l
1890. No. 103. Dinsdag 3 Juni. Vierde Jaargang.
VERSCHIJNT
G. M. KLEM KERK, te Goes
F. P. D'RUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENT1EN
IS IiNEJNTIiNG VOLDOEiNDE
Brieven uit Egypte.
IAERIL-EN SCIIOOLNIEUWS.
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prijs per drie maanden franco p. p. ƒ0.95.
Enkele nummers^.025.J
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Waarborg tegen de pokken (de door onze
dokters afgegeven vaccinebewijzen bevestigen
het) geeft de inenting slechts zooveel mo
gelijk. Ook zelfs het verplichtend stellen
der vaccine is dus een halve maatregel,
Vroeger meende meneenmaal vaccineeren
was genoeg. Doch al spoedig werd hetom
de 10 jaar vaccineeren en thans acht men
de kortst mogelijke tusschenpoozingen nog
te lang. Daarbij komt, dat om de onvat-
baarheid van den enkele te verhoogen, de
omgeving moet worden gevaccineerd. Dus
opdat mijn j buurman geen pokziekte zou
krijgen, moet ik mij een- en andermaal
laten inenten. Geloove dit wie wil.
Maar is werkelijk de pokziekte, tenge
volge der vaccinatie zoo sterk verminderd
De statistiek zegtj a. Maar wie maken
de statistiek Voorstanders van vaccine-
dwang, weinig onpartijdige menschen, on
getwijfeld met veel kennis doch ook met
(bij)geloof in de inenting toegerust.
Hunne statistieken zjjn partijdig. Zij
vergelijken namelijk landen waar vaccinatie
verplichtend is met landen waarin dit niet
het geval is. En zulk een vergelijking is een
slechte maatstaf.
Als men personen of zaken met elkander
vergelijkt, moeten zij gelijke verhoudingen
hebben, en onder gelijke omstandigheden
leven. Nemen wij een voorbeeld van zulke
doorgaans partijdige statistiek.
Te Weenen stierven in 18711885 van
de 30.000 ingeënten 4000 of 14 pet. en
van 12 0C0 niet ingeënten 4000 of 36 pet. Ziet
gij wel zeggen de voorstanders dat
wij gelijk hebben
Doch dit gelijk is slechts schijnbaar. Het
aantal volwassen ingeënten is sterker dan
dat der niet-ingeëntenterwijl bij kleine
kinderen het aantal niet-ingeënten dat der
ingeënten overtreft.
Bovendien leert dezelfde statistiek dat in
het le levensjaar vee! meer ingeente, dan
niet ingeënte kinderen stierven, en blijft zoo
tot het 10e jaar ongeveer. Let ook op de ge
tallen 30.000 ingeënten aangetast, slechts
12000 niet ingeënten.
Maar in de hospitalen was de verhouding
'nog nadeeliger, meent gij. Maar hoevelen
stierven daar aan ziekten die meer door
kommer en ellende dan door de omstandig
heid van niet te zqn ingeënt in 't leven zijn
geroepen.
Ook van pokziekte geldt als van cholera,
typhus en andere pestilentiën, dat armoede
en vervuiling haar zeer in de hand werken.
Men heeft gewezen op Pruisen waar w 1,
en op Oostenrijk waar gee n vaccinedwang
bestaat. In Pruisen stierven in 1873 op de
10.000 inwoners 3V2; in Oostenrijk 32,5
dat is 29 meer.
Maar wat heeft men aan zulk een ver
gelijking als men niet weet dat die menschen
in Pruisen net eender werden gevoed, ge
kleed, gedrenkt, gehuisvest als die in Oos
tenrijk. Waren stand en leeftijd dezelfde?
Waren er gevaccineerden onder enz.
Het blijft dan ook nog een open vraag
nu de officiëele wetenschap afneming
der pokziekte mag constateeren of niet
veel meer andere ziekten, dank zij de vac
cinatie, zijn in 't leven geroepen en dreigend
toenemen. De algemeene sterfte is ook in
Nederland niet verminderd.
Huid-, klier-, geslachts- en gewrichtsziekten
blijven aan de orde van den dag.
