval iemand in zijn dienst kan hou den die de noodige hoedanigheden niet bezit, of die ontrouw is, of die geen succes op zijn werk heeft. Zoo staat er woorde lijk in Formulier van aanvraag om een aanstelling als officier van het Leger des Heils. Al de groote geloofshelden, die Booth in zijjn Bijbel vindt als El ia, Jeremia, Paulus, ja Jezus zelf, zouden voor hem onbruikbare elementen zijn. Dit zegt meer dan honderd redeneeringen. Verbeeldt u Elia, die niet weet dat zijn optreden tegen de afgoderij eenige vrucht heeft opgeleverd en gansch verwonderd als hij verneemt dat er 7000 zijn die hun knieën voor Baal niet bogen, verbeeldt u Elia, genoodzaakt om den maandstaat in te vullen, waarin hjj moest mededeelen, hoeveel bekeeringen hij had bewerkt I Als sociaal hervormer komt Booth beter uit. Daar is zijn kracht en ook het be trekkelijk goede heeft beteekenis voor onze maatschappij. Met dat al, met zijn eigen maatstaf ge meten, mag hjj te kort komenhjj mag zjjn bjjbel, £jjn geloof, zjjn God gebruiken, in plaats van die te dienen en te eeren, hjj blijft een merkwaardig man. Hem onopgemerkt voorbij te gaan is eenvoudig onmogelijk, en de vraag inhoever men het ideaal tjjdeljjk mag prjjsgeven om het te grootste hevigheid. Langs den spoorweg kwam uit de vesting een volle wagentrein tot bjj Peltre aanbruisen, en ontlaadde daar zjjn manschappen, gereed om den wei- komen buit met zich te voeren. Da Duitschers weerden zich dapper en wierpen ten slotte hunne uitvallers terug, doch konden niet verhinderen dat door dezen een veertigtal van de beste beesten werden medegevoerd. De richting waarin deze uitval had plaats gehad, gaf genoegzaam te kennen, welk plan Bazaine bezielde. Eén flauwe lichtstraal vari hoop verleende hem het denkbeeld om, nu van uit Sedan geen redding meer mogeljjk was, een uitval te doen in zuidoostelijke richting, op Straats burg aan te rukken en te trachten zich met het bezettingsleger van daar te ver eenigen. Eenige krijgsgevangene Fransche soldaten werden tegen Duitsche ingewisseld en brachten bjj die gelegenheid eene tjjding mede die aan Bazaine ook deze laatste schemering van moed moest ontnemen. De tjjding nameljjk dat Straatsburg zich aan de Duitschers had overgegeven. Nog eene krachtige poging wenschte nochtans Bazaine te ondernemen om den vij and van zich at te schudden. Het was den 7 October. Met onstuimige kracht werd de aanval begonnen en aanvankelijk met goed gevolg; de Duitschers werden uit hunne bezette plaatsen verjaagd. Maar wat zou hij verder tegen de overmacht? Aan beide zijden van den Moezel openden zich de batterijen en noodzaakten hem rechtsomkeert te maken. Nog tot de schemering duurde het gevecht, waarbij de Duitschers de verloren plaatsen herwonnendoch met ontzaglijke verliezen van menschenlevens. Het was Bazaine thans duideljjk geworden dat geen uitredding meer mogeljjk was. Naar alle zijden was hjj ingesloten. Daarbij kwam dat de honger dreigde. Een groot gedeelte der paarden was reeds door gebrek eerder te bereiken, zal altijd wel de moei lijkste vraag zjjn, die ons menschenkinderen ter beantwoording kan worden voorgelegd*)» Generaal Booth heeft thans den „Vuur toren" geopend, een groot gebouw in Quaker- street, Londen, dat tot. een „te huis" dient voor de mannen die in de fabriek van het Leger des Heils werken. Het eenvoudige gebouw bevat 300 slaapplaatsen. Voor één nachtverblijf met avond- en morgenmaal wordt vier stuivers betaald. De generaal noemt het een tweede stap om zijn plan te verwezenlijken, voor welks welslagen hjj nog altjjd vol hoop is. Voor de fabriek die in Oldstreet zou worden geo pend, zou 20.00o p. st. noodig zjjn. Een gelijksoortige proefneming zou voor meisjes worden gedaan, aan wie men geen vragen zou doen. Toevluchtsoorden zullen worden opgericht te Bradfort, Liverpool, Leeds, Bristol, en Glasgow- Eenige moeieljjkheid werd onder vonden in betrekking tot de landkolonie, ofschoon hij het oog heeft opeen boerderij die in alle opzichten aan het doel beant woordt, maar aan de kolonie over de zee was nog geen denken. Tot dusverre is voor 110.000 p. st. ingeschrevenen dat zou voor de gebouwen dienen. Het Leger des Heils is thans eene tweede periode van zijn arbeid ingetreden. Het ijjdperk vanredding van zondaren wordt thans het tijdperk van leniging der sociale armoede. Naar men verneemt is de Generaal thans ernstig ongesteld. 6 April 1891. De St. Ct. bevat een kon. besluit, hou dende vaststelling van een reglement voor de examens ter verkrijging van een diploma als machinist aan boord van koopvaardij schepen. Dit besluit treedt op 1 Mei aanstaande in werking. De examens worden afgeno men door eene commissie, welke bjj af- aan versch vleesch geslacht, en die er nog waren, konden nauweljjks hunne eigen beenderen voortsleepen. In dezen uitersten nood besloot Bazaine de stad over te geven. Met de uiterste slimheid en dapperheid had hjj negen weken lang een groot deel van het Duitsche leger vóór Metz opgehouden en van Parijs verwijderd doen zjjn. Meer ware wel niet van hem te vergen geweest. Bovendien reeds sedert drie dagen hadden de troepen geen brood meer ontvangen. Den 22 October liet Bazaine het vuur staken en gaf hjj den manschappen stil zwijgend verlof tot den vjjand over te loopen. Wel maakten enkelen daar gebruik van, doch toen de Pruisen bemerkten dat het hun er om te doen was, zonden zjj hen allen terug. Herhaaldeljjk had Bazaine getracht van Frederik Karei minder hard schjjnende voorwaarden voor de overgave te verkrijgen doch te vergeefs. Eerst aan den avond van den 27 October werd de capitulatie eindelijk onderteekend, waarbjj de vesting en de stad met alle forten, enz. aan de Pruisische arme werd overgegeven. Groot was de buit dien zjj te Metz behaalden. Wij noemen slechts 53 ade laars, 541 stukken veldgeschut; het mate riaal voor meer dan 85 batterjjen 800 stukken vestinggeschut, 66 mitrailleusen, 300 duizend geweren, kurassen, sabels, enz. 2000 militaire voertuigeneen kostbare kruitfabriek; 173000 Fransche soldaten, waaronder 40,000 zieken en gewonden. De uittocht had in geregelde orde plaats, ondanks de domme en dolle woede van het volk der stad, dat Bazaine en de zijnen vervloekte. De nationale garde weigerde de wapens neer te leggen. Een half krankzinnige vrouw die, de Marseillaise zingend, alle straten doorliep, wekte de grootste opschudding. De hoofdkerk werd open gerammeid en de doodsklokken werden geluid. (Wordt vervolgd

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1891 | | pagina 1