1890. No. 137. Donderdag 21 Augustus. Vierde Jaargang VERSCHIJNT 1»RUS DEK ADVERTENTIES G. M. KLEMKERK, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. DE BILDTSCHE ARBEIDS-QUAEST IE. De heer du Toit over de TRANSVAAL. V Een minister die tniets» doet. IJW. UITGAVE VAN elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. Prijs per drie maanden franco p. p. ƒ0.95. en Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel Enkele nummers o meer 10 cent. De werkstaking in Friesland, waarvan de bladen dezer dagen melding maaktenis niet een op zich zelf staand feit, doch inte gendeel de aankondigster van meerdere dergelijke die de landbouwbevolking in ons vaderland te wachten staan. Dat Friesland voorop gaat is eenvoudig in aansluiting aan de geschiedenis die ons leert dat bij alle bewegingen tot ontzetting van macht de Friezen nimmer van achteren stonden. Het initiatief der vrije Friezen was niet zelden heilzaam voor Regeering en Vaderland, Natuurlijk wenschen wij de beweging die dezer dagen de harten vervult, niet op een ljjn te stellen met den roemvollen strijd voor de vrijheid, zoo vaak in Godes kracht aangebonden door het voorgeslacht van hen, die thans den strijd bestaan voor verineer- derde inkomsten en verminderden arbeidstijd. Toch zou oppervlakkigheid, en gemis van gezonden zin verraden, wie in dezen naar zijnen meening voorbjjgaanden strijd niet* anders zag dan één algeheele onbillijkheid. In de werkstakingen van Frieslands noord west- en zuidoostkust is een botsing van belangen en beginselen waar te nemen, waarmede wel mag gerekend worden al is het waar dat deze botsing dank zij de bewarende hand Gods, zoo zichtbaar ook in onzen betrekkelijk kalmen volksaard geen bloedig spoor zal achterlaten. Niet alle werkstakingen zijn uit den Booze. En het valt niet te ontkennen dat er aan de zijde der werkgevers en aan den kant der arbeiders belangen zijn die zich wederzijds niet meer laten vereenigen. Bate aan dat van den een is schade voor dat des anderen. Verminderde productie bij toenemende behoefte; lagere renten bij hoogere lootten, het zijn dingen die zoo moeilijk kunnen samengaan, en waarop toch zoo heftig wordt aangedrongen. Nemen wij de huidige Bildtsche werk staking als maatstaf voor ons onderzoek wat blijkt dan? Als bij ons zijn ook in Friesland bjj den graanbouw tal van losse arbeiders, die slechts op bepaalde tijden (oogst- en wied werk') in de verdienste zijn, en wier loon niet is overeenkomstig hunne behoeften. Nu is, onder den adem der sociaal de mocratie, die de bestaande ontevredenheid aldaar tot ondermijning van het Gezag sinds maanden met gunstig gevolg exploi teert, een arbeidersvereeniging opgericht onder den naam «Broedertrouw,» tellende 500 leden. V\ at deze vereeniging wil, omschreef zij in haar programma in hoofdzaak aldus Het verkrijgen van hooger loon meer dan het bestaande); verbod van arbeid voor getrouwde vrouwen en voor kinderen beneden 12 jaar; geen koppelarbeidgeen uitbesteding van het werkeen werktijd vap ten hoogste 10 uren van Maart tot Oc tober en ten hoogste 8 uren van October tot Maart; overwerk wordt dubbel betaald; het werk wordt zooveel mogelijk gelijk matig verdeeld onder het personeel dat zich daarvoor aanbiedt. Er zijn billijke en minder billijke verstandige en dwaze eischen in bovenstaand program vervat. Doch ontdaan van het buitensporige, het onmogelijke dat hen aankleeft, is er nog wel een en ander dat overweging verdient. Een middelweg ware hier het beste. Er is behoefte aan regeling van loon en arbeidstijd, van