1891. No. 64.
Zaterdag 28 Februari.
Vijfde Jaargang.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIE»
DE ZEEUW.
elkfn MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prgs per drie maanden franco p. p. f0.95.
Enkele nummers0.02f.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Bij dit nommer behoort een Bijvoegsel.
27 Februari '91.
Het christendom het leven en de op
standing der volken was het schoon gefor
muleerde onderwerp eener lezing van den
op dit terrein zoo uitnemend bevoegden
Dr. L. Heldring van Middelburg, Woens
dag 25 Febr. voor de Chr. Jongv. «Ken den
Heere in al uwe wegen» te Goes gehouden.
De Opstanding en het leven is in den
Heere Jezus, niet alleen voor den enkelen
mensch, maar ook voor de volken. Dit is
niet alleen bewezen in de geschiedenis van
de volken, die het christelijk geloof hebben
omhelsd, maar wordt ook, en nu méér en
duidelijker dan ooit gezien in het Zendings
werk, in deze eeuw zoo krachtig aangevat.
En waar, helaas door zoo velen het chris
tendom wordt verloochend en teruggewe
zen is de goddelijkheid van ons christelijk
geloof zóó duidelijk op te merken in de
heidenlanden, dat het zien en hooren daar
van ons van allen twijfel verlost. Want
bewezen en bewijsbaar is dat zonder het
Evangelie de heidensche volken in scha
duwen des doods leven en wegster
ven, zoowel op lichamelijk als op
zedelijk en geestelijk gebied en evenzoo
leert de ervaring dat beschaving en handel,
dat de moderne begrippen deze ellende, deze
doodstoestanden niet vermogen weg te ne
men, maar ze verergeren, doch het Evan
gelie, het christelijk geloof blijkt te zijn de
opstanding en bet leven, op lichamelijk,
zedelijk en geestelijk gebied.
Het is een bekend feit bij dat de heidensche
volken niets zoo zeer en zoo afschuwelijk
in het oog springt als de geringschatting
van het leven dec naasten. Daarvan geven
de vele offers van menschen en kinderen
blijk de eene stain offert zijne zonen aan
rivier of goden, de andere zijn dochters,
tweelingdochtersom goden te verzoenen
warden jonge mannen aan den vreeselijk-
sten dood blootgesteld, om hun geest als
beschermgeest te hebben voor het dorp,
waar zij geboren zijn.
Ouden van dagen worden aan de wilder
nis of woestijn prijs gegeven of doodge
slagen. En dit alles vindt men bij verschil
lende volken en stammen, bij Negers en
bij Indianen, bij Dajakkers en Batta's, maar
boven dit alles gaat het afschuwelijke men-
scheneten, waardoor de bloeddorst zoo lievig
wordt opgewekt en deze bloeddorst leidt
weder tot menschenelen en dit weer tot
oorlogen, die vreeselijkste menscbenslachte-
rijen die gansche stammen uitroeien. Dit alles
was bekend van de bewoners der eilanden
in de Zuidzeeen wordt ook bekend van
Afrika, dat donkere werelddeel, dat land
des doods en des bloedvergietens. En zij n de
feilen niet bekend hoe in Dahomey en As-
bante de koningen letterlijk in bloed hun
ner onderdanen wadenen hoe als daar
vorsten sterven, hun skeletten nog met
ver-ch menscbenbloed moeten worden be
sproeid. Een heidensch koning, die een
engelsch gezant moest ontvangen, wist geen
betere ontvangst hem te bereiden dan twaalf
men-chenhoofden op staken in den toegang
van zijn hof te plaatsen, en zelf stond hij
triomfantelijk toe te zien welken indruk
deze eerbewijzing op zijn bezoeker maakte.
En hoe zal het verder in Afrika, in Oost
en Midden-Mrika zijn? Vraag dat aan de
genen die eenigszins weten wat de slavernij
beteekent. Wanneer daar jaarlijks een
70.000 slaven worden uitgevoerd uit Afrika,
komt dat getal zeker wel op 1 millioen
menschen te staan, daar om een slaaf te
vangen 20 menschen worden gedood. Li
vingstone had er zooveel ontzettends van
gezien dat hij er liever geheel van zweeg.
