II
,Goes.
K E N,
A
Donderdag 20 November.
Vijfde Jaargang.
iren.
ivens
tschrijving
I
1390. No. 22.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'IIUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
rkende drank
.en, Z wak
en d e n. Aan-
|e geneeskun-
jrtijtjes
lmen, 1 Pla-
mada,
Wemeldinge.
tmatten,
>EN, Goes.
EG RAAF."
Binnen enkele weken begin
nen wij i). V. met liet Feuil
leton
Strijd en Zegepraal.
Ambachtsonderwijs.
RECHTSZAKEN.
KERK- EN SC1100LN1 EC W S.
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prijs per drie maanden franco p. p. ƒ0.95.
Enkele nummers0.02s.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
P
ld. Diameter.
17 Amsterd. Dia-
MASSA.
je dicht aan den
lor of op 6 l)ec. a.s
liën geeft de ver-
loOTE PARTIJ:
geruimd.
Ï.-ROTTERDAM.
ber.
Zaterd. 22, Dinsd.
Middelburg 8,30, van
21, Maandag 24
(DIENST
en Zierikzee.
Spoorweg Goes,
per.
/an Zierikzee
|isd. 18'smorg. 7,—
oen. 19
i. 20
Ljd. 21
22
ld. 23
lan. 24
Isd. 25
7-
6,30
6.30
7,
7,
7.30
6-
l-er.
an Antwerpen
Isd. 18'smorg. 6.30
nd. 20 3> 3.—
ad. 23 4,30
bsd. 25 5.30
Schetsen uit den Fransch-Duitschen oorlog.)
In de 10e jaarvergadering van het Neder).
Werklieden-Verbond «Patrimonium», te
Amsterdam 11 Nov. gehouden, werd onder
meer de vraag behandeld
Welke eischen dient men te stellen aan
goed ambachtsonderwijs.
De heer H. J. de Groot, Leeraar aan de
Amb. School te Leeuwarden, die op verzoek
van het bondsbestuur deze vraag inleidde,
bracht allereerst een woord van dank aan
Patrimonium, daarvoor dat de bespreking
van ambachtsonderwijs en de regeling er
van onder de werklieden zelf werd aan de
orde gesteld.
Het is een teit dat er, behoudens enkele
gunstige uitzonderingen, nog zeer weinig
voor den ambachtsman wordt gedaan. Het
teekenonderwijs op de Burgeravondscholen,
is in den regel geen practised onderwijs en
niet voldoende voor alle vakken, te klein
in opvatting en met verwaarloozing van
constructie en vormenkennis. Beter en
meer uitgebreid onderwijs is niet slechts
noodig met het oog op Buitenlandsche
concurrentie, maar tevens een eisch van
recht, waar duizenden worden besteed aan
de kosten van het hooger en middelbaar
onderwijs van meer gegoeden.
Maar dan moet ook dezerzijds getoond
worden, dat men zijn belang begrijpt, en
krachtig medegewerkt, aan eene betere re
geling van heel ons ambachtsonderwijs.
Spr. staat hierna uitvoerig stil bij de
opleiding van jonge ambachtslieden in de
werkplaats, en toont aan hoe bij gemis
eener regeling van het leerlingstelsel, en bij
de groote concurrentie in alle vakken, de
leerjongen aan willekeur eigenbelang is
overgegeven en bepleit het recht van bestaan
eener goed ingerichte ambachtschool, als
eisch des tijds.
"Velen bestreden dit en vinden daarbij
steun, als zij wijzen op ambachtsscholen,
die geen voldoende resultaat opleveren. Spr.
erkent dit, en daarom betreurt hij het, dat
de Commissie uit de Maatschappij tot be
vordering van Bouwkunst, bslast met een
onderzoek naar bestaande ambachtsscholen
in Nederland, zich bij haar rapport, bepaald
heeft tot het aanwijzen van algemeene
gebreken, zonder de bijzondere aan bepaalde
inrichtingen aan te geven. Bovendien moest
deze commissie, ten opzichte van de ver
schillende vakken, meer gerekend hebben
met de eischen van practisch en theoretisch
onderwijs, in onderling verband, ter bevor
dering van meer eenheid in de geheele zaak
van het ambachtsonderwijs.