vrouwen- en kin derarbeid, van|overwerktijden taakverdeeling doch de behoeften zijn niet overal dezelfde. Een algemeene maatregel zou schadelijk zijn. Het is dan ook niet om de werk staking in Friesland voor Zeeland als de meest practische aanleiding ter verkrijging dezer betere dingen aan te prijzen, dat wij er melding van maken 't is slechts om den belangstellende in de gelegenheid te stellen een vergelijking te maken tusscnen de Friesche en Zeeuwscbe toestanden. «Broedertrouw» begon dan met' den eisch te stellen dat overal 12 cent per uur aan de losse arbeiders zou worden gegeven. De meeste bazen stonden deze loousver- hooging toedoch enkelen weigerden. Samensprekingen, optochten, onderhande lingen, bedreigingen bleken vruchteloos te zijn, ook zelfs nadat berust was in den eich der bazen om het recht den duur van een arbeidsdag zelf te bepalen aan zich te houden. Eenigen tjjd later werd op een vergade ring te Stiens door de werkliedenvereeniging «Steeds vooruit» belegd, de loonsverhooging voor vijf weken algemeen toegestaan terwijl eenige werkgevers, grondeigenaars, zich bjj de beweging aansloten. Jammer echter dat al speedig de gegeven vinger tot een geheele hand moest aan groeien. Die 12 cent arbeidsloon bleek slechts een aanloop te zijn geweest om de eischen wat scherper, wjj zouden haast zeggenwat brutaler te kunnen stellen. Hun streven was 15 cent per uur en 25 cent voor overwerk. In Juni daaraanvolgende kwamen 150 Bildtsche landeigenaren en gebruikers samen tot nadere bespreking. Twee contracten werden aan hun oordeel onderworpen. Het eei'ste, dat tussehen de landgebruikers onderling, bepaalde dat aan de voor het werk berekende flinke en welgezinde losse of vaste arbeiders lOcent per uur en voor het schoonmaken van vlas ten minste 50 cent per bundel zou worden betaald; dat geen arbeiders, die zonder geldige reden de overeenkomst met hun werkgevers verbraken, bjj anderen in dienst zouden worden genomen en dat de werk gevers zich hun vrjjheid ten opzichte der uitbesteding van het werk ten volle voor behielden op een wjjze en in een tijd dien zg zeiven goed vondenmet het recht om de arbeiders die geen goed werk leveren of in hunne verplichtingen te kort komen weg te zenden. Dat zulk een contract niet naar den zin der arbeiders was, is begrijpelijk. En dat het te avond of te morgen tot een uitbarsting komen zou, sprak bjjna van zelf. En tot deze vredelievende uitbarsting is het thans gekomen. De werkstaking is gekomen, juist in den drukken tjjd van koolzaad dorschen. De landgebruikers noo- digden toen arbeiders van elders uit om dit werk te komen doen of om te komen helpen om het rjjpe graan te maaien en den oogst binnen te brengen. De meesten hunner konden echter onverrichter zake terugkeeren, dewjjl de arbeid hun belet werd of hun onmogelijk bleek. Marechaus- seé en militairen kwamen om de orde te handhaven, welke gelukkig niet verstoord werd. Nu is het onbekend, of na de overlegging der jongste contracten nog pogingen zijn aangewend om door het vinden van een middelweg de werkstaking te voorkomen. Ook of niet invloeden van laag allooi in het spel zjjn geweest om de werkstaking te verhaasten. Maar het feit kan niet worden ontkend, dat én de werkgevers, én de arbeiders zich ieder tot een vast aaneenge sloten partjj hebben vereenigd, nu niet meer naast, doch tegenover elkander op tredend, terwjjl zg elkander op ontzaglijke wijze benadeelen. Reeds zjjn er landeigenaren geweest, die al hun graan te velde staan lieten met het bepaalde verbod tot maaien. Dat deze