1830. No. I
Donderdag 2 October.
Vijfde Jaargang.
M-
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
Nog een lezing over
ip het Surinaamsch „Oproer".
GROOTHEID en VAL.
V Jezuïeten verheerlijking.
X
SLKEN MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prijs per drie maanden franco p. p. ƒ0.95.
Enkele nummers0.02s.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 2 5 regels 50 cent. iedere regei
meer 10 cent.
r.
In het Dagblad van Zuidllolland stond
laatst een particuliere correspondentie uit
Paramaribo, die by het vele, dat i reeds
over het gefingeerde «oproer» van 1 Juli
geschreven werd, toch nog de bijzondere
aandacht verdient.
In dit schrijven wordt met dezelfde be
slistheid als de Volksbode dat deed heel die
historie teruggebracht tot een van de vele
dwaze verzinsels en brutale leugens, die in
den laatsten tijd vandaar naar het moeder
land worden overgebriefd. Wy ontleenen
aan die correspondentie de volgende regelen
Paramaribo, 28 Aug. 1890.
Met de meeste verbazing hebben wij uit
de mail-editie no. 34 van de Nieuwe Rotter
damsche Courant het bericht vernomen van
een oproer, dat hier zou plaats gehad heb
ben. Dat stuk is, in één woord, bespottelijk.
Ik las dan ook nimmer, zulk een samenraap
sel van onwaarheden en een verdraaiing van
het werkelyk gebeurde. Men kan er alweer
■uit zien hoe ver haat en nijd kunnen gaan.
"izaamst verwonderdt het ons, dat Het \ader-
Zuid(jldt ver'laa' heeft opgenomen en even-
at de Rotterdammer het heeft overge-
en. De lezers zijn toch geen bewaarschool
hinderen, wien men maar het een of ander
wijsmaakt 1
Onwillekeurig heb ik mij dan ook afge
vraagd of het niet noodig |zou zyn, dat de
schrijver van dat stuk eens geneeskundig
onderzocht werd, waarschijnlijk lijdt hij aan
vervolgingswaanzin.
Van al die alarmeerende berichten, als het
bombardeeren van huizen enz. is ons niets
bekend. En om u nu eens op de hoogte te
stellen van'hetgeen werkelijk gebeurd is, geef
ik u hierby een kort verhaal van een en
ander.
Volgens gewoonte werd ook dit jaar de
le Juli als gedenkdag van de vrijverklaring
der negers feestelijk herdacht, en waren
85.
FEUILLETON.
Schetsen uit het leven van Napoleon 1.)
Traag voortrukkende waren eindelijk twee
brigades van Bulow op het slagveld aange
komen. Het was ongeveer vier uur in den
'biddag. Eerst teruggedrongen, wisten zij
ich echter spoedig te herstellen, te meer
uaar aanhoudend meerdere Pruisen aan-
ukten. Te half 6 waren deFranscl.en op
un beurt teruggedreven en was het dorp Plan-
chenoit (spreek uit Plansjenwa) door Bulow
voor een groot deel veroverd.
Napoleon zag zeer goed in, dat de kans
voor hein hachelijk begon te staan. Hij
hoopte echter dat öf Grouchy de overige
Pruisen op hun weg zou kunnen ophouden,
of dat hij hem spoedig zou te hulp komen.
Alleen volhardende stoutheid, zoo meende
hjj, ton hem redden.