Aan den anderen kant brengt spr. hulde
aan het rapport der comm., waar dit vast
stelt, dat in gemeenschap boven de 30 dui
zend zielen, ambachtsscholen dringend nood
zakelijk zijn, en in kleine plaatsen ambachts-
avond-teekenscholen dienen opgericht te wor
den. Het systeem der Burgeravondscholen
is daarmede geoordeeld.
Inleider komt hierna tot de eischen, die
bij de opleiding van onze werklieden, aan
welingerichte ambachtsscholen moeten ge
steld worden. Het praktisch en theoretisch
gedeelte moet zoo geregeld zijn, dat beiden
elkander aanvullen, en zij die met dit onder
wijs zijn belast, moeten zelf practisch ont
wikkeld zijn, zullen zij met vrucht eigen
ondervinding aan anderen mededeelen.
Wat de theorie betreft, de onderwijzer
moet een praktisch man zijn. en als opzichter
in aanraking zijn geweest met de bouw
ambachten.
Bovendien moet hij zoolang er nog geen
akte voor het ambachtsonderwijs is inge
steld in het bezit zijn van de akte M2.
(Rechtlijnig teekenen en de Perspectief.)
Hoewel deze akte volstrekt geen waarborg
geeft voor degelijk vakonderwijs aan am
bachtslieden en het te betreuren is, dat
door bekende invloeden er mannen zijn
benoemd, die wel in 't bezit waren der
akte M2. maar nooit in aanraking zijn
geweest met een der vakken van de bouw
ambachten, zoo heeft deze akte toch eenigs,
zins een waarborg, ook bij 't voortgezet
onderwijs aan ambachtslieden.
Spr. staat verder uitvoerig stil bij den
gang van het onderwas in de practijk en
theorie beide, en toont aan welke gunstige
resultaten eene doeltreffende leergang op
levert, vei re te verkiezen boven de opleiding
aan de werkplaats, ook uit financiëel-oogpunt.
Weerlegt de bezwaren die van verschillende
kanten tegen de ambachtsschool worden
ingebracht, en bestrijdt het bezwaar, dat
het te duur zou zijn, door te wijzen op
het groote nationale belang van dit onderwas.
Niet slechts met het oog op de bouw
vakken, zooals sommigen ten onrechte
meenen, is het teekenondei wijs eene eerste
vereischte, maar ook voor andere vakken,
ten bewijze waarvan spr. wijst op de gunstige
resultaten der avondteekenschool te Leeu
warden, waar geteekend wordt in verband
met de verschillende vakken der leerlingen.
Dit onderwijs kan tevens dienstbaar zijn,
als voortgezet ambachtsonderwijs, voor
ba/en, opzichters enz. ter bevordering van
betere kennis omtrent stjjl en ornament-leer.
Ons volk is degelijk in de constructie, maar
heeft veelal voor den vorm nog geen oog.
Hierop geeft inleider, aan de hand van
een aantal in de zaal opgehangen teeke-
nitigen en tentoongestelde werkstukken van
leerlingen aan de ambachtsschool te Leeu
warden, een aanschouwelijk beeld van den
leergang van het onderwijs in het vak van
timmeren, van meubelmaken en van smeden,
gedurende bet eerste, tweede en derde
studiejaar en eindigt zijne zaakrijke en
duidelijke uiteenzetting van het goed opge
vatte, en naar vaste regels practisch uitge
voerde ambachtsonderwijs, met een opwek
king aan zijne hoorders, om krachtig mede
te werken tot betere waardeering eu breedere
toepassing van dit voor bekwame handwerks
lieden onmisbaar onderwijs.
Op deze hoogst belangrijke lezing; volgde
debat, waarin het voor en het tegen en
de bezwaren in betrekking tot een ambachts
school duidelijk in 't licht werden gesteld.
