1890. No. 44.
Zaterdag II Januari.
Vierde Jaargang
83%
VERSCHIJNT
F. P. D'huy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
EEN TEEKEN DES TIJDS.
GROOTHEID en VAL.
Amsterdam, 7 Jan. 1890.
Staatsleeningen.
N. w. S.
dito
dito
digatiën
Synd.
I-rente
eening
881-8
G. 1838
lir. 62-81
Leen.
Jan.-Juli
iud
BI.
8
3%
31/2
31/s
Vorige,
97%
102%
102&
1013/4,
ito
'53-84,
1888
Hope '98-'15
5e S. '54
f1000
Lst 100
jening
Lng. 1st 500
'67-69
1884
Perp. Sell,
ïv. Obl.
Serie C-
1875
J876
1876
Lond. '65
41h
5
5
5
4
3
4%
961A
87
893/.!
74%
923/4
643/4
931/»
o 100
5 671/4
5 102%
5 1013/8
5 643/4
41/2 101%
4 935/(1
5 97%
4 69%
5 91%
- 173/4
4% ]02
4 931/2
5 103%
83%
102%
102%
951/4
893/4
743/4
64%
102%
101
101%
17%
102
100
43/4 42%
le en Stedelijke Leeningen.
1861 31/2 101 101
1886 3% 101% 101%
in Financiëele Ondernemingen.
Ven. Aand. 117
dito 147
bank Pdbr. 4% 101%
ito dito 4 101
Aand. 2 521/»
nk Pdb. 41/2 101%
dito 4 101
orstel. Aand. 51%
Pdbr. 4% 1021/4
dito 4 101
dito 31/o
Pdb 4% 102
ichelde" 5 102
Mij A. 106%
and. 1063/4
blig. 4 100%
Aand. 112%
Obl. 41/„
.and. 238%
ksvl. Ad. 42
Pndb. 41/2 1013/4
d Aand.
f. do.
il. 3
nk Pandbr. 5 97%
dito 41/2 94%
i.-M. Obl. 7 113/4
52%
101
102
106%
102
913/4
poorwegleeningen.
Spw. Aand.
ito Oblig. 3
Aand.
Sp. Ad. 5
dito 3
in Br. A
Joniss. f.
Oblig.
1531/4
96I/4
33
5 108
3 59
-
- 125
5 101%
5 122%
3 62
5 96%
4% 947/8
5 1027/g
Mij. A.
Aand.
•Aand.
Obl.
Obl.
ind. 5 100
3 100 5 101
'lig- 3 71%
Ad. 5 70
Oblig. 4
ch-N C.v.O. 5
Pacific
dito Oblig. 6
do. 5
do. 6
C. v. O. 6
H Obl. 5
dito 7
C. v. A
Aand.
gond 4
v. A.
Aand.
1. 7
blig. 6
st. Ad.
v. Ad.
Obl 6
an. C. v. A.
Oblig. 7
bl. 6
C. v. obl.
Obl. 6 112
v. Obl. 5 1013/4
egmaatschappijen
Aand. 193
Oblig. 4 O21/2
dito 68
Oblig. 4 91
Aand.
Oblig. 41/2 100
mie-Leening en,
333/4
59
1113/4
12i7/8
62
95
102%
101
71%
70%
20%
84%
1113/8
1083/g
103%
79%
97
121%
83%
118
J01
86%
1H/4
106%
74%
25%
107%
106%
112%
1131/4
Ril
201/4
343/4
111%
108%
1031/2
79%
121%
33
851/4
11%
106%
747/8
107%
IO8I/4
IHV4
1131/3
683/g
1113/4
3
'87 21/2 ft.
'87 21/2
4 4
100 1073/g
100 108%
87%
87%
114
100
100
250
4 5 Z.R.
5
rid 3
1. 3
100 148
109 1597/g
10') 1641/2
100 146
fr. 100 60%
400 18%
100
107%
873/4
148
166%
50
18%
DE
ZEEUW.
ELKEN MAANDAG- WOENSDAG- EN VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers.
