NIEUWSBL AD
VOOE ZEELAND.
CMRISTELIJK-
HISTORISCH
1889. No. 149. Donderdag 19 September.
Derde Jaargang.
VERSCHIJNT
F. P. Dliuv, Ie Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
DE OPENINGSREDE.
DË
ZËËIIW,
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
s per drie maanden franco p. p.
Enkele nommers.
f0,95
-0,02»
UITGAVE VAN
G. M. Klemkerk, te Goes
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regeh 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij, die zich met 1 OCTO
BER a. s. op dit blad wen-
schen te abonneeren, ontvangen de nog
in deze maand verschijnende nommers
GRATIS.
De volksvertegenwoordigers begonnen gis
teren hun nieuwe zittingjaar. Men weet dat
alle jaren op den 3den Dinsdag vanSeptember
zooals de Grondwet voorschrijft, de leden
der beide Kamers in vereenigde zitting sa
menkomen om den Koning te ontmoeten
in het gebouw der Tweede Kamer en uit
Z, M. mond den toestand des lands te hoo-
ren blootleggenherinnerd te worden
aan wat in het afgeloopen jaar belangrijks
voorvielen de voornemens der Regeering
voor het nieuwe zittingsjaar te vernemen.
Als ten vorigen jare was Z. M., ofschoon
zjjn gezondheid thans gunstiger is dan toen,
niettemin ook. gisteren weder verhinderd
zelf zijn Koninklijk woord te komen uit
spreken. De natie mist dus ook thans
weder met leed wazen zjjn «Troonredes. Zij
moet het weder doen met de «Openingsrede,»
die namens den Koning door den minister
van Biunenlandsche zaken, den heer Mackay
werd uitgesproken.
De heer van Naamen, voorzitter der eerste
kamer, leidde de vereenigde zitting. Hij
droeg aan een eemmissie op 's Konings
ministers binnen te leiden. Die commissie
bestond uit de heeren Seqffardt, de Ram,
Heemskerk en Van Velzen, leden der tweede;
en Alberda, Verheijen, de Vos en r. Nagelt,
leden der eerste kamer.
Na binnengeleid te zijn, plaatsten zich
de ministers voor den, helaas ledig staanden
troon. Minister Mackay sprak het volgende
waarvan wjj gemakshalve enkele punten
met vette letter afdrukken
Mijne Heeren
De koning, ook thans verhinderd in uw
midden te verschijnen, heeft ons opgedra
gen deze zittingen der Staten-generaal te
openen.
De geestdrift waarmede het heuglijk feit
van Zijner Majesteits veertigjarige regee
ring door het Nederlandsche volk alom in
den lande is herdacht, heef; opnieuw het
bewijs geleverd, dat een hechte, onverbreek
bare band het huis van Oranje en Neder
land vereenigd houdt.
Het is aangenaam te mogen mededeelen
dat 's konings betrekkingen met de buiten-
landsche magendheden steeds van den meest
vriendschappelijken aard zjjn.
Onderhandelingen zjjn aangeknoopt en
middelen beproefd om aan de bestaande
onzekerheid omtrent de grenzen van het
Nederlandsche gebied, zoo in Suriname als
op Borneo, een goed einde te maken.
De oogst heeft in dit jaar over het
algemeen beantwoord aan de goede ver
wachtingen die daarvan gekoesterd werden;
de toestand van den veestapel is zeer be
vredigend de heropening van de Engelsche
markt voor den onbelemmerden invoer van
levend hoorn- en wolvee uit Nederland, die
op 1 September jongstleden plaats had, zal
ongetwijfeld een gunstigen invloed op den
veehandel uitoefenen.
Ook voor den goederenhandel, de scheep
vaart en de nijverheid is de toestand ver
beterd.
De toestand van 's rijksgeldiniddelen blijft
bij voortduring bevredigend, mede tengevolge
van het ruimer vloeien van verschillende
bronnen van inkomsten.
Behalve de reeds aanhangige wetsont
werpen zullen aan uwe overweging wor
den onderworpen voorstellen tot herziening
der wetten op de consulaatrechten en tot
voorziening tegen besmettelijke ziektes;
wijders ontwerpen betreffende het faillis
sement en de surceance van betaling; het
wetboek van militair strafrecht en de vast
stelling van een reglement op de krijgstucht.
In verband met de weldra te wachten vol
tooiing der herziening van de belastbare
opbrengst der ongebouwde eigendommen zal
u" een wetsontwerp worden aangeboden tot
vaststelling van het bedrag der belasting
op de ongebouwde eigendommen, voor
het rijk te heffen. Met het daarvoor
aan te nemen bedrag zal rekening kunnen
gehouden worden bij een mede aan u aan
te bieden ontwerp van wet tot wijziging van
sc mmige bepalingen van den zesden titel der
wet regelende de samenstelling, inrichting en
bevoegdheid der gemeentebesturen ter
voorziening in de min gnnstige flnancleele
omstandigheiden van sommige gemeenten.