De keizer geeft de bevelen om dien dub
belen vyand te wederstaan den een van
het sagveld te dringen, den ander te ver
nieler, voordat nieuwe hulpbenden der bond-
genoaen kunnen opdagen. Duhesme, met
>.ijne livisie jonge garde, benevens eenige
oataljns der oude, met 24 stukken geschut,
rekkin naar de zijde van Planchenoit, om
>e Prison daar weer uit te werpen. Ney
iTügtjbevelj de aanvallen op Wellingtons
met onverpoosde inspanning te her-
i.a het voetvolk van d'Erion, de ruiterij
riïïl aud en KeHerman moet daartoe
ds worden aangewend; enderuiterij
cje Soj'de rukt op, om door hare nabijheid
krafcht dier reeds verzwakte corpsen te
Alteen de ou le garde-bataljons
iant blyven achter als een laatste
l\ L
ter bijwoning van dit feest ook negers van
de buiten-districten in de stad gekomen en
deze luidjes brachten, als eene dankbare
hulde aan het Gouvernement voor de voor
rechten hun geschonken, des morgens aan
den gouverneur een ovatie door het zingen
van onze beide volksliederen. Toevallig heb
ik zelf dat gehoord, en ik kan u verklaren
dat er noch Psalmen, noch Hernhutterlie
deren gezongen zijn, zooals de correspondent
van het Vad. meedeelde. En al ware dit
zoo, welk kwaad zou daarin gestoken heb-
ben Na afloop kwam een deputatie uit
hun midden den gouverneur bedanken, ja,
raad eens waar voor Dat hy hel vorige
jaar niet op hen had laten schieten. Die
arme kerels wisten wel dat een zekere
partij dit gaarne gezien had. Verder be
loofden zij dat zij de belastingen trouw
zouden opbrengen en verzochten toestem
ming om, evenals andere jaren, ook dien
avond op de overdekte markt te mogen
dansen, hetgeen de gouverneur toestond. Een
neger kan zich nu eenmaal geen feest
voorstellen zonder «dansi-dansi.»
Ook ditmaal werd de gewone negerdans
de banja gedanst, en ik kan u verzekering
geven, dat deze dans niets onzedelijks heeft,
noch in gestes, noch in de liederen die daarbij
gezongen werden.
Ongelukkigerwijs was een in de nabijheid
van het feestterrein wonende dame ziek
dat deze de schoonmoeder van den adjudant
des gouverneurs was, werd door den corre
spondent gretig aangevat, om het te doen
voorkomen alsof de gouverneur om die reden
ertoe geleid werd, het dansen te verbieden.
Iedere inwoner van deze stad weet dat bij
voorkomende ziektegevallen en op vertoon
van een certificaat van den dokter, het
dansen in de nabijheid van woningen, waarin
zich zieken bevinden, door de politie wordt
verboden, 't Was dus geen bevoorrechting,
die de adjudant van den gouverneur genoot.
Dat de negers niet zonder morren op het
eerste bevel het dansen staakten, is zeer
begrijpelijk, als men weet dat dikwerf
certificaten van ziekte worden afgegeven,
zonder dat er zieken in de nabijheid waren.
spaarbenda, om later door hun optreden
de nog onzekere overwinning te beslissen.»
Van dat oogenblik aan nam de strijd een
ka-'aker van ongekende hevigheid en on
stuimigheid aan. De eene aanval volgde
zonder eenige tusschenpoozing den ander.
De hoofden der bondgenooten hadden al
hu me geestkracht en al de dapperheid hun
ner soldaten noodig, om dien doldriftigen
altijd terugkeerenden vyand het hoofd te
bieden.
Stel u zoo schrijft Knoop, een
stadsmuur voor, onophoudelijk door den
sto-mram des vijands gebeukt; zie de door
storm bewogene Noordzee, hare ontelbare
golven op Neerlands dyken stortende
en gij zult u een denkbeeld kunnen maken
van de onverpoosde hevigheid, waarmede
Wellingtons slaglinie door de geduchte drom-
mea des franschen keizers werd bestookt.
«De adelaar bezielt zijn benden, dol van
moed», zoo zingt Da Oosta van den strijd
bij Waterloo; en in die dichterlijke taal is
niet de minste overdrijving, het is de ware.
onopgesmukte vermelding van wat werke
lijk gebeurd is.
De stoute aanvallen der Franschen bleven
niet zonder uitwerking. De Pruisen werden
te 7 uur in den avond weder uit Planche
noit geworpen. Alleen Saksen Weimaren
zijne dapperen bleven bij Frichermont en
Papelotte aan de aanvallen van d'Erion het
hocfd bieden. Meer dan 18,000 Engelschen
waven buiten gevecht gestelden evenzoo
veel hadden de vlucht genomen om in
Baussels straten de voorbarige mare te
brengen, dat Wellington verslagen was.
