1890. No. 14.
Zaterdag I November.
Vijfde Jaargang.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK. te
Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS HER A I) V E R T E X 'I I EN
Gemengde Berichten.
msterdam, 28 Oct.
tsleeningen.
Vorig
?V2
92%
100
99%
f. S.
38
81
l.
-Juli
3-84
388-89
98-15
34
.st 100
69
Sch.
L.
en D.
'83
3%
3%
3%
5
5
4
41/3
5
5
5
4
8
4%
5
5
5
'90.
78%
9:%
99%
100
V.
99%
88%
921/2
771/8
94%
56%
84
1051/4
75%
73%
77%
57%
88%
105%
4% 1011/s
4
5
4
5
41/2
4
5
41/2
4%
4
967/8
1003/4
711/4
77%
18%
98%
95%
98
97
1007/s
78Vg
1«%
96
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prijs per drie maanden franco p. p. 0.95.
Enkele nummers10.02*.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5
Familieberichten van i
meer 10 cent.
5 regels 50 cent, iedere
cent
regel
331/4
50%
51%
Stedelijke Leeningen.
3% 99i/a 99%
31/2 991/8 -
anciëele Ondernemingen.
.and. 123
- 1573/a
Pdbr.
dito
d.
db.
ito
nl. Aand.
41/2101%
4 IOOI/4
2 51
41/2 -
4 IOOI/4
- 53%
41/2 102
4 IOOI/2
31/2
99
b.
41/2 1011/4
de"
5
101
A.
109
aid.
997/s
dig.
4
lui
ind.
85
bl.
4
Ad.
29%
41/2 *02
Mid.
58
ito
76
3
823/4
Pandbr.
5
98%
dito
44/2
97%
-M. Obl.
7
9%
•wegleeningen.
w. Aand.
162
Oblig.
3
93
ld.
343/4
1193/4
37/2
3
99
89.
537/8
;Q
3
581/2
A.
1333/4
miss. f
184
A.
5
122%
i.
3
64%
id.
5
971/4
1.
4%
95%
>1.
5
1033/g
5
102
0
5
103
3
773/4
4d
5
81%
Oblig.
4
891/2
14%
V. C.v.0.
5
c
30%
Oblig.
6
1083/4
5
6
106
1003/4
v. O.
6
95%
Obl.
5
97%
dito
7
1143/4
v. A.
36%
and.
102
oud
4
100
v. A.
77%
t. Ad.
21%
Ad.
>bl.
6
105%
C. v. A.
108
Oblig.
7
112%
6
IIOI/2
v. obl.
473/s
'bl.
6
108%
Obl.
5
•gmaatschappij en.
109
234
-
971/2 I
162
1193/4
99i/o
53%
68%
1323/4
122%
64%
93%
103%
1027/8
tfid.
•lig.
dito
Oblig.
;\and.
'blig.
üe-Leeningen
3 f J 00
3 100
3
is Aand
2%fc. 100
2% 100
70 fl 100
4 2.0
5
100
100
5 Z. R. 100
5 1. 100
fr. 100
3 400
187
100
907/8
70
4% 100
893/4
14
301/4
108%
941/2
1141/8
86%
101
77%
2U/4
108%
112
463/4
108%
190
100%
1087/b
112
108
li 2
104
80
90%
897/8
1211/4
116
120%
i;.6
166
1303/4
168
1551/g 157%
48%
187/s 19
80%
90%
901/4
115%
1571/2
166
Bij dit nommer behoort een Bijvoegsel.
Suriname in de Eerste Kamer.
Gouverneur Lohman was reeds vóór zijn
heengaan naar de West beklad met den
schimpnaam Jodenhater. En de voortdurende
spanning tusschen hem en de koloniale
staten, of duidelijker gezegd de voortdurende
tegenwerking door de Koloniale Staten, die
grootendeels uit Israëlieten bestaat, geeft
voedsel en een schijn van grond aan deze
valsche beschuldiging. Om een licht over
deze zaak te doen opgaan, had de heer
Wertheim in de Eerste Kamer zijne vraag
tot den minister gericht: Hoe staat het
met de verhouding eu waarom wordt Suri
name, waaromtrent reeds vroeger lotsver
betering was toegezegd, in de Troonrede
niet vermeld. Hij gaf van alles de schuld
aan de autoritaire houding van den gou
verneur, al wilde hij allerminst de leder,
der staten van hartstochtelijkheid vrijpleiten
Maar dhr. Lohman diende kalm en bedaard
te zijn. Het is dan ook volgens spreker,
die blijkbaar als lotgenoot, want ook hij is
rjjk, en als geestverwant sprak, niets anders
dan klassenhaat en geen Jodenhaat die
opgewekt werd, dewijl de Joden in Suriname
allen rijk zijn. Hjj vroeg ten slotte: «Wat
doet de regeeririg om de godsdienstige en
staatkundige vrijheid in de Kolonie te waar-
v horgen en feet rechtsgevoel te bevredigen
De minister van Koloniën (en wij volgen
hier het verslag uit de Avondpost) stelde
op den voorgrond dat, mocht de gouverneur
heftig zijn geweest, hij daarin zeer verre
overtroffen was geworden door de uitingen
der Koloniale Staten. Als kenmerkend voor
den eigenaardigen toestand, herinnerde de
Minister er aan, dat een der leden van de
Staten den Gouverneur bij het indienen
eener verordening het verwijt voor de voeten
had durven werpen, dat hij daarbij alleen
zijn eigen financiëel belang op het oog had.
