1890. No. 124.
Dinsdag 22 Juli.
Vierde Jaargang
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Militairen Tehuis te Batavia.
RERÜ-EN SC II DOE NIEUWS.
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prijs per drie maanden franco p. p. ƒ0.95.
Enkele nummersƒ0.025.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
De redactie ontving dankbaar voor deze
zaak, van den heer J. Donner te Goes f 5.
Een nieuwe Unie.
Dezer dager, werd door de liberale pers
een manifest verspreid ten name van het
Bestuur tot behoud der Nederduitsch
Hervormde Gemeente te Rotterdam. Vooral
van die zijde werd 't manifest van dezen
orthodoxen kerkeraad met ingenomenheid
begroet. Een feit te meer bevreemdend,
dewijl de breede zoom van orikerkelijki-ri,
die de liberale pers steunt, er in dit manifest
al even hard van langs krijgt als de
gereformeerden, die niet meer tot de kerk
behooren.
Het manifest toch zegt
Reeds sedert jaren wordt onze Neder -
landsche Hervormde Kerk door machten,
die wanneer daaraan geen krachtige tegen
stand geboden wordt, haar langzaam maar
zeker Jtot ondergang zouden leiden. Ter
eenerzijde is daar een streven, haar te wil
len terugdringen tot formulierdwang en tot
eene leerheiligneid, die de Kerk stelt boven
Christus en het waarachtig geestelijk leven
doodt^ Aan de andere zijde heerscht een
materialisme, dat geene andere dan stof
felijke belangen kent en onverschillig maakt
voor alle hoogere behoeften. Te gevaarlijker
worden die machten, waar ze in bondge
nootschap komen met eene goed georgani
seerde macht, die er naar streeft een ver
loren heerschappij te herwinnen.
Aan het adres der geretormeerder. is er
bijgevoegd:
Doorleefde ze (de Ned. Herv. Kerk nl.)
vóór 4 jaren eene crisis, waartegen zy zfch
nog vermocht staande te houden, sedert dien
tijd wordt zij bestookt op een ander terrein.
Hare bestrijders, op kerkelijk gebied ge
slagen, hebben zich als politieke party ge
handhaafd, en niet geschroomd zich te ver
binden met Rome tot beheersching van de
kerkelijke en maatschappelijke belangen van
ons volk.
Nog heeft Rome slechts de eerste trede
gezet op zijn altijd met beleid en volhaiding
afgebakenden wegmaar het zal op dien
weg gewisseljjk voortgaan, als de oogen
der Protestanten gesloten blijven voor het
dreigend gevaar.
Nu wil zy tegen Rome een Unie op
richten, want zegt zij
Zoodanige Unie kon een groote kracht
uitoefenen. Zij kon optreden om in de
Openbare School het opvoedend element
namelijk de opleiding tot alle maatschap
pelijke en Christelijke deugden, te handhaven;
zij kon de opr.ehting van Bijzondere Scholen
in mild christelijken geest steunen, waar
dit noodig blyxt; zy kon het geven van een
degelijk godsdienstonderwijs bevorderen;
zij kon medewerken om bjj het Hooger
Onderwijs de theologie te handhaven.
En hoewel zij niet rechtstreeks als eene
politieke party zou optreden, kon zij bij
politieke verkiezingen raad geven en steunen
en in leder geval de waaraohtig christelijke
banier van Waarheid en Recht hoog houden.
Ofschoon daar nog veel «zonderbaars» is
in het manifest dezer Unieen zy haar
scheepke wel wat al te lichtvaardig waagt
in liberaal politieke wateren, wenschen wjj
toch met belangstelling de uitwerking ai
te wachten, die haar geschrift in den lande
hebben zal.
De woordenkeus van het manifest met
zijn «opvoedend element» strekt nochtans
niet om de harten te stelen dier honderden
voorstanders van bijzonder christelijk onder
wijs, die gelukkig in de nederl. hervormde
kerk, zoo in als buiten Rotterdam, nog
worden gevonden.
Onderwijzers-socialisten.
Reeds verleden jaar wezen wjj er op dat
na het Multatulianisme ook het socialisme
onder de «openbare» onderwijzers veld wint.