Ken wetsvoorstel tot verbetering der hef
fing van invoerrechten naar de waarde zal
u bereiken, nadat bij de wet zal zijn be
krachtigd de nadere overeenkomst tot wijzi
ging van het handels- en scheepvaart-tractaat
met Groot-Brittannië en Ierland.
Ontwerp tot regeling van den verplichten
kryg8dlenst en tot vaststelling van de bepa
lingen omtrent den staat van oorlog en beleg
zullen u zoo spoedig mogelijk worden
overgelegd.
Een voorstel tot verandering der bestaande
voorschriften op het vervoer van brieven en
drukwerken zal u eerlang bereiken. De her
ziening der wetten op de pakketpost en op
de rijkspostspaarbank wordt voorbereid, gelijk
mede een wetsontwerp tot toekenning van
tegemoetkoming aan werklieden wegens ver
minking in dienst van het rijk of van aan
nemers van rijkswerken.
Overeenkomsten tot het verkrijgen eener
betere regeling van het spoorwezen zullen
vermoedelijk spoedig aan uwe goedkeuring
worden onderworpen.
De toestand der overzeesche bezittingén
van het rijk geeft over het algemeen stof
tot tevredenheid en hoop op vooruitgang.
Zee- en landmacht kweten zich ook daar
van haren plicht en handhaafden, waar zij
geroepen werden aan vijandelijke aanvallen
weerstand te bieden, haren ouden roem.
Het nog altijd voortdurend verzet van en
kele hoofden en hunne aanhangers onder
de bevolking van Atjeh maakte tot twee
malen de wederopvatting der wapenen nood
zakelijk, waarbij o°k door onze troepen
groote verhezen geleden werdenniettemin
openbaart zich steeds meer neiging tot toe
nadering en onderwerping.
Op Java zijn de woelingen onder de be
volking door het krachtig optreden van het
bestuur en de bestraffing der schuldigen
geheel bedwongen 6n i8 de rust ovora'
hersteld.
Hoewel nog enkele takken van landbouw
nijverheid lijden onder ziekten in het gewas
of geringe prijzen op de wereldmarkt, breidt
de nijverheid zelve zich uit en vermeerdert
ook onder eene gematigde heffing van belas
tingen de welvaart der bevolking.
Middelen worden beraamd om de kolonie
Suriname uit haren staat van verval op te
beuren.
De kolonie Curagao werd geteisterd door
een langdurige droogte. Aan de noodlijden
de bevolking werd van bestuurswege en
door de algemeene liefdadigheid zooveel
mogelijk hulp verschaft.
Gods onmisbare zegen ruste oP uwen
arbeid tot bevordering van 's lands belangen.
In naam des konings verklaren wil deze
zitting der staten-generaal geopend.
Nog wat.
Toen de minister Mackay gesproken had
verlieten de ministers, door evengenoemde
commissie uitgeleid, de zaal: en werd de
vereenigde zitting gesloten. Terstond ver
gaderden toen de eerste en tweede kamer
ieder afzonderlijk. De eerste onder voor
zitterschap van den heer v. Naamen, die
met weemoed zijn overleden voorganger
herdacht, een onpartijdige leiding beloofde
en den wensch uitte dat de beraadslagingen
tot heil van het Vaderland dienen mogen.
De tweede onder leiding van het oudste lid
in jaren, generaal V. d. Schrieck. Ook deze
hield een korte rede, waarin hij op den
zegen Gods over de beraadslagingen hoopte.
De tweede kamer maakte daarna decandi-
datenlijst op voor den voorzitterszetel. Bee-
laerts (antirevolutionair) kwam met 49 van
de 89 stemmen no 1 te staanv. d, Schrieck
(rootnséh) werd in plaats van wijlen gene
raal fcReuther no 2; uit eerbied voor den
tegenstander plaatste dejantiliberale meerder
heid den liberaal E. Cremers op no 3. Een
dergelijke attentie was door de liberalen
jegens de antirevolutionairen nog nooit be
tracht. Eenige jaren geleden was mr. Mac
kay al« voorzitter afgetredende liberale
partq had inmiddels de meerderheid herkre
gen, en plaatste dus, gelqk te begrijpen en
te billjjken was, haar candidaat Cremers
no 1. De 2e plaats gaf zjj ook aan een
liberaalen de 3e plaats aan een roomsch-
calholiek, daarmede voor de zooveelste maal
toonende, dat z(j, als zij kiezen moet, Dordt
bij Ron.e achterstelt.
De antirevolutionairen hebben dit voor
beeld van uitsluiting niet gevolgd, en ook
thans weder voor de 3e candidatuur hun
stem uitgebracht op den liberaal Een daad
van waardeering, aller waardeering waardig.
Wat echter zoover wij heugen, nog nooit
heeft plaats gehad, geschiedde gisteren. De
Karner ging aan het trekken der afdeelingen.
