LER
'ÜÏÏ1S. :j
i, (waarbij
Lancas-
ian,) Gor-
:e tot zeer
IES. -m
IMOEDER
'1JTEN,
af f 10.,
kstraat.
1890. No. 87.
Donderdag 24 April.
Vierde Jaargang.
Ir
verkrijgbaar.
Ielb.-rotterdam.
lpril.
botdienst
urg en Zierikzee.
'ELEGRAAF."
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'QUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
IJK.
Moderne vaders door huitue
zonen terechtgewezen.
Het ontslag van den Gouverneur
van Koloniën.
my
|S te Goes komt eerst-
\an
linden is eenejaarwedde
Ji, benevens vrije kost,
ling en geneeskundige
ddelbaren leeftijd, die
wensclien in aanmer-
irden verzocht zich in
|rlegging van getuig-
elden bij mevrouw de
Jongh te Goes.
jArmbestuur van Goes,
J5EEKE, Voorz.
IBOSCH, Secretaris.
prijzen.
RIJKE KEUZE.
pcht. -gag
Irdag 17, Zaterdag 19,
h 22, van Vlissingen
|g 9,45, van Rotter-
kzee Spoorweg Goes,
iril.
Van Zierikzee
Dinsd. 22'smorg. 6,30
Dins. 22'smidd. 3,30
Woen.23 4.
Dond. 24 3.30
Vrijd. 25 3,30
Zat. 26 12,
Zond. 27 12,-
Maan. 28 12,
pril.
van Antwerpen
Dinsd22's morg. 8.30
lüond. 24 8.30
IZon. 27 2.—
iDinsd. 29 3,
Jr At.
ser
ZEEUW.
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
Prijs per drie maanden franco p. p. /0.95.
Enkele nummersƒ0.025.:
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Goes 24 en 25 April (ook voor Kloetinge,
Kattendijke, 's Heer Hendrikskinderen en
Wissekerke). Wolfertsdijk 26 April, Hein-
kenszand ook voor 's Heer A rendskerke
28 April, en 29 April voorm. ,'s Heerenhoek
ook voor Borsele en Nieuwdorp 29 April
namiddag en 30 April. Ovezande, ook voor
Nisse 1 Mei. Ellewoutsdijk, ook voor Drie
wegen, 2 Mei. Baarland ook voor Oudelande
3 Mei
De gemeenteraad van Amsterdam heeft
indertijd aan de synode der nederl. hervormde
keik aangeboden dat zij twee kerkelijke
hoogleerareu benoeme om betaald uit
het geld der Amsterdamsche belastingschul
digen, aan de Amsterdamsche hoogeschool
kerkelijk godgeleerd onderwijs te geven.
Van dit aanbod is een dankbaar gebruik
gemaakt. En gedurende eenige jaren wer
den twee kerkelijke professoren, jongelingen
tot predikant opleidend in de stedelijke
universiteit der hoofdstad, trouw door het
geld van Joden en Lutherschen, van Doops
gezinden en Doleerenden, van Roomschen
en Afgescheidenen, van Vrijdenkers en
Hervormden, van Kerkelijken en nietkerke-
lijken gesteund. Gesteund dus ook grooten-
deels door het tegen hun zin bijgedragen
aandeel van hen, die van de theologie dier
twee, noch van den modernen Knappert,
noch van den orthodoxen Muller zijn ge
diend.
De gemeenteraad van Amsterdam, hare
dwaling erkennende, heeft thans aan de
Hooge Regeering gevraagd of er ook termen
zijn om aan dezen ongerechtigen toestand
een einde te maken; en eenvoudig de Kerk
voor bare hoogleeraren te laten zorgen.
Tegen deze daad is dezer dagen gepro
testeerd in een vergadering van niet minder
dan 172 zich noemende moderne «theologen,»
doch onder welke zeker minstens 150 zijn,
die zich liever met den minder weidschen
titel van moderne «predikanten» moesten
tevreden stellen.
Zij verdedigden den tegenwoordigen toe
stand met de algemeenheid, dat de Staat
immers ook moet zorgen voor hetgeen slechts
aan enkelen ten goede komtvoorts dat de
strijd tegen de theologische faculteit geen
beginselquaestie maar een geldquaestie geldt;
en eindelijk dat handhaving van het be
staande noodig is ter bewaring van 't Neer-
landsch protestantsch (lees modern) karakter
tegenover de Ultramontanen.
Net als iu den politieleen- en schoolstrijd.
