1890. No. (13.
Donderdag 26 Juni.
Vierde Jaargang
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
KERK-EN SCHOOLNIEUYVS,
RECHTSZAKEN.
Gemengde Berichent.
DE ZEEUW.
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prijs per drie maanden franco p. p. ƒ0.95.
Enkele nummersƒ0.025.;*
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent. iedere regel
meer 10 cent.
Die met 1 Juli zich wenscht
te abonneeren np ons blad, ontvangt
de in deze maand nog verschijnende nos.
GRATIS.
V Partij-quaestie.
't Is inderdaad jammer dat boven dit
kleine stukje (asterisk) zulk een Jeelijk
woord moet staan. Maar 't is dan ook om er
een nog leelijker feit mee te signaleeren.
Zooals de lezers weten heeft de minister
van waterstaat het spoorwegontwerp (tot
overneming van het Rijnspoor) meesterlijk
verdedigdniet met woordenspel, maar
zaakrijk, met eene overtuiging en zaakkennis
die verbaasden, 't Was een bloot stoffelijke
quaestie, waarbij de liberalen in de tweede
kamer hoegenaamd geen partijbelang be
hoefden te betrekken.
Velen verklaarden zich dan ook met den
minister eenstemmig op het stuk van het be
ginsel; doch vonden nog altijd een reder,
om er legen te stemmen.
De minister had hen voor zulk partij-
drijven gewaarschuwd. De heer v. Kerkwijk,
een lïberalist van den echten stempel, ging
zelfs met den minister hand aan hand. Hij,
de ingenieur, die 't beter weet dan al de
anderen, misschien de heer Tak ingesloten,
waarschuwde zijn vrienden herhaaldelijk,
van deze stemming geen partijstemming
te maken. En toch deden zij het.
De wet werd aangenomen, doch al de
liberalen, met uitzondering van belang
hebbenden die wegbleven; en vanv.Kerk
wijk die voor stemde, waren er tegen 1
Van het overnemen van eenige spoorwegen
een partijquaestie gemaakt, als om een
vingerwijzing te geven aan hunne partij in
de eerste kamer, dat zij wete, waaraan
zich te houden.
Hoe jammer toch
Zelf erkennen zij dat Havelaar een knap
minister is, overtreffend al zijn voorgangers
in bekwaamheid en achtenswaardigheid.
En nu, als misgunden zij ons dien man,
die zjj erkennen het zelf zoo menige
zaak op beenen zetnu bestoken zij hem
zelfs met een eenvoudige spoorwegquaestie,
waarin hij een kluwen ontwart, dat maar
al te lang in de war was geweest en
zonder de dwaasheid eener liberale regeering
van toen niet in de war zou gekomen zijn.
Zeker, er zullen ook wel liberalen in de
le kamer met het advies van v. Kerkwijk
medegaandoch de zaak blijft bedenkelijk,
en het volk wordt gesterkt in zijn weten
schap, dat de liberale partij het landsbe
lang verzaakt om op te gaan in de partij
quaestie. N
En op nieuw is het bewijs geleverd dat
deze partijbehoudens een enkele gelukkige
uitzondering zelfs de uitsluitend practische
zaken weigert vrjj te houden van de politiek.
Want al begrepen velen niet, hoe die
zaak der spoorwegregeling in malkaar zit,
zooveel begrijpen zij er wel van, dat 'thier
geen quaestie geldt, waarbij de vraag naar
liberaal of antirevolutionair zelfs maar van
verre te pas komt.
De liberale partij slaat op die wijze haar
eigen glazen in. Dit is de weg niet om
de meerderheid voor hare beginselen te
winnen. Al die door haar bijgesleepte
partijquaesties zijn in ons voordeel.
Maar het arme landsbelang, wat komt
er op die wijze van terecht?
Dat wil wat zeggen 1
Men leze wat zelfs een liberaal blad (de
Groninger van 23 Juni) van den minis
ter van waterstaat, handel en nijverheid
zegt:
„Van al de ministers in dit kabinet is de
heer Havelaar zeker wel de sympathiekste.