Zocals men weet zijn er vijf afdeelingen,
ieder van 20 leden. En nu bleken de le
den zoodanig over de afdeelingen verdeeld
te zijn (ook ontbraken enkele liberalen op
het appel jdat de meerderheid in alle vijf de
afdeelingen was aan de anti-liberalen. Daar
door kon zich het zeldzame feit voordoen,
dat in alle vijf de afdeelingen een anti-libe
rale voorzitter gekozen werd. Het zijn de
heeren Lohman, Schimmelpenninck, Schaep-
man, Seret en Haffmans.
Verschillend schoolgeld op eenzelfde
school.
Bij de behandeling van het schoolgeld-
voorstel inde tweede kamer is door minister
Mackay een woord gezegd dat de leden
van onze gemeenteraden in hun oor moeten
knoopen.
In het oude artikel 48 der schoolwet
van 1878 stond onder anderen
«Behoudens de vrijstellingen in artikel
46 bedoeld» (namelijk voor bedeelden en
onvermogenden) «is voor ieder kind der
zelfde klasse het schoolgeld gelijk
Nu is er met dit woord klasse al op
velerlei wijze gesold. Men [heeft gemeend
dat het school beteekende. Dit zal echter
de juiste uitlegging wel niet zijn. Anders
toch zou de Ainsterdamsche gemeenteraad
ten vorigen jare op 't voorstel van zijn be
kwamen wethouder mr. Willeumier niet
besloten hebben tot een onderzoek naar de
uitvoerbaarheid van het denkbeeld verschil
lend (evenredig) schoolgeld te heffen op
eenzelfde school. Over de beteekenis var.
het woord klasse willen wjj dan ook niet
twisten, nu de minister het woord en daar
mede elke valsche uitlegging omtrent dit
punt uit de wet lichtte.
Feit is dat die bepalingeen gelijk 'school
geld op dezelfde school voor kinderen der
zelfde klasse is vervallen. Voortaan kan
ook op eenzelfde school verschillend school
geld worden geheven.
O ja, zal men zeggen maar dit geschiedde
toch reeds. Eén kind betaalt op een school
bijvoorbeeld 20 cent per |maand schoolgeld
twee kinderen uit eenzélfde gezin betalen
ieder vijftien cent; drie kinderen uit een
zelfde gezin ieder 121/! cent schoolgeld, enz.
Maar dit wordt dan ook niet bedoeld.
Dit was reeds onder de oude wet zoo het
zal ook zoo zijn onder de nieuwe. Immers
minister Mackay nam in het desbetreffend
artikel onveranderd de bepaling uit Kap-
peyne's wet over
„Voor twee of meer kinderen uit één gezin
gelijktijdig ter school gaande, kan het be
drag van het schoolgeld lager gesteld worden
dan het, berekend voor ieder afzonderlijk,
wezen zou."
Daarop sloeg dus de bovengenoemde be
paling in; Kappeyne's wet, die Mackay
er uit nam, niet.
Terecht wees dan ook de heer de Beaufort
op wat de minister in zjjn geschreven ant
woord gezegd had
«De bezwaren tegen de voorgestelde
heffing van een schoolgeld, verschillend naar
de gegoedheid der ouders, geven de Re
geering geen aanleiding de gemeentebesturen
ten aanzien van de toepassing van dit naar
haar inzien billijk stelsel in het vervolg
niet vrjj te laten.»
Tegen dat verschillend schoolgeld had ge
noemde heer de B. behalve een opvoedkun
dig bezwaar, ook
„een bezwaar vanzedeltjken aard, namelijk
dat het kind weet dat het naast hem gezeten
kind oneindig minder betaalt dan hij; dit
bewustzijn dat voor hem een veel hooger
schoolgeld betaald wordt, zal allicht voor de
zedelijke vorming van dat kind minder goed
werken."
Nu wordt toch dit bezwaar volkomen
gelogenstraft door de practijk op de bijzondere
christelijke scholen, waar het niet zelden
voorkomt, dat freuletjes op de schoolbanken
gezeten zijn naast de dochters der schoon
maaksters van hare mama en er kameraad
schappelijk mee omgaan, of waar zonen
van arme daglooners bjj spel en onderwijs
ongekunsteld genieten met toekomstige
rechtsgeleerden en grondbezitters.
In kinderen is die voornaamheid die,
filosofeert over verschil in stand of over
hooger of lager schoolgeld niet of althans
slechts in kiem aanwezig.
Zoo heel veel waarde heeft dit «moreel
bezwaar» van den heer de Beaufort dan
ook niet. Minister Mackay zelf oud
leerling eener dusdanige christelijke school,
die van den bekenden en beminden meester
Meijer legde dit bezwaar dan ook ter
zijde met de volgende woorden, waarvoor
wjj hem danken
Jaren en jaren lang heeft men in ons land
dergelijke scholen gehad, waar de kinderen
geheel verschillend schoolgeld betalen, en
toch naast elkander zitten. Ten platten
lande ik spreek niet van de groote ge
meenten vindt men kinderen, die het volle