Zegt men op te komen voor de belangen
der onsterfelijke zielen, dan heet het:
geen godsdiens; asjeblieft; gij verschalkt de
domme menigte. En zegt men op te komen
voor de beurzen der belastingschuldigen
die onbillijk worden aangesproken, dan is
hetZie je wel, de beginselen hebt gij over
boord geworpen. De principiëele quaestie
tot een geldquaestie verlaagd. Een strijd
om de dubbeltjesEn dan dat andere
argument, dat wij onze protestantsche tra
ditie niet mogen prijsgeven ter wille van
de Ultramontanen
'tis dr. Bruning die 'tzegt:
De Amsterdammer voegt hem en
met recht toe:
Wie is meer ultramontaan dan g(j, prote
stant? Gy modern theoloog, hebt gfj zoo
weinig eerbied voor de overtuiging van an
dersdenkenden, dat gy dezen wilt dwingen
uwe lasten te dragen, zich te schikken naar
uw wil? Dat protestsntisme moge men Rome
ten geschenke aanbieden, daar behoort het
tehuis 1
Het is een zedeloos geknutsel, waartegen
het radicale blad zich met reden verzet, te
meer daar de moderne theologen in dezelfde
vergadering zich een brevet van «hoogere
zedelijkheid die zich slechts bij den godsdienst
thuis gevoelt,» hadden toegekend.
Wij die het met de [alledaagsche zedelijk
heid moeten stellen, omdat de zondagsche
buiten onzen aanleg ligt, letten natuurlijk
gaarne op de deugden door onze meer bevoor
rechte broeders beoefend, die zooals het heet
„in het met bewustheidjagen naar ideale goe
deren het ernstig zedelijk streven erkennen."
Maar als wij dan den heer Knappert, zelf
kerkelijk hoogleeraar in de hoofdstad, die
dus uit de gemeentekas zich een salaris
laat uitbetalen voor het verstrekken van
ned. hervormd, kerkelijk (Het blad deed
beter te schrijven modern) onderwijs, hooren
verklaren dat de theologische faculteit moet
blijven in het belang „van den godsdienstigen
staatsburger", dan begrijpen wy met onze
radicale alledaagsche zedelijkheid van deze
ideale Zondagsche zedelijkheid zoo goed als
niets.
En, helaas niet beseffend, dat de gods
dienstige staatsburger door den modernen
hoogleeraar gevormd, niet de Godsdienstige
staatsburger zijn kan, vraagt het blad:
„Is die godsdienstige zedelijkheid wel
hot juiste middel om iemands gevoel voor
recht en billijkheid, zelfs zyn gevoel van
kieschheid fijner en dieper te maken?
Verdiend is de slotsom waartoe het ra
dicaal liberale blad komt
Dat de godsdienstige zedelijkheid zoo
weinig vorderingen maakt; liever gezegd,
ondanks de prediking der moderne theologen
achteruitgaat, is voor een goed deel toe
te schrijven aan de omstandigheid dat de
menschen van de alledaagsche zedelijkheid
maar niets vatten van het streven naar
ideale goederen, nu dit juist het princi
piëele streven, (het streven uit begin
sel) verzwakt.
En met een fierheid die tot luisteren
dwingt, roept het blad al dezen heelen en
halven modernen, die uit gemakzucht of
winstbejag blijven in een kerk met welker
belijdenis zij het niet eens zijn, toe
Wy begrijpen niet hoe gy, godsdienstig-
zedelyken een godsdienstonderwijs wilt la
ten betalen door ieder, wien dat niet lust. Wy
vatten niet hoe men lid van een kerk wil
blijven, wier geloofsbelijdenis men niet lan
ger deelt. Wij zoeken vruchteloos naar de
verklaring van het feit dat de moderne theo
logen maar altoos door hunne jaariijksche
theologische schoonmaak houden, zonder
zich in te spannen om met al de kracht die
in hen is, dat grove vuil uit de Ned. Herv.
Kerk te verwijderen, bestaande in het ont
trekken 'van de kerkelijke gelden aan dolee-
renden, omdat zij aan de oude geloofsbe
lijdenis gehecht zijnde, buiten het synodaal
verband getreden zyn.
Recht behoort dat dan niet tot de
ideale goederen!?
Zie, zoolang de moderne theologen, in
de practyk, het recht en de billijkheid
geringschatten; en gelijk theologische ju
risten, de eenvoudigste uitingen van het
rechtsgevoel der tegenpartij met sophiste-
ry'en (drogredenen) beantwoorden, zaL de
alledaagsche wereld, in toenemende mate,
den draak blijven steken met deze Zondag
sche zedelijkheid. Zoolang zullen wy, ge
voelende hoe ook het moderne getheologiseer
alle geestdrift en kloekheid belaagt,
blijven protesteeren tegen de staatshulp voor
instellingen die voor den godsdiensti
gen staatsburger worden gevraagd, maar
karakterverzwakken en karakterbedervend
op het beste deel der natie werken.
