1891. No. 71.
Dinsdag 17 Maart.
Vijfde Jaargang, j
VERSCHIJNT
G. M. RLEMRERR, te Goes
F. P. D HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
INOG EENS DE S HIRER WET.
KERK- EN SCIIOOLNIEEWS
Gemengde Berichten.
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prgs per drie maanden franco p. p. ƒ0.95.
Enkele nummers0.02s.
UITGAVE VAN
ek
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij die zich met 1 April a.
s. op dit blad abonneeren,
ontvangen de tot dien tijd verschijnende
nommers GRATIS.
De beslissing in zake den suikeraccijns is
zoo gewichtig dat wij iedere gelegenheid
aangrijpen, die het gewenschte licht over
deze quaestie wil doen opgaan.
Van begin al aan is echter door de tweede
kamer, die in deze te beslissen had, de po
litiek er buiten gehouden. Wij hebben dit
zeer toegejuicht en het daarom betreurd dat
de Goesche Crt, zeer ten onrechte, sprak
vau «verwaarloozing der landbouwbelangen
door den minister van financiën», waar
toch «onze landbouwers zoo trouw hebben
medegewerkt om aan dit ministerie het
leven te geven».
Om te bewijzen dat van politiek geen
sprake was, wezen wij op het feit dat bijna
alle aanwezige «liberalen» den minister
steunden.
En terecht, zouden wij zoo zeggen. Immers
men kan den accijns op suiker afkeuren,
maar zoolang hij er is moet het onmogelijk
zijn dat accijns-vrije bietsuiker wordt ver
bruikt. De zaak staat thans zoo dat de
fabrikanten meer suiker uit het sap halen
dan verondersteld wordt; die meerdere
suiker wordt dus aan den accijns onttrokken,
en dit bonheurtje men zegt van een paar
miljoen kwam in de zakken der fabri
kanten terecht.
Ging dit zoo voort, dan zouden de suiker
fabrikanten millioenen guldens verdienen,
ten nadeele van de schatkist, en dus ten
nadeele van de geheele bevolking, die het
ontbrekende heeft bij te passen. De Minister
wilde en zeer terecht daaraan paal en
perk stellen. Immers die toestand moest
toch eenmaal veranderen.
De suikerbietenbouw, een roofbouw bij
uitnemendheid, ging een tijdperk van ont
zaglijke uitbreiding tegemoet, zeer tot schade
voor de gronden en tot voordeel voor de
fabrikanten, wie te beschermen nu juist niet
tot de competentie van den staat behoort.
De Goesche Crt. zegt, en roept daarbij
De Standaard tot getuige, dat de land
bouwers door deze wet «chade zullen lijden.
Maai' zal die schade gevolg zijn van de
wet of van het drijven der fabrikanten
Wij vreezen het laatste. Zij toch zullen tot
de landbouwers zeggen en zij zullen
daarbij hunne eigene adresseu. tot getuigen
nemen dat zij tot dien prijs niet meer kun
nen contracteeren. Maar of dit dreigement
hun zal gelukken, zal de vraag zijn. Op
het eiland Rozenburg gaven de landbouwers
reeds een goed voorbeeld. Zij weigerden
tegen f 9 te contracteeren. Doen de Toolsche
en Schouwsche boeren ook zoo, dan kunnen
zij met coöperatie tegenover die der fabri
kanten heel wat doen om het gevaar te
keeren. Trouwens de fabrikanten betalen
nog winsten genoeg volgens sommige li
beralen. De Goesche Crt. moge zich be
roemen in het bondgenootschap von den
onzes inziens zeer eenzjjdig ingelichten ver
slaggever van De Standaard, wij hebben
vrij wat meer «liberale» bondgenooten.
Onder anderen een bieten bouwer uit het
4e district schreef onlangs in de Midd. Crt.
«dat in 4 jaar (188689) door ruim 30
suikerfabrikanten 7 miljoen te weinig aan
accijns betaald is,» En hij voegt er bij:
Aan dat monopolie wil de regeering een
einde maken en in de Kamer vindt die han
delwijze van alle zijden waardeering; over
het opgeschroefde petitionnement wordt
door leden van alle partijen een afkeurend
oordeel uitgesproken.