Die dit toen bevestigen ncch ontkennen
durfden, zullen thans de waarheid wel willen
gelooven. Er is namelijk een vereeniging
opgelicht van openbare onderwijzers, d,e
behooren tot de seciaal-democraten. Een
van die ouderwijzers schrijft in Recht voor
allen den volgenden onzin
Een onderwijzer een misdadiger?
Ja
Niet, dat hy honderden en duizenden op 't
slagveld den erbarmelyksten dood laat ster
ven daarvoor moet men koning, keizer of
iets dergelijks bij de gratie Gods zyn.
Niet, dat hij zyn evenmensch exploiteert,
en met yenynige wellust den arbeider uit
mergelt; daarvoor moet men kapitalist zijn.
Niet, dat hij de „broeders van Christus"
naar den hemelschen luchtballon laat kijken,
terwijl zy met natte voeten in een mest
hoop staan; daarvoor moet men dominee,
pastoor of rabbi zyn.
Zulk een misdadiger is hij niet.
Wel, dat hy, die weet hoe 't volk slechts
lydtdoor ééneoorzaak, de onkunde, geen
pogingen aanwendt die oorzaak weg te
nomen.
Ik neem 't Heldt en anderen blikken do
minees niet kwalijk, dat zy zich door de
liberale en klerikale heeren by den neus laten
nomen en op hun beurt weer anderen mis
leiden; kinderen roept men nu eenmaal niet
by eene verlossing. Maar wel vind ik 't
schandelijk, dat er onder de onderwijzers
gevonden worden, die niets, letterlijk niets
doen voor 't volk en die slechts voor zioh-
zelfleven, egoistisch-nietig, ploertig-verwaand,
onbeduidend-waterig.
En wie zóó leeft is een misdadiger."
Welk een eerbied voor koningen en
overheden, voor hooggeplaatsten en anders
denkenden spreekt uit het schrijven van dezen
onderwijzer-socialist 1
En vooral wat hij van de dominée's zegt,
zal met genot gelezen worden.
De een predikt hier slechts van de daken,
wat de ander reeds zoo vaak gefluisterd had.
Is het wonder dat zoo menigeen van die
achtbare {luisteraars met machtelooze erger
nis het marktgeschreeuw dier jongeheer en
socialisten aanhoort
Een hunner schreef nog dezer dagen
Ik hoor my reeds tegenwerpen, dat er
reeds een N. O. Genootschap bestaat met
duizenden leden, een bond voor onderwijzers
met meer dan duizend ieden en dat 't dus
overbodig was, weer eene nieuwe vereeni
ging op te richten.
Doch begrijpt men dan niet, dat 't ons
juist te doen is om door georganiseerd
optreden beide vereunigingen om te zet
ten en ze ten slotte te doen samensmelten
met de sociaal-democratische onderwyzers-
vereenigingen Agitatorisch, volgens een
vast plan, zóó moet er voorloopig gewerkt
worden; vooral volgens een vast plan.
Voor onze neutrale schoolmannen een
waarschuwing. Men ondergraaft reeds de
fondamenten van hun achtbaar Onderwijzers
genootschap. Uitzien naar deugdelijker middel
dan de neutraliteit om dergelijk roekeloos
bedryf ie keeren, is meer dan ooit noodig.
21 Juli '90.
Middelburg. Officieren en minderen bjj de
schutterij die met het eereteeken voor eer
vollen langdurigen dienst willen begiftigd
worden, moeten zich vóór Zaterdag 10 Aug.
ter secretarie aanmelden.
Goes. In de raadsvergadering van Zaterdag
(voorz. dhr. burgemeester) was dhr. Lam-
br ichtsen afwezig. Na lezing en goedkeu-
rirg der notulen, deelde de voorz. mee dat
ten geschenke was ontvangen door den heer
Hartman een verslag van het 43e Land-
huish. Congresen van wijlen den heer G.
Braam twee teekeningen de oude Bleek-
veidsche poort voorstellendevoor welk ge
schenk den erfgenamen zal worden dank
gezegd. Dat benoemd is tot opzichter bij
de sluis- en dijkwerken aan den mond der
haven J. G. Mulder van Nichtevechtdat
het vrachtrijderswerk der gemeente, met
goedkeuring van burg. en weth. door den
aannemer J. Zandee Nz., is overgedragen
asm A. Boonedat eenig oud lood, tot een
bedrag ran ƒ44.93 is verkocht aan Th. A
van der Heil en dat het jaarverslag der
gemeente over 1889 is aigedrukt en r#nd-
gezonden.