Toen de Gouverneur zich in krachtige be
woordingen tegen die aantijging verdedigde,
antwoordde liet bedoelde lid doodleuk, dat
hij zich niet bewust was iets beleedigends
te hebben gezegd. Dat er spanning bestaat,
l ontkent de Minister niet, maar hij meent
x te mogen constateeren, dat, er steeds en
f ten alien tijde spanning heeft bestaan. De
hoofdoorzaak daarvan was, dat telkens als
de gouverneur meende iets te moeten voor
stellen in het algemeen belang der Kolonie,
hij voortdurend tegenwerking vond bij de
Koloniale Staten. Als men in aanmerking
neemt, dat de Gouverneur bjj elke gelegen -
heid werd gesard en getergd, gelijk de
Minister uit de handelingen der Staten
trachtte aan te toonen, dan is het wel
niet goed te keuren, maar toch zeer zeker
te vergoelijken, als hij ook van zijn kant
een woord uit, dat niet volkomen billijk
kan worden geacht.
Dat er in de openingsrede met geen enkel
woord over Suriname is gesproken, is alleen
hieraan toe te schrijven, dat de onderhan
delingen over de middelen om Suriname
uit zijn verval op te heffen, nog hangende
zijn.
De Minister ontkende ten sterkste, dat
er van Jodenhaat of van klassenhaat sprake
zou zijn bij het Gouvernement.
Reeds vóór dat de Gouverneur naar
Suriname was vertrokken, had men dooi
de laagste en gemeenste middelen getracht
hem onmogelijk te maken. En toen men
Jjag, dat hij, evenals zijn voorgangers, geen
partijbelangen, maar uitsluitend het alge
meen belang, dus ook dat van de lagere
bevolking, wilde voorstaan en bevorderen,
vond hij bij de Staten de grootst mogelijke
tegenwerking en uitte zich op allerlei wijzen
de verbitteringen tegen zijn persoon.
Schande dan ook dat de Nederlandsche
bladen de hatelijkheden aan het adres van
den gouverneur hebben overgenomen.
De heer Wertheim scheen echter door het
antwoord niet bevredigd. Ja, de minister
had nu zijn ambtenaar wel verdedigd, noaar
voor zichzelven zou hij toch diens gedrag
wel afkeuren. Daarenboven niet de Staten,
maar hjj had het conflict uitgelokt. Spr.
vond maar één middel om aan den voort-
durenden strijd een eind te maken,
namelijk door aan den gouverneur te zeggen,
wat Gambetta eens tot de Fransche re
geering, en Kappeyne eens tegen minister
Heemskerk zeiSe soumettre ou se dé-
mettre, wat vrij overgezet beteekentDoen
wat wij u zeggen of anders je ontslag.
üp deze eenzijdige op effect berekende
speech antwoordde minister Mackay, altijd
volgens het verslag, dat dhr. Wertheim
naar zijn zin de quaeslie zoo delicaat (zoo
netjes) had behandeld, en dat ZExc. daar
dankbaar voor was 1
Doch laten wij ons oordeel opschorten
tot wij het stenografisch verslag gelezen
hebben.
31 October 1890.
Gemeenten op Schouwen, Duiveland,
St. Philipsland er. Tolenmet hare be
volking in 1824 en heden.
Zierikzee6326
Brouwershaven
Tolen
Burg
Dreischor
Duivendijke
Eikerzee
Ellemeet
Haamstede
Kerkwerve
Noordgouwe
Noordwelle
Renesse
Serooskerke
Zonnemaire
Bruinnisse.
Nieuwerkerk
Oosterland
Sir Jansland
Ouwerkerk
Oudvosmeer
Poortvliet
Sclierpenisse
St. Annaland.
St. Maartensdijk
Stavenisse
St. Philipsland
De toeneming is dus het grootst te
Zonnemaire (150%) en te Bruinige (130%):
en het geringst te Zieriksee (11%).