0,025
UITGAVE VAN
G. M. Klemkerk, te Goes
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel,
meer 10 cent.
«Tusschen het liberalisme en het socialisme
is geen principiëel verschil» en «Het libe
ralisme voert tot socialisme,» ziedaar twee
stellingen, sinds jaar en dag door de antir.
partij verkondigd, door de ervaring van
den laatsten tijd bewezen. Vroeger wilden
de liberalen niets van de eerste stelling
weten, al bewees Groen van Prinsterer in
zijn «Ongeloof en revolutie» de waarheid
er van zonneklaar.
Thans zjjn we in zooverre gevorderd, dat
de voornaamste mannen der liberale partij
de waarheid er van erkend hebben.
Mr. van Houten schreef verleden jaar
in de Vragen des Tijds, dat Domela Nieu-
wenhuis in de kamer zoo goed als niets
heeft gezegd of gevraagd, dan hetgeen se
dert jaar en dag door de liberalen was
verkondigd en geëischt. Alleen wil deze
meer revolutionair te werk gaan in het
verkrijgen zijner eischen.
Mr. Kerdjjk sprak in gelijken geest in de
Tweede Kamer r.aar aanleiding van eene
opmerking van Mr. Lohman.
«Het is waar,» zeide hij «er is tusschen
de liberalen en de sociaal democraten geen
principiëel verschil in zooverre, als voor de
grenzen van Staatsbemoeiing naar mijne
meening geen vaste lijn te trekken is. Dit
geldt ook van het eigendomsrechtook van
het kritiekste.»
De ervaring heeft de waarheid der tweede
stelling aangetoond. Tusschen het liberalisme,
waartoe de conservatief-liberalen en de
geavanceerden behooren, en het socialisme
staat als verbindingsscbakel het radicalisme.
Zoo zagen wij uit de liberale kiesvereeni-
ging Burgerplicht in Amsterdam zich eene
radicale kiesveraeniging ontwikkelen, waaruit
weder een smaldeel zich aansloot bij de
algemeen-stemrechtmannen. Zoo zagen wij
in Friesland eene Volkspartij ontstaan,
voortgesproten uit de liberale partij. Zoo
zien wij Groninger liberalen al rooder en
rooder worden. Overal nemen wij in de
liberale partij een voortschrijding naar het
socialisme waar. Dit kan daarom zoo toe
nemen, omdat het meestal in 't geheim
werkt en propaganda maakt. Domela Nieu-
FEUILLETON.
26.
(Schetsen uit het leven van Napoleon 1.)
Vermakelijk is het volgend voorval uit
dien tijd.
De koning ontving iederen dag les van
mr. W. Bilderdjjk, den grooten dichter en
taalvorscher, den lateren leermeester van
da Costa.
Nu was Bilderdjjk wel wat kort aange
bonden; uit de school des tegenspoeds had
hij nog de gewoonte bewaard, kortaf, scherp,
soms zeer onbeschaafd zjjn evenmensch te
spraak te staan. Eens terwijl Bilderdjjk bjj
den koning aan het les geven was, werden
zjj gehinderd door het luidruchtig gesnap
van de kamerheeren in 't aangrenzend ver
trek. De koning verzocht Bilderdjjk de
heeren opmerkzaam te maken, dat zij zwij
gen moesten. Deze voldeed hieraan, doch
op zijn Bilderdjjksch. Hij opende driftig
de deur en riep den pratenden toe»Bek
houwen.»
De koning, die altjjd opmerkzaam toe
luisterde, als er Hollandsch gesproken werd,
onthield deze uitdrukking, die hjj nog nooit
gehoord had. Niet lang daarna in een def
tige vergadering, waar hjj voorzitter was,
bracht hij het gehoorde in toepassing, door
aan eenige heeren die in een druk gesprek
waren toe te roepen»Bek houwen.»
De verbaasde vrienden des konings brach
ten hem later wel aan het verstand, dat
de gebezigde uitdrukking, ofschoon goed
Hollandsch, te weinig koninklijk klonk om
wenhuis spreekt hier en spreekt daar en
vaak weet niemand op de vragen: Wie
hem uitzenoodigd heeft of zijne komst in
de hand heeft gewerkt, een antwoord te
geven.
