MN,
Goes.
the Boot
UZE
leuren.
MEN.
De Koninklijke Grafkelder.
s, en Gutta
straat, Goes.
1890. No. 24.
Dinsdag 25 November.
EN.
Goes.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
DE TREURMARE!
WÊÊÊÊÊHÊIÊÊÊÊKM
II.
!S te 's-Gravenhage is
Lerlandsche Volk.
|k de
„AINDROCLES".
belanqen der dieren
vijd.
EN VIGNETTEN.
>0 cent.
1889.
len dat bij hem
Ibaar zijn, die èn
foofd kunnen bieden.
j)E JONGE, Paulus
an T. M. Looinan
|mve hemel achter
gevonden (Nieuw
|ans voor f8,-.
pe Charity tot een
3e druk ƒ1,10
|Het huisgezin van
15 cent, waarde
Johannes, de Pre-
2,50 10 HUET,
In schelling 0,50.
voor f3,
lerige kerstaanbie-
ZEEUW.
elken MAANDAG- "WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prijs per drie maanden franco p. p. ƒ0.95.
Enkele nummersƒ0.021.
UITGAVE VAN
EN
l'RIJS DER ADVERTENTIES
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Inaar ROTTERDAM
ijsmorg. 9,u.
T1RDAM naar GOES
'smorg. 4,— u.
(otterdam bij deD
LANGE, op 'tHa-
BOUWMAN.
BOS,
sotie.
itterdam Nieuwe
enbrug.
Waai, rouwvlag I waai vaj, dom tot dcm
's Lauds glorie is verdwenen.
Oranje stierf. Draagt rouw alom
Zijn zon heeft uitgeschenen.
Geen manlijk oir draagt fier den naam
Van 't roemrijkst der geslachten,
Welks glans historie, muze en faam
Sinds eeuwen hulde brachten.
Z. M. Koning Willem III is Zondagmorgen
te kwart voor zessen overleden.
Een zeer treurige tijding voor elk oranje
lievend gemoed dat bedenkt, hoe met hem
het stamhuis van Oranje-Nassau in de
mannelijke ljjn is uitgestorven.
Het stamhuis van Oranje, den grooten
Zwijger die Nederland uit Spanje's en Rome's
dwangjuk verloste, was in de mannelijke
linie reeds in 1702 uitgestorven. Doch in
Friesland regeerde nog een nazaat van Jan
v. Nassau, des Zwijgers broedereen na
zaat met Oranjebloed in de aderenwant
tot tweemaal toe was een prinses van
Oranje, eerst een dochter, daarna een klein
dochter des Zwjjgers met een der «graven
van Nassouwen» getrouwd geweest
In 1702 begon dus het stamhuis van
Oranje-Nassau over ons te regceren. Er
van dit stamhuis was Koning Willem III
de laatste manneljjke telg
Onze 32 jarige Koningin-regentes is we
duwe onze jeugdige Prinses wees geworden.
Nog in hare speeljaren, beseft deze laatste
vertegenwoordigster der Nassau's niet, wat
en hoeveel zij in haren Vader, Nederland
in zijnen Koning verliestbeseft ook niet met
hoeveel meer zorg en toegenegenheid haai
dierbaar leven thans zal worden omringd; hoe
zwaar een la t er eens rusten zal op haren
zwakken schouder. Nederland bidde veel
voor Haar, op wie thans al zjjn hoop en
at zijne liefde zich samentrekt. Het bidde
veel at het Gode behage deze eenige,
innig geliefde Oranjetelg met een lang leven
te begiftigen gelijk Engelands Victoria, en
hare regeering voor Land en Volk ten
rijken zegen te doen zijn.
Zaterdag was in den toestand van Z.M.
den Koning plotseling een zeer ongunstige
verandering gekomen. Na Donderdag en
Vrijdag zeer onrustig te zijn geweest, deden
zich verschijnselen van uraenie voor, die
zijn toestand hoogst zorgelijk maakten.