En waarlijk, de toestand begon hopeloos te
worden voor de Verbondenen.
«Het begint er kwaad uit te zien,» hoorde
Mij o. a. is een geval bekend, dat een dokter
dit deed op verzoek van een vriend, die de
neger-muziek niet gaarne hoorde. De negers
weten dat dit wel eens plaats heeft.
Van bombardement, stukslaan van ruiten,
binnendringen van huizen en beschadigen
van ameublement, evenals van groote agitatie
in de stad, vrees voor eene uitbarsting, on
gerustheid der burgery en dergelijke dwaas
heden meer, is niets bekend, en ,dat alles is
onwaar.
Het geheele verhaal heeft, als alle verhalen,
die een gedeelte van de Nederlandsche pers
in de laatste tyden aan haar lezers heeft
ten beste gegeven, geen ander doel dan om
het Bestuur in discrediet te brengen, en om
daartoe te geraken, is niets te veel voor die
schreeuwers, die niets liever zouden zien
dan dat Nederland hun toestond, zoo hard
mogelijk te smokkelen en zich ten koste van
onze schatkist te verryken. Voor de daaruit
voortvloeiende tekorten zijn de Nederlandsche
belastingschuldigen goed genoeg.
En nuHet wordt meer dan tijd, dat
men in Nederland tot de overtuiging kome,
dat men aan al dat geschreeuw en geklaag
van hier al zeer weinig waarde kan hechten.
Het Centrum verkondigt in een hoofd
artikel den lof der orde van Loyola, die
volgens dat blad op 28 Sept. haar 350 jarig
bestaan heeft herdacht.
Naar het blad mededeelt telt die orde
thans niet minder dan 15000 priesters,
scholastieken en leekebroeders.
Heel het artikel is een opmerkelijk teeken
des tjjds. Onverholen toch, wordt de voor
treffelijkheid der Jezuïeten orde geroemd en
uit alles blijkt dat het Centrum met het
streven dier machtige sociëteit hoogelyk is
ingenomen.
Steeds meer, dat blijkt opnieuw, breidt
de invloed dier orde in de Roomsche Kerk
zich uit, en de tjjd is wellicht niet verre
meer dat zij die geheele Kerk in hare macht
zal hebben.
Dat er tyden zyn geweest waarin dit
men Wellington tot Oranje zeggen. En de
moedige prins antwoordde: «Wij zullen
zorgen dat de vijand hier geen duim
gronds wint.»
Doch dit koene bescheid belette niet dat
eindelijk La Haie Sainte cnder de aanvallen
van Napoleons spaarbende bezweek en Hou-
gomont, aan de vlammen prijs gegeven,
moest worden verlaten.
Nog onstuimiger werden nu de aanvallen.
De troepen van Ney en Iiellermann plaatsten
zich nu op den steenweg en naderden met
meerdere zekerheid.
En Wellington? Van zijne garde was
alleen die van Maitland in de slaglinie, die
van Ompteda was geheel vernield, en die
van Kielmansegge en Hachet zeer gedund.
Pictons brigades hadden geen strijdvaardig
heid meer. Het geschut kon geen kracht
genoeg meer uitoefenen, daar tal van officie
ren en soldaten buiten gevecht gesteld
waren.
Maar de overgeblevenen verloren geen
oogenblik hunne stoutmoedigheid. «Blucher
of de nacht 1» bad Wellington in een zwak
oogenblik uitgeroepen doch de zijnen hiel
den standen het was den Franschen on
mogelijk hunne dichte carré's (de soldaten
in een vierkant geplaatst) te verbreken.
Te half 8 rekende Napoleon de krachten
der bondgenooten genoegzaam uitgeput, om,
zoo hij meende, zijn laatst m slag te slaan
Zijne garde, met haar devies van «degafde
sterft; doch geeft zich niet over», tot het
laatste oogenblik bewaard, zat de beslissing
geven. Ney, de geduchte oorlogsman, is hun
aanvoerder. Een indrukwekkend gezicht,
die berenmutsen, en aan hun hoofd een
maarschalk te voet!