De heer van Rije uit Dordrecht o a, zeide
geen lot genoeg te hebben voor hetgeen
door den geachten inleider werd ontwikkeld
in al de onderdeelen van het ambachts
onderwijs, doeh, wilde onder de aandacht
brengen, dat men bij dat alles niet moet
vergeten, dat onze gansche maatschappij en
ons sociaal leven op een revolutionairen
bodem staan, en hem uit eigen jarenlange
ervaring tot heden gebleken is, dat juist
daarom tot nog toe hare toepassing in de
praktijk op niets andeis dan op mislukking
uitloopt; hoe van de 16 a 18 jongelingen,
door hem tot practische, degelijke werklieden
gevormd, het meerendeel daarvan, en wel
de degelijksten, bij het ingaan der maat
schappij niet anders dan bittere teleurstel
ling hebben ingeoogst en wol op grond van
het ongelukkige aannemings-systeem en
onedele concurrentiegeest, welke als een
kanker aan onze maatschappij knaagt, als
gevolg van onzen origezonden toestand,
waardoor alle wederzijdse!) vertrouwen is
te loor gegaan. En juist onze deege
christelijke arbeiders daaronder het meest
lijden, aangezien men nu ja als
werkgever wel het beste werk geleverd
wil hebben, doch alfeen op die voorwaarde,
wanneer het voor denzelfden prijs kan worden
geleverd, wanneer het door min kundigen
en onsoliede waarborgen wordt aangebo
den, waarvan het gevolg is, dat menig
geoefend, degelijk man zich met bittere
teleurstelling uit den arbeid terugtrekt.
Nadat nog enkele sprekers over die zaak
het woord hadden gevoerd, stelde de heer
van Vliet de volgende motie voor.
De vergadering, gehoord de discussie over
ambachtsonderwijs, machtigt het Bondsbe
stuur tot samenstelling van een commissie
tot onderzoek van de bestaande Ambachts
scholen in het uitbrengen van een rapport
waarbij de regeling van dit onderwijs .naar
vaste lijnen en met inachtneming van de
eischen der onderscheiden vakken, wordt
aangegeven in verband met het leerling
stelsel. Deze motie werd met algemeene
stemmen aangenomen.
Van liberaal tot socialist.
Wat een gelamenteer in de liberale bladen
toen opzet of misverstand in 1889 «de»
antirevolutionairen beschuldigde, dat zq den
socialist in de Kamer «wilden» brengen.
En wat zien wij thans gebeuren
De liberalen in «Burgerplicht», Amster
dams beroemde liberale bolwerk heeft, den
sociaal democraat Rot gecandideerd voor
den gemeenteraad. En de liberale «Rotterd.
Crt.» vindt zulks goed.
En men heeft dit met bewustheid gedaan.
Immers Rot verklaarde dat hij was Rociaal
democraat, uiet half maar geheel. En de
verdediger zijner candidatuur mr. v. d.
Bergh zei er bij Als wij Rot niet stellen
zijn wij den naam van liberaal niet meer
waardig.
Wat wij voor eenige weken voorspelden
begint reeds in vervulling te gaanAls
het om zelf behoud te doen is, zal de «libe
rale» partij eerst sshuehter, daarna met
meerdere geestdrift en beslistheid zich werpen
in de armen van radicalisme en socialisme.
De nog meer arristocratische liberalen,
wier tolken de mannen der kiesvereeniging
«Grondwet» zijn, zullen wel het langst tegen
een sociaal democratische candidatuur
zich verzetten doch indirect zullen zq
die toch bevorderendoor tegenover
den man der wanorde, niet den man der
orde, den antirevolutionair Poesiat, maar
een derde aan te bevelendewijl zjj wel
weten dat het op eene herstemming tusschen
dien derde en den sociaal-democraat uit
loopt.
Die derde is toevallig een katholiek,
mr. Waterschoot, dien het liberale Grondwet
candideerde.
Zoo bevestigen de?e beeren weer onze
bekende meening dat een jliberalist, als
't op kiezen aankomt, behoudens hooge
uitzonderiug, den (katholiek .verkiest boven
den antirevolutionair.
Zoo steunen dus alle Amsterdamsche
liberalen, direct of indirect, de candidatuur
van den sociaal democraat.
Waar tegenover staat dat de antirevolutio
nairen aldaar een werkman van beslist
christelijk historische beginselen dhr. Poesiat,
oud-secretaris van Patrimonium aanbevelen.
Trov wens op dit punt zijn alle antirevo
lutionairen van welke schakeering ook, het
onverbiddelijk eens met «De Standaard,»
die reeds ten vorigen jare verklaarde:
«Dat de antirevolutionaire partij onvoor
waardelijk de samenwerking aiwijst met
mannen, wien het om omverwerping van
den Staat en afschaffing van het Koningschap
te doen is.»
En vergeet nietde man, thans door de
deftige liberalen op het schild gedragen, is
hij heeft het den heeren zelf gezegd
sociaal-democraat en republikein
19 November 1889.
Axel. Ingelanden van den Oud-Egelan
tierpolder hebben tot ontvanger griffier
benoemd dhr P. Dregmans, notaris.