De Koningin ontbood dr. Roessingh uit
Deventer, om den hofarts dr. Vlaanderen
ter zijde te staan, in afwachting van de
komst van professor Rosenstein en doctor
Vinkhuyzen. Doch de door hen aangewende
pogingen bleken vruchteloos. Te 5,45 uur
lovürle.-d M. Hij was niet meer tot be
wustzijn tert1;'gekeerd.
Willem Alexander'Paul FrederikLodew jjk,
Prins van Oranje Nassau, oudste zoon van
Koning Willem II en Anna Paulowna, werd
den 19 Februari 1817 te Brussel geboren,
waar hem in de eenvoudige Augustjjoerkerk
destijds bij de Gereformeerden in gebruik,
Vde Heilige Doop werd toegediend.
Op zijn 6e jaar genoot hjj naar zeer
strenge regels, door zijn vader vastgesteld,
riet eerste onderricht van baron de Constant
Rebecque de Villars. Godsdienstonderwijs
ontving lijj van den hof kapelaan ds. Delprat,
predikant bij de waalsche gemeente te
Brussel.
Den 19 Februari 1S38 meerderjarig ge
worden, werd hij geïnstalleerd als lid van
den raad van state. Den 18 Juni 1839
huwde hij met Sophia Frederika Mathilda
van Wurtembeig. Uit dit huwelijk werden
hem drie zonen geboren die hij allen
overleefde.
Nog versch ligt der nate in het geheugen
het sterven van zjjne twee zonen Willem
en Alexander, die geboren 4 September 1849
en 25 Augustus 1851, achtereenvolgens
11 Juni 1879 en 21 Juni 1884 in de kracht
huns levens werden weggenomen.
Den 7 October 1840 bjj de troonsbe
klimming zijns vaders tot Kroonprins «be
vorderd», werd hij reeds den 17 Maart
1849 geroepen zijn vader op te volgen.
Den 12 Mei van datzelfde jaar werd hij
te Amsterdam in de Nieuwe Kerk beëedigd
en gehuldigd. Den Zondag daaraanvolgende
woonde de Koninklijke familie de gods
dienstoefening bjj in de Nieuwe Kerk, waar
ds. Wildschut predikte naar 1 Tim. II1, 2.
Onder moeilijke omstandigheden had
Willem III den troon beklommen. De
nieuwe grondwet had, naar sommigen be
weren, zijne sympathie niet. Toch heefi
hij zijn eed op die grondwet tot zijn dood
toe gestand gedaan.
In den aanvang zijner regeering moesten
Bali en Palembang getuchtigd worden en
was eene expeditie naar Borneo noodig,
die gelukkig slaagde, (184953).
Later werd een deel van ons land, gelijk
in 1849 door de cholera, door watervloeden
geteisterd. Vooral N. Brabant en Gelder
land hadden èn in 1855, èn in 1860 en
61, èn in 1880 veel te verduren.
Het glanspunt van 's Konings daden ligt
in zjjne verric itingen bij de watervloeden
van 1861. Hij zelf begaf zich naar het
tooneel der ramp, spijt het levensgevaar,
daaraan verbonden.
«Durf jjj er over?» zei hij tot den
veerman.
«Als 't moet, ja Sire 1» was 't antwoord.
«Dan durf ik het ook. Steek afbeval
de Koning.
En toen werden alle punten bezocht,
waar ellende en jammer zetelden. In die
barre dagen heeft Z. M. Koning Willem III
zich een oneterfelijken naam veroverd in
veler harten.
Onder zjjne regeering heeft een welvarend
Nederland menig merkwaardig herinnerings
feest gevierd, waarbij ook bij zich niet
onbetuigd lietIn November 1863 de
viering onzer 50 jarige onafhankelijkheid
na den val van Napoleon. Den 18 Juni
1865 de 50 jarige gedenkdag van den slag
bij Waterloo. In April 1872 de herinnering
aan Den Briel en Vlissingen, en aan zoo
menige andere uitredding vóór drie eeuwen
ondervonden.
