1890, No. 135.
Zaterdag 16 Augustus.
Vierde Jaargang
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS HER ADVERTENTIES
Militairen Tehuis te Bergen-
op-Zoom.
De heer du Toit over de
TRANSVAAL.
V Een nieuwe partij.
BUITENLAND.
Anti Dienstvervangings-Bond.
elken MAANDAG- "WOENSDAG- en "VRIJDAGAVOND
Prqs per drie maanden franco p. p. ƒ0.95.
Enkele nummersƒ0.025.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Met dank ontvangen door den heer M.
J. F. Voogdt van de Chr. Jongelingsver-
eeniging Spr. 2323a te Middelburg de
som van f2,50.
De2e zeer nuttige stichting blijft aan de
liefde der vrienden dringend aanbevolen.
Red.
Men zende zijn gaven aan de heeren
G. M. Klemkerk te Goes, ot F. P. Dhuy te
Middelburg.
Be heer S. J. du Toit, die voor eenigen
tijd met een vrij raadselachtige zending ons
land bezocht, hier een even raadselachtige
houding aannam, en ten slotte op niet min
der raadselachtige wjjze weder' is heengegaan,
heeft thans enkele zaken betreffende Zuid-
Afrika, die hjj beloofd had in eenige lezingen
te behandelen besproken in een brochure,
die dezer dagen by de Bussy te Amsterdam
van de pers kwam. Op de eerste pagina
van dit vlugschrift brengt de heer du Toit
een «Afscheidsgroete aan onze stamverwan
ten in Noord- en Zuid-Nederland,-» waarin
hij o. a zegt
«Een en andermaal mochten wy het
genoegen hebben tot u te spreken aan
gaande uwe stamverwanten in Zuid-Afrika.
Gaarne hadden wij dit nog eenige malen
gedaan vóór onze afreize, doch bezwaren
van verschillenden aard hebben ons dit belet,
zoodat de pen de levende stem moest ver
vangen.
Deze brochure, die tot titel voert«Afrika
het land der Toekomst en de Transvaal en
zyn goudvelden,» verdient de aandacht, om
wat er in staat en om wat er niet in staat.
Ziehier een beknopt overzicht van den
hoofdïakelijken inhoud.
De schrijver begint op te merken, dat
het de spoorwegen zyn, die alleen Afrika
in werkelijkheid tot het land der toekomst
kunnen maken, en na aanstipping van wat
reeds gedaan is voor Jen bouw van spoor
wegen in dat werelddeel vervolgt hij
De hoofdzaak ontbreekt echter nog
daaraan schijnt haast niemand te denken
een spoorweg dwars door Afrika, waarvan
al de kustlijnen oost- en westwaarts, slechts
taklijnen zijn. «Wanneer men de kaart van
Afrika voor zich neemt, dan ziet men, dat
in groote trekken zulk een lijn zal moeten
loopen van Delagoabaai door de ryke noor
delijke goudstreken van Transvaal [de Mur-
chison of Sjaiati goudvelden], vandaar door
het vruchtbare en rijke Mashonnaland, van
daar naar de pas geopende goudmijnen in
Mozambique, en vandaar langs de rneren-
streken over het Hoogland om met den Nijl
af te dalen naar Egypte.» Voor't oogenblik
moge dat nog een droombeeld zijn,deSchr.
acht het niet mogelijk, als wy 4 of 5 jaren
verder zijn, de tijd alsdan gekomen is om
de practische uitvoerbaarheid van zulk een
schema voor het publiek te behandelen.
Uitvoerig staat de schr. vervolgens stil bij
de vraaghoe is dat groote land het best te
openen voor de beschaving van het wereld
verkeer De beste wijze, zegt hy, om Afiika's
binnenlanden te openen, zijn noch moordtoch-
ten door minder gewapende stammen heen,
noch bloedbroederschappen met barbaren,
noch militaire expedities, noch chartered
compagnies, maar wel eene geregelde ne
derzetting en geleidelijke voortgang, gelijk
wij van het Kaappunt begonnen hebben.