Z(jn aangenaam gelaat teekent welwillend
heid en goedheid. In z(jn optreden is geen
zweem van'aanmatiging of trots te bespeuren.
Als de eenvoud in persoon verrijst hij vau
z(jn zetel, spreekt helder en vloeiend, met
het gemak van den zaakkundige, die z(jn on
derwerp volkomen meester is en steeds de
juiste uitdrukking kiest om zijn gehoor de
dikwfjls ingewikkelde technische vraagpun
ten duidelijk te maken. Met z(jn witten baard
en knevel, zijne gezonde ietwat paarsche ge
laatskleur zou minister Havelaar's uiterlijk
voor een kolonel der infanterie kunnen door
gaan. Zfjn zachte stem, die den humanen,
vriendelijken man teekent, verraadt echter
onmiddellijk dat h(j geen man van het com
mando is, maar met zachtere middelen zijne
omgeving in zijn meenïng tracht te doen
deelen.
Van al de ministers van waterstaat, die
het Binnenhof reeds aanschouwd heeft,
is de Heer Havelaar ongetwijfeld de sympa
thiekste en bekwaamste. Met groot talent en
grondige zaakkennis heeft h(j zijne spoorweg
wet verdedigd, en al hebben aan de samen
stelling daarvan de heeren mrs. de Marez
Oyens en Van Bosse ook een groot aandeel
gehad, minister Havelaar was de generaal,
die de vesting had te verdedigen, en die haar
met schitterenden uitslag verdedigd heeft.
Wij vragen slechts: Moesteen man, om
trent wien zulk een schoon getuigenis gegeven
werd, niet door alle partijen worden vast
gehouden?
V -De begrooting van Surinapie.
Zeg niet, lezer 1 wat gaat Suriname mij
aan Onze tegenstanders verstaan dit beter.
Zij stellen veel belang in Suriname. Dezelfde
heeren, die de kust van Guinee voor een
appel en een ei smadelijk van de Hand deden
en den Engelschman vrij voet op Borneo
gunden, laten zich thans aan het lot van
Suriname veel gelegen liggen. Zij hebben
gelijk.
Juist door hunne traagheid wie nam
vóór 1889 van Suriname notitieen wie
bekommerde zich om de tekorten dezer
kolonie, die met ieder jaar vergroot, door
het moederland steeds moesten worden
aangezuiverd
Juist door hunne traagheid ging deze eens
zoo bloeiende kolonie, waar kroeghouders en
Chineezen den toon aangeven, schromelijk
achteruit. De goudmijn is een lastpost ge
worden. Thans is er een Lohman aan het
roer van Staat, hij zetelt sinds 1889 te
Paramaribo. En hoe gaan nu de zaken?
Men heeft vau liberale zijde heel wat op
hem aan te merken. Het is met hem als
in het gulden godentijdperkwaarheen het
modernisme onze natie tracht terug te
voeren, toen zelfs Jupiter het niet allen
naar den zin kon maken.
En toch staan de zaken nog zoo slecht
niet.
Zie het maar aan de volgende cijfers door
de Nieuwe Rott. Crt. ontleend aan de
openingsrede van dezen fel bestookten
gouverneur.
Het tekort kan voor het dienstjaar 1891
ruim f 90000 gulden minder zijn, dan voor
het voorgaande.
Het tekort over 1889 is door besparing
op de uitgaven met ruim f50000 en in
het geheel met ruim f75000 verminderd.
De bevolking nam toe met 1931 zielen.
De uitvoer nam toe met f 200( 00.
De invoer nam toe met f500,000.
De voortbrenging van suiker nam toe
van ééne soort met 200,000 K.G. en van
eene andere soort met 100,000 K.G.
De voortbrenging van rum nam toe met
150,000 Liter, van cacao met 600,000 K.G.
De voortbrenging van koffie verdubbelde.
"Van allerlei vruchten en graan eveneens
een vermeerderde opbrengst.
