esche Boot
HELDER,
ORDEN-VLAKE.
onze dranken tot
prijs om, vandaar
debiet. Men hale:
Frambozenlimonade
Goedkoope Likeu-
ndewijn Jenevers
Wijn en Bessensap
Rooden Winkel
Goes.
iphie Instantané.
fiportretten,
Brvoet, te Goes.
GOES naar ROTTERDAM
ROTTERDAM naar GOES
orbootdienst
igendienst.
Ichelde.
1890. No. 45.°
Dinsdag 14 Januari.
Vierde Jaargang
VERSCHIJNT
G. M. Klemkerk, te Goes
F. P. D'huy, te Middelburg.
PRIJS DER AD VERTESTIEN:
GK00THEID en VAL.
bij alle Boekhandelaren
des Rijks te bekomen
a 60 cents.
.FT I 34 MIDDELBURG.
TWAALF
kt en standhoudende kleur
LECHTS f2.50.
spend, ook op feestdagen
Zondags.
baar bij den heer
Jan. 's morg. 5,30 u,
Jan. 'smorg. 10,30 u.
te Rotterdam bij den
F. DE LANGE, op tHa-
bij M. BOUWMAN,
pij J. BOS,
Directie.
e Rotterdam Nieuwe
Pakkenbrug.
A G E L IJ K S
.Vlake vm.6 en 9. nam. 3. u
vm. 7.25, nra. 1, en 5,07 u
inkomst van den correspon-
orden: vm. 7,15, nm. 1.15u.
;n onmiddellijk na aankomst
Lr 2 u. en 6,07 u. nam.
;al van en naar het Spoor-
ulst rijden.
orkoming van oponthoud
de reizigers van HANJS-
LAKE en omgekeerd kos-
vervoerd worden,
u. m. u. m.
nm 12,25 3,45
12,55 4,15
Dinsdag,
7rijd. Woensd. en Zat
7,30 2,20
7,50 2,40
10,30-,
6^12,30
door 12,50 -
DE
ZEEUW.
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers-0,026
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regeh 50 cent, iedere regel,
meer 10 cent.
Noodige Inlichtingen.
IV.
Eindelijk de handwerken voor meisjes.
De wet zegt, dat ook dit vak moet worden
onderwezen, «tenzij blij Ue, dat de school
gaande kinderen, daarin elders voldoend
onderwijs ontvangen.» Nu is het te hopen,
dat onze schoolbesturen en onze onderwijzers
inzien, dat het van het grootste belang voor
de meisjes is, dat zij goed, klassicaal on
derwijs in nuttige handwerken krijgen.
Met dat handwerkonderwjjs wordt hier en
daar nog vreemd omgesprongen. Dat moet
niet, het is voor onze meisjes een hoofdvak.
Daarom geeft men het gewoonlijk apart,
buiten de gewone schooluren. Waar nu
een of meer onderwijzeressen werkzaam
zijn, die in dit vak zijn geëxamineerd,
late men haar voortgaan met dit onder
wijs. En als het eenigszins kan, behoude
men steeds de gelegenheid voor kinderen
uit de gemeente, om aan onze scholen de
nuttige handwerken te leeren. Waarom
zou men ze noodzaken om naar de open
bare school oin dat onderwijs te gaan
Wjj merken nog op, dat er niet in de
wet staat, dat er maar 2 uren per week
onderwijs mag worden gegeven in de nut
tige handwerken, maar dat men van de 18
uren, die als eisch gesteld zjjn, maar 2
uren voor dat onderwijs mag rekenen. Wil
men b.v., zooals op vele scholen geschiedt,
dat onderwijs geven 's middags tusschen 12
en 2 of na 4 uur, daar is niets tegen.
Nog zij er op gewezen, dat niet in de
wet staat: «Tenzjj bljjke, dat de school
gaande kinderen daarin elders voldoend
onderwijs kunnen ontvangen.» Neen, de
schoolbesturen en onderwijzers moeten er
van overtuigd zyn, dat de meisjes in eene
of andere inrichting of bjj deze of gene
onderwijzeres als leerlingen voor het hand
werkonderwjjs zjjn ingeschreven. Of zij di«
lessen dikwijls verzuimen, omdat de af
standen zoo groot zjjn, of omdat de wegen
's avonds slecht begaanbaar zijn, is geen
zaak, die onze schoolbesturen dan verder
regardeert. Maar wjj kunnen er niet ge
noeg op drukken, dat men loch zorge ook
dit onderwijs te behartigen. Men geve het
indien eenigszin* mogelijk klassicaal
en methodisch.
27.
FEUILLETON.
(iSchetsen uit het leven van Napoleon I.)
