1890. No. 38.
Dinsdag 30 December.
Vijfde Jaargang.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
Adolf Stöcker.
DE ZEEUW.
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prjjs per drie maanden franco p, p. ƒ0.95.
Enkele nummers0.02s.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
f
Heeren berichtgevers worden uitgenoo-
digd hunne nota in te zenden.
Evenals vorige jaren stellen wij
in het no. dat op Donderdag 1 Ja
nuari 1891 D. V. verschijnt, voor
belanghebbenden de gelegenheid
open, tegen den prijs van 25 CENT
(de 6 regels niet te boven gaande)
hun Nieuwjaarsgroet aan Familie,
Vrienden of Begunstigers uit te
brengen.
Tevens zal, als naar gewoonte, een
advertentie in ons blad voorkomen
van den volgenden inhoud
„Bij den aanvang van het jaar 1891
wenschen ondergeteekenden hunnen
geachten Vrienden, Bekenden of Be
gunstigers Gods besten zegen toe".
Er bestaat gelegenheid voor een
ieder, om tegen betaling van 10
CENT, zjjn naam, beroep en woonplaats
onder deze advertentie te doen
zetten.
DE UITGEVERS.
Advertentiën worden ingewacht tot
Woensdagmiddag 3 uur bij den drukker
te Goes.
I.
Ieder land heeft zijne eigenaardige toe
standen en zijne eigenaardige mannen.
Ieder volk heeft zjjne nooden, ieder land
zijne -werkelijke of vermeende hervormers.
Het is zeer moeiljjk neg tijdens hun leven
over dergelijke hervormers een oordeel uit
te spreken. Men beoordeelt hen verschil
lend al naar gelang het standpunt is, van
waaruit men hen beziet. En niet alleen
den tijdgenoot, zelfs den landgenoot valt
het zoo moeiljjk een getrouw beeld te ge
ven van hen die een hoofd boven hen uit
steken. Daar is vooroordeel, daar is anti
pathie, daar is botsing van gevoelens, die
de oppervlakkige wereld verhindert billijk
in hare oordeelvellingen te zjjn.
Hoe denken in Engeland velen over den
Engelschen staatsman Gladstone Onder
welken naam is bij het denkend deel onzer
kleine natie de Nederlandsche minister De
Savornin Lohman bekend Hoe is in Duitsch-
land het oordeel over den zoo pas naakt
aan den dijk gezetten oud-hofprediker
Stöcker 1 Van no. 1 heet hethij is een
home-ruler, en daarmee uit. No. 2 is de
paneelzager voor die velen onder de «libe
ralen», die geen hoogere politieke studie
kennen dan de prentjes van Uilenspiegel.
En no. 3? Zijn arbeid is bjj maar al te
velen met een zwarte kool geteekend als
van een socialist, tevens joden-haterop
wien men, zoo de beschaving der eeuw het
toestond, de lynchwet zou toepassen.
Doch het feit dat de naam van dezen
Adolf Stöcker, door duizenden in zijn
eigen vaderland, door honderdduizenden
daarbuiten gezegend wordt, doet vermoeden
dat hjj iets beters is dan waarvoor de Jan
Raps onzer eeuw hem willen doen doorgaan.
De heer Stöcker heeft dan ook drie din
gen gedaan wat hem deels zoo bemind,
deels zoo gehaat gemaakt heeft. Hij heeft
lo. zich het lot der ellendigen in Duitsch-
lands hoofdstad aangetrokken, en den armen
verwaarloosden in die groote, aan kerken
en predikanten zoo arme stad het Evangelie
gebracht. Hij heeft 2o. het in Duitschland
ter onderscheiding van in Nederland brutaal
te noemen Jodendom genoodzaakt een paar j
tonen lager te zingen, en op dep verderfe-
ljjken invloed gewezen dien de joden in zjjn j
vaderland uitoefenen. En laatst niet
het minst 3o. het monster der sociaa
demoeratie bij de keel gegrepen, en den
kamp met dit alles vernielende stelsel met
goed gevolg gewaagd. Van daar dat voor
ieder die oog heeft voor de opeenhooping
van brandstof in onze groote steden bjj
den toenemenden invloed der socialisten, de
arbeid van Stöcker groot belang heelt.
