it de Stempelinkt.
TEVENS
ROBBE,
esche Boot
CHRISTELIJK-
NIEUWSBLAD
HISTORISCH
VOOR ZEELAND.
hêTder,
i portretten,
1889. No. 19.
Dinsdag 12 November.
Vierde Jaargang.
O ZEN
M. KLEMKERK,
te Middelburg.
phie Instantané.
ZER,
van Barometers,
en Kamer-Thermometers
VERSCHIJNT
PRIJS DER ADVERTENTIES
LEIDEN IN LAST.
GROOTHEID en VAL.
30RHANDEN
ehts zijn stempel indrukt zon
>or het stempelen eenige inkt
of behoeft op te strijken.
55 cent, halve doos 30 cent,
Goes.
id en kunnen wegens hunne
0 met de T. Medaille.)
197Bergen op Zoom
chillende soorten
OOR-, POEDER
EN LAVEMENTSPUITEN.
dit- en Spirituswegers.
GOGDOUZEN, WIND-
ËLASTIEKE KOUSEN,
enkele, dubbele en Kinder-
MiSSS, E5D3K@®ia®IlLf,
meten artikelen voor
[ENVERPLEGING.
t I'asserdoozeu, losse Passers
Trekpennen,
rers, Tooverlantarens,
pecialiteit in
en PINCE-NEZ.
t Brillen op voorschrift
;róle van H.H. Doctoren.
niemand voor zich reizen.
rT I 34 MIDDELBURG.
TWAALF
ct en standhoudende kleur
SLECHTS f2.50.
>pend, ook op feestdagen
Zondags.
resdener
Breimachine-fabriek
van
LAUE TIMAEUS.
Loeblau-Dresden.
Agent
voor nederland
HERM WEBER,
Sin gel 230, A msterdam
Breinaalden in voorraad.
Mè
30ES naar ROTTERDAM
Nov. 's morg. 4,u.
ROTTERDAM naar GOES
1 Nov. 's morg. 8,u.
te Rotterdam bij den
DE LANGE, op ;tHa-
iij M. BOUWMAN.
)ij J. BOS,
Directie.
Rotterdam Nieuwe
Pakkenbrug.
ELKEN MAANDAG- WOENSDAG- EN VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f'0,95
Enkele nommers-0,026
UITGAVE VAN
G. M. Klemkèrk, te Goes
en
F. P. D'liuy, ie Middelburg.
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel,
meer 40 cent.
Het vooruitstrevend liberale dagblad De
Amsterdammer heeft weer eens een geluk
kig oogenblik gehad om in een artikel,
waarvan de w oordenkeus ons een enkele
maal stuitend voorkomt, doch waarvan de
satire onze onverdeelde instemming heeft,
de vele overdreven jammerklachten uit bet
kamp harer eigen geestverwanten, over de
rampen waarmee de nieuwe schoolwet dreigt,
in hare nietigheid en holheid ten toon tc
stellen.
Wij schrijven enkele volzinnen over
„Men zou kunnen meenen, dat Nederland
nooit gewichtiger dagen heeft beleefd dan
de tegenwoordige. Niets minder, naar het
schynt, dan ons volksgeluk, staat op het
spel. Het is een quaestie van „te zyn of
niet te zijn." „Er op of er onder"; zoo luidt
het parool. Lieve ziel, wat zijn de gemoe
deren bewogen, de aangezichten betrokken,
de zenuwen gespannen, de hartstochten aan
het zieden, de kalme redeneerkunst van do
kookl Mr. Veegens, mr. Jolles, mr. Katz,
mr. v. Lier, mr. Levy, mr. v. Houten en
zelfs menschen die geen meester zyn, wel
te verstaan meester in de rechten, als
Lalleman, Voüte, v. Praag, Sassen, en ook
professoren met name Buijs en Fruin, en
dan: „lichamen en lichaampjes", gelijk het
Nut, de Loge, Volksonderwijs, de Dageraad,
ln één woord, heel het denkend deel dei-
natie is aan de pijnlijkste onrust ten prooi.
Zoo" ver is het reeds gekomen, dat mr. Levy
11. FEUILLETON.
{Schetsen uit het leven van Napoleon I. j
Het Parijsche vólk had Bonaparte bij zijne
terugkomst uit Egypte toegejuicht. Niet
alleen om zijn heldendaden, maar ook dewijl
men in hem den man zag, die orde en rust
zou herstellen en Frankrijk redden uit de
klauwen der regeeringloosheid.