Nu kan ik mfj best voorstellen, dat aan
deelhouders in een beetsuikerfabriek, aan
deelhouders in openbare middelen van ver
voer het in hun belang achten om den
landbouwers te vertellen, dat zij 't gelag
zullen moeten betalen; daarvan is aan deze
zijde van de Schelde geen woord waar; en
aan de andere zij is daarvan niets met
zekerheid te zeggen.
Overigens acht ik de beetencultuur in
't groot, hoe voordeelig ook voor trams,
schippers en suikerfabrikanten, den onder
gang van den landbouwer, die het voorschot
noodig heeft, en zoo met gebonden handen
zichzelf overlevert aan de willekeur der
suikerfabrikanten, die het onlangs nog op
het congres te Goes verklaard hebben, dat
contracteeren op gehalte voor hen eene o n-
mogelijkheid is. Onze landbouwers heb
ben bij de suikerwet geen belang I
De Amsterdammer schrijft daarbij
De heeren fabrikanten en verdere belang
hebbenden kunnen met hun dertigen on
verkort de zes miljoen behouden, die
naar billijkheid zouden toekomen aan de
schatkist. Dit zal het gevolg zijn van het
drijven en de amendementen, voorgesteld
door de groep katholieke en liberale heeren
(Yan Nunen, Van Kerkwijk, Reekers,
Dijckmeester, Goekoop, Borret en Zijp) op
het toch reeds zoo gematigde wetsontwerp
der Regeering. Stelde de Regeering aan
vankelijk toch voor, den Staat zijn recht
matig bescheiden deel te geven in de 28
ton die de fabrikanten jaarlijks .door de
overponden verdienen, het mocht niet zijn,
want trots het verzet en de krachtige
argumenten, vooral van de heeren Mees
en Yan Houten, slaagde men er in het
amendement er door te krijgen, zoodat nu
de 28 ton gedurende 1890 en 1891 geheel
intact aan de fabrikanten blijven, de omslag
pas zal aanvangen over 1892 en zal loopen
over 1892 en 1893, daar de heeren Van
N unen c.s. de bestendiging over 1894 wel
zoo goed waren te laten vallen.
Wij wezen er in een vorig (artikel reeds
op dat de landbouwers de fabrikanten ook
kunnen intoomen met de tegen bedreiging:
anders gaan wij naar België. Hierop wees
in de tweede kamer ook de heer Rutgers,
een liberaal en fanatiek tegenstander van
den minister. Evengenoemd liberaal blad
zegt hiervan
Ook het argument, dat de prijzen der
beetwortelen zoo zouden dalen, als de wins
ten der fabrikanten werden verminderd,
vond reeds afdoende weerlegging in het
bewijs, door den heer Rutgers geleverd,
dat bij eene stijging van de winst der fabri
kanten met 100 pet. de prijzen der beet
wortelen slechts stegen van fll tot f 12,
zoodat de invloed van winst of verlies der
fabrikanten op den prijs van den beetwortel
uiterst langzaam en gering blijkt te zijn,
een argument, waaraan de heer Hintzen
nog een opmerking toevoegde, dat men bij
de prysbeschouwing ook wel degelijk met
de vraag van het buitenland moest rekening
houden, dat zich mede in Holland van
grondstof voorziet.
Ja maar, de Hollaodsche maatschappij
van landbouw dan De heer Bultman, zou
die 't niet weten? In de Tweede Kamer
hebben zijn eigen vrienden hem daarover
reeds aangesprokendoch bovendien is de
heer B. aandeelhouder in suikerfabrieken,
eu dergelijke menschen hebben natuurlijk
bij handhaving van het status quo het
meeste belang.
De heer Levjsohn Norman heefs dan ook
in de Tweede Kamer uitgerekend dat de
fabrikanten op elke 100 kilo ruim f12 en
op de geheele consumptie toch nog zes miljoen
meer verdienen dan zelfs noodig zou zijn
om te bestaan
Of ten slotte deze heer Levysohn Norman
die met den minister voor wegruiming van
deze ongerijmdheden was, het nog niet aan
het verstandgste eind had, toen hij ondanks
deze sympathie toch nog tegen het wets
voorstel stemde?