Nu heelt men met het oog op het door
deze dingen veroorzaakt uitsterven van hei
densche volken het beschouwd, als zouden
zo daartoe voorbestemd zijn. Maar niets
is minder waar dan dit. Want waar de
zelfde volken, tot uitsterven schijnbaar be
schikt, het Evangelie hoorden en aannamen,
bleek hun dit te zijn de opstanding en het
leven, en was aan de geringschatting van
eigen en anderer leven een einde.
In zedelijken en geestelijken zin is het
heidendom de dood, ook daar waar men
de volken onder de beschaafde heidenen kan
rekenen ot waar zij onder den invloed
van den Islam gekomen zijn. Zie b.v. naar
den toestand der weduwen, der meer dan
20 millioenen weduwen in Britsch Indië.
Weduwen van heneden de 9 tot 19 jaar
wier levenslot allerellendigst is, en wier ver
blijf in de Zenanas met geesldoodende
bezigheden wordt doorgebracht. Vroeger
werden zij verbrand, maar de Engelsche
regeering heeft dit verboden. Maar de vraag
is of velen den dood niet verkiezen boven
zulk een leven dat geen leven is. En de
toenemende ellende, veroorzaakt door het
opiumgebruik, is ze niet oorzaak van al
meer verstomping, verwildering, armoede
en ondergang
Maar brengt dan de omgang met Euro
peanen hierin geen verandering? En de
handel dan
Geen verandering, verergering. Er behoeft
zeker niet opzettelijk gewezen te worden op
de zonden van Europa, door zijn invoer van
sterke dranken, van afgodsbeelden, ja zelfs
van jgeheele fetischtempels. O schande;
•ichandeEn wat voor zeden hebben de
Europeesche handelaars op de eilanden en
de kusten gebracht Daar zouden vele
plaatsen van kunnen getuigen. En als de
inlanders door die blanke mannen straffeloos
zonden zagen bedrijven, waarvoor, naar
hun meer.ing, de goden hen met den dood
zouden straffen is het wonder dat dan
hun vertrouwen op wat zij van bon z.g.
goden wisten teloor ging, en het laatste
besef of bewustzijn van goed ot kwaad
verdween. Er. zelfs de onschuldige handel
zonder nevenoogmerken zou, zonder door
tastende hulp van de zendelingen o. a. de
Eskimo's den hongerdood hebben doen ster
ven. Die zorgelooze lieden, %egeerig naar de
voorwerpen der blanken, verkochten alles
wat zij hadden aan zeehondenvellen en an
dere goederen, en toen winter en ongesteld
heid kwamen, misten zij alles wat hun
tioodig was. De handel, de beschaving, de
omgang met Europeanen, dat alles laat den
heiden in zijn doodstoestand, zoo lichame
lijk als zedelijken en geestelijk.
Wat zal en kan hem daaruit doen ont
waken Wij zongen het antwoord
Op Uw Stem: staat op gij dooden,
Staat de dood zijn zege u af.
Op uw stem: Staat op gij dooden,
Rijst het leven uit het graf.
Leven, leven, eeuwig leven
Zal Uw liefde mij daar geven,
En geen zonde, smart of pijn,
Zal in eeuwigheid meer zijn.
Een schoon gedicht van Freiligrath ver
meldt van een doodskaravaan, die een
slapenden wandelaar in Arabië voorbij trok,
een stoet waaraan geen einde scheen te ko
men. Deze doodskaravaan is het heidendom.
Maar zij zou in aanraking komen met Hem,
die eenmaal dien kleinen lijkstoet buiten
Nains poorte tegemoet trad. En waar de
majesteit des doods Hem ontmoet, Die het
leven en de opstanding is, staan de dra
gers stil, en wordt den dood zijn prooi
ontweldigd De zelfde Heer, die Zijn jongeren
heeft bevolen allen volken het onderhouden
te leeren, wat Hij hen had geboden, Hij
zond en zendt in deze eeuw krachtiger dan
ooit Zijn woord uit, en dat blijkt-het leven
in zich te bevatten. Waar het Evangelie
komt, houdt alle geringschatting van het
leven op en daarmede het zoo ontzettende
diep ingewortelde menschen eten en men-
schenslachten en beoorlogen. Daar komt,
zie het aan zoovele eilanden in de Zuidzee,
zie het in Oeganda en op zoo talrijke plaatsen,
daar komt beschaving en orde. Daar is
van geen uitsterven meer sprake, gelijk
ook onlangs door Prof. Kern werd opge
merkt aangaande een volk, dat door Prof.