De verkiezingen in Mei 1799 waren voor
liet Directoire zeer ongelukkig geweest. Do
gematigden werden niet herkozen en door
heilige republieken vervangen. Het dir ectoire
was verdeeld en miste de zedelijke kracht
dezen woelgeesten het hooid te bieden.
Omkjuperijen waren aan de orde van den
dag. Ook de ambtenaarswereld was dooi
en door bedorven. Roovers en ander ge
spuis bedreven straffeloos hunne schand
daden. De burgers hadden er veel schade
en overlast van.
Napoleon zou zoo dacht men aller
redder zijn. Allerlei ontevredenen en eer-
zuchtigen zochten zijn tegenwoordigheid.
De Jacobjjnen boden hem een militair
dictatorschap aan. Barras, een der »vijf»
uit het directoire, die hem gaarne ver weg
wenschte, stelde hem voor het opperbevel
hebberschap in Italië op zich te nemen
doch de schrandere abt Sieyes, ook een der
»vijf», en wel begrijpende dat er bij en
met den generaal wat te verdienen viel,
bood hem aan de constitutie van 1795 omver
te werpen en een nieuw bestuur te vor
men, aan welks hoofd zij bei Ion dan staan
zouden.
Dit aanbod beviel den eerzuchtigen held.
Hij kende de stemming des volks en was
overtuigd dat bij nu zijn slag moest slaan.
De omstandigheden waren hem immers niet
ongunstig. Vele zijner krijgsmakkers en
ontevreden staatslieden waren hem immers
njet ongenegen.
met het Handelsblad twistende over een
van die fundamenteele uitspraken van den
hoogleeraar Buys, naar welke gelijk men
weet, het Nederlandsche staatsrecht zich
behoort te richten, de lichtzinnigheid heeft
gehad zijn wederpartijder toe te voegen
„Laat ons in deze ontzettend zwaar
wichtige dagen over dergelijke kleinig
heden niet haspelen." Nu, als ten onzent
dergelijke fameuse geschillen kleinigheden
worden geacht, hoe ontzettend zwaarwich
tig moeten dan de dagen wel zijn I"
Daarna geeselt bet blad de koude on
aandoenlijkheid dier heeren, die zwegen over
zoo menige ramp, door hunne en zijne
geestverwanten over Nederland gebracht,
rampen als Atjeh en de verwaarloozing op
zoo menig gebied door de mannen van 48
bevorderd of geduld.
Wat is er dan toch aan de hand, dat het
geheele volk zoo zenuwachtig maakt? Is
het 't feit, dat wij, na veertien jaren lang
tegen een klein volk op Sumatra een kost
baren en bloedigen oorlog te hebben gevoerd,
moeten vreezen zelfs uit het kleine door
ons bezette deel des lands te zullen worden
geworpen, en den smaad te zullen oogsten,
die welverdiende vrucht van een onbera
den oorlogsverklaring
Of zou de sclirik ons om het hart zijn
geslagen, nu wij door allerlei onthullingen
al te plotseling tot het besef zjjn gekomen
dat ondanks de vijf a zeshonderd miljoen
voorleger in vloot sedeit 1870 uitgegeven,
wij nog altjjd bloot liggen voor een inval,
Velen zijner krijgsmakkers en ontevreden
staatslieden voegden zich bij hem, terwijl
mevrouw Bonaparte alle moeite deed om
haar huis vol te maken met samenzweerders.
De broeders van Napoleon, Josef, Lucien
en Lodewijk (onze latere koning van Hol
land) werkten ijverig mede om in den raad
der ouden aanhangers te winnen. Deze po
ging slaagde naar wensch. ln den raad
van vijfhonderd konden zij evenwel weinig
uitrichten, dewijl daar te veel Jacobijnen
in zaten.
Het is te begrijpen dat de overige direc
teuren de vriendschap tusschen hunconira
ter Sieyes en Bonaparte met zorg gadesloegen,
ja dat zij dezen laatste wel zouden hebben
willen doen gevangen npmen.
Een poging daartoe werd dan ook nog
op hun be\el beproeid, doch de aanslag
werd door Josephine ontdekt en verijdeld.