Ook de heer Keuchenius stemde tegen
alle artikelen en wijzigingen, en ten slotte
tegen de geheele wet. Is het te verwon
deren Beide zijn in Indië geweest. De
minister had volgens hen niet met dit lap
werk moeten aankomen. De houding der
suikerfabrikanten, en de bescherming van
de schatkist door den minister doet wel
eenigszins denken aan twee bokken op een
haverkist.
Verwerping van het voorstel had den
minister genoopt, wat hij trouwens zeifin
't verschiet stelde, bijaldien de wijziging van
Nunen c. s. onveranderd ware aangenomen,
een ernstiger poging te wagen tot invoering
van een betere suikerbelasting waardoor
het bijv. ook van lieverlede zou mogelijk
worden de in Ned. Indië vervaardigde
rietsuiker, tot een hoeveelheid van 360 mil
joen kilogram, welke thans grooteridee ls
naar Engeland, tot groote schade en schande
van Nederland wordt uitgevoerd, weder
naar de Nederlandsche markt henen te
leiden.
De antirevolutionaire kamerleden, die het
voor de fabrikanten opnamen, hebben het
beginsel der protectie aanvaard. Zij die
tegen het ontwerp stemden en tegen de
amendementen, zooals onder anderen de
Goesche afgevaardigde, waarop de Goesche
Crt. wel zoo vriendelijk was te willen
wijzen, hebben door die houding het dui
delijk uitgesproken dat zij aan fabrikanten
en landbouwers de voordeelen willen laten,
waarop zjj eenmaal aanspraak verkregen
hadden, doch tegelijk bjj niemand hunner
verwachtingen willen wekken, die misschien
toch niet worden verwezenlijkt.
Wij herhalenliberalen en antirevolutio
nairen hebben het betwijfeld of deze wet
den landbouwers schadelijk zal zijn. Aan
dien twijfel wenschen wjj ons aan te
sluiten.
17 Maart 1891.
Postwet. Kamerleden uit al de partgen,
namelijk Gildemeester (1.)Schimmelpen-
ninck (c.> Cremers en Travaglino (k.) en
Heemskerk en v. Asch v. Wijk (a.) hebben
een nieuw artikel voorgesteld dat bij
bestuursmaatregel kan worden bepaald dat
des Zondags alleen die brieven, gedrukte
stukken, nieuwsbladen, monsters, of andere
stukken verzonden of bezorgd worden,
waarvoor bij vooruitbetaling het dubbele
bedrag van het volgens deze wet verschul
digde port is voldaan.
Door de heeren v. Velzen, de Geer, v.
Kempen, v. Nunen, v. d. Velde, en Smeenge
is een amendement voorgesteld om het
recht voor postwissels en postbewijzen te
verminderen van 5 cent per f 12,50 en
minder, tot 2'/2 cent per f10 en minder.
Yeere. In de vergadering van den ge
meenteraad alhier op 13 Maart is o. a.
besloten geene aanvrage aan de Regeering
meer te doen tot verlenging van den termijn,
waarbg is toegestaan belasting op het
gemaal te heffen. Vervolgens herbenoemd
tot Regent van het Godshuis de heer de
Zeeuw, tot Regentes Mevrouw van Doorn,
en tot Secretaris Penningmeester de heer
J. A. Geldof.
Middelburg. In de raadsvergadering van
Woensdag a. te 4 uren, zal na mededeeling
der ingekomen stukken beslist worden
omtrent het in de vergadering van den 27
October 1890 aangehouden voorstel van
den heer den Bouwmeester dat de raad be
sluite, dat in 1891 uitsluitend Duitsche
kolen voor de gasfabriek worden aangekocht.
Bij Kon. besl. is benoemd tot plaats
vervangend dijkgraaf van den Oranjepolder
C. Crucq en tot gezworene van het water
schap St. Maartensdijk I. Hage Iz.