Wyl dit jaar 1/4 van de aannemingssom
moet betaald worden, werd de begrooting
van ontvangsten en uitgaven aangevuld
door in ontvang te brengen lo. de bijdra
gen van het ryk over 1890 1/4 van 1/3
van f175000 of f175000 of f14583.33Va-
2o. het renteloos voorschot van de provincie
1/4 van 2/3 van f175000 of f20i66,66Vs,
3o het saldo der onraadspenningen ad
f2128.77Vs of totaal f 45.878.77%, en in
uitgaaf gelyk| bedrag.
Het verzoek van het Gasthuisbestuur tot
machtiging van af- en overschrijving op de
begrooting van '1889, werd ingewilligd.
De staten van oninbare posten en re
stanten op den II. O. en op de belasting
op de honden over 1888 en 1889 werden
vastgesteld, na bevestigende beantwoording
der vraag van de financiëele commissie om
voortaan ook de dwangbevelen van de wan-
betulende belastingschuldigen bij de staten
te willen Toegen.
Den heer D. de Koning werd eervol ontslag
verleend als leeraar in liet teekenen aan de
H. B. S. en in zijn plaats uit 6 sollicitanten,
waarvan slechts 3 het vereischte getal acten
bezaten met 11 stemmen (1 blanco) be
noemd J. K. Swaters te Amsterdam. Deze
heer bezit acten Ml en M 2 benevens
acte O (boetseeren). Met hem stond op de
voordracht de heer H. Jansen, civiel inge
nieur te Leiden en als zoodanig bevoegd
tot het geven van onderwys in rechtlijnig
teekenen, heeft ook acte M 1 (handteekenen.)
Door deze benoeming vervalt de tijdelyke
aanstelling (sinds 1877) van den beer Black-
stone als adsistent bij het teekenonderwijs.
De voorzitter sloot daarna de vergadering.
Tot 31 Dec. zal voor bet verkeer zijn afge
sloten het noordelyk deel van den Vlieteweg
over den binnenberm van den zeedijk van
den Vlietepolder en de binrenbermweg langs
den inlaagdijk en den zeedijk tot de aanslui
ting met den Nieuw Noordbevelandpolder.
De heer F. Gediking hoofd eeuer open
bare school te Den Haag, die een paar jaar
les gaf in de Hollandsche vakken aan H. K.
H. onze Kroonprinses, is eervol van zijne
taak ontheven. Met het onderwys in zyn
geheelen omvang is thans belast dr. Salverda
de Grave die reeds een jaar lang H. K. H.
les gaf in de Fransche taal. Met het on
wijs in de muziek (piano) is de beer Stor
tenbeker belast. De prinses spreekt vloeiend
Engelsch en Fransch, doch geen Duitsch.
Teekenonderwijs ontving zij tot nog toe
niet, zegt De Avondpost.
Wij vestigen de aandacht op de maat
schappij van Hypotheekverzekering voor
Nederland, gevestigd te 's Gravenhage.
Doel is aan den hypothecairen schuld-
eischer tegen betaling eensr premie te ver
zekeren zoowel de geregelde voldoening van
bedongen renten en aflossingen zyner vor
dering, als hem te vergoeden het verlies
op kapitaal en renten te lyden door onvol
doende opbrengst bij verkoop van het
verbonden onroerend goec;.
Ir. de beschrijving dezer maatschappij
staat onder anderen dat deze verzekering
voor hypotheekbanken dienstig en voor an
dere speciale instellingen bijzonder aanbeve
lingswaardig iswordt de verzekering van
hypothecaire schuldvorderingen voor Maat
schappijen verplichtend gesteld, dan zal ook
de bepaling uit hare SLatuten kunnen ver
dwijnen. dat de fondsen alleen in inschrij
vingen Nationale Werkelijke schuld zullen
mogen worden belegd, die veel minder rente
geven dan hypotheken. Deze wijze van
geldbelegging wordt ook den openbaren
instellingen van liefdadigheid krachtig aan
gedrongen. Wel heeft een vroegere hypo-
theekverzekeringmaatschappij in Nederland
na kortstondig bestaan moeten liquideeren.
