1890, No. 13.
Donderdag 30 October.
Vijfde Jaargang.
v E II s c II ij a T
G. M. KLEMKKRK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
l'RUS l)Eli AD VERTE AMEN
TEEKENONDERWIJS AAN
ONZE AMBACHTSSCHOOL.
BUITENLAND.
li Eli 11- EN SC'IIOOLA 1E U W S.
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prijs per drie maanden franco p. p. /0.95.
Enkele nummersf 0.025.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Jan Recht schrijft hierover in «Patrimo
nium» een en ander dat, ofschoon bekend,
toch voortdurend de aandacht verdient.
„Dezer dagen kwam mjj een bericht onder
de oogen, dat voor de zooveelste maal van
den praktischen geest der Amerikanen ge
tuigt.
Br zal aan dé Universiteit van Pensyl-
vanië te Philadelphia eene afdeeling voor
bouwkunst worden geopend.
- Het onderwijs zal alle vakken omvatten,
noodig voor een artistieke opleiding, doch
niet in dien zin dat men met een mars vol
geleerdheid deze niet weet toetepassen op de
praktijk.
Vooral aan de constructioneëlen wil men
bijzondere zorg besteden.
De ambachten, die bij het bouwen te pas
komen, zullen in werkplaatsen onderwezen
worden, opdat men door eigen aanschouwing
of door medewerken op de hoogte van de
vakken komt.
De cursus duurt vier jaren. Het theore
tisch onderwijs wordt 's morgens, het prak
tisch onderwijs des middags gegeven.
„De Opmerker" orgaan van „Architectura
et Amicitia" teekent hierbij aan
„Gesteld eens, dat men het in zijn hoofd
kreeg, aan een onzer universiteiten een af
deeling voor bouwkunst te verbinden, dan
zou men zeker in de eerste plaats zorgen
voor grondig onderwijs in de hoogere wis
kunde, scheikunde, natuurkunde en allerlei
anderekunden waaraan de toekomstige bouw
meester niet het minste heeft, terwijl juist
datgene wat hij het meeste behoeft, naar een
klein bescheiden plaatsje op den achtergrond
zou teruggedrongen worden; menig Delftsch
student |zou daarover een woordje kunnen
meepraten."
Het onderwijs zal geleid worden door vier
der meest bekende Amerikaansche architec
ten en niet door dokters in de hoogere we
tenschappen.
Meermalen is er op gewezen dat onze In
genieurs onpraktisch worden opgeleid; pren
ten maken, bij het schilderachtige af, kunnen
zij uitstekend, maar de constructie wordt in
den regel beschouwd als aan den lezer
bekend.
Onlangs reisde ik in gezelschap van een
heer, die naar het mij voorkwam goed op
de hoogte was met de richting en werking
van het teekenonderwijs, zooals dit, volgens
zijn zeggen, door een „machtige kliek" wordt
bevorderd.
Zoo slooft men zich af, en worden er
„wandelleeraars" uitgezonden om eenheid te
brengen in de richting van het teekenonder
wijs voor de lagere school, een richting, die
volgens mijn reisgezel, allerongelukkigst in
België heeft gewerkt en na 4 jaar toegepast
te zijn weer van zijn officiëelen hand werd
ontslagen.
Dit klemt te meer, nu de richting van ons
teekenonderwijs op last der Regeering uit
België is overgenomen, en over eenige maan
den op de lagere school zal worden inge
voerd.
Treurig moet het zijn gesteld met den
waarborg, die de middelbare teekenakten
geven voor het vakonderwijs aan am
bachtslieden.
De examens moeten geheel beheerscht wor
sen door leeraren van een inrichting, waar
van het hoe lang zoo meer blijken zal, dat
zij geheel overbodig is, en door haar onprac-
tisch onderwijs ten nadeele komt van het
ambachtsonderwijs.
Men moet zelfs akten hebben uitgereikt
aan personen, die nog geen kozijn met door
snede konden teekenen, eu deze personen
krijgen toch door het diploma recht om les
te geven aan ambachtsjongens.