Borsele. In de Vrijdag door den Dijkraad
voor de w.terkeering van het calamiteuse
waterschap Ellewoutsdijk—Borsele gehouden
vergadering is besloten tot uitvoering van
zink- en stortwerken aan den oever van
Borsele, waarvan de kosten geraamd worden
op f19720.50. De begrooting van de in
komsten en uitgaven voor het aanstaande
dienstjaar werd vastgesteld op een totaal
bedrag van f 66241.02Vs.
Naar aanleiding van een ingekomen adres
besloot de vergadering aan een aannemei1
kwijtschelding van boete te verleenen be
houdens goedkeuring van het provinciaal
bestuur.
Blijkens mededeeling van het bestuui
bedragen de kosten voor herstelling var
schade, onlangs ontstaan door jjsbeweging,
ruim 15000.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Haskerhorne ds J. A. van
Tujjnen te Goudswaard.
Chr. Ger. Kerk.
Tweetal te Meliskeike ds. A. Delfos te'
Kamperland en ds. C. J. I. Engelbrecht te
Andel.
Helnkenssand. Door mej. Vroljjk onder
wijzeres aan de openbare lagere school
alhier is als zoodanig tegen 15 April a. 8.
ontslag gevraagd.
Bevorderd tot arts te Arasterdam dhr.
C. M. Dikkenberg van Middelburg.
Tot deskundigen bjj de a.s. onder wij-
zersaxamens zijn volgens de G. G. benoemd
de hh. Rademaker en de Jager, schrijven,
lezen en taalIttman rekenenv. d. Ley
aardrijkskunde, Bevelander Schoo vaderl.
gesch; Japikse kennis der natuur; Ljjssen
zingen Lujjendjjk opvoedingVlamings en
Dix hoorn hand teekenenv. d. Meulen en
inej. Beugel gymnastiekmej. Klaar en
mej. Barents handwerken.
Er hebben zich aangemeld 53 candidaten,
t.w.28 mannelijke ter bekoming van een
akte van bekwaamheid als onderwijzer,
waaronder 20 ook voor eene aanteekening
voor de vrije en orde oefeningen der
gymnastiek25 vrouwelijke ter bekoming
van een akte van bekwaamheid als onder
wijzeres, waaronder 7 ook voor een aan
teekening voor de nuttige handwerken voor
meisjes, 3 voor de vrije en orde oefeningen
der gymnastiek en 13 voor de beide iaatst-
gemelde vakken.
Zooals wjj in ons vorig no. mededeel
den is de weleerw. heer Ds. H. Renting op
den biddag jongstleden Woensdag te Haren
overleden. Hij had des morgens nog gezond
en wel gepreekt. Des middags van een
bezoek bij een gemeentelid buiten het dorp
terugkeerende, trot hem eene beroerte; hij
zakte ineen en was terstond een lijk. Zijne
talrijke vrienden en dorpsgenooten waren
zeer ontsteld. De overledene genoot aller
achting.
Zooals wij reeds vroeger mededeelden,
heerscht in Delfland en het Westland de
influenza in hevige mate onder de paarden.
Vele boeren hebben van tien en meer
paarden geen enkel voor den arbeid geschikt,
terwijl verscheidene dieren sterven.
Slaapwandelen. Van een Engelsch
geestelijke verhaalt men, dat hij 's nachts
gewoon was zijn lamp aan te steken, een
preek te schrijven, die na te lezen en hier en
daar te verbeteren, terwijl hij bleef doorslapen.
De Aartsbisschop van Bordeaux maakt mel
ding van een dergelijk geval. Een student
stond 's nachts slapende ©p om eene pre
dicate op te stellen, die nauwkeurig over
te schrijven en na te lezen, er hier en
daar wijzigingen inbrengende, en dergelijke.
Ook componeerde hij in slapenden toestand
muziek. Dr. Gall kende een molenaar, die
eiken nacht opstond, om' door zijn molen
de ronde te doen, waarna hjj zich weder
te bed begaf. Bij zijn ontwaken in den
morgen, herinnerde hjj zich niets van het
geen 's nachts was voorgevallen. Martin
spreekt van een zadelmaker, die gewoon
was in den slaap op te staan en in zjjn
winkel te werken, en mr. Pritchard kende