lvuenen; indertijd toenspreker nog student
was reeds als tot ondergang voorbestemd
was genoemd. En het Evangelie van Gods
genade is machtiger dan de leer van Islam
en Brahma, waarbij ook t.og komt de
medische zending, die zoo rijk gezegende
/.ending, die aan de be- of mishandeling
door de tooverartsen een einde heeft ge
maakt en in China en Voor Indië den
zendeling de toegang tot het hof heeft
I verschaft. En de beschaafde Hindoes ge
voelen en zien zeer goed dat het Nieuwe
Testament hun geheelen godsdienst zal ter
zijde stellen. Vandaar hun tegenwerking.
In Japan zijn de heidensche Godsdiensten
terzijde gesteld als Staatsgodsdienst en de
christelijke aangenomen. Daar zijn nu
95000 christenen over 400 gemeenten ver
deeld, die eigen kerker, en scholen onder
houden. Wat het Evangelie, het geloof
in den Christus vermag, zie het te Mada
gaskar, hoor het van den generaal die bij
een strijd zijne troepen als Christenen
aansprak en Christelijke daden van hen
verwachtte, en niet tevergeefs. Zie het in
onze West en OoslZie het vooral aan
de Alfoeren in de Minahassa, voorheen
koppensnellers, wier eer het was veel
schedels te verzamelen, thans even traag
als zij vroeger snel waren om bloed te
vergieten. Daar thans rustige ordelijke ge
meenten de bewoners hebben eigen huis
en erf, daar heersehen vrede en orde.
Uit enkele cijfers der moraal statistiek
gelijk die in Britsch Indië zijn openbaar
gemaakt bleek treffelijk hoe groot verschil
er is tussschen het getal misdaden, be
dreven door Hindoes, Mohammedanen, en
Christenen. Maar vcoral stond spreker
stil bij de overwinning des Christelijke!»
geloofs behaald in Sierra Leona, Frère-town
en Liberia. De beschaving en de diplomatie
moge weg weten met de slavernij, met
den slaaf niet. Dat is de taak des Evan
gelies. Een 50000 lieden uit 151 stam
men, zonder eenigen band, verschillende
talen sprekende, uit de ellende der slavernij
verlost, in een der doodelijkste klimaten
van Afrika's Westkust, onbekwaam en
onwillig tot eenigen arbeid, wat kan daar
mee aangevangen worden Vraag het aan
de Zending. Wel zijn tal van slachtoffers
gevallen in dat Zendelingengrafwel waren
8 zendelingen reeds begraven en nog was
er geen enkele Christen, maar God is ge
trouw en thans zijn er van de 54Ó00
inwoners van Sierra Leona 43000 Christenen
en Liberia is tot Staat verheven. Dat is
de macht des Evangelies, die zich ook zóó
heerlijk toont op het gebied der Christelijke
cultuur. De beschaving doet nietszij
raakt enkel de oppervlakte en rekent niet
rriet de zonde. Het Christelijk geloof ver
heft tot menschen, brengt beschaving en
toont onder de bekeerde Heidenen tref
fende zelfverloochening. Dat bewijze de
geschiedenis der Samoa-regeering. Waar
koning Malitowa op aandrang van den
machtigen Rijkskanselier, met, medewerking
van Amerika en Engeland van den troon
vervallen wordt verklaard en een opstande
ling in zijn plaats wordt verheven, buigt
de koning, die in een fiere proclamatie
zijn volk toespreekt, en verklaart niet te
willen dat om hem een droppel bloeds
vergoten wordt. En waar liet volk hem
getrouw blijft, en den opgedrongen fkoning
niet wil maar een aanhanger van den
afgezetten vorst ten troon verheft, komen
weder Engelsche, Duitsche en Amerikaan-
sche oorlogschepen in de haven, maar God
slaat ze te pletter op de rotsen en zij
vergaan. Zoo handelen Christennatiën
en zóo beschamend doet een tot voor korten
tijd menschenetend maar tot het Christelijk
j geloof bekeerd volk.