krasse maatregelen van weerszijden bjj veel verbittering, ontzagljjke geldelijke schade te weeg brengen, behoeft niet gezegd. Het is dan ook zeer te wenschen dat langs dezen weg de oogen mogen opengaan Toor de noodzakelijkheid der oprichting van Arbeidskamers. Kamers van arbeid, waarvan werkgevers en arbeiders de leden zjjn, die te zamen arbeiders en werkgevers in het bestuur kiezen en alle onderlinge geschillen behandelen. Kamers van arbeid die met hunne veelzijdige ondervinding de Regeering kunnen steunen en voorlichtenen naast de Kamers van Koophandel, doch met een geheel anderen grondslag en samenstelling, zegen en welvaart kunnen verspreiden. {Slot.) «Doch wat den regeeringsvorm betreft, hebben de twee republieken zich in de laat ste jaren zóó krachtig ontwikkeld, heeft de Britsche rjjksregeering door onstaatkundige stappen zich voor een groot deel zóo onpo pulair gemaakt en bestaat het Engelsch- sprekende gedeelte der bevolking uit zóo heterogene elementen, dat wjj ons verstouten en beweren, dat bjj eene volkstelling ruim twee derden der blanke bevolking over heel Zuid-Afrika stemmen zal voor wat wjj zouden noemen «Een Vereenigd Zuid- Afrika met Britsche Kustbescherming.» En of deze staatsvorm slechts een overgang moet vormen tot de geheel vrjje Vereenigde Staten van Zuid-Afrika, dat zal de tjjd dan moeten leeren. Dit althans staat niet aan ons te bepalen. «Maar een eigen land, een vrg volk, ziedaar het ideaal van jong Zuid Afrika. Niet een Engelsch wingewest, niet eene Duitsche kolonie, niet een onderhoorigheid van Nederlandneen (en wie zal het wra ken?) een vrg volk en een vrij land 1 Wi« tot ons komt en zegt «uw volk is mjjn volk en uw land is mijn land», zg hg van En- gelsche, Duitsche of Hollandsche afkomst, is ons welkom 1 Doch weg met hem, die ons vreemde slavenketenen van welken aard ook, wil komen opleggen! Wq willen evenmin van uit 't Haagsche «Binnenhof,» of uit de «Downingstreet» of de Duitsche «Unter den Linden» beheerscht worden. Wie denkt nog in de negentiende eeuw aan voogdijschap over meerderja rigen Maar dan toch «Een vereenigd Zuid- Afrika met Britsche kustbescherming» Het tweeede gedeelte der brochure bevat verschillende mededselingen omtrent den rjjkdorn der Transvaalsche goudvelden, die de strekking hebben aan te toonen, dat de Transvaal een der grootste en rjjkste goudprodueeerende landen der vCereld is. In 1884 zoo schrijft de heer du Toit bestond ons actief, nl. de staatsinkomsten, uit nog geen 200,000 p. st. per jaar, nu gaat het 2,000,000 p. st. te boven. Toen ging de jonge Republiek gebukt onder een voor hare krachten, zware en drukkende schul denlast thans beschikt het land overeen surplus van 1.000.000 p. st. Toen was de garantie van 6 pCt. voor een spoorweglee- ning tot opening van de rjjke hulpbronnen des lands, onvoldoende, ongenoegzaam om de Europeesche beurzen te openen, zelfs niet in het sympatieke Nederlandnu wordt een 4 pCt. leening voor het zelfde doel ettelgke malen overteekend. Toen wa ren weken noodig om van Durban Pretoria te bereiken, voor eenige emigranten, die met ons terug gingen, en nu wordt de reis van Durban naar Johannesburg volbracht in 2 dagen en 8 uren. «Wat heeft deze omkeering teweeg ge bracht Die stukjes goud, waaraan de financieele autoriteiten in 1884 zoo weinig waarde hechtten 1» Maar vanwaar dan de tegenwoordige de pressie in de Transvaalsche mjjnwaarden Als eerste oorzaak noemt Sch. overspeculatie en heldert dit met voorbeelden op. Een tweede bezwaar, dat zich liet gevoelen, was gebrek aan bekwame