Doch sedert heeft én het verzekeringswezen
én het hypotheekwezen eene verbazende
uitbreiding, een geheel ander aanzien ver
kregen. Destyds werd ook veel meer geld
op hypotheek gevraagd, dan aangeboden.
Sinds 1870 is de vooruitgang van de zaak
der hypotheekverzekering aanmerkelijk ge
weest.
Leger. Algemeene aandacht verdient
zeker wel de volgende mededeeling van het
Haarl. Dagbl.:
De heeren A. P. C. de Roo c. s., te Breda,
zijn voornemens binnenkort aan de Regeering
ae bewilliging en de koninklijke goedkeuring
te vragen voor de oprichting van een af-
deeling vrijwillige cavalerie, wier leden
alsdan in het genot zouden deelen van een
verkorten dienstyd by het leger.
De bedoeling van den heer De R oe is, om
voorloopig kennis te bekomen van de namen
van hen, die eventueel zich by het vrijwillige
huzarenkorps zouden wenschen aan te
sluiten. Zoodra de koninklijke goedkeuring
zal zyn verleend, zouden bedoelde vrijwil
ligers nader worden opgeroepen, ten einde
zoodoende te komen tot volledige organisatie,
vaststelling van de uniform, enz.
De heer De Roo, zelf een stout ruiter, zou
dan als kommandant en voorloopig ook als
instructeur optreden. Drie lessen per week
worden door hem noodig geacht, zoodat,
behalve de uniform, geene andere kosten
behoeven te worden gemaakt dan de ver
goeding aan den stalhouder, eigenaar der
paarden.
De voorsteller hoopt, dat, wordt zijn plan
verwezonlykt, het navolging zal vinden, op
dat het legerbestuur in tijd van oorlog be
schikken kan over een aantal goed geïnstru
eerde en gedisciplineerde vrijkorpsen, die
onder hun zelfgekozen kommandant aan
het land goede diensten zullen bewijzen,
vooral by den z. g. kleinen oorlog.
Ned. Herv. Kerk,
Bedankt voor Serooskerke (S) door
H. Damsté te Etten.
Chr. Ger. Kerk.
Bedankt voor Ierseke door ds. E.
Kropveld te Alblasserdam.
Tweetal te Middelburg Ds. J. Bruin
te Baflo en W. H. Oosten kandidaat te
Amsterdam.
Oostburg. Op uitnoodiging en onder
voorzitterschap van den heer Gerritsen,
arrondissements Schoolopziener, (kwamen Za
terdag alhier byeen de heeren Schoo, Barent-
sen, Vorsterm-n van Oyen, Van Ham en
Vergouwen, allen hoofden van scholen, ten
einde eene samenspreking te houden over
het voorstel van den heer Fabius om
's zomers vroegschool te geven. Blykens de
verstrekte toelichting wil de heer Fabius
's morgens van 6 tot 8 ure school doen
houden voor de leerlingen, die door veld
en huisarbeid verhinderd zyn om de dag
school te bezoeken.
De vergadering was eenparig van oordeel,
dat het denkbeeld, hoewel op 'teerste ge
zicht aantrekkelijk, in de practyk onuit
voerbaar zou blyken. Zij besloot tot het
vaststellen van een rapport, waar de ver
schillende besprekingen, geresumeerd, in
zullen weergegeven worden.
Ons land wordt dezer dagen bezocht
door den in onze provincie welbekenden
Amerikaanschen predikant A. Zwemer. Hy
is in gezelschap \an zyn zoon Rev. S. M.
Zwemer. Deze laatste is op reis naar Arabië,
waar hy zich in gezelschap van Rev. James
Cantine, als zendeling zal vestigen
Nadat Rev. S.M. Zwemer Zondagmorgen
had gepredikt in de Engelsche kerk, trad
hij Zondagavond op in het kerkgebouw der
chr. geret. gem. (Langedellt).
Na ingeleid ce zijn door zijn vader, Rev.
A. Zwerner, die aldaar des morgens en
des namiddags het Woord bad bediend,
sprak de jeugdige zendeling naar aanleiding
van Genesis 21 17—20 over den nood
der heidenwereld in het algemeen, over
den nood der kinderen Ismaëls in het
bijzonder.