En als Paulus de vruchten des Geestes
beschrijft, die zich openbaren als liefde,
blijdschap, vrede, lankmoedigheid, goeder
tierenheid, goedheid, geloof, zachtmoedigheid,
matigheid daar valt het niet moeilijk
uit de rijke feiten der zending te bewijzen
dat inderdaad deze vruchten aan te wijzen
zijn. Treffende illustraties uit zijn zoo rijke
kennis dez.er dingen deelde spreker mede,
en het was met al de warmte van zijn
voor de zondir g gloeiend hart dat spreker
zijne hoorders opwekte om mede te bouwen
aan den Geestelijken tempel waarvan de
fondamenten gelegd zijn. Is het Christendom
het leven en de opstanding der volken, het
is het ook voor den enkele. Zijn wij daarom
getrouw en bidden en arbeiden wij met
de Zending en de zendelingen mede.
Met een hartelijk dankgebed eindigde
spreker zijn zoo rijke en overschoone rede
uiigesproken zonder affectatie of frazen-
makerij, maar met eenvoudige, doch daarom
zoo indrukwekkende welsprekendheid. En
met kwistige hand strooide spreker feiten,
bijzondorheden en cijfers uit. Helaasde
gemeente van Nederland heeft het aange
zicht te bedekken. Zij gaat in offervaardig
heid achteruit. En in belangstelling
Het getal hoorders was niet groot.
Dat de modernen, onderwijzers enz. in
cluis, geen belang bij deze dingen hebben
spreekt van zelf. Zij hebben waarschijnlijk
de vruchten van het Christendom van een
anderen boom geplukt. Maar hebben de
GoescheChristenenzelt het zóó druk, of hapert
het hun aan belangstelling Gelukkig
dat de Zendelingen, toen Nederland nog in
duisternis en heidendom verzonken was, het
niet zóó druk hadden en meer liefde, anders
zou het er hij ons waarlijk anders
uitzien.)En de verminderde oppervaardigheid?!
O dat Neerland zich schame. Voor sterken
drank 42 millioen, voor zending f300.000
gulden. In onze bezittingen met 27 mil
lioen inwoners, 44, zegge 44 zendelingen.
Gelukkig dat de duitsche broeders zich
nog wat over onze koloniën ontfermen.
Of zou wellicht de tijd moeten komen,
dat van uit de hekeerde heidenvolken zelve,
als uit Japanneezen, Kareenen, Eromangers,
Beetschuanen, zendelingen naar de bezit
tingen der Christenvolken moeten gaan
Wie weet, wat nog gebeurt. Maar Neêr-
lands Gemeente bedenke dat Ezechiel IV 18
tot 21 ook haar geldt.
De Roeper schrijft
Samenwerking met Rome. Nu de room-
schen voor een gedeelte die samenwerking
afbreken, wordt er weer alles gedaan
wat kan om het verbroken of gescheurde
verbond te herstellen. De verkiezingen
voor de Staten-Generaal zijn komende en
de vrees bezielt de anti-revolutionairen,
dat het, bij gemis van samenwerking, voor
de zoogenaamde rechterzijde, dan slecht
zal afloopen en de tegenwoordige Regeering
zal moeten vallen. Daarom wordt dan ook
aanhoudend op die samenwerking aan
gedrongen en met tal van redenen haar
verdedigd. Wanneer men die vaak ernstige
en gemoedelijke betoogen ter verdediging
dier samenwerking leest, dan wordt het
iemand soms wee om het hart. Maar dan
rijst inmiddels de gedachte ook naar
boven: gij moet in uw geweten toch
zeker ietsgevoelen dat het niet in den haak
is, waar gij zoo uw best doet om anderen
te doen gelooven dat de zaak zuiver en
naar het Woord van God in goede orde is.
Wij waren zoo vrij in dit stukje enkele
woorden te spatiëeren teneinde op eenige
onjuistheden de aandacht te vestigen. Er
wordt in gesproken van een (thans «ge
scheurd»!) verbond der be'de partijen in
de Tweede Kamer die, als zijnde rechts
van den Troon gezeten, als rediterzijde
bekend zijn. (De Roeper spreekt nota bene
van een «zoogenaamde» rechterzijde, alsof
ook zelfs die aanduiding aangematigd was I)
Ue Roeper schijnt het samengaan der