En aangaande de Para-negers, over wier
weigering om de belasting te betalen, de
onaangenaamheden met den Kolonialen
Raad, die wij boven vermeldden, ontstonden,
wordt medegedeeld, dat zij zich dit jaar
in de betaling der belasting gansch gewillig
hebben betoond.
Neen, Gouverneur Lohman werkt tot nog
toe niet ongezegend. Dat hij bij zekere partij
geen goed kan doen, is nog geen bewijs
dat die partij gelijk heeft. En de cijfers
bovengenoemd zijn niet in het voordeel
der bestrijders.
Militair onderwijs.
Op het oogenblik wordt in de Tweede
Kamer een wetsontwerp behandeld tot
regeling van het «militair onderwijs.» De
minister wil vereenvoudiging van het aantal
inrichtingen voor militaire opleiding. Hij
brengt dit aantal terug tot vier:
lo. een hoofd-cursus te Kampen (vroeger
waren er tweeKampen en 's Bosch) 2o.
een krijgsschool met één afdeeling's Hage
(vroeger waren er twee's Hage en Breda)
3o. een cadettenschool ter opleiding van de
Cadetten voor de Militaire Academieen
4o. deze Militaire Academie. Deze ver
eenvoudiging is een verbetering. Onder
anderen de «militaire school» te Haarlem,
door de vroegere meerderheid in 1886
doorgedreven, had nooit moeten worden
opgericht. Ook Nieuwersluis en andere
drilscholen zijn in strijd met ons volks
karakter.
Echter is in de ontwerpen van minister
Bergansius iets dat ze mirabile dictu 1
(verwonder u nietvoor de rechterzijde
onmogelijk maokt. Wij bedoelen de om
standigheid da deze wet het zwaartepunt
van alle wetenschap alleen zoekt in de
openbare en kleurloos bijzondere school.
Er is bijna geen betrekking meer in ons
land, of men moet er een examentje voor
gedaan hebben. En de meeste examens,
ook die welke in staat stellen tot het volgen
der lessen op deze militaire inrichtingen,
moeten aansluiten aan het onderwijs onzer
hoogere burgerscholen.
Het zoogenaamd neutraal onderwijs, dat
daar gegeven wordt mist de sympathie van
velen onzeren terecht, want het is gevaar
lijk. Doch ook die cadettenschool, gelijk alle
militaire inrichtingen, draagt een neutralen
stempel. Wij kunnen haar onze kinderen niet
toevertrouwen.
Zoo begreep het gelukkig het a. r. kamer
lid de heer v. Löben Seis, die tal van ver
beteringen heeft voorgesteld,welke zoo zij aan
genomen worden, het mogelijk zullen maken,
dat ook jongens die aan eene particuliere
(ook christelijke) inrichting onderwijs ont
vingen, behoudens het vereischte examen,
tot de Koninklijke Militaire Academie wor
den toegelaten. Een beurzenstelsel zal dit
den jongelieden gemakkelijk maken. Een
dergelijke verbetering achten wij zeer ge-
wenscht. Ook voor onze kinderen, en niet
slechts voor de voorstanders van het «neutrale»
moet de weg geëffend om zonder zedelijke
schade, tot het beroep hunner keuze te
worden bekwaamd.
25 Juni '90.
- Bij kon. besluit zijn benoemd tot burge
meester van Zierikzee C. W. Vermeijs en
tot burgemeester van Brouwershaven C.
Bosman.
Nog is aan A. C. J. Limonard, op zijn
verzoek, eervol ontslag verleend als sluis-
meester aan de westsluis van het kanaal
te Terneuzen en in zijne plaats benoemd
J. Loekemeijer, thans hulpsluismeester aan
genoemde sluis.
Hoedekenskerke. Gedep. Staten hadden
bezwaar gemaakt goedkeuring te verleenen
aan het besluit van den gemeenteraad om
de jaarwedde van het te benoemen hoofd
op slechts f 700 vast te| stellen. Zij gaven
in overweging die te bepalen op f750. In
de raadsvergadering van Maandag stelde de
voorzitter voor dienovereenkomstig te beslui
ten doch de raad verwierp het voorstel
met 4 stemmen tegen 1. Twee leden waren
afwezig.