Napoleon behoudt zyn moed. Heeft hy
anders was, is genoeg bekend. Menige
paus heeft de leerstellingen en handelingen
der heerschzuchtige orde openljjk veroor
deeld en den 21sten Juli 1773 vaardigde
de immers ook onfeilbare paus Clemens
XVI zelfs een bul uit waarbij zij werd
opgeheven.
Toch stierf de orde niet, en op dit oogen
blik is zij machtiger dan ooit.
Waarlijk geen verblijdend verschijnsel.
De Jezuïeten hebben altijd kwaad ge
stookt, waar zij ook optraden.
Dat de roomschgezinden onder de republiek
menigmaal door plakkaten in hunne vrijheid
van teweging werden belemmerd, kwam
meest door de woelingen der Jezuïten die
zich reeds vroeg hier te landededen gelden.
Waar het Centrum spreekt van dank,
door Nederland aan de paters verschuldigd,
die reeds op het laatst der zestiende en het
begin der zeventiende eeuw zich hier ves
tigden, daar brengen wy in herinnering dat
Balthazar Gerards vóór hij den moord pleegde
op den edelen vader des vaderlands, den
zegen ontvangen had van een jezuïeten pater,
die hrm verzekerd had, dat, zoo hij bij de
nitvoering mocht vallen, hij onder de heilige
martelaren zou worden opgenomen.
Ook Jan Jaureguy die prins Willem den
Zwijger vermoordde, had by zijn gevangen
neming een jezuïeten leerboekje in den zak,
Het gaat o. i. wel wat ver, Nederland
tot dankbaarheid op te wekken jegens eene
orde die zulke handlangers had.
0:anjevaan
1 October 1890.
Het Heilige land, wie weet daar niet
van, wie las daar nooit iets van? Gewis
onze lezers en lezeressen allen wel. Doch
weinigen was het om een of andere reden
gegund in dat zoo interressante land een
kijkje te nemen. Nu, door het panorama
te Middelburg worden wy thans in de ge
legenheid gesteld, dat land waarvan de
Bijbel ons zooveel vertelt, te bezichtigen,
zonder noemenswaardige reiskoeten, kunnen
wy dezer dagen de plaatsen zien voor
niet met minder middelen, onder hachelijker
omstandigheden, de Russische en Pruisische
legerschansen doorgebroken? Maar hier te
Waterloo was eerder kans op een plotselinge
verandering van positie. Reeds voerde Bulow
andermaal zjjne troepen aan tegen Planche
noit. Reeds naderde Ziethen. Of was het
Grouchy Tot het laatste toe meende Na
poleon nog dat het vrienden waren in plaats
van vijanden, die naderden.
«Wanneer zoo schrijft generaal Knoop
bij de barbaarsche volksspelen der Romeinen
de kampvechters het strijdperk binnen
traden, waar weldra hun bloed bij volle
stroomen zou vloeien, waren zy ge
woon een laatste hulde te brengen aan dien
Keizer, die daar als een ongevoelige getuige
van hun lijden en sterven neerzat. «Cesar,
de ten dood gewijden groeten u
Ook Napoleons ter dood gewijde bataljons
vergaten in hun laatsten strijd hun ge
bieder niet, die hen zoo dikvyis ten zege
had gevoerd. Voor hen bestond de hoop
op het behalen eener overwinning niet meer.
De oude krygers voorzagen dat zij
nederlaag tegemoet gingen, dat zij aan een
onwaarschijnlijke ka ris werden opgeofferd.
Toch verminderde dit in geenen deele hunne
oude, door de jaren beproefde, verknochtheid
aan ,d«n grooten veldheer, en nog eenmaal
daverde het «leve de Keizer 1» over de
velden, welke weldra met de lijken dier
dapperen bezaaid zouden zijn; laatst bewijs
van trouw en heldengeestwaardige be
kroning van een loopbaan van roem en
zelfopoffering, die den naam dier fiere keur
bende een onvergankelijke plaats in de
geschiedenis heeft doen verwerven.»
Wordt vervofea).
