CMRISTELIJK-
NIEUWSBLAD
HISTORISCH
VOOR ZEELAND.
1889. No. 147.
Zaterdag 14 September.
Derde Jaargang.
VERSCHIJNT
F. P. D'huy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES;
BUITENLAND.
I) F;