Want Berljjn of Amsterdam, de geest van
ongeloof en stofvergoding (materialisme) is
voor beide dezelfde.
De liberale pers heeft over het alge
meen voor dezen man niets dan smaad en
scheldwoorden over. Het is eenige jaren
geleden dat een der hem vjjandige bladen
zeideStöeker is een man met een stalen
voorhoofd en een gladde tong, maar zjj is
door en door vergiftigd
Een andere persman daarentegen hoorde
Stöcker spreken, en was overwonnen. Hjj
bekende dat ridderlijk in zijn blad en
e< n vloed van bedankjes (dat wil zeggen
opzeggingen van het abonnement^ was het
gevolg.
In een deftigen kring van dames,' ten
huize van een hooggeplaatst man werd ge
zegd dat de dochter van den gastheer de
vrouw was van Stöckeren de deftige ma
tronen krompen ineen van schrik.
Toen Stöcker in eene vergadering van
Engelsche Christenen het woord gevoerd
had, was de Duitsch Joodsche pers wel zoo
goed te vertellen, dat de Londensche bladen
het verslag zjjner rede tuszehen moord-,
echtbreuken- en diefstaliennieuwtjes hadden
geplaatst. De waarheid was, dat aan zjjne
zielvolle rede de eereplaats was ingeruimd.
Men ziet, als de leugen in staat was iemand
te dooden, ook Stöcker ware met zoo menig
ander redder, in den strjjd der geesten als
slachtoffer gevallen. Het treurigste is echter
wel dat zoo menig christen in onzen tjjd,
ook in Nederland, zich laat verleiden om
zonder eenige neiging tot onderzoek, op
het voorbeeld d6r liberale pers, die maar
al te veel tot onze christeljjke huiskamers
toegang heeft, een man te verguizen, wiens
moed, trouw en werkkracht ons moest
beschamen.
De heer Stöcker is een man van mid
delbaren leeftijd, die nu 14 jaar zich in
het openbaar beweegt. Zjju arbeidsvèld is
Berljjn. Deze groote stad was in de eerste
jaren na de overwinning op Frankrijk ont-
zagljjk toegenomen en diep gezonken. In
de laatste 18 jaren was de bevolking ver
dubbeld. En dat groote steden veel ellende
met zich brengen, de Romeinen wisten het
reeds als zjj zeidenGod heeft het veld
gemaaktde menschen maken de steden.
Groote steden zjjn de typen van Babels
concept-wereldstad. Het zijn de aanvan
kelijk verwezenlijkte idealen van den soci
alist. Van daar ook hun toenemen in de
centra van het verkeer en hunne blijdschap
daarover. Niet alzoo des ouden Keizers
gemalin Augusta. Toen deze hoorde dat
Berlijn met haar meer dan een miljoen
inwoners eene wereldstad werd, zeide zij
Dat bedroeft mij.
Zjj wist wel dat de bearbeiding der zie
len niet geëvenredigd zou zjjn aan deze
toeneming. Het is dan ook te Berljjn treurig
gesteld. Zes of zeven jaren geleden waren
er in de voorsteden 80 van de 100 echt
paren, die niet kerkelijk gehuwd waren
en 40 van de 100 kinderen waren niet
gedoopt. En wat zjjn voor eene bevolking
van meer dan een miljoen menschen 20
kerken met 27 predikanten en enkele
hulppredikers! Wat baat het of een enkele
jjverige dienstknecht des Heeren, 'tzij leek
of pastoor, meer deed dan hij kon, en zich
overspande Vv at was er niet te doen voor
zulk een menschenmassa De predikanten
werden dan ook met spot en hoon over
laden. En de socialisten pochten op de
duizenden Heidenen die Berlijn telt.
