1890. No. 112.
Dinsdag 24 Juni.
Vierde Jaargang
v e ii s c ii ij x r
G. M, KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
l»aijs iieli advertevilefl
SCHOOLRAAD.
i
t
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prijs per drie maanden franco p. p. /0.95.
Enkele nummersƒ0.025.)
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent. iedere regel
meer 10 cent.
Die met 1 Juli zich wenscht
te abonneeren np ons blad, ontvangt
de in deze maand nog verschijnende nos.
GRATIS.
Aan de Besturen van de Scholen met den
Bijbel heeft de Schoolraad, thans het volgenae
rondschrij ven verzonden
«Als vervolg op de circulaire, dato 5 Mei
1890, van den voorloopigen Schoolraad, heb
ben wij de eer het volgende onder uwe
aandacht te brengen.»
«De zinsnede, voorkomende in genoemde
circulaire luidende Gaarne zullen wij tot 1
Juli aan alle Schoolbesturen de noodige
inlichtingen geven, die wij meenen, van
belang te zijn doch kunnen dit na 1 Juli
ni t meer doen, dan aan die Schoolbesturen,
welke zich bij den Schoolraad aansluiten,
wenschen wij, ten- einde alle misverstand
aangaande onze bedoelingen te vermijden
in dien zin te wijzigen, dat wij ons gaarne
bereid verklaren na 1 Juli a. s. ook aan
die Schoolbesturen inlichtingen te] verschaf
fen, welke zich nog niet bij den Schoolraad
hebben aangesloten.
«Nu de Algemeene Vergaderingen der vier
Hoofdvereenigingen voor Christelijk Onder
wijs de «voorloopige organisatie van de
Scholen met den Bijbel» hebben goedgekeurd,
waardoor de vier Hoofdbesturen gemachtigd
zijn om aan deze zaak de noodige mede
werking te verleenen en zich meer dan
honderd scholen hebben aangesloten, hoopt
de voorloopige Schoolraad met 1 Juli a. s.
definitief op te treden en zal zjjne aanvulling
zoo spoedig mogelijk plaats hebben, opdat
de geheele Schoolraad D. V. in de maand
Augustus zijne eerste Vergadering kan
houden.
«Het doel van den Schoolraad is om met
de Schoolbesturen sa&m te werken tot be
vordering van den bloei onzer scholen en
hulpe te bieden in alles, wat kan geacht
worden in aller gemeenschappelijk belang,
met behoud van ieders vrijheid te zijn
Schoolbesturen, die zich vóór '1 Juli a. s.
aansluiten, kunnen voor dit jaar nog deel
nemen aan de stemmen voor de 12 leden
van den Schoolraad, die nog moeten gekozen
worden. De gelegenheid tot aansluiting
blijft echter te allen tijde bestaan.
«Hoofden van scholen, die niet van eena
Vereeniging uitgaan, kunnen zich ook te
alten tijde bij den Schoolraad aansluiten.
De formule voor de verklaring van aansluiting
(natuurlijk in gewijzigdeu vorm) worde,
liefst zoo spoedig mogelijk, aan den Secretaris
toegezonden. Op verzoek zenden wij gaarne
een ex. van de bekende formule voor de
aansluiting, aan allen, die dit verlangen.
«Wij nemen de vrijheid U op te wekken
om te waken tegen het gevaar, dat de
School met den Bijbel een toevluchtsoord
zal worden voor onderwijzers en onderwij
zeressen, die niet voor de Christelijke School
zijn opgeleid.
«In verband met de Rijkssubsidie achten
wij het wenschelijk, dat de Schoolbesturen
den datum van ontslag of van aanstelling
der onderwijzers op den eersten der maand
stellen.
Het is ons gebleken, dat de Schoolbe
sturen, die Rechtspersoonlijkl eid voor hunne
"Vereeniging ontvangen, terstc nd daarna den
Rooster van lesuren (in tweevoud) aan den
Arrondissementsschoolopziener moeten in
zenden en dat de datum va a de opening
der school bij de invulling van den staat
volgens Model B. op 10 dagen na de in
zending van den Rooster moet gesteld worden.