Zeer juist gezegd. Hoe jammer echter
dat deze kanker van het karakterbederf
niet alleen de modern godsdienstige, doch
ook op vele plaatsen de orthodoxe «staats-
burgerij» heeft aangetast! Waar toch
vindt men al niet dat berusten en toezien,
waar het onrecht in kerk en school en
maatschappij al dreigender den kop opsteekt.
Waarlijk niet deze moderne theologen
alleen zijn schuldig aan datgeen waarvan
De Amsterdammer hun een verwijt maakt
Wat maakten zy van de armenzorg; wat
wrochten zij voor den arbeider; wat ver
richtten zij voor de volksopvoeding; waar
stonden zy op de bres in den stryd die
ellende en armoede tot lotsvei betering
voert? Zy deden voor dit alles zoo
goed als niets.
IN HET BELANG VAN ONZE
MILITAIREN.
In De Vredebode lazen wij een adver
tentie, waarop wij by dezen de aandacht
vestigen. Zij strekt om de christelijke
weldadigheid in te roepen voor tie oprichting
van een militair Tehuis te Bergen op Zoom.
Reeds verscheidene jaren was het de be
geerte der christelijke vrienden aldaar om
den arbeid der chr. jongelingsvereeniging
uit te breiden tot den meer geregelden
arbeid van zulk een Tehuis. Indien ergens,
dan is er te Bergen op Zoom behoeftp aan,
want ruim 2000 miliciens zijn daar des
zomers bijeen, waaronder velen uit Zeeland.
Het Hoofdbestuur te Utrecht diende de
vrienden met goeden raad en zegde een
jaarlijksch subsidie toe, tot instandhouding
van zulk een Tehuis. Zooals wij reeds
vroeger meedeelden is de eerste steen voor
uit Tehuis reeds gelegd en is dus, zoo de
Heer wil, van den zomer gelegenheid voor
onze protestantsche miliciens aldaar een
gezellige herberg te vinden.
Echter is de hulp der christenen dringend
noodig. Voor ameublement in een Militairen
tehuis is veel noodig; en er is nog geen
cent in kas. De commissie, zijnde de heeren
G. Rubsaam, H. Kok, J. J. v. Melle, N.
D. Scheffelaar en sergeant-majoor Meeuwse
allen te Bergen op Zoomds. W. A v.
Griethuijsen, J. Donner en P. Bommeljé.
allen te Goes, en C. J. Huvers te Middelburg,
doet dan ook een dringend beroep op de
liefdadigheid, vooral van onze oude, tegen
woordige of toekomstige miliciens.
Zij die de gemakken, genietingen en
voordeelen van een militairen tehuis van
naby kennen, en gaarne ook anderen den
zegen er van wenschen te zien smaken,
zullen zich zeker niet onbetuigd laten.
Ouders, die weet dat mede door uwe
bijdrage, nu of later, aan uw kind een
veilige schuilplaats tegen de verleidingen
van het kazerneleven zal geopend worden,
helpt de vrienden aldaar de belangeloos,
in den geloove opgenomen taak ten uitvoer
brengen. Geve de Heere, dat tegenover
de vele plaatsen der brooddronkenheid, die
den jongeling lokken en ten verderve sleepen,
te Bergen op Zoom spoedig een militairen
tehuis verrijze, voor vele miliciens een
welkome herberg zij, en met andere Tehuizen
in Nederland medewerke aan de komst van
Gods Koninkrijk 1
Naar aanleiding van dit ontslag schrijft
de «Maasbode» het volgende
Z. Exc. de Gouverneur van Suriname
heeft zyn ontslag gevraagd, of liever is
gevallen, gelijk hy moest vallen; dat was
het besluit der Loge. Hoe zou zy den man
dulden, die durfde weigeren voor eens en
altijd alle uitnoodigingen, welke hem van
wege de Loge gezonden worden? „Onvoor
zichtig", „wat hard van stapel geloopen"
werd zelfs in regeeringskringen gemompeld
maar hoe anders een begin aan het einde
gemaakt der ergerlijkheden, schandalen op
alle gebied, administratief, rechterlijk, gods
dienstig, zedelijk, die in de kolonie burger
recht hadden gekregen, dan door de koe
flink by de horens te pakken, gelyk mr.
Savornin Lohman heeft gedaan?
HDe plaatsvervanger des Honings, geregeerd
door 13 mannen, de Koloniale Staten uit
makende: 7 Israëlieten, 5 erkende hoofden
en leden der Vrijmetselarij, door wie te
zamen het aanzien en de invloed der 're
geering by de bevolking worden vernietigd!