X.
DE 18e BRUMAIRE.
Op dezen merkwaardigen datum, bij ons
bekend als de 9e November, had de voor
Napoleon en voor geheel Frankrijk zoo ge
wichtige omkeering plaats. Op den morgen
van bovengenoernden dag noodigde de gene
raal al zijne officieren bij zich op een ontbijt.
Alle genoodigden, uitgezonderd Berrradotte
(de latere koning van Zweden) namen de
uitrroodiging aan. Van de directeuren waren
alleen Sieyes en Roger Ducos verschenen.
Van de overigen waren Barras en Moulins
Bonaparte's openbare vijanden; terwijl Gohier
wiens gedrag tegenover den gei.oraal
niet van dubbelzinnigheid was vrij te plei
ten, zelf een noodiging tot- bet ontbijt aan
dezen laatsten had toegezonden. Napoleon,
als om dezen geheimen tegenstander te
verschalken, had hem doen weten dat hij
komen zou. Hij kwam echter niet, zooals
uit 't bovenstaande licht te verklaren is.
Op denzelfden morgen reeds vroegtijdig
waardoor wij „op een goeden dag" onze
onafhankelijkheid kunnen verloren hebben,
zonder in staat geweest te zjjn, die ook
maar 24 uur te verdedigen? Of zyn de
heeren ontsteld over de ontdekking van
den allertreurigsten toestand, waarin een
deel hunner medeburgers stoffelijk, geeste
lijk en zedelijk verkeert, zoodat zij gevoe
len geen dag langer te mogen dralen om
geheel de kracht hunner ziel te wijden
aan het tot stand brengen van sociale
hervormingen Gruwen de wetenschappe
lijke en politieke heeren misschien van de
door egoïstische verwaarloozing krank ge
worden maatschappelijke toestanden en gaan
zij gebukt onder het gevoel hunner mede
verantwoordelijkheid in „deze ont
zettend zwaarwichtige dagen"?
Hoe treilend (het woord in twee beteeke-
nissen genomen) laat door de tegenstelling
die het blad volgen Iaat, 't de nietigheid de
«kleinheid» der oppositie tegen Mackay s
wet uitkomen. Lezen wjj verder
Och neen, Holland is in last, niet vanwege
bet gevaar dat onze naam loopt als kolo
niale mogendheid; ook niet uithoofde de
zekerheid dat onze nationale zelfstandigheid
elk oogenblik verloren kan gaanen nog
veel minder omdat de sociale quaesties
als zoovele grynzendo spoken zich voor onze
oogen zouden hebben geplaatst. Holland is
in last, wfjl een groot aantal kindertjes,
van hun 6de tot 12de jaar zullen leeren
rekenen, lezen en schrijven op niet-openbare
door den staat gesubsidieerde, scholen. Dit
waren ook de leden van den Raad der-
Ouden vergaderd. Een der leden stelde in
die stormachtige vergadering voor, om met
het oog op de gbting aan Bonaparte het
opperbevel op te dragen over de troepen,
die in Parijs en omstreken lagen. Dit voor
stel werd aangenomen.
Inmiddels had Napoleon een groote wa
penschouwing gelast, waarna hij terstond
iiet bevel over de Parijsche troepen aan
vaardde. Daarop begaf hij zich naar de ver
gadering van den Ra-ad der Ouden, en van
daar naar den Raad van Vijfhonderd Bar
ras werd genoodzaakt zijn ambt in het Direc
toire neder te leggen.
Tegelijk werd door Napoleon een brief
onderschept, gericht aan den Raad der Ou
den, waarin Gohier en Moulins hem een
landverrader scholden en op zijne gevangen
neming aandrongen. Toen schoot ook aan
deze twee niets anders over, dan hun taak
neder te leggen. De twee overigen schaar
den zich aan Napoleons zijde. Het direc
toire bad opgehouden te bestaan.
Nog gewichtiger was evenwel de volgende
dag, de 12e November. Deze toch zette
de kroon op het werk.
Napoleon stormde, van zijn getrouwe
aanhangers vergezeld, de zaal binnen waar
de Raad der vijfhonderd bijeen was, onder
voorzitterschap van zijn broeder Lucien
en joeg den Raad de straat op. Vele af
gevaardigden, voor dooddrukken beducht,
sprongen door de vensters naar buiten.