Op den lsten der maand, volgende op dien
datum, gaat de Rijkssubsidie in. Voor nieuwe
scholen die geopend worden, moet de in
zending van den Rooster 10 dagen vóór de
opening gesel decern»
Aan deze circulaire is toegevoegd een
yolledige mededeeling van de Koninklijke
Bishiiten van 3 April en 11 April jl.
betreffende de subsidiën voor de opleiding
en scholen.
De Liberale Unie.
Drie leden der Unie hebben voorgesteld
meer aandeel te geven aan de Kiesvereni
gingen in de politieke actieen een eind
te maken aan den centralisatiegeest, die
eenvoudig de publieke meening door het
bestuur laat leiden in plaats van haar te
voorschijn te doen komen. Dit voorstel zal
wel verworpen worden; immers het conser
vatieve element is in neuzental zooveel
sterker dan het radicale, dat het niet te
overtuigen radicale element zeker door het
conservatieve, het voortschrijdende door het
behoudende element zal worden overstemd.
De Amsterdammer zegt er dit van
Wij begrijpen dat het voor de heeren, die
op Zaterdag 12 Juli den strijd over deze
quaestie zullen moeten uitvechteneen
moeilijk geval is. Immers, zoo komt het ons
althans voor, de beide partijen, zoowel het
bestuur als de drie heeren, hebben ieder ge
lijk. Het is waar, wat het bestuur zegt:
indien men ons niet toestaat een beetje, min
of meer, den baas te spelen, komt er van de
liberale publieke opinie niets terecht; ge
krijgt een staalkaart van individueele mee
ningen, waarmede geen land is te bezeilen.
Het onder-onsje is van ons streven de
kracht
Maar ook de drie heeren kan men niet
tegenspreken, wanneer zjj bewerendoor dit
kunstmatig kweeken, of eigenlijk door het
fingeeren van een liberale opinie, die de
meerderheid of de minderheid der liberalen
in geen geval voor de hare wil erkennen,
maakt ge de Liberale Unie zwak en
woldra dood.
Bestond er een liberale party als politieke
eenheid, de keus zoude niet moeielijk zijn.
De drie heeren hadden recht te eischen dat
men hun voorstellen aannam. Stak er in
de liberale partij een positief beginsel, dat
haar in een duidelijk merkbare richting
stuurde, er zoude voldoende leiding zijn, ook
zonder het gescharrel waarmede tot dusverre
het bestuur haar naar zijn hand wil zetten.
Doch zulk een innerlijke drijfveer ontbreekt.
Behalve het anti-clericalisme vindt men niets,
waarover de liberalen „het eens zijn, en dus
zal er telkenmale een groot verschil van ge
voelen blijken zoodra eenige beginsel-quaes-
tie ter sprake komt.
Ware de liberale party sterk, kon zij tegen
een stootje, men zou den individuen meer
vrijheid kunnen geven; maar men weet
er alles van. De lijn van de trekschuit ver
toont wel tien zwakke steeën; als het ja
gertje wat dartel met zijn knol huishoudt
breekt zij zeker en loopt de schuit in het
on liep water in het riet. Hoe men de zaak
oor regelt met deze liberale partij, spaak
lorpt het toch, en het zal wel onmogelijk zijn
mot eenigen schijn van recht te voorspellen,
of de liberale Unie langer ünie zal
he rten, met een krachtig autocratisch be
stuur, dan bjj de toepassing van het stelsel
der drie heeren, dat aan de mokkende broe
deren meer vrijheid van beweging verleent.
Men kan, om in dezen tot een besluit te
komen, even goed zijn knoopen tellen, als
lar g en scherpzinnig debatteeren.
Set zal al meer blijken. Het liberalisme
is geen plant van inheemschen bodem. Als
mscht is het ons van boven opgelegd, niet
uit het volk voortgekomen veel minder met
he volk groeiende. Het passend kleed van
18-18 is een knellende last geworden, welks
afwerping noodzakelijk is. De Liberrle Unie
bli„ft op den duur niet uit het gedrang.
Aan de misiciens der lichting 1891.