Redenen te meer om de Nederlandsche
Regeering, die deze dingen weet en er zich
meer nog dan wij van overtuigen kan, toe
te roepen
Verlos ons zoo spoedig mogelijk van den
gehaten Vaccinedwang.
Laat het particulier initiatief vaccineeren
zooveel het >wil; doch dwing de anderen
niet langer hunne zonen aan dien Moloch
te otteren, zoolang zij geen klaarder inzicht
hebben in de nuttigheid dezer offerande.
Een geestig schrijver zei eens
Het Nederlandsche volk is wel bevattelijk,
als jmen maar geen haast maakt en er niet
op staat te wachten.
Welnu, tot die bevattelijkheid is het thans
gekomen. Men ziet het aan den aandrang
waarmede de opheffing van eiken dwang
niet het minst van den vaccinedwang
wordt gevraagd.
Cesaropapie.
De in 1816 over de aloude Gereformeerde
Kerk aangestelde Besturen zijn de belicha
ming van de Cesaropapie, het ingrijpen van
den Staat in dingen der Kerk, welke men
sedert de Fransche Revolutie ook hier te
lande was begonnen te huldigen.
De vraag of er van uit den boezem der
Kerk verzet tegen die Staatsinmenging zal
ontstaan heeft een Staatkundige zjjde, in-
zoover die aandrang, gesteld hij doet zich
gevoelen, medewerken zal tot finale losmaking
van den band tusschen Kerk en Staat.
Uit dit oogpunt is het niet onbelangrijk,
dat op de jaarlijksche Hervormde predikan-
tenvereeniging ditmaal door dr. Vos van
Amsterdam een referaat is gehouden, strek
kende om te betoogen dat de organisatie
van 18161852 niet onbijbelsch is.
Volgens de Gereformeerde Kerk (het
orgaan van Dr. Hoedemaker] werd deze
conclusie door de meerderheid met groote
ingenomenheid begroet.
De vraag, zegt het blad, waarop Dr. Vos
het antwoord gaf. was trouwens, zooals een
lid van het moderamen, Ds. Hogerzeil,
zeer naïef mededeelde, opzettelijk gesteld
om aan alle ongerustheid omtrent het
Schriftuurlijk karakter der organisatie een
einde te maken.
Men mag dus uit dit bericht opmaken,
dat de meerderheid der Hervormde predi
kanten hoe langer hoe meer overtuigd zal
worden, dat de heerschappij der Besturen
volstrekt niet in strjjd is met de Schrift,
en er dus niets geen bezwaar meer over
blijft om die Besturen te handhaven.
Dit kenteekent zeer zeker een keer in de
publieke opinie, want tot hiertoe waren
meest alle orthodoxen eenstemmig van ge
voelen, dat de Besturen onwettig aan de
Kerk zijn opgedrongen en dat men trachten
moet de regeerende macht weer aan de Kerk
zelve terug te geven.
Uit een kerkelijk oopgunt geen vooruitgang!
Maar dit kan hier niet uiteengezet worden.
Het behoort in zuiver kerkelijke organen
tehuis.
Hier wenschen we alleen te constateeren,
dat op politiek gebied de strijd om den
laatsten cesaropapistischen zuurdeesem uit
ons regeeringsbeleid verwijderd te krijgen,
langer en taaier dreigt te worden, naarmate
do zienswijze van de meerderheid der
Hervormde predikanten der Kerk veld wint
en van daar uit zich aanhangers gaat ver
werven in de maatschappij.
N. Pr. Gr. Crnt.
V Socialisten in de kerk.
Een dagbladboricht meldde dezer dagen
van een stampvol kerkgebouw waarin door
Domela Nieuwenhuis te St. Annaparochie
de bekende bloedleer gepredikt werd, onder
begunstiging van kerkvoogden der Neder-
landsch hervormde gemeente. Later vernam
men zelfs dat zekere v. Zinderen Bakker,
naar aanleiding van een tekst uit Jacobus V,
voor eene talrijke schare, «de gemeente des
Heeren» te St. Annaparochie had gesticht,
en zijne predikatie had doen afwisselen
door de bekende socialistische vrijheidslie
deren. Thans op pinkster Zondag kwam
de gemeente, ,0 neen kwamen de werk
stakers aldaar weder in het bedehuis saam
om gesticht te worden door allerlei, wat
de zinnen streelen en de harten beneden
waarts trekken kan. Vele hoorders bleven
(zoo zegt de berichtgever) aldus bewaard
voor 't gebruik van jenever. Ook «verliet
men het kerkgebouw precies als ging
de kerk uit.»