In 1874 vierde een dankbaar volk 's Ko
nings 25 jarige kroning en koningschap.
Edoch toen reeds knaagde de worm aan
's lands welvaart en aan 's Vorsten levens
geluk.
Aan 's Lands welvaart. Handel en Land
bouw begonnen te kwijnen. Ook in Zeeland
kreeg de Nijverheid een gevoeligen knak
De Atjehoorlog eischre vele menschenlevens,
kostte honderden miljoenen en verzwakte
onze positie en zedelijke meerderheid in
Indië.
Hoe ook begeerd, heeft Z. M. al'deze
ellenden niet kunnen opheffen en zoo eenige
wetenschap zijn sterfbed heeft kunnen ver
duisteren, het is zeker wel deze geweest
dat hij het dierbaar Vaderland in zulk een
toestand heeft moeten achterlaten.
Maar ook aan zijn eigen huiselijk geluk
werd geknaagd. Zijne geliefde Gade werd
lijdende, en zijne zonen raakten door verblijf
in het buitenland al meer van hem ver
vreemd. Tot hij in Juni 1877 zijn Sophia
verloor, en vooral na het tweede huwelijk
zijns broeders Hendrik, het doodelijk stil
werd in 's Konings Paleis.
Dan het behaagde God hein daarna nog
een twaalftal jaren van vernieuwd echt-
geluk te schenken. In Januari 1879 her
trouwd met Emma van Waldeck, werd
hem den 31 Aug. 1880 ook nog eene
dochter geboren, onze Prinses Wilhelmina.
Toch week de slaande hand Gods niet
van zijn huis. Achtereenvolgens bracht
hjj zjjn oom, zijn broeder en zijne beide
zonen ten grave. Nederland heeft gedeeld
in zjjne droefenis.
In 1862 bezocht Z. M. onze provincie
De eerste maal dat hij Zeeland deze eer
aandeed, was in 1851, in welk jaar hjj ook
het 6e Landhuishoudkundig Congres te Goes
opende.
Onder het tal van wetten door hem be
krachtigd noemen wij de kieswet van 1850.
die de iibeialisten op het kussen brachtde
schoolwet van 1857 die den twistappel
wierp tusschen de voor- en tegenstanders
van het Christelijk Onderwijs naar Gods
Woordde wet van 1863 tot aischaffing
der slavernij in de Westde spoorwegwet
de wet op de doorgraving van Holland op
zjjn smalstde wet op het middelbaar-, ook
die op het hooger onderwjjsde fatale
schoolwet van 1878 (ontwerp Kappeyne)
die voor de vrienden van christelijk onderwjjs
het water tot aan de lippen scheen te
brengen. Maar ook de gewjjzigde school
wet van JaDuari 1890, die den vrede zoo
veel mogelijk herstelde, en liberalen en
antirevolutionairen tot elkander bracht, werd
door zijne handteekening bekrachtigd, een
daad die een liefelijke lichtstraal werpt op
de laatste verrichtingen van onzen Koning.
Zjjn laatste regeeringsjaren waren als zijn
eerste, op het waarachtig geluk der Natie
gericht.
Zeker de geschiedschrijver der volgende
eeuw zal ook van dezen Koning allicht tal
van fouten en zwakheden te boeken heb
ben. Maar in waarheid zal van hem kun
nen getuigd worden, dat hij met alle krachten
heeft gewerkt om den vrede en het volks
geluk te bevorderen.
Ofschoon als Koning boven de partjjen
staande heeft hij als bijzonder persoon zijne
liefde voor het Christelijk onderwjjs nooit
verborgen gehouden. Aan de vier beslist
christelijke scholen der hervormde gemeente
te 's Gravenhage offerde hjj niet zelden zjjne
honderden. De school te Apeldoorn door
hem gesticht, moest een Christelijke zjjn.
Hij stond er op dat aan de Willemsehool
christelijk onderwijs werd gegeven.