Het was mij maar te doen, M. de R. om
te laten uitkomen dat onze Regeering eens
paal en perk stelle aan de verkwistende wijze,
waarop het geld besteed wordt, zoo men zegt,
in het belang van het teekenonderwijs, doch
nitjn reisgezel meende te moeten gelooven,
m het belang van enkele personen.
Ik durf nu niet meer ruimte van U te
vragen, hoewel mijn geheugen nog menig
feit tot staving van b. g. beschuldiging weer
zou kunnen geven.
Tot zoover Jan Recht.
Wij noodigen hem dringend uit de feiten
te noemen. Het geldt het belang onzer
ambachtslieden. Al wat tot verbetering van
het vakonderwijs aan onze werklieden kan
strekken, dient met beide handen te worden
aangegrepen. Hoe meer van zulke feiten
onze volksvertegenwoordigers en ministers
weten, hoe beter. De riienschen hebben er zeer
waarschijnlijk niet allen [evenveel verstand
van, wijl zij zich te weinig in de kringen
onzer werklieden bewegen maar dan over-
tuige men hen met feiten, die navraag
kunnen lijden.
Het feest van v. Moltke. Maandag
vierde de groote grijze generaal v. Moltke
zijn 90sten geboortedag te Bet lijn. Hij was
opzettelijk daartoe overgekomen. De Keizer,
wiens gast bij was, ontving hesi schitterend.
Dien dag ontving de jubilaris 2100 tele
grammen met gelukwenschen. Den gam
schen dag bleef de toezending van telegram
men aanhouden. Zaterdagavond werd te
zijner eer een fakkeloptocht gehouden. Voor
het gebouw van den generalen staf wachtte
de grijsaard den stoet af, waaraan '12,000
fakkeldragers deel namen. Ooggetuigen
verklarenDe magere, licht gebogen ge
stalte van den 90jarigen veldmaarschalk,
in een langen cavaleriemantel gehuld, maakte,
door het flikkerende licht der fakkels be
schenen, een eerbied afdwingenden indruk,
en werd met eiudeloozen jubel door de
volksmenigte begroet.
In den stoet merkte men vier kolossale
wagens op met allegorische voorstellingen
versierd. Op den eersten werd voorgesteld
hoe Germania met een gouden lauwerkrans
Moltke kroondede tweede in den vorm
van een ouden Griekschen strijdwagen, ge
heel in zilverwit en door vier schimmels
getrokken, droeg een engel des vredes met
uitgespreide zilveren vleugelen in een wit,
in ruime plooien neerhangend gewaad, in
de hand een palmtak houdende, waarmede
hij de menigte toewuifde. De derde was
een hulde der beeldhouwkunst; de vierde
droeg het symbool der krijgswetenschap.
Aar» een feestmaal, ten paleizete zijner eere
aangericht, zaten 113 gasten aan en genoot
Moltke de eer van naast den Keizer en
tege over den Koning van Sakseri geplaatst
te zijn. De Keizer bood hem een zilveren
maarsehalkstaf aan, die op het midden is
overtrokken met donker blauw fluweel,
waarop gouden rijksadelaren en konings
kronen prijken. Aan bet onder- en boveneinde
zijn versieringen in paarlen, diamanten en
robijnen aangebracht. In een guirlande van
lauweren en eikenloof, in goud ingelegd,
staat het opschrift: «Keizer Wilhelm II
aan den generaal-veldmaarschalk graaf
Moltke op zijn negentigsten verjaardag.»
De boventop bestaat uit een adelaar met
de keizerskroon van diamant op wit email,
omringd door een krans van robijnen. De
onderzijde van den staf bevat op een witten
emailgrond 's-keizers naamcijfer met de
kroon, insgelijks in diamant, doch rondom
geornamenteerd met rozen in saphir.
Üuitschland is inderdaad veel verplicht
aan dezen krijgsman, die met Bismarck
samen den Napoleon van het Duitsche Rijk
genoemd wordt.