Schoolboden. De Amsterdamsche
gemeenteraad besloot een proef te nemen
met aan een der openbare scholen een badlo
kaal te verbinden en den kinderen onder
schooltijd dagelijks even een verpoozing te
geven, teneinde hen een bad te doen ne
men. Algemeen wordt geklaagd ook door
openbare schoolmannen, dat er zooveel
leerstof is in de openbare school, dat er eigen
lijk aan sommige vakken te weinig gedaan
wordt. Op vele scholen doet men dan
ook veel te weinig aan lezen en schrijven
en die er de proef van neemt bij onze
jongelingen, die zal zien dat het tegenwoordig
geslacht veel slechter leest en schrijft dan
het vorige. En nu den onderwijzers nog
meer werk te bezorgen door hun de zorg
voor het wasschen (en kammen der
kindertjes op te dragen, waarvoor de tijd
van den beperkten leertijd wordt afgeno
men, inderdaad het mag onpractisch heeten.
Maar bovendien, met wasschen en kammen
alleen is men er niet. Eens den voet op
het hellend vlak gezet, moet de gemeente
raad al verder den socialistischen k int op
en dan ook gezorgd voor kleeding en voedsel,
enz. Het wordt heel aardig aangetoond in
een adres door een ingezetene van Amster-
In 1824
Heden.
6326
7060
830
1453
2029
2932
465
631
771
1220
350
606
390
481
356
520
623
1003
580
769
545
820
319
547
386
590
225
332
396
1050
1042
2338
952
1449
991
1438
617
832
1182
1902
985
1625
982
1510
•1490
2297
1599
2795
1008-
1606
1588
Het
met
dam aan den gemeenteraad gericht,
is van den volgenden inhoud
«De gemeenteraad heeft het besluit
nomen tot het nemen van een proef'
schoolbaden in de scholen 4e klasse.
Maar hoe kort zal de vertrissching van de
kinderen duren als zij in hunne vaak niet
frissche kleeding moeten kruipen
Daarom, besluite de Raad aan iedereu
leerling worden van Gemeentewege verstrekt
twee stel onderkleederen.
Met den aanmaak en het onderhoud zjjn
belast de onderwijzeressen en de onder
wijzeressen in de handwerken, geholpen
door de kinderen van de handwerkschool.
Maar hoe kort zal die frischheid duren
als de kinderen 's avonds in een wie weet
hoe ongelukkig bed moeten
Daarom besluite de Raadiedere
leerling krijgt van Gemeentewege een
eenvoudig maar goed nachtleger.
Er wordt een stoomwasscherij opgericht
voor de wekeljjksche reiniging van Ijjf eu
beddegoed.
De onderwijzeressen geven les in het
behandelen van de schoone en het innemen
van de vuile wasch.
De hoofden der scholen zullen zich persoon
lijk overtuigen of de kinderen een behoorlijk
gebruik maken van het hun verstrekte.
Maar hongerig naar bed en naar school,
't is akelig!
Daarom {richte de Gemeente kosthuizen
op, geve 's middags warm eten, 's jrnorgeris
en 's avonds brood met koffie of thee of
krachtig bier.
Maar na een warm maal in de schrale
plunje door de koude lucht, dat kan akelige
ziekten geven.
D a a r 0 m geve de gemeente aan ieder
kind een stel bovenkleederen en schoenen
of klompen. Het best zijn schoenen voor
de zwakke yoeten.
Er wordt een werkplaats ingericht voor
de kleedermakerij, de schoenen- en klom
penmakers.
De hoofden der scholen zijn de bewaar
ders der magazijnen en houden de admi
nistratie. De onderwyzers houden toezicht
op maat en snede der goederen en geven
les in het schoon houden van de kleeding,
het sineien der schoenen en schuren der
klompen.
Zoo komt op eenvoudige wijze veel goeds
lot stand.
Maar het goede mag niet ten halve
gedaan worden. Uit uw goedheid zal jaloezie
met al haar ellende ontstaan.
Daarom vervolge de gemeente haar
begonnen werk bij de niet schoolgaande
kinderen en daar het opvoeden een opge
ruimd gemoed en een tevreden hart eischt
denke de Raadaan (ie ouders, door dien
ook te geven wat de kinderen genieten en
bedenke tevens dat eene goede woning,
matige uitspanning en niet te schraal
zakgeld, zooveel bijdragen om opgeruimd
te zijn en dat opgeruimdheid derhalve
gezondheid is.
En dan Edel-Actb. is uw taak der volks
opvoeding nog niet volbracht.
Gij zult vinden kinderen, die leven in de
verpestende omgeving van twistende ouders.