XXIII-
PRUIS EN.
In hetzelfde jaar werd het Dui sche rijk
ontbonden. De meeste Duitsche vorsten
sloten zich bij Napoleon aan.
Een Rijnverbond kwam tot stand.
Van vrij wat meer belang echter waren eeni-
ge andere ondernemingen van den Keizer.
Wegen, bruggen en kanalen werden ge
maakt. Onder anderen het Rhöne-Rijn-
kanaal en het Rijn-Sc.heldekanaal, ook wer
den verschillende wegen aangelegd.
Voorts noemen wjj nog gedenk teekenen,
een nieuw wetboek van strafvorderingen;
een beter belastingstelsel, een hoogeschool;
verfraaiingen der groote steden enz. Op
dit terrein was Napoleon inderdaad bewon
derenswaardig.
Had de man nu ook een middel kunni n
uitvinden om den vrede met Europa te
waarborgen, van hoeveel grooter waarde
zou zijne regeering niet zijn geweest!
De stichting van het Rijnverbond had
den najjver van Pruisen gewekt. Wel had
dit land zich in den oorlog met Rusland
en Oostenrijk onzijdig gehouden, doch zijne
onzijdigheid had een zeer dubbelzinnig ka
rakter aan den dag gelegd. Er bestond
wantrouwen bij Napoleon; argwaan bij
Frederik Wilhelm. En toen Pruisen een
verbond van de Noord Duitsche staten als
een tegenwicht van het Rijnverbond poogde
ot stand te brengen, toen werd het door
Men lette, wat de handwerken betreft
nog op het volgendeIn de gewijzigde
wet staat niet, dat de meisjes voldoend
onderwijs van eene geëxamineerde moeten
ontvangen. Is dus een schoolbestuur er van
overtuigd, dat het onderwijs van deze of
gene breivrouw «voldoend" mag heeten
komt het paedagogisch geweten van den
onderwijzer daartegen ook niet op en dur
ven zij dat onderwijs, als iets anders over
bodig makende, aan den districtsschool
opziener voorstellen en aan diens onderzoek
onderwerpen, welnu, men beproeve het.
Hoe te handelen als kinderen van eene
bijz. school handwerken leeren op de open
bare en die laatste alleen meisjes uit het
3e leerjaar en hooger toelaat?
Men zal toestemmen, dat dergelijke vra
gen met nog honderd van dien aard kunnen
vermeerderd worden. Maar nu deze vraag
eenmaal gedaan is, is mijn antwoordzorg
toch zoo spoedig mogelijk dat ze van die
openbare school niet meer behoeven te
profiteeren. Maar kunt ge niet anders
welnu, wees er dan ook maar tevreden mee
als uwe leerlingen 3 a 4 jaar lang wekelijks
2 uur methodisch onderwijs in de hand
werken krijgen. Het zal wat langer duren
eer de moeders om de resultaten zeer
tevreden zijn. maar op den duur zal 't blijken,
dat zij naderhand aan hetgeen hare kin
deren geleerd hebben, veel meer hebben,
dan aan al dat getob van die kleinen bij
de breivrouw en dat misschien gedurende 6
a 7 jaar.
Y Zondagsrust.
Uit Aagtekerke schrijft men ons het
volgende
Door een 28tal ingezetenen dezer gemeente
is aan den brievengaarder alhier verzocht om
op Zondag hoegenaamd niets meer aan hun
adres te hestellen.
Het is te hopen dat ons christelijk volk in
den lande hierop de aandacht moge vesti
gen, en vele gemeenten mogen volgen, opdat
de Hooge regeering moge zien dat het ons
ernst is om op den dag des Heeren het
postverkeer zooveel mogelijk te beperken,
het is zeker wel het afdoendst middel om de
regeering daartoe aan te zetten.
Indien de inzender meent dat het dei-
Napoleon op alle mogelijke w(jze gedwars
boomd, maar toen ook werd de vijandschap
van het Pruisische volk tegen hem grooter;
en te meer nadat de boekhandelaar Palm
te Neurenberg, die een geschrift tegen Na
poleon had uitgegeven, opgelicht en ter dood
veroordeeld was geworden.
De jeugdige koningin Louise, door prins
Lodewjjk gesteund, moedigde haren echt
vriend aan, Napoleon den oorlog te verklaren.
De weifelachtige koning van Pruisen was
onvoorzichtig genoeg aan den drang zijner
vrouw en van zijn neet gehoor te geven;
en op een zeer ongelegen tijdstip tot den
kryg met Frankrijk te besluiten.