Thans is het socialisme bezig onder de
openbare onderwijzers aanhangers te werven.
Voor eenigen tijd bevatte «Recht voor allen»
eene oproeping aan de openbare onderwij
zers om zich bjj den socialistischen bond
aan te sluiten en bij voldoend aantal leden
een socialistischen onderwijzers-bond op te
richten, onder den naam van «Recht op
Geluk.» Wie er niet voor uit durfde te
komen, dat hjj socialist is, kon zich als
geheim lid laten inschrijven. (Het mocht
hem anders eens vergaan als dr. Smit in
Apeldoorn). Nu verwondert het ons niets,
dat het socialisme zich tot de openbare
onderwijzers wendt, vooral niet sinds de
heer Gerhard, hoofd eener openbare school
te Amsterdam, in de radicale kiesver. van
de hoofdstad des rjjks, verklaarde, dat hjj
geen tegenstander der sociaal-democratie
was. Maar al wekt dit verschijnsel onze
verwondering niet, wij achten het toch een
teeken des tijds, waarop wij wel te letten
hebben. Of is het niet treurig te weten,
dat kinderen onzes volks door mannen voor
gelicht worden die de revolutie tot hun
ideaal hebben gekozen. Wij zeggen daar
mede niet, dat alle openbare onderwijzers
socialisten zijn of socialistische gevoelens
koesteren.
Er is altjjd nog een geslacht van open
bare onderwijzers, dat we tot de conserva
tief-liberalen kunnen rekenen, hoewel het aan
't uitsterven is. Maar tozh een socialistische
onderwijzers-bend zal nog leden genoeg
onder de leiders onzer volksscholen vinden,
vooral onder de jongeren, die door geen
orthodoxe opvoeding van voortgaan op den
heiiloozen weg weerhouden worden. Een
treffend voorbeeld werd ons daarvan onlangs
medegedeeld. Domela Nieuwenhuis zou op
eene plaats spreken. Eenen hootdonder-
wjjzer van een naburig dorp, steeds gereed
om antirevolutionairen te bestrijden, werd
gevraagd of hjj ook naar den hoofdman der
sociaal-democraten kwam luisteren en of
hij niet met hem in 't debat zou treden.
haar te onthouden.
Maar met alle dergelijke dingen, toonde
hjj toch dat hjj zijn nieuwe onderdanen wilde
verstaan, en zjj wisten dit te waardeeren.
Jammer echter, dat de vorst zoo verander-
ziek, zoo wispelturig was.
In korten tijd werden vier nieuwe ver
blijfplaatsen voor hem ingerichtte Utrecht,
's Gravenhage, Amsterdam en Assen. Zjjn
hofhouding en ministers waren ook zeer
kostbaar, en de tekorten en schulden des
rijks vermeerderden jaarlijks.
Hjj stelde ook een nieuwe ridderorde in,
de Unie geheeten, met de zinspreuk: »Doe
wel en zie niet om», waarmede Napoleon
zeer den spot dreef.
Maar was Lodewjjk een groot vorst
eeri goed echtgenoot was hjj naar het schijnt
niet. Reeds bjj hun huwelijk bleken hjj en
zjjn echtgenoote weinig met elkander op te
hebben. En waarlijk had de goedige Hor-
tense een beter huweljjksleven veidiend. In
reinheid van zeden, oprechtheid en huwelijks
trouw stak zjj toch boven alle vrouwen in
hare omgeving uit. In hare jeugd was zij
frisch en schoon; doch ziekte en verdriet
verdreven al spoedig na haar huwelijk den
blos van hare wangen. Lodewjjk daaren
tegen was een wispelturig, tiranniek man.
Toch bezat zjj genoeg grootheid van ziel om
zich daarover nooit te beklagen. Zij leed
steeds in stilte. Op alle mogelijke wjjzen
maakte haar echtgenoot haar het leven on
dragelijk. Alle brieven aan haar gericht,
las hij eerst. Hij verborg haar zijn wan
trouwen niet.