Op deze wijze zijn wij reeds 1500 mylen
landwaarts binnengedrongen en hebben
reeds een half millioen vierkante mijlen
bewoonbaar en bebouwbaar gemaakt, en
aldus den weg gebaand voor honderddui
zenden, terwyl wij| nog steeds verder voort
gaan met het vaandel van christendom en
beschaving niet slechts hoog in de lucht te
steken, maar waarlijk het onbewoond land
bearbeidende en de barbaren beschavende,
langzaam, maar daardoor des te zekerder.»
De Britten weten Zuid-Afrika te exploitee-
ren met de macht van het kapitaal. Maar
ook door immigratie weten zij het Engelsch
element aldaar voortdurend te versterken.
Pogingen zijn nu en dan zelfs aangewend,
dat op stelselmatige wijze te bevorderen.
Dergelijke plannen vreest de schrijver niet
zoozeer. Wat echter wel voor het Hollandsoh
element in Zui-dAfrika te vreezen is, dat is
de geregelde toestrooming van Engelsch
sprekende immigranten. Hjj berekent dat
jaarlijks ongeveer 9000 a 10,000 immigran
ten aankomen, van welke minstens drie
vierden Engelschen.
«De Anglo-Saxers hebben van Nieuw-
Amsterdam «New York» gemaakt en van
Nieuw Holland «Austialie». De kaap was
een Hollandsche kolonieis wel eene Engel-
sche bezitting geworden, maar toch
feitelijk eene Hollandsche kolonie ge
bleven, want de meerderheid spreekt nog
Hollandsch. En daarnaast staan dan twee
Hollandsche republieken.
«De vraag is dus thans nog onbeslist
zal het Hollandsch of het Engelsch element
overheerschend worden in Zuid-Afrika
«Zullen de republikeinsche beginselen of
tal de Britsche rijksmacht het winnen op
den duur?
«Wat de taalquaestie betreft, beide talen
zullen wel nog voor lange jaren naast elkaar
erkend moeten worden. Doch als het Hol
landsch element niet van buiten wordt ver
sterkt, moet het Engelsch element het op
den duur wel winnen.
(Slot volgt).
Er is een nieuwe «party» in wording
de Wageningsche «partij», niette verwar
ren met de «nationale» party die indertijd
door den redacteur van het Wageningsch
Weekblad werd geprotegeerd. Als wy de
aanleiding tot het in het leven roepen dezer
partij lezen, dan vragen we ons zei ven af
Is 't wel noodig
Ja zoo men allen die tot geen partij
behooren, tot een partij wil vereenigen,
dan kan de «oprichting»| dezer «party»
nuttig zyn, Partyen moeten er nu eenmaal
zynen die meent van geen party te
wezen, die heeft zich toch eigenlijk ook
reeds vereenigd met gelijkgezinden.
Een party der tot geen partij behoorenden,
't is waarlijk nog zulk een kwaad denk
beeld niet.
Want tot geen party behoorende, dat
schijnen zij te zijn, die De Wageninger
teekent als «zich op geloovig Christelijk
standpunt plaatsend, en toch niets willende
weten van samenwerking met Rome» en
die «omdat zij geen liberalen willen» de
antirevolutionairen steunenol wel zich
van stemming onthouden «omdat zij geen
heil verwachten van hen die samengaan
met Rome.»
Ot het hem echter bij die oud-strjjders
in dit samengaan met Rome of in een
andere oorzaak zit, zullen wij in het midden
laten. Feit is dat deze verspreide tientallen
niet liberaal, veel minder radicaal of con
servatief zyn, roomsch in de verste verte
niet heeten willen en liefst ook niet voor
nationaal of antirevolutionair doorgaan.
Weten nu de leden dier partij alleen wat
zy niet zijn, dan is het niet gemakkelijk een
program voor haar samen te stellen. Dit
begrijpt De Wageninger ook. Daarom
geeft zy ook het positieve aanzij zegt
wat de leden wel moeten zijnen dan
levert zij een opsomming die ons bijna
bewegen zou, ons onvoorwaardelijk by deze
nieuwe party aan te sluiten.