En welk rechtgeaard Christen of meusch
slechts zou niet een schoonmaak wenschen
in den Augiasstal van bederf, meest af
schuwelijke onzedelijkheid, die daar heerscht!
Zal de Christelijke regeering dezen of een
anderen gouverneur handhaven, of wel dezen
het gevraagde ontslag verleenen, om dan
van voren af te beginnen en weldra een
1 nieuwbenoemde te zien zwichten yoor de
zelfde mannen om dezelfde redenen? Of
zal het ministerie gehoor geven aan den
welmeenenden raad van hen, die alleen
het gezag onzer regeering en het welzijn
der arme bevolking op het oog hebben?
Dan diende de Koloniale Raad te worden
weggezonden, en hoogstens vier raadsleden
van bekwaamheid en goeden naam benoemd.
Hoogstens vier, omdat onmogelijk
er meer te vinden zyn.
De regeering kon dan het punt van haar
pogram ter hand nemenhet godsdienstig
en zedelijk leven der bevolking bevorderen.
Dan niet f22.000 wegwerpen aan drie of
j vier moderne predikanten, die hoogstens
alle weken een half uur de weinige be
zoekers der Protestantsche kerken toe
spreken en gedwongen moeten worden tot
bediening van doopsel, huwelijk enz., om
dat zy verklaren er niet aan te gelooven.
Redenen, waarom zy het niet noodig oor
deelden, eene vacature aan te vullen, ter
wijl inmiddels zij drie, het traetement voor
vier bestemd, deelden. Wat wonder dat
een geloovig gouverneur en eerlijk gezag
voerder hieraan een einde maakte, niet
tegenstaande de hevige tegenkanting, welke
Z.Ex. ondervond.
Thans meldt Het Dagblad dat gouverneur
Lohman geen ontsltg heeft aangevraagd.
Christelijke deugden.
Toen laatst de Keizer van Duitschland
er op wees dat men om officier te zyn,
ook blijk moest geven van christelijken zin
Christliche Gesilting), trokken onderstaan
de woorden in een radicaal liberaal blad,
onze aandacht
«Worden hierdoor de Joden uitgesloten
Ot heeft men het woord op te vatten ir> denzin
van de in onzeofficieele terminologie (woor
denkeus der Nederlandsche wetten zoo wel
bekende en zooveel besproken «christelijke
deugden,» tot welke ook Israëlieten kunnen
worden opgeleid (Amsterdammer Dagblad
van Nederland, 9 April).
23 April '90.
Goes. De 2e voorjaars veemarkt zal
gehouden worden Dinsdag 29 April.
Ierseke. Dinsdagavond vergaderde de
Gemeenteraad onder voorzitterschap van
den burgemeester. Afwezig de heeren v.
Oeveren en van der Burght. Van Gede
puteerde Staten is ingekomen de goedkeuring
der begrooting voor 1890 in ontvang en
uitgaaf f24021,22. Van den gemeenteraad
van Roozendaal verzoek om adhaesie op
het bekende adres inzake den persoonlijken
dienstplicht. B. en W. adviseeren het adres
voor kennisgeving aan te nemen, wijl zij
van oordeel zijn dat de gemeentebesturen
zich niet in politieke zaken moeten mengen.
Aangenomen met algemeene stemmen.
Van den gemeente-opzichter is ingekomen
eene begrooting voor het veranderen van
den grintweg van de Langeville tot de
gemeentegrens in een keiweg. De kosten
zijn geraamd op f22500. Verder is inge
komen van de heeren J. Molhoek en P.
Sandee alhier een verzoek om eene weegbrug
te mogen plaatsen bij de haven op een na
onderling overleg te bepalen plaats. De
voorzitter deelt mede dat B. en W. besloten
hebben geen praeadvies uit te brengen,
omdat in een vorige vergadering een dergelijk
verzoek van een paar andere ingezetenen
is geweigerd. De heer Sauer merkt op,
dat het verzoek toen is afgewezen niet
omdat de raad bezwaar had tegen eene
weegbrug, maaralleen tegen de plaats van
oprichting, in het adres genoemd. De
voorzitter antwoordt dat hy niet inziet,
waarom B. en W. hun meening niet zouden
mogen zeggen.
Hij wil evenwel zijn opinie mededeelen.
Hy zet daarop de voordeelen eener weeg
brug uiteen, waaronder vooral behoort min
dere risico voer d< n suikerbietenteler, daar
de peeën na de weging voor rekening van
den fabrikant komen, en zegt dat de
aanvragers met eene plaatsing in den N.
W. hoek by de haven genoegen nemen.