Toen was het dat de Stadsmission
ontstond en bekwame mannen zich op
maakten om in den schreienden nood te
voorzien. Er ontstonden twee stroomingen.
De een zegt Stöcker zelf is eene nawer
king van dr. Wichers Johannesstichting, een
diaconiehuiswaaruit mannen gezonden
worden om Ijjdenden te verzorgen en hun
nevens hulpe voor het lichaam, ook balsem
voor de ziel aan te bieden. De andere
strooming is door een Berlijnsch predikant
ontstaan. Deze zond in 1874 een stadszende-
ling uit, om in 't noordelijk deeljvan Berljjn
den wjjkpredikant te helpen.
Dit hielp. De lieden luisterden beter
naar den stadszendeling, die uitgezonden
was door den Superintendent, dan naar een
evangelist zonder officiëele aanstelling. En
dit ziende heeft men die Stadsmission over
heel Berlijn uitgebreid, onder besturing van
een Comité, waarvan Stöcker het hoofd en
de ziel tevens is.
Men beproefde allerlei middelen om die
Stadsmission te doen slagen doch oprichting
van Zondagsscholen bleek het meest doel
treffend te zjjn. Door de kinderen had
men den toegang tot de ouders. Er heerschte
in die dagen meer onkuade dan vijandschap.
Maar er was ook eene allerliederljjkste on
zedelijkheid, die alle beschrijving te boven
gaat. Wat denkt men ook van huizen als
kazernes, waar 300 gezinnen samen 1258
zielen wonen.
In zulk eene woning komt nu de zende
ling en als hjj ziet dat zjjn woord in goede
aarde valt, dan vraagt hjj verlof om 's avonds
terug te komen, en noodlgt dan de buren
uit. Bjj een tweede of derde bezoek kunnen
dan dikwjjls al de belangstellenden niet meer
in de woonkamer, en wordt eene zaal
gehuurd, waar jongelingsvereenigingen en
meisjesvereenigingen vergadering houden,
en waar vooral de zang beoefend wordt.
In die zalen worden dan door de bekwaamste
stadszendelingen bijbellezingen gehouden.
Tev vorigen jare is een huis gekocht voor
f30,000 met een tuin voor 5000 menschen.
Jaarlijks worden 60,000 bezoeken afgelegd.
Ook worden de duizende koetsiers en tram
conducteurs niet vergeten. De heer Stöcker
bad medelijden met dezen, en door zjjne
bemoeienis worden er wekelijks 70,000
leerredenen gedrukt uit de beste van
Duitschlandi vroomste predikers, die Stöcker
zelf uitkiest en die voor 1 pf. verkrjjgbaar,
met verwonderljjke gretigheid aangenomen
worden en tot rjjken zegen zjjn.
Al het personeel dat daaraan arbeidt, komt
Zaterdagsavonds bijeen ten huize van Stöcker
waar de ervaringen worden medegedeeld, en
door gebed en toespraak nieuwe kracht
wordt opgedaan. Deze kring is een zeer
bonte. Men ziet er adellijke dames met
winkeljuffrouwen, studenten met bedienden
aanzittenmenschen van allerlei rang en
stand.
Zelfs zijne vijanden moeten erkennen dat
de heer Stöcker dank verdient voor zijne
voortreffelijke plannen en bewondering voor
de wilskracht, waarmede hjj alle bezwaren
ter zijde zet.
Berlins voorbeeld vindt in vele van Duitsch-
lands groote steden navolging. Velen die een
zegen ontvingen door dezen arbeid, noemen
met dank den naam van Stöcker.
Wordt vervolgd.)
SAMENSTELLING VAN DEN SCHOOL-
RA AD.
Wjj laten hier volgen de namen der
leden van den Schoolraad en vervolgens hoe
de verschillende commissiën (zjjn samen
gesteld.
Vanwege de Vereen. C. IV. S.Dr. J.
Woltjer, J. M. Hejjbrock en H. Bjjleveld,
allen te Amsterdam.
Vanwege de Vereen, voor Ger. School-
onderw.Doc. M. Noordtzij te Kampen,
Ds. J. Nederhoed te Middelstum en A. W.
v. Kluijve te Middelburg.