Hadde hij zich een jaar te voren bij Rus
land en Oostenrijk aangesloten, hoeveel onhei
len en vernederingen, hooveel nederlagen en
verliezen zou hij misschien voorkomen heb
ben. Op dit tijdstip kon hij voorzien, dat
hij alleen zou staan. Oostenrijk was uitge
put en nog onder den indruk zijner gevoe
lige verliezenRusland stond nog wel is
waar onverzwakt daar, doch zijn jeugdige
keizer zou 't den Pruis nooit vergeven, dat
deze hem in de ure des gevaars in den steek
gelaten en hem zooovele verliezen berok
kend had.
Steunende op de vaderlandsliefde zijns
volks en op de dapperheid zijner kavallerie
die in haren bevelheober, den hertog van
Brunswijk nog de herinneringen uit den
voor Pruisen zoo roemvollen zevenjarigen
oorlog met zich droeg, waagde Frederik
Wilhelm den sprong in de duisternis, en
tot zijne schande en schade
Napoleon van zijn kant zou gaarne dezen
regeering geen ernst is met de bevordering
der Zondagsrust, dan vergist hij zich zeer.
Het Postverkeer op Zondag zooveel mogeljjic
te bepeiken, is het streven der regeering.
Dit bleek uit vele maatregelen, waarover
de betrokken postambtenaren den inzender
wel meer zouden kunnen mededeelen. Vooral
de minister van waterstaat verstaat in dezen
zijne christelijke roeping. Hij heeft voor
post, telegrafie en middelen van vervoer
reeds veel in het belang der Zondagsrust
gedaan, en wenscht op den ingeslagen weg
voort te gaan.
Men vergete niet dat eene plotselinge
en snelle overgang tot ingrijpende maatrege
len moeielijkhe.len medebrengt. Dacht geheel
ons brievenverzendend en brieven ontvangend
publiek er over ah deze 28 ingezetenen,
en honderdenjanderen te Middelburg en elders
die op een dergelijk verzoek al sinds jaren
geen brieven op Zondag meer ontvangen,
dan zou de zaak al zeer gemakkelijk zijn.
Men kon dan de postkantoren des Zondags
sluiten. Doch zoo staan de zaken voorloopig
helaas nog nieten kan de regeering aan
onze postambtenaren dus nog geen heelen
vrijen Zondag verzekeren. Toch deed Minis
ter Havelaar wat hij kon. Hij zei in de
zitting van 20 December jl.:
„Ik heb hiervoor mij een lijst van de uren
gedurende welke de kantoren des Zondags
open zfjn. En wanneer men dan daarin ziet
dat het postkantoor waar de dienst het langst
is, namelijk te Amsterdam reeds om 2 uur
wordt gesloten, en dat in vele andere kan
toren de werktijd tot 2 uren beperkt is, dan
enz." „Geleidelijk voortgaan op den eenmaal
ingeslagen weg, waardoor het publiek ge
wend raakt aan de altijd daaraan verbonden
bezwaren, zal de zaak meer ingang doen
vinden en een latere regeling in de hand
werken."
En wat de Zondagsrust der bestellers be
treft, hieromtrent sprak ZExc. het volgende
In den laatsten tijd is juist daarvoor
bijzonder gezorgd. Toen vermoed werd dat
de toestand te Amsterdam in dit opzicht
niet zoo schoon scheen te zijn als behoorde,
heb ik staten gevraagd en ontvangen,
waaruit mij bleek dat nagenoeg alle
bestellers tegenwoordig te Amsterdam om
den anderen Zondag vrij hebben. Ten platten
lande, waar de omwisseling niet gemakke
lijk kan plaats hebben, wordt de dienst
oorlog voorkomen hebben, ook met het oog
op de zoo gevreesde Pruisische kavallerie,
doch de teerling was geworpenen met
een eenigszins bevreesd hart vertrok hij
naar Mains. Zijn Josephine vergezelde hem.
Aldaar namen de beide echtgenooten een
roerend afscheid van elkander. Het kostte
Napoleon heel wat om van zijne geliefde
gemalin voor wie weet hoe lang te scheiden.
Nog nooit had men hem zoo bedroefd en
ter neer geslagen gezien.
Een zeer hooghartig schrijven van den
koning van Pruisen, waarbij geheele ont
ruiming van Duitschland werd geëischt,
deed echter denLeeuw uit zijne verdooving op
schrikken. Van dat oogenblik af was Napo
leon zichzelven weer.
Zich tot Berthier (spreek uit Bertjee)
wendende zeide hij«Maarschalk, de koning
noodigt ons uit tot een eereontmoeting op
8 October.Geen Franschman heeft ooit op zulk
een appel ontbroken. Maar wijl men zegt dat
hij een jonge schoone koningin heeft, zoo
laat ons beleefd zijn en trekken onverwijld
naar Saksen.»