De heer C. Croll heeft bekend ge
maakt, dat hij ophoudt lid te zijn van den
sociaal-democrutischen Bond,
De loodskweekeling 2e klasse W.
Vader Jr. te Vlissingen heeft met gunstig
gevolg examen afgelegd voor zeeloods in het
6e district.
Tolen. De heer mr. J. H. L. v. Buren
heeft zijne benoeming tot lid der Provinciale
Staten van Zeeland aangenomen.
Z. M. heeft benoemd tot leeraar aan
de Rijks hoogere burgerschool te Zwolle
dr. L. W. Th. Wigman, leeraar aan de
gemeente hoogere burgerschool te Zieriksee,
Tot directeur van het Militair te Huis,
te Bergen op Zoom, is benoemd de heer
P. van Vessem te Terneuzen.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Hontenisse W. N. Coenen te
Leeuwente Zoutelande G. Boersma,
cand. te Utrecht, doch hij heeft bedankt;
te Oost- en Westsouburg ds. P. Peter te
Waddingsveenbij de Herst. Ev. Luth.
gemeente te Enkhuizen ds. C. W. Pohlman
te Delft.
Chr. Ger. Kerk.
Beroepen te Ierseke ds. E. Kropveld te
Alblasserdam.
Benoemd tot hoofdonderwijzer te
Nieuw- en Si. Joosland de heer A. van
Houte, met hem stonden op eene Alpha-
betische voordracht P. A. Hochart te Rot
terdam, P. Minderhoud te Koudekerke, A.
Passenier te Middelburg, P. J. Vervenne te
Middelburg.
Arrondissements Rechtbank te Middelburg.
Ter openbare terechtzitting is A. B., 56
jr., landbouwer te Veere, beklaagd van
overtreding der plaatselijke
belasting te Veere, te dier zake
ontslagen van rechtsvervolging^
Oostburg. Het kermisfeest nadert hier
gelukkig zijn einde. Drie dagen zijn de
menschen weer in de gelegenheid geweest
om te openbaren «wal in hen is». Dat de
baldadigheid en liefde voor straatrumoer
daarbij behooren, werd gisteren nacht o. m.
duidelijk. Een troep knechts en meiden
toonden blijkbaar hunne vroolijkheid door
de deur der christelijke school te rammeien,
die aan hun getrap weerstand bood.
's Morgens werd bovendien bevonden, dat
deur en stoep, beiden door de nachtelijke
wandelaars en wandelaressen op sshandelijke
wijze bevuild waren.
Ook het muziekcorps V. I. O. S. van
Scherpenisse zal evenals het vorige jaar, het
Züiderzendingsfeest bezoeken, ten einde den
zang te begeleiden.
Middelburg. Door een defect aan de
machine moest de Stoombarge Vlissingen
Middelburg die om 9 uur dezen morgen
uit Vlissingen vertrok tusschen de keersluis
en Souburg, haar reis staken, zoodat de
passagiers genoodzaakt waren te voet de
reis naar Middelburg voort te zetten.
Goes. Gerrit Berger en echtgenoote her
dachten Dinsdag hun 50 jarig huwelijk.
De zwaarlijvige werkman die meer last
heeft van zijne corpulentie dan van zijn
70 jarigen ouderdom, weegt 105 kilo's en
is goed gezond. Zijn 76 jarige gade is in
heel Zeeland als «Betje Blommetje» bekend,
zij is bloemenmaakster, vroeger goed gezond,
is steeds ziekelijk van de influenza die haar
sedert dezen winter telkens opnieuw aan
grijpt. Het gelukkige echtpaar hoewel
zonder kinderen herdacht met enkele fami
lieleden aangenaam dien dag, want de
buren uit de Rozemarijnstraat en Smalle-
gangebuurt hadden niet alleen voor vlaggen
en versiering gezorgd, maar zelfs voor ver-