en ervaren takmannen. Beide bezwaren zgn echter thans vooreen groot deel overwonnen. En dan eindigt de heer Du Toit zgn vlugschrift als volgt: Vol tan moed, vrg van zin, zien wg de pioniers het jong Zuid-Afrika terug tot het oud Europa, van waar wjj afstammen en roepen Komt 1 Hier ligt een werelddeel voor uwe overbevolking, een onafzienbaar veld voor handel en industrie, miljoenen winst voor welbesteed kapitaal 1» Dit is nu in hoofdpunten de geheele inhoud der brochure van den man, die als pleitbezorger der Transvaal is opgetreden, en deze brochure nu is in de afscheidsgroete, die er aan voorafgaat, aan het volk van Noord- en Zuid-Nederland aanbevolen met den wensch«Zij dit boekske het middel voor geestesgemeenschap nog na ons vertrek.» Standaard Bekend is de laaghartige wjjze, waarop in print en schrift minister Godin de Beaufort (financiën) als een luilak door de liberalistische pers wordt tentoongesteld. Op hem schijnt men het afgezaagde praatje omtrent een Regeering die niets doet, het langst te willen beproeven. Omtrent koloniën en binnenlandsche zaken, oorlog en waterstaat heeft men de lasterlijke beschuldiging gaandeweg inge trokken; doch omtrent financiën acht men zich sterk. Van dat departement gaat zoo beweren zg hoegenaamd geen leven uitwjjl de wetsontwerpen (volgens hen het levensteeken)van dezen minister niet inkomen. Bekwaamheid en jjver kunnen zich echter nog wel op andere wjjze ontplooien. Een schooljongen die cahier na cahier vol kladt over de geleerdste onderwerpen, is daarom nog niet de filosoof onder zjjne medeleerlingen. Niet de. veelschrijvers, de veel toeters doen het best examen. In het feit dat deze minister weinig wetten maakt, ligt geen zwakheid. Zjjn kracht ligt juist daarin, dat hjj niet alles tegelijk overhoop haalt, en geljjk de oud ambtenaar Grobbeé, het eene ontwerp voor, het andere na de wereld inzendt, om z«, bjj mindere welgevalligheid in het oog der heeren-wetgevende macht, weder in te trekken en een nieuw stel naar hun zin te fabriceeren. Een goede wet laat zich niet achter den lessenaar in elkaar zetten. Zg moet groeien uit de omstandigheden. En in dat licht beschou wen wg wat de minister reeds deed en wat wg nog van hem mogen verwachten. Wjj wjjzen slechts op de Bank wet, Pensioen wetten, Kanaalrechten op het Noordzee kanaal, enz.; op 's ministers aandeel in de tot-stand-koming der spoorwegwet; op de ingediende wetsvoorstellen als: bepalingen omtrent de heffing van invoerrechten naar de waarde der goederen, een ingewikkeld wetsontwerp dat een zeer moeilijke zaak regelt. Voorts het ontwerp waarover het jongste Landhuishoudkundig Congres, de meest bevoegde in dit cas van zaken, zich behoudens enkele noodige verbeteringen, zoo gunstig uitliet: de rijpaarden wet. Dan de wijziging in den accjjns op de suiker betreffende de overponden bg de beetwor telsuiker. En lest niet minst, het wets ontwerp tot belasting van ,hel roerend vermogen (effectenbelasting) in den vorm van een elk jaar te heffen zegelrecht. Ook melden de bladen dat het wetsontwerp tot wgziging der Gemeentewet, hoofdstuk be lastingen, alsmede dat tot wgziging der grondbelasting, dat hiermede verband houdt, gereed is en eerstdaags bjj- de Staten- Generaal zal worden ingediend. Wjj laten het voorshands bjj deze opsom ming, niet ter overtuiging van den staat kundigen tegenstander, maar ter voorlichting van den vriend die allicht door dat geroep van nietsdoender 1 op liet dwaalspoor zou worden gebracht.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1890 | | pagina 1