Hier een man, die de moeder zijner kin
deren niet meer duldt en haar verschopt.
Daar een vrouw, die den man de kroon
van het hoofd rukt. Bij kinderen uit zulk
een jhuis wisschen alle duin- rivier- of
zeebaden de slechte indrukken niet weg.
Daar helpt geen brterham van waar of
wie ook om de gevolgen van de slechte
voorheelden weg te nemen. Red zulke
kinderen. Richt voor hen eenasyl op, nog
eerder dan baden en boterhammen uit te
deelen.
De hoofden der scholen zijn belast met
het onderzoek naar het huiselijk leven,
waarin de kinderen opgroeien.
Vrouwelijke hoofden en onderwijzeressen
mogen zich daarvan onthouden.
De kosten zijn matig berekend. Voor
uitgaven van inrichting van 3 tot 5 milli-
oen. De jaarlijks terugkeerende zijn zeer,
zeer matig gesteld, één millioen gulden.
Met deze aanwijzing van doel en middelen
beveel ik het aan uwe wijsheid Edel Achtb.»
Vlisslngeu. Te Utrecht overleed Woens
dag de heer Willem v. d. Os, candidaat
in de rechten, in den ouderdom van 25
jaren. Op letteikundig gebied had hjj zich
reeds een goeden naam verworven door
zijn uitgaaf van den Catalogus der ten
toonstelling van boeken, handschriften enz.
beti ekking hebbende op Elizabeth Wolff en
Agatha Deken. Onze stad verliest in hem
den stichter der oudheidskamer, voor welker
bloei hjj steeds ijverde.
Waarde. De heer S. van Koeveringe
heeft zijne benoeming tot lid van den ge
meenteraad aangenomen.
Krabbeudijke. In de Donderdag gehou
den vergadering van ingelanden van den
Oostpolder ter verkiezing van een gezworen
zijn op de voordracht geplaatst de heeren
C. Wabeke te Krabbendjjke ale eerste
candidaat; M. Wabeke te Waarde als
tweede en C. Welleman te Krabbendjjke
als 3e candidaat.
Vlissingen. Gedurende de maand September
11. vervoerde de stoomvaartmaatschappij
«Zeeland» 8614 passagiers, namelijkper
dagdienst van Londen naar lissin gen, 833
passagiers en 45 ton stukgoederen en van
Vlissiogen naar Londen 1497 passagiers en
912 ton stukgoederen per nachtdienst van
Londen naar Vlissingen 2841 passagiers en
151 ton stukgoederen, en van Vlissingen
naar Londen 3443 passagiers en 2297 ton
stukgoederen In September '89 werden langs
heide richtingen per dag- en nachtdienst
8450 passagiers en 3367 ton stukgoederen
verscheept.
huk huizen. Gekozen (vac. Visser) tot
lid der 2e Kamer dhr. J. Zjjp Kz. (1.) te
Abbekerk met 1942 stemmen. De lieer
W. Bos (k.) bekwam 1357 eu N. SluL (a.)
!92 stemmen.
Waarde. De mazelen zjjn in deze ge
meente epidemisch verklaard. Ook de kin
deren van het hoofd der school zjjn aangetast,
wat zeer ten nadeele is van het onderwijs,
Brouwershaven. Een zjjstuk van het uit
elkander geslagen Engelsche fregat nUunro-
binis hier binnengesleept door de sleepboot
BetsyHet heeft omstreeks twee derde
der leogte van het schip. Het lag zeer ge
vaarlijk voor den zeedjjk, en had reeds
eenige zware palen verbrijzeld.
Te Amsterdam dachten eenige school
jongens deze week zich een kosteljjken
namiddag te bezorgen door de school te
verzuimen. Op de volgende wijze kregen
zij loon naar werken. Een onbeheerde in
den Buitensingel liggende schuit werd tot
terrein hunner vermakelijkheden gekozen.
Met vereende kracht werd genoemd vaar
tuig drijvende gemaakt, van wal gestooten
en daar dreef het volkje heen Onder de
brug doorDat was de weg 1 Doordat
allen op de voorplecht stonden, en de voor
steven dus zonk, ging de schuit gemakke
lijk onder de brug, doch toen ook de
achtersteven er onder was, rees het voorste
gedeelte omhoog en de knapen waren met
geen mogelijkheid in staat onder de brug
vandaan te komen. Na meer dan een uur
daar te hebben zitten schreeuwen, trokken
zjj de aandacht van een voorbjjganger, die
met anderen hen uit hunne benauwde
positie verloste.
Eeo landbouwer te Delilen geraakte
Maandag met kar en paard in een sloot,
en werd daarbjj zoodanig gekwetst dat hjj
nog denzelfden avond overleed.