Welk een ontzettende toestand
Een beraadslaging om echt revolutionair,
de bazen door werkstaking te dupeeren,
in een Nederlandsch hervormd kerkgebouw
En daartegenover nu in zoo menige plaats,
de geloovigen saamkomende tot bediening
der Woords en der Sacramenten in een
boerenschuur
Dit is de triumf van het Ongeloof, de
zegepraal der Revolutie, niet het minst de
vruent van der christenen halfslachtigheid
en hinken op twee gedachten.
Zal Nederland niet opwalen uit zijn slaap
en beseffen, waarheen het modernisme de
natie voerten hoedanige de vruchten zijn
in School en Kerk en Maatschappij der zoo
hoog geroemde neutraliteit?
Vrijdag 16 Mei 4890.
Laat ik allereerst een paar vragen be
antwoorden, waarin wellicht meerdere
landbouwers belangstellen.
lo. «Zijn er in Egypte varkens?»
Ofschoon over 't algemeen de Egyptische
bevolking zeer afkeerig van het zwijn is en
vooral de Mohammedanen het voor een der
onreinste dieren houden, waartegen men
den meesten afschuw moet hebben, zijn er
nochtans enkele fellahin die een paar varkens
hebben. Doch dit is zeer zeldzaam. In
menige plaats zoo groot als Middelburg vindt
men hier nief één varken. De Europeanen
in Kaïro en Alexandrië houden, voor zoover
de omstandigheden dit toelaten, enkele
varkens, doch ook daar blijft het eer uit
zondering dan regel.
2o. «Wanneer begint voor de Moham
medanen en Kopten het nieuwe jaar
In een vorigen brief heb ik reeds over
het nieuwe jaar der Muzelmannen gesproken.
Den nieuwejaarsdag der Kopten kan ik niet
opgeven thans. Bjj tallooze personen heb
ik navraag gedaan, doch tevergeefs. Een
oude Kopt heeft mij beloofd de zaak te
zullen onderzoeken. Een en ander is zeker
wel voldoende om duideljjk te maken hoe
dom de Egyptische bevolking is. Indien
het begin en het einde der maand Ramadaar.
door een telegram uit Konstantinopel en
daarna door kanonschoten in Kaïro niet
werd bekend gemaakt, zouden de eenvoudige
Mohammedanen niet weten, wanneer ze
moeten aanvangen of eindigen met vasten.
Den laatsten dag der maand Ramedaan
eindigt de groote vastentijd, en den eersten
dag der volgende maand (Shouaal) is 't een
feestdag. Om te weten wanneer deze feestdag
plaats zou hebben, keek ik in den almanak
en vond dat de nieuwe maan den 18 Mei
begon na zonsondergang en derhalve gere
kend werd te vallen op 19 Mei. De 20ste
Mei was dus de eerste Shouaal. Ik sprak
daarover met sommige Mohammedanen,
maar er was niemand die er iets van begreep.
Zij redeneeren omgekeerd wanneer op een
gegeven dag bericht komt uit Konstantinopel
dat de nieuwe maand begint, dan weten
wij dat het den vorigen dag nieuwe
maan was.
Het verdient vermelding, dat in den nacht
vóór den lsten Sjouaal allen, die in het
afgeloopen jaar een bloedverwant door den
dood hebben verloren zich naar de graven
begeven, om daar huilend en misbaar makend
nogmaals de afgestorvenen te beweenen.
Het maakt een somberen indruk als men
dicht bij eene begraafplaats woont, den
gansehen nacht dit klagelijk gehuil aan te
hooren.