En toen eenige jaren geleden eene gou
vernante voor de Prinses moe^t worden
benoemd, viel zijne keuze op eene besliste
beljjdster van den Christus; en toen deze
bezwaar maakte, met het oog op hare be
lijdenis, sprak Z. M. de Koning het onver
holen uit dat hij voor zijn kind geen ander
onderricht begeerde dan wat was naar den
wille van Chri tus.
Wel zijn latere aanstellingen met deze
bekentenis in tegenspraak geweestdoch
zij verzwakken in dezen niets van onze
meeningdat de ziel en de consciëntie van
onzen Koning getuigd hebben van de nood.
zakeljjkheid, voor Vorst en Volk, van metter
daad christelijk onderwijs.
Hoe de Koning gefeefd heeften hoe hij
gestorven is? Niemand die 'tzeggen zal.
Maar zoo gaarne zouden wij van hem ge
hoord hebben, dat de Koning van Nederland,
alvorens voor den koning der verschrikking
te zwichten, sterkte en behoudenis gevonden
had bij den Koning der Koningen, teneinde
eens, als deze Koning wederkomt, met Hem
als koning en priester te mogen heerschen.
Maar bij het ontbreken dienaangaande
van iedere wetenschap, bljjve elke gissing
geweerd.
's Konings dood zij een prediking aan zjjn
volk van den ernst des levens en eene
herinnering aan het hoog gezag van Hem,
die den geest der vorsten als druiven af-
snjjdt en den koningen der aarde vreeseljjk
is. (Ps. 76 13.)
In de Nieuwe Kerk te Delft rusten de
lichamen der Oranje Nassau's, die van 1584
tot op onze eeuw geleefd hebben.
In den ouden kelder liggen begraven
PRINS WILLEM I, vermoord 10 Juli,
begraven 4 Augustus 1584.
LOUiSE DE COLIGNY, zijn weduwe,
overleden 9 October 1620, begraven 24
Maart 1621.
Zijne Dochter CATHARINA ;BELGICA
van Nassau, gestorven 12 April, begraven
5 Mei 1648.
Zjjn zoon PRINS MAURITS, gestorven
23 April, begraven 26 September 1625.
Een DOCHTER van Prins Frederik Hen
drik, gestorven 4 Augustus, begraven 10
Augustus 1630.
PRINSES ISABELLA CHARLOTTE, ge-
storven 17 Mei, begraven 17 Juni 1642.
PRINS FREDERIK H EN DRIK, overleden
14 Maart, begraven 10 Mei 1647.
PRINS WILLEM II, kleinzoon van den
Zwijger, gestorven 6 November 1650, be
graven 8 Maart 1651.
AMALIA VAN SOLMS, Gemalin van
Stadhouder Frederik Hendrik, overleden 8
September, begraven 21 December 1675.
In den Nieuwen Kelder liggen begraven
ANNA MARIA, dochter van Prins Willem
IV, gestorven 19 December, begraven 22
December 1736
Stadhouder WILLEM IV, gestorven 22
October 1751, begraven 4 Februari 1752.
ANNA, prinses van Engeland, Gemalin
van Willem IV, overleden 12 Januari, be
graven 28 Februari 1759.
Een Prins van Nassau- WEIJLBURG,
overleden 27 Mei, begraven 1 Juni 1762.
Een ZOONTJE van Willem V, gestorven
23 Maart, begraven 27 Maarc 1769.
De HERTOGIN van Brunswijk Geboren
Prinses van Oranje, gestorven 15 October,
begr. 26 October 1819.
PRINSES WILHELMINA VAN PRUI
SEN, weduwe van den in 1806 te Bruns-
wjjk overleden oud-stadhouder Willem V
en moeder van Koning Willem I, gestorven
9 Juni, begraven 29 November 1820.
Een ZOON van Prins Frederik, broeder
van Willem JI, Koning der Nederlanden,
gest. 1 November, begraven 5 Nov. 1834.
KONINGIN WILLEM I, geboren Fre
derika Louisa Wilhelmina, Prinses van Prui-