In 1828 tot officier bevorderd, ging bij
reizen en bezocht Italië, den Balkan en
Constantinopel, waar hij zich ter beschikking
stelde van den sultan, die tegen den in
opstand gekomen onderkoning van Egypte.
Mehemet Ali, strijd voerde. Hij diende in het
leger van IJafiz pacha, dat te Nisib geslagen
werd, nadat de Turksche generaal de raad
gevingen van den Duitschen krijgsman in
den wind geslagen had. Het had weinig
gescheeld of hij was te Nisib op het slag
veld gebleven.
In '57 werd hij chef van den generalen
staf, welke waardigheid hij eerst voor
korten tjjd heeft neergelegd en thans
hadl hij volop gelegenheid de vleugelen van
zijn genie te ontplooien. Met ijzeren vol
harding werkte hij aan de organisatie van
den beroemden état major, die zulk een
groote rol speelde in de oorlogen, welke
Pruisen in zes jaren tjjds tot een der
machtigste staten van Europa zouden maken
en het de hegemonie in Duitschland ver
zekeren. Het groot veldheerstalent van
von Moltke voerde de Pruisische en
Duitsche legers van overwinning tot over
winning. In 1870 werd hij tot graaf en in
'71 tot generaal veldmaarschalk benoemd.
Sinds 1872 maakt hij deel uit van den
Rijksdag, waar zijn militaire adviezen altijd
op hoogen prijs worden gesteld. «De
voorbereiding der middelen», zegt een zijner
levensbeschrijvers, «en de energie zijner
besluiten, welke tot hur. uiterste grenzen
worden doorgezet, vormen, zooal niet de
algebeele krijgsmethode van general von
Moltke, dan toch haar voornaamsten
karaktertrek. Hij is, vóór alles, een leerling
van Napoleon. Want, vreemd genoeg,
was het aan de Pruisische armee voorbe
houden de groote traditie van Napoleon
in al haar kracht, in al haar vruchtbaar
heid te bewaren. Nergens heeft de meester
ijveriger aanhangers gevonden, nergens is
meer volharding en intelligentie ten toon
gespreid, om zijn soms raadselachtige uit
spraken te volgen en in het geheim van
de oorlogskunst door te dringen.
29 October 1890.
Gemeenten op Zi id- en Noord-Beveland en
hunne bevolking in
de jaren 4824
en 4890_
In 4824.
In 189o'.
4427
6566
520
69C
Borsele
670
1047
Driewege
386
575
Ellewoudsdijk
428
707
's Gravenpolder
504
896
's Heer Abtskerke
305
336
's Heer Arendskerke
1 4394
2928
's Heer Hendrikskinderen J 193
's Heerenhoek
622
1017
Heinkenszand
4091
4653
Hoedekenskerke
698
4020
Kapel le en
Biezelinge
4119
1901
372
40&8
704
1259
Krabbendijke
594
1731
4014
2964
447
638
444
649
626
906
301
170
321
435
714
973
645
1513
304
740
1824
1620
763
751
1995
2046
3711
1960
601
1095
3071
Rilland
Bath
Scbore
Waarde
Wemeldinge
Wolfertsdijk
Ierseke
Colijnspla&t
Kats
Kortgene
Wisseukerke
De vermeerdering was dus bet grootst
te Ierseke (479 pCt.) en te Rilland (304 pCt.)
Kattendijke 292 Kruiningen 292 en Krab-
bendijke 2915 pCt. Het kleinste te's Heer
Abtskerke (10 pCt.)
Middelburg. In de jongste raadsvergadering
is het voorstel van B en W. omaanmej.
de wed. J. Verseput in koop af te staan
een stukje grond aan het Hofplein groot
33 centiaren voor een koopprijs van f 1 per
centiare, met 12 tegen 4 stemmen ver
worpen.
Goedgekeurd werden de navolgende be
grootingen
Concertzaal f788,34 in ontvang en uit
gaaf burgerl. armbestuur '91 in ontvang
f 33967,04 en in uitgaaf f 33517,02 met een
subsidie uit de gemeentekas van f28,600.