3o. «Hoe auur is in Egypte 'de boter
Deze vraag werd mij door een landbouwer
gedaan en ik acht het geschikt, ook daarop
een antwoord te geven. De geïmporteerde
Europeesche boter kost in Kaïro ruim twee
gulden het kilogram. De vieze inlandsche
boter, die de Arabische fellahin bereiden
in lederen zakken, kost slechts 90 cents het
kilogram, doch deze stof die van koe- en
buflelmelk wordt gemaakt trekt den Euro
peaan niet aan of moet althans eerst ge
smolten, gezuiverd enz. worden. Later meer.
2 Juni '90.
Het wetsontwerp van dhr. v. Houten
tot uitbreiding van het recht van onteige
ning ten name van de gemeenten, komt,
volgens hetSoc. Weekblad, hierop neer,
dat aan de gemeentebesturen de bevoegd
heid verleend wordt om, hetzij ambtshalve,
hetzij op verzoek van belangstellenden,
overeenkomstig de daarvoor vastgestelde
bepalingen, va.ste eigendommen in hun ge
meente te onteigenen en beschikbaar te stel
len uitbreiding van steden, dorpen en buurt
schappen; vorming van nieuwe buurtschap
pen; oprichting of uitbreiding van inrichtingen
van nijverheid, woningen met tuinen voor
bestuurders, beambten en werklieden daar
onder begrepen; ondernemingen van tuinbouw,
landbouw, veeteelt en houtteelt.
Viissingen. Gedurende de maand April
II. vervoerde de stoomvaartmaatschappij
«Zeeland» 6288 passagiers, namelijk per
dagdienst van Londen naar Viissingen, 621
passagiers en 58 ton stukgoederen en van
Viissingen naar Londen 898 passagiers en
586 ton stukgoederenper nachtdienst van
Londen naar Viissingen 2398 passagiers en
351 ton stukgoederen, en van Viissingen
naar Londen 2371 passagiers en 2059 ton
stukgoederen. In April '89 werden langs
beide richtingen per dag- en nachtdienst
6122 passagiers en 3057 ton stukgoederen
verscheept.
Het rijkstelegraafkantoor te Goes,
verzond gedurende de maand Mei 1890
529 telegrammen, ontving 541overgenomen
en verder geseind werden 626, totaal 1696
Het telefoonkantoor te Wolfertsdijk ont
ving 17, verzond 15, samen 32 telegram
men. Dat te 's Gravenpolder ontving 23,
verzond 25, samen 48. Dat te Hoedekens-
kerke ontving 13, verzond 15, samen 28;
dat te Heinkenszand ontving 17 verzond
12 samen 29; dat te 'sHeer-Arendskerke
ontving 12, verzond 15, samen 27.
Kruiningen. In de Zaterdag gehouden
vergadering der afdeeling Kruiningen van
«de Maatsehappij tot bevordering van Land
bouw en Veeteelt in Zeeland» werd het vol
gende aangenomen «Verpliehte keuring der
hengsten met bekendmaking van de gebreken
der afgekeurde, doch tot toelating van deze.»
Thans is bij de Tweede Kamer ont
vangen de memorie van antwoord van den
minister van Justitie omtrent het wetsont
werp tot waarborging van de vrije beschik
king der werklieden over hun verdiend loon j
Bij kon. besluit is aan H. J. Reisinger
gewezen bewaarder in de strafgevangenis te
Goes een pensioen verleend ad f274.
Blijkens telegram van den Gouverneur-
Generaal van Nederl. Indië is de toestand
in Edi ernstiger geworden en het aantal vij
anden toegenomen. De Radja wantrouwt
zijn eigen volk en vluchtte in onze benting.
Troepenversterking werd van Java verzonden.
Door het Gerechtshof te 's Gravenhnge
is tot deurwaarder bij de Arrondissements-
Rechtbank te Middelburg, ter standplaats
Hulst, benoemd de beer W. A. de Ridder,
deurwaarder bij het kantongerecht te Hulst
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Serooskerke en te Dreischor
dhr. R. Hazelhoff cand. te Borsele
dhr. A. F. C. Pont cand.. te Utrecht.
Bedankt voor Oostirland, Schore en
Vlake en Kattend ij ke door G. Boersma cand.
te Utrecht.
-- Maandag 9 Juni wordt alhier verwacht
Z. D. H. monseigneur C. J. M. Bottemanne,
bisschop vair Haarlem ten einde de in de
- v