De nieuwe partij
De nieuwe partij, die evenals de anti
revolutionaire en de Roomsche party lijn
recht moet staan tegenover het beginsel
van het liberalisme, moet hiervan uitgaan,
dat men ook op politiek gebied gehoorzaam
heid verschuldigd is aan God en aan Zijn
Woord. In vele opzichten zal zij zich ver
eenigen mot de antirevolutionnaire partij,
doch in de toepassing en de gevolgtrek
kingen zullen zy verschillen.
Maar zy mag niet veroordeelen en licht
vaardig beoordeelen de beweegredenen van
andersdenkenden. Zy zal op het Evangelie
steunen en geen heil zoeken in formules
en belijdenisschriften enz. Zy zal steeds het
waarachtig goede moeten zoeken en het
goede in de tegenstanders waardeeren. Men
zegge niet dat de party een doodgeboren
kind zal zijn. Zij zal met Gods hulp kun
nen bestaan; er zijn nog wel mannen in
ons land, zelfs onder de antirevolutionaire
Kamerleden, die haar in de Kamer kun
nen vertegenwoordigen.
Wij herhalen bijna. Immer» wat de
Wageninger van hare party eischt is
hetzellde wat de antirevolutionaire party
wil en belijdt te zijn. Waartoe is dan
deze nieuwe party vorming noodig?
Toch zeker niet om te poseeren als de
anti-katholieke? Of zouden alleen de vrienden
van De Wageninger, zoo niet maar som
mige, gevaar zien in het veld winnen van
Rome
Yan de aanstaande leden der nieuwe
party wordt gezegd
Zjj zyn afkeerig van het vereenzelvigen
met de politiek van 't geen uit den aard
der zaak thuis behoort op kerkelijk gebied,
Zy zyn tegen de ontzettende heftigheid en
hartstochtelijkheid, die zich telkens in de
antirevolutionaire pers openbaart teg»n de
zulken, die niet met die party kunnen en
mogen medegaan. Zij betreuren van harte
den slaafschen zin, die zich van de meeste
leden dier party heeft meester gemaakt,
welke geen eigene meening hebben of ooit
durven openbaren. En bovenal stuit hun
tegen de borst het Bondgenoótschap met
de Roomsehen."
Maar indien dit zoo is, zullen deze dingen
dan ook allen antirevolutionairen geen
oorzaak van ergernis zijn
Het gaat met de socialisten in Duitsch-
land al net eender als met de socialisten
by ons. De menschen vertrouwen elkander
niet. Daar is wangunst en wantrouwen,
daar is eerzucht en zelfzuchtdaar k on
dankbaarheid en verzet.
Laatst werd een vergadering belegd te
Berljjn. Dr. Wile sprak daar. Hij be
toogde onder anderen het volgende
De aanstaande opheffing der socialisten
wet maakt voor de parvy een andere tac
tiek noodzakelijk, ook voor de vertegen
woordigers in den Rijksdag. Zoolang deze
in de minderheid is, geeft het toch niets
of zy zich al voor het belang van den werk
man laat hooren. Ja de leden der partij
mogen in deri Rijksdag nog wel spreken
maar dan moet het alleen zijn om te agi-
teeren niet meer om wetten of voorstellen
in te dienen, die toch maar naar de snipper-
mand verhuizen.
Zij hebben ook geen onbeperkte vryheid
meer noodig. Het gaat hun te goed en
dit maakt dat vele huichelaars en andere
gelukzoekers zich by de partij aansluiten.
Ook danst men veel te veel naar de pypen
der socialisten leden van den Ryksdag.
Bebel en Liebknecht zijn knappe menschen,
maar wy mogen hen geen baas laten zy n.
Zij zijn veel te veel dwingeland, veel te
weinig dienaar van hel volk. Ook moet
men de zonden van de partij niet altijd
voor den vyand verbergen.