(Verplegingsko-den gasthuis 48, oude man
nen- en vrouwenhuis 44; burger- en arm
weeshuis 35 cent per dag), schutterij f 3495;
met een toelage van f 3465gasfabriek
inkomsten en uitgaven f-123638; deze laatste
met 11 tegen 2 stemmen (v. Dunne en
E. P. Schorer). Besloten werd op voorstel
van dhr. F. G. Sprenger een proef te nemen
met Duitsche steenkolen.
Zierikzee. De aanbeveling voor secre
taris der gemeente bestaat uit de heeren
J. Sneltjes, secretaris der gemeente het
Bildt, en U. J. Mijs, ambtenaar ter ^secre
tarie te Oud Beijeriand.
Kruiniugen. De najaarsveernarkt zal ge
houden worden Woensdag 12 November.
De off. van gezondheid C. C. Vermaas
van het 3e regiment te Middelburg wordt
tot 10 Nov. gedetacheerd te Utrecht tot
het volgen van een cursus in oogheelkunde
bij het mil. hospitaal aldaar.
TOESTAND VAN Z. M. DEN KONING.
Aan een buitenlandse!» blad wordt ver
zekerd dat de geestestoestand des Konings
zoo slecht is, dat hij hoegenaamd niet denken
kan, ja zelfs niet ineer weet hoe hij heet.
Men zegt dat H. M. de Koningin bereid
is als regentes op te treden, zoodat spoedig
na de aanvaarding van het Koninklijk
gezag door den raad van State een wets
ontwerp met die strekking kan worden
verwacht.
Middelburg. De provinciale bibliotheek is,
met uitzondering van Zo»»- en feestdagen
voor openbaar gebruik geopend op Maandag
Woensdag en Zaterdag, telkens van des
voormiddag 11 tot 1 en van 2 tot 4 uur,
des namiddags.
De Nederlandsche regeering heeft de
Belgische uitgenoodigd, namens haar voor
te stellen dat de mogendheden, welke de
acte van België van 1885 en die der anti-
slavernij-conferentie te Brussel onderteekend
hebben, gezamenlijk door middel eener
jaai lijksche bijdrage de som zullenopbrengen,
welke de onafhankelijke Kongo-Staat zich
voo» stelt te trekken uit inkomende echten,
en subsidiair dat de Kongo-staat bevoegd
zal zijn reeds aanstonds een recht van 25
frank per hectoliter alcohol te heffen.
Uit Wisseukerke komt de smartelijke
tijding tot ous dat onze vriend de heer
J. v. SchouweD, lid der provinciale staten
voor het kiesdistrict Goeswethouder der
gemeente Wissenkerke, enz. gistere»» plot
seling aan een beroerte is overleden.
In de vereenigde zitting der beide Kamers
onder voorzitterschap van den heer v.
Naamen, voorzitter der le kamer, heeft de
minister van koloniën meegedeeld dat het
hem en zijn ambtgenoot b(j een persoon
lijk bezoek ten paleize op het Loo gebleken
is dat Z. M. den Koning buiten staat ge
raakt is te regeeren wat door de doctoren
reeds was geconstateerd. De mededeeling
werd door den voorzitter beantwoord, die
aller tolk was bij de betuiging van de
smart der natie over deze ernstige mede
deeling. Heden vergaderden de Kamers mede
in vei'eenigde zitting tot goedkeuring van
het ontwerp tot instelling vatij een Regent
schap.
Ned. Herv. Kerk.
Viertal te Vlissingen <vac. Klomp)
ds. P. C. van Oosterzee te Enschedé, ds. P.
C. A. Halfrnan te Koudekerke (W.) ds.
L. J. Blansop-Henkemans te P(jnacker en
ds. H. Zeidner te Vollenhove.
Ned. Ger. Kerk.
Bedankt voor Middelburg doords. J.
H. Feringa te Klundert,voor Gorinchem
door ds. J. van Andel te Leeuwarden.