Wij vestigen de aandacht op de
Kerstaanbieding van dhr. Fernhout te Am
sterdam, onder de advertentiën in het blad.
Wij namen even inzage van den Scheur
kalender «De kleine Heidenbode» van
dienzelfden uitgever. Te oordeelen naar
den inhoud is deze kalender zeer aan te
bevelen in gezinnen, waar men liefde voor
den Zendingsarbeid bij de kinderen wil
aankweeken. Schild en uitvoering zijn vrq
goed te noemen.
Ylissingen. Bq de verkiezing voor leden
van de Kamer van koophandel en Fabrie
ken alhier zijn 83 kiezers opgekomen.
Iletkozen jzijn de heerenJ. Verkuijl
Quakkelaar met 71, P, J. Siegers met 67
C. M. Dommisse met 61 en J. Legaay met
59 stemmen terwijl in de vacature Riemens
werd gekozen de heer F. H. J. Wibaut
met 47 stemmen.
De heer J. P. Dutilh verkreeg 29 stemmen
terwjjl de overige stemmen over verschillende
personen waren verdeeld.
Noord Beveland. Naar wq vernemen is
voor de a.s. verkiezing in de provinciale
staten voor jhet kiesdistrict Goes van liberale
zijde de .candidatuur aangeboden aan den
heer W J. Vader, burgemeester van Wis-
senkerke, welke heer daarvoor echter ter
stond heeft bedankt, dewijl hq niet instemt
met de beginselen der «liberale» partij.
Dit laatste was trouwens onder ons van
algemeene bekendheid.
Pensioenfond» voor weduwen eu weezen
voor Burg. ambtenaren
Weduwen van in 's Rjjks dienst overleden
ambt. en van gep. of op wachtgeld gestelde
Rijksambtenaren, thans ongehuwd, die ver-
meenen aanspraak te kunnen doen gelden
op weduwen-pensioen volgens de bep. der
boveng. wet, worden uitgenoodigd eene op
zegel geschreven aanvrage om pensioen in
te zenden aan den directeur van het Pen
sioenfonds voor weduwen en weezen van
burg. ambtenaren te 's Gravenhage. De
voorwaarden vermeldt de Stct.
De prov. staten van N. Brabant
hebben tot lid der le kamer (vac. Hengst)
gekozen dhr. W. Prinssen te Helmond.
Borsele. In de vergadering van ingelanden
van het calamiteuze waterschap Ellewouts-
ilqk is als vertegenwoordiger in den dqkraad
van het calamiteuze waterschap Ellewouts-
dijk Borsele, in de plaats van wijlen
den heer J. de Dreu, benoemd de heer D.
van Oosten te Borssele.
Arrondissements-Rechtbanklte Middelburg.
Gisteren (Dinsdag) zjjn veroordeeld wegens
schennis der eerbaarheid: J. G. H., 16 j.,
en E. v. E.( 17 j., beiden zonder beroep,
Terneuzen, ieder tot 13 b. s. 2 d. h.
mishandeling: A. H.,20j., landbouwers
knecht, Axel, tot 14 d., en A. v. d. V.,
28 j., vletsohipper, Ossenisse, tot 7 d. gev.
straf, en C. B., 32 j., metselaar, VlissÏDgen,
tot f 3 b. s. 2 d. h.
beleediging van een ambtenaarI. U.,
23 j., metselaar, Vlissingen, C. M., 47 j.,
spoorwegwerker, 's Heer Arendskerke, en
H. W. H., 39 j., werkman, Middelburg,
allen tot 7 d. gev. straf, en
vermeiing: P. C. F. v. O., 13 j.,zonder
beroep, Middelburg, tot f 12 b. s. 10 d. h.
Allen in de kosten.
Vrijgesproken zqn D. S., 20 j., arbeider,
Westdorpe, beklaigd van mishandeling van
een dier, en L. F. v. W., 21 j., smid, Sluis,
beklaagd van beleediging.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te 's Heer Hendrikskinderen
ds. P. A. H. v. Rossum te Beek en Geul;
te 'sHeerenhoek dhr. W. Back, cand.
te Utrecht.
Ds. A. Steehouwer, van 1884 to
1886 predikant te Kolijnsplaat, thans tC