Dit alles zei de man en menig Neder
lander, ware hy in deze vergadering aan
wezig geweest, zou den spreker toegevoegd
hebben: Gy denkt [er net over als bij
ons Croll. Uw Bebel schynt al evenveel
benijders te hebben als onze Domela. Uwe
party is al even ryp voor de verbrokkeling
als die uwer Nederlandsche broeders, in
weerwil zelfs van Uw veel grooter aantal
degelyke elementen, op wier bezit de soci
aal democratische party in Nederland trotsch
zou zijn.
Aan radicalistische wanordelijkheden heeft
het ook te Rome by gelegenheid der verkie
zing van een lid der Kamer niet ontbroken. De
liberale candidaat, Antonelli, door de regee
ring aanbevolen, werd met een meerderheid
van 1000 stemmen gekozen tegenover den
radicaal Barzillaï, een jong advocaat, een
Israëliet van weinige bekendheid.
De radicalen konden hunne nederlaag
niet verkroppen. Zy doorwandelden de
straten, steenen werperd en ruiten vernie
lend, straatlantaarns vernielend en eerzame
burgers rnolesteerend, terwijl ze hier en
daar inboedels van koffiehuizen stuk sloegen.
Vooral de Oostenrijkers te Rome woonachtig
moesten het ontgelden. Een afdeeling
linietroepen maakte echter spoedig aan
deze dingen een einde.
15 Augustus 1890.
Gisteren vergaderde deze Bond onder
voorzitterschap van luitenant generaal Mac
l.eod te 's Huge.
Vertegenwoordigd waren slechts vijf
afdeelingen en de opkomst was gering. In
het verslag werd hulde gebracht aan mannen
als de kamerleden Seyffardt en Reekers,
die in den laatsten tyd zoo ernstig gepoogd
hadden om de beginselen van persoonlijken
dienstplicht by het volk ingang te doen
vinden. Onder meer werd besloten tot de
Regeering een adres te richten, waarby op
de aanneming van de legerwet zal worden
aangedrongen, wat persoonlijken dienstplicht
betreft.
By het departement van Koloniën is
het volgende telegram ontvangen omtrent
de expeditie op het eiland Flores (residentie
Timor en onderhoorigheden)
Ofschoon de hoofdman van het verzet
zich overgaf, ontmoette de expeditie by het
verder binnendringen in het binnenland van
Flores veel tegenstand en terreinbezwaren
en een vijandige bevolking. De streek, waar
vermoed werd dat tin aanwezig zou zijn,
was nog niet bereikt. Tot dusver geen
verliezen van Europeanen, behalve dat op
6 dezer, by een aanval op een onzer trans
porten, gesneuveld is de 2e luit. der infanterie
Diemont.
De arbeid der middernachtszendelingen
wordt ook te Harderwijk tegengewerkt
toch is er aanvankelijk eenige zegen te
bespeuren.
Opmerkelijk is echter de volgende tegen
stelling. Twee korporaals werden met
politiekamer gestraft, dewyl zjj de mannen
der middernachtszending in hun werk
geholpen hadden, door eenige kameraden
van den zondigen weg af te manen, terwjjl
drie anderen, die stomdronken in de kazerne
kwamen en luidruchtigheid pleegden, nadat
zij de zendelingen hadden willen mishandelen,
door de politie werden ontzien en ongestraft
werden doorgelaten. Dit geschiedde tijdens
de afwezigheid van den garnizoenscomman
dant. De vijandschap huist dus by de
onderofficieren en de politie.
Te Nieuwer Amstel is tot lid van den
gemeenteraad gekozen de heer J. P, Larsen
candidaat der katholieken ei, liberalen met
324 stemmen tegen 295 die op den
antirevolutionairen candidaat werden uit
gebracht.
Benoemd tot directeur van het post
en telegraafkantoor te Zierikzee G. M. de
Bloeme, thans in gelyke betrekking te
Briclle
Z. M. heeft met 1 Sept. eervol ontslag
verleend aan mr. J. W. A. Schneiders van
Greiffenswerth als rechter in de arr.
rechtbank te Zieriksee.