.De ingeschrevenen voor de militie, die
er prijs op stellen het volgende jaar in het
garnizoen en bij het wapen hunner keuze
de zeemilitie daaronder begrepen ge
plaatst te worden, kunnen dit voordeel ver
krijgen, als zij in Maart 1891 aan een
examen voldoen, waarvan het programma
jaarlijks door den minister van Oorlog wordt
vastgesteld, en dat op het volgende neer
komt a. Het schrijven van een goed
leesbare hand b. de kennis van de gronden
der Nederlandsche taalc. het rekenen,
tot de gewone en tiendeelige breukend.
de kennis van het Nederlandsche stelsel
vari maten en gewichten e. bekendheid
met de vaderlandsche geschiedenisf. kennis
der aardrijkskunde van Nederland.
De Spoorwegen en de Zondagsrust.
Het a. r. kamerlid de heer Donner heeft
bij de behandeling der nu aangenomen
spooi'wegwet (overneming van den Rijnspoor
door den Staat) den minister van water
staat om beperking van den dienst op Zondag
gevraagd.
De minister heeft geantwoord dat hij
gaarne aan deze zoo gewichtige zaak in
verband met de heiliging van den Dag des
Heeren de aandacht zou schenken. Minister
Ilavelaar toch is, ook op het gebied der Zon
dagsrust, beslist antirevolutionair.
Maar nu dient het volk ook de aandacht
te vestigen op de belemmerende omstandig
heden, door den minister genoemd. Ten
eerste dat zoolang deze zaak in het buiten
land niet geregeld is, wij zoo moeilijk geheel
zelfstandig een wijziging in den dienst kun
nen aanbrengen, zonder storing te brengen
in den dienst van het buitenland. En ten
tweede dat het publiek moet meewerken
en breken met het stelsel van bij voorkeur
reizen op Zondag.
Op deze laatste omstandigheid komt het
atui. Immers zelfs onder hen, die zich op
de christelijke historische lijn plaatsen, is
op dat punt nog al te weinig eenstemmig
heid en maar al te veel sophisterij (ver
dediging van het onverdedigbare) waar te
nemen.
Men is het eens met den eisch van Zon
dagsrust, doch maakt reeds te voren de lijst
der uitzonderingen op, waarbij reizen op
Zondag wel is geoorloofd. Overwegingen,
die de oplossing van het vraagstuk dei-
Zondagsrust tegenhouden en zwakke zielen
mede afvoeren op den weg der overtreding
van het gebod tot heiliging van den Sab
batdag En dan het groote publiek dat aast
op pretjes, inzonderheid op die welke de
goedkoope treinen op Zondag aanbieden.
Hoe weinig medelijden, hoe veel zelfzucht
spreekt uit dit azen der groote menigte.
Zondagsrust! is eene dichterlijke gedachte,
waarmee o zoo vaak gedweept, gesold en
geleugend wordt. Hoe weinigen die haar
metterdaad begeeren hetzj voor zich zelf,
hetzij voor anderen.
Onze Zondags-plezierreizigers hebben wel
te bedenken, dat zjj mede den goddeloozen
toestand helpen bestendigen, dat spoorbe
ambten van den chef tot den [stokerdat
bedienden op plaatsen van inspanning dat
voerlieden en hunne paarden; dat politie
agenten en trampersoneel, mede om hun
nentwil op den rustdag moeten werken.
En op hun fout gewezen helpen zij veelal
met een cynisch«de trein rijdt tocher
zich van af.
Gezwegen nog van feiten als die te
Hoofdplaat, dat men steen en been klaagt,
wanneer een burgemeester de kermis op
Zondag wil afschaffen. Hoe gelukkig wij
"t dan ook vinden, dat mannen als de
heer Donner en minister Havelaar naar veran
dering van dezen toestand streven, toch
blijven wij vreezen dat al hun pogen vruchte
loos zal zijn, zoolang niet een ander beginsel
dan dat der Revolutie de groote menigte
bezielt.
23 Juni '90.
Aan het verslag ovei de tentoonstel
ling in de Middelb. Courant ontleenen wij
ter aanvulling van het on :e het volgende
Onder anderen willen wij wijzen op de
buiten het programma vallende inzendingen
van den heer G. J. van den Bosch, direc
teur van den "Wilhelminapolder.