Ook de Pruisen waren daarheen getrokken.
De koningin had den manschappen bezieling
ingestort, door zich bij het optrekken aan
de spits des legers te vertoonen.
Napoleon haatte haai', en vervolgde haar
met de laagste lasteringen. Hij beschul
digde haar, de reine, de godvruchtige, open
lijk van echtbreuk met de a ezuar van Rus
land. Die leugen dorst hij verspreiden, hij
de onreine, die zelfs met zijne eigene zusters
verboden omgang had gehad.
Wordt vervolgd.
zooveel mogelijk beperkt; en waar die dienst
dan nog eenigszins zwaar blijft, wordt in
den laatsten tijd zooveel mogelijk een plaats
vervanger aangesteld, waardoor de bestel
lers om de 14 dagen een Zondag vrij van
dienst krijgen.
Het publiek kan nog veel doen om den
minister in zijn gewaardeerd pogen te
steunen. Men verzende geen brieven, kran
ten, postpaketten, enz. waarvan men ver
moedt, dat zij op Zondag bij den geadres
seerde zullen bezorgd wordenen verzende
zonder noodzaak geen brieven op Zondag
dan na de sluiting van het kantoor, opdat
zij 's Maandags met de eerste bestelling
kunnen verzonden worden.
Er zijn nog tal van christelijke historische
vrienden die op Zondag den brievenbesteller
aan hunne deur krijgen. Dit moest onder
ons niet alzoo zijn.
Er is ook wat het spoorwegverkeer betreft
nog heel wat te verbeteren. Doch ook voor
de beambten bij de spoorwegen blijft de
minister waken. Hij schreef reeds aan de
directies der spoorwegen in dien geesten
zal niet dan voor overwegende bezwaren
uit den weg tre ien. Het is een opmerkelijk
teeken des tijds dat Zondagsrust,een der pun
ten van het antirevolutionair program,en sinds
jaren door onze christelijke historische
vrienden in de Tweede Kamer bepleit, thans
verdedigers vindt on der mannen van allerlei
richting. Vroeger waren het «dwepers»
als Elout en Keuchenius, die op Zondagsrust
aandrongen, thans ziet men isrraëlieten,
roomsche en modern-protestantsche christe
nen, zelfs beslist ongeloovigen voor Zondags
rust in 't krijt treden.
Bij de jongste Kamerdebatten waren het
voornamelijk Kerdijk, Schaepman en Domela
Nieuwenhuis, die er zich voorspanden. De
heer Kerdijk gaf zelfs het denkbeeld in
overweging, om door middel van verhoogd
port van de brieven voor den Zondag de
verzending daarvan op dien dag tegen te
gaan, een middel, dat zeer zeker belang
stelling verdient.
Zoo veranderen de tijden
Hoe voortreffelijk toch is zulk een Pro
gram 1 Hoeveel zakelijks ligt er in de
antirevolutionaire beginselen't Is maar
het beste niets te zeggen en den lieden
maar stil hun gang te laten gaan. Zjo
komt, en zoo kome meer en meer de na
gedachtenis van onzen Groen v. Prinsterer
in eere.
GRAANRECHTEN.
In de «Economist» van Dec. komt een
beschouwing des heeren Mr. M. Mees voor
over en naar aanleiding van het wetsont-
werp-Bahlmann. Nauw hoeft gezegd, dat
de schrijver met de rechten die het Roomsche
Kamerlid wil niet sympathiseert; hij is
volbloed vrijhandelaar, die met kracht van
argumenten het z. i. verkeerde denkbeeld
der protectionisten bestrijdt. Naar zijn
overtuiging zal het inkomend recht op tarwe
en rogge niet, gelijk de heer Bahlmann
beweert, door den buitenlandschen produ
cent worden betaald, maar drukken op de
koopers hier te lande, dat zijn hoofdzakelijk
de verbruikers van het brood. En ook acht
hij het onbetwistbaar, dat de prijs van het
binnenlands geproduceerde graan even goed
als die van het graan dat uit het buiten
land wordt aangevoerd, op den duur juist
zooveel hooger mott worden als het in
komend recht bedraagt; degenen die het
graan noodig hebben, hebben deze twee
offers zich te getroosten 1. het bedragMat
aan den staat moet worden betaald als
inkomend recht, en 2e de prijsverliooging
die daarvan voor de landbouwers in ons
eigen land het gevolg is. En wie zijn het
nu, die deze offers betalen Ten eerste
zij die in veeteelt ot zuivelbereiding hun
bestaan vinden en ten tweede alle ver
bruikers van brood, en dus allermeest de
mingegoede klassen.