St. Cloud werd ontruimd. Alleen de aan
hangers van den overwinnaar bleven. Een
nieuwe vergadering, weder onder voorzitter
schap van Lucien kwam bijeen, die de uit
voerende macht voorloopig aan drie consuls
opdroeg, waarvan Bonaparte de eerste
was. Abt Sieyes en Ducos waren de anderen;
Brj de definitieve verkiezing, die kort daarop
volgde, werd Bonaparte herkozen, doch de
beide anderen moesten hun zetel ruimen
is voor mr. v. Houten zooveel als een ver
haasting van het einde der wereld, voor
mr. Levy als een ondergang van den staat;
voor mr. Veegens als de val van de ópen-
bare school; kortom dit is voor de liberale
partij, die niet van verzoenen(Levy noemt
dit „bijdraaien") houdt een (politieke) zelf
moord, waarvan zelfs mr. v. Houten, ondanks
zijn oprechte vereering van de wet van oor
zaak en gevolg, een hartgrondigen afkeer
blyft koesteren.
Ach! die knapen en meisjes, met en
zonder catechismus of kruis I Zij hebben nu
al een half jaar lang in de kranigste koppen
van ons zoo kranig volk een reeks van
schrikbeelden gewekt, als werkten zij er
dag en nacht met de tooverlantaarn; zy
knikkeren en bikkelen er in rond, als ware
Sassens hoofd een kinderschooltje en Yee-
gens' brein een speelplaats voor de jeugd I
Veel waars ligt ook in het volgende
„Vroeger was de schoolquaestie voor hen
een zaak van zuiver politieken aard, en
werd door deze de partij in politiek zoo
ziek, dat er geen herstel meer mogelijk scheen
en nu zij sedert eenige dagen die quaestie
geheel buiten de politiek gesteld hebben,
nu zij uitsluitend denken aan de lieve jeugd,
wier neutrale ziel gevaar loopt, worden zij
met een andere ziektestof besmet; een
soort van kinderziekte, waartegen geenerlei
inenting baat kan geven.
De houding van prof. Buys en Fruin
bevalt liet blad ook niet, al braken zjj
terecht met de doctrine (het leerstelsel).
"Wanneer men hen in hunne bewegingen
voor Cambacères en generaal Lebrun.
Nadat laat in den nacht de zaak haar
beslag gekregen had, keerde Napoleon, van
zijn secretaris Bourienne vergezeld, naar zjjn
woning terug, waar Josephine, door angst
en spanning vermoeid, in slaap gevallen
was. Napoleon sprak toen reeds duidelijk
den afkeer uit dien hjj gevoelde voor zjjn
confraters Ducos en Sieyes. «Ik mag liever»
zoo sprak hij tot Bourieiine, «tot soldaten
dan tot advocaten spreken. Die fatsoenlijke
gekken z mden iemand in de war maken.»
Op verzoek van Josephine, die met mevrouw
Gohier zeer bevriend was, werd Gohier die
om zijn verradelijk gedrag in zijn woning
bewaakt werd, door den eersten Consul in
vrijheid gesteld.
Flinke maatregelen weiden door de drie
consuls genomen. De wet op het lichten
van gijzelaars, waarbij onschuldige bloed
verwanten aansprakelijk gesteld werden voor
de daden der opstandelingen in hunne fa
milie, werd ingetrokken. De lijst der uit-
gewekenen werd gesloten. De gedwongen
geldleeningen werden gestaakt, en de geld
middelen op beteren voet geregeld. De
soldaten ontvingen van nu af geregeld en
ruimer bezoldiging. De nieuwe constitutie
(grondwet) werd vastgesteld. Volgens deze
werd een behoedende senaat van tachtig
voor hun leven benoemde personen vastge
steld benevens een wetgevend lichaam van
300 leden en een tribunaat van honderd
leden. Nog werd daarbij een staatsraad
gevoegd waarvan de leden door den eersten
consul zouden worden gekozen. De wetten
waarbij bloedverwanten van uitgewekenen
en de voormalige edelen van openbare ambten
waren uitgesloten, werden ingetrokken
en voorts alle wetten die in strijd waren
met de nieuwe constitutie.
{Wordt vervolgd.)