Het trok onze attentie dat van dezen
kant ook de kruising met Hollandsch en
Durhams vee wordt in de hand gewerkt
en we meenen ons niet te vergissen als
we erop wijzen dat in de collectieve inzen
ding van Jen heer Vari den Bosch ook
zuiver Hollandsch vee voorkwam.
Nog waren buiten het programma door
den heer J. Oele te Kapelle ingezonden een
paar ongehoornde (de eenige; melkkoeijen.
Zij werden al is dit niet in onze opgaaf
vermeld ook bekroond met eene eervolle
vermelding, die zij ten volle verdienden.
Door de jury hoorden wij met lof over hare
fijnheid en ruime' melkgeving gewagen.
De heer Job van der Have zond eene
flinke fraaie uitgezochte verzameling pluim
gedierte in, die veel bekijks vond tn ver
diende.
Dat de firma wed. J. C. Massee Zn. te
Goes haren bekenden goeden naam hand
haafde, behoeft zeker geen betoog. Hare
inzending was wij zjjn het trouwens
van haar gewoon alleszins het bekijken
waard.
De firma Van Jen Bosch O, handelaars
in zaaigranen en landbouwzaden te Goes,
die reeds op verschillende buiten- en bin-
nenlandsche landbouwtentoonstellingen met
40 eere- en eerste prijzen werd bekroond,
deed ook hier door hare schoone etalage
haar ouden roem eer aan. Onder hare in
zending bemerkten wij verschillende schoven
graan en gedroogde grassen, eene prachtige
collectie voor- en najaarszaaigranen, zoowel
Zeeuwsche als Engelsche, Zweedsche en
Deensche, een groote hoeveelheid gras-,
klaver- en landbouwzaden, van welke alle
de gegarandeerde zuiverheid, kiemkracht en
gebruikswaarde was aangegeven, welke cij
fers in vergelijking met de door professor
Noble bepaalde gemiddelde gebruikswaarde
zéér hoog mogen genoemd worden. Verder
vonden wij die verschillende zaden in baren
eersten groei in potten,diemetde afbeeldingen
dierzelfde zaden in nette schilderijtjes onder
glas een waarlijk schoon geheel vormden.
De jaarlijksche algemeene vergadering
der «Vereeniging van Officieren der Schut
terij in Nederland hoopt Maandag 7 Juli, a.
te 's Hertogenbosch te vergaderen op het
Stadhuis. Dinsdag 8 Juli zal een schiet
wedstrijd van wegs de vereeniging plaats
hebben.
Naar aanleiding, van een schrijven der
Vereeniging, door middel van den minister
van B. Z., om mede te werken tot ver
wezenlijking van het verlangen der sehu:terjj-
officieren naar vermeerdering hunner krijgs
kundige kennis, heeft de minister van oorlog
gezegd, dat alle aanvragen om deelneming
aan practische legeroefeningen in en om
de forten steeds worden toegestaan. Alleen
ziet de min. geen heil in een vluchtige
bezichtiging op een daartoe vooraf vastge-
stelden dag van de gedurende de oefeningen
bezette forten, wijl daaraan voor de oefeningen
van het leger bezwaren zijn verbonden.
Aan jhr. mr. W. H. de Savornin
Lobman Azn. is op zijn verzoek, eervol
ontslag verleend als adjunct-commies bjj
het departement van binnenlandsche zaken.
Bij de verkiezing voor commissarissen
in het polderbestuur van Walcheren zijn
uitgebracht 131 geldige stemmen.
Herkozen de heerenP. Loeff te Koude-
kerke, met 126, W. Cevaal te Ritthem,
met 129, W. A. graaf van Lijnden te
Koudekerke, met 127, J. H. Snijders te
Middelburg, met 118, L. Cijsouw te We«t-
kapelle, met 122 en dr. A. van der Swalme
te Middelburg, met 127 stemmen.
Verder verkregen de heeren H. W. Al-
laart te Serooskerke 3 en M. Francke te
Grijpskerke 2 stemmen, terwijl 1 stem was
uitgebracht op elk der heeren J. Louwerse Cz.
K. Houterman, S. de Visser, J. Riemens,
J. de Visser, L. Bosselaar, K. Ilubrechtse,
L. van Rooijen en O. de Visser.
Bij een verkiezing van drie leden in
den gemeenteraad te Rotterdam, op jengst-