Zulk een leven kon niet verborgen blijven.
Ik kom niet, was zijn antwoord, want als
ik kom, verlangt men dat ik zal debattee-
rën en wat zal ik tegen D. N. kunnen
inbrengen, ik ben zelf half socialist.
Een ander voorbeeld levert ons het laatste
nummer van «Recht voor Allen». Daarin
schrijft een rood onderwijzer een stuk ter
opwekking van zijne collega's om lid te
worden van de Vereeniging«Recht op Geluk.»
Het meest kenmerkende daarvan is het
slot, waar hij schrijft
«In de zestig normaalscholen en zeven
«Rijkskweekscholen waren wel in staat
«aan honderden leeraren arbeid te verschaf-
«fen, maar niet om allen kweekelingen een
«betrekking te bezorgen, zoodat velen zon-
«der middel van bestaan rondloopen.
«Is het wonder, dat de verbittering tegen
«dien ongezonden toestand vruchtbaren
«grond in hun boezem vindtMoeten zij
«niet de gelederen versterken van hen, die
vijandig tegenover de hedendaagsche maat-
«schappij staan
Wij kunnen den volksstroom niet keeren.
Voortgang is er op het stuk der beginselen,
dien voortgang tegen te houden is ons niet
mogelijk. Voortgang van het liberalisme
naar het radicalisme en vervolgens naar
het socialisme. Deze drie stelsels, in den
grond één, verschillen alleen in wijze van
openbaring. Zij zijn alle drie gebaseerd
op hetr ongeloof. En wie van God is af
geweken,gaat op den weg des onheils voort,
zijn vei'derf tegemoet, tenzij God hem op
dien weg staande houdt. Zoo ook met een
richting ongeloof leidt tot revolutie. De
openbare school is indertijd door hare
voorstanders eene moderne secteschool
genoemd. Prof. Rauwenhoff begroette in
de openbare onderwijzers de mannen, die
het ongeloof konden voortplanten. De
Beaufort veronderstelde, dat vele openbare
onderw. Multatulianen zjjn. Een vierde roept
zijne collega's op om een ha ndje te helpen,
opdat binnenkort «de doodsklok kan geluid
worden over onze verouderde maatschappe
lijke toestanden.»
Zullen de gemoederen van hen, die hunne
kinderen nog naar een openbare school
zenden, niet geschokt worden door de we
tenschap, dat het socialisme onder de open.
Napoleon, met zjjn arendsoog, zag het al
spoedig, dat zijn broeder zulk eene teeder
liet hebbende, vrouw als Hortense niet waar
dig was.
Het werd er niet beter op, toen de tijd
aanbrak, dat de beide '.echtelieden naar Hol
land zouden trekken, als koning en koningin
van dit door haar zoo verafschuwde land.
Voor zjj heenging, zeide zij dan ook tot den
Keizer, haar stiefvader, dat zij de kroon zou
nederleggen en in een klooster gaan wonen
als haar levenslot niet beterde. Doch de
keizer sprak haar moed in.
TjOok in Holland vervolgde haar man haar
met zijn heerschzucht, achterdocht en ver
dachtmaking. Eenmaal zelfs, het was in
1807, achtte Napoleon het noodig bij zijn
broeder tusschenbeiden te komen. Hjj schreef
hem een vermanenden brief vol verwijtingen.
Vergers, in zijn bekend boek over Napoleon
Bonaparte deelt ons dien brief in zijn geheel
mede (bl. 311)«Uwe huiselijke onaange
naamheden worden hoe langer hoe meer
bekend aan het publiek. Toon in uw huis
dat vaderlijk karakter, dat uw bestuur ken
merkt, en wees als koning zoo forsch, als
gij tot nog toe als echtgenoot zijt. Gij be
handelt uwe jonge vrouw zooals men een
regement drilt Gjj hebt de beste, de
deugdzaamste vrouw en maakt haar onge
lukkig. Laat haar dansen zooveel als zij
wil, daar is zij jong voor. Mijn vrouw is
40 jaren oud; ik spoor haar aan vroolijkte
zijn: en gij wilt dat een vrouw van 20
jaren, die haar jeugd ziet voorbijgaan, die
al de illusies der jeugd nog heeft, als in
een klooster leeft, of als een min niets doet
bare onderwijzers aanhangers en nog veel
geheime aanhangers heeft? En is het te
verwonderen, dat vele ouders hunne kinde
ren naar christelijke scholen zenden, omdat
daar in den waren godsdienst, waarmede
het onderwijs als een zuurdeeg doortrokken
is, een dam gelegd wordt tegen ongeloot
en mitsdien tegen revolutie
Een teeken des tijds, schreven we als
opschrifthet was ons doel niet in bespie
gelingen te tredenalleen de aandacht
onzer lezers te vestigen op een verschijsel
in de maatschappij Een treurig teeken
des tijds, mogen wij wel zeggen.
J. P. V.
Noodige Inlichtingen.
m.
De tweede voorwaarde, waaraan moet
worden voldaan, is deze, dat er in de school
onderwijs moet worden gegeven in de vol
gende vakkenlezen, schrijven, rekenen,
beginselen der Nederl. taal, diederVader-
landsche geschiedenisdie der aardrijks
kunde, die van de kennis der natuur, het
zingen, de eerste oefeningen van het
handteekenen, de vrije en orde-oefeningen
der gymnastiek en de nuttige handwerken
voor meisjes.
Laat nu niemand zich door de opsom
ming van die vakken uit het veld laten
slaan en meenen, dat daaraan niet te
void ren valt. "Want vooreerst moeten
volgens de wet aan al die vakken saam
18 uren per week worden besteed en staat
het ten tweede aan de besturen en onder
wijzers vrjj, te bepalen, hoeveel tijd zjj
aan ieder vak willen besteden.
Als wij nu eens bedaard nagaan, hoe
het op de meeste onzer scholen staat, dan
is de toestand aldus Op de meeste scholen
wordt dagelijks 5 uur onderwijs gegeven,
behalve des Zaterdags; dan maar 3 uur.
Dat geeft per week 28 uur. Stel 26,
omdat hier en daar de Woensdag-namiddag
vrij is. Rekent men nu dagelijks een uur
voor Bjjbelsche geschiedenis, dan schieten
er nog 20 uren over voor bovengenoemde
vakken. Over de laatste drie nog een
enkel woord. Niemand meene, dat debe-
dan haar kind wasschen en verschoonen!
Uw vrouw is zoo fier, dat alleen de ge
dachte aan verdenking bloot te staan, hare
ziel in opstand brengt. Gij moest een vrouw
hebben, zooals ik er te Parijs wel 'ken. Zjj
zou u wel leeren!»
De ellende in huis werd nog vermeerderd
door het plotseling overlijden van hun oudste
kind, hun Napoleon. De koningin was ho
peloos. Met moeite moest zij van het lijkje
gescheiden worden. Maanden daarna was
haar toestand nog zoo verregaand verward
dat zij soms luidkeels om haar kind riep;
en dan verviel zij weder in (de oude som
berheid. Toch bleef de koning even on
hartelijk. Eens, toen [zij op het ziekbed lag,
zeide hij tot haar«Zweer mij toch dat
gij niet ontrouw zijt.»
Zij zwoer, doch hjj geloofde 't nog niet.
«Zwijg toch en laat mij met rust», was
toen haar antwoord en zjj zonk terug in
de kussens.
Eenige maanden daarna waren zjj te Parjjs.
De dokters verklaarden dat zjj te zwak was
om met haar man naar Holland terug te
keeren doch Lodewjjk stond er op dat het
moest. En hij verweet haar, wat hjj van
haar dacht. Dit was het sein tot een vol
komen scheiding. "Van dien dag at was alle
liefde voor haar echtvriend geweken. Zjj
voelde haar ongeluk onherstelbaar, haar
leven voor altijd bedorven. Zjj walgde van
den troon en deszelfs omgeving. Was het
wonder dat zjj ten slotte haar huis, haar
echtvriend, haar magen verliet en in een
zaamheid kracht zocht?
Wordt vervolgd.