Vanwege de UnieDs. H. Pierson te
Zetten, Dr. L. de Geer te Velp en R. Derksen,
Kievitsstraat 40 te Rotterdam.
Vanwege \de Vereen, van Chr. Onderwij'
zers en Onderwijzeressen in NederlandA.
Meijer te Amsterdam, J. Nobels te Zetten
en D. Wjjnbeek te Zwolle.
Voor het le district, J. Bouwes te
Appingadam.
2e district, Ds. J. J. A. Ploos v. Amstel,
Reitsum.
3e district, A. Elshout Rz. te Lollum.
4e district, Th. Plujjter te Assen.
5e district, Dr. H. Bavinck te Kampen,
(2e Voorz.)
6e district, P. Roodhujjzen te Veenendaal.
7e district, Dj. J. J. Westerbeek v. Eerten
te Mjjdrecht.
8e district, J. A. Wormser te Amsterdam.
9e district, Ds. J. J. Impeta te Alfen
a. d. Rjjn.
10e district, Mr. L. W. C. Keuchenius
te 's Hage.
lie district, Mr. Tb. Heemskerk te
Amsterdam.
12e district, Mr. C. Lucasse te Middelburg.
Het 25e lid, Mr. T. P. Baron Mackay
te 'sHage.
Het Moderamen,
H. Pierson, Voorzitter.
L. de Geer, Penningm.
R. Derksen, Secretaris.
De leden der verschillende Commissies zjjn
Commissie volgens art. 9 (voor school
stichting),
J. A. Wormser te Amsterdam, Voorzitter,
J. den Boer te Almkerk, Secretaris.
J. Bouwens te Appingadam,
A. Elshout Rz. te Lollum.
M. de Jonge Jz. te Goes.
Th. Plujjter te Assen.
P. Roodhujjzen te Veenendaal.
Commissie volgens art 10 (voor Leerplan,
School literatuur, Examen),
Dr. H. Bavinck te Kampen, Voorzitter.
H. Bjjleveld te Amsterdam, Secretaris.
Ds. J. W. H. Kalkman te Alfen a. d. Rjjn.
A. Mejjer te Amsterdam.
A. W. van Klujjve te Middelburg.
J. Nobels, te Zetten.
H. van Zujjlen te Hattem.
(Plaatsvervangers),
M. Noordtzjj te Kampen.
Dr. J. Woltjer te Amsterdam.
Ds. H. van Griethujjsen Az. te Burgwerd.
R. Husen te Utrecht.
J. Smelik te 's Hage.
J. Jansen te Rotterdam.
J. Teijgeler te Oldebroek.
Commissie volgens art. 11 (voor gewone
geschillen.)
Ds. C. W. J. van Lummel te Delft, Voorz.
Ds. Wjjnbeek te Zwolle, Secretaris.
Ds. T. Bos te Bedum.
Mr. Th. Heemskerk te Amsterdam.
K. de Bejji te Elburg.
Comissie volgens art. 12 (voor geschillen
van Kerkeljjken aard).
Mr. A. W, van Beeck Calkoen te Utrecht,
Voorzitter.
Ds. J. J. Impeta te Alfen a. d. Rjjn,
Serretaris.
A. Brummelkamp Jr. te Groningen.
Ds. J. J. A. Ploos van Amstel te Reitsum.
Ds. K. Scharten te Amsterdam.
Ds. J. G. Verhoef te Bodegraven.
Ds. G. J. v. Linburgh te Uithoorn.
Commissie volgens art. 13 (voor pen
sioneering)
Ds. J. J. Westerbeek van Eerten te
Mijdrecht, Voorzitter.
J. M. Hejjbrock te Amsterdam, Secretaris,
Mr. L W. C. Keuchenius te 's Hage.
Mr. C. Lucasse te Middelburg.
Ds. J. Nederhoed te Middelstum.
Een Bestuurslid van «Barnabas»
Een Bestuurslid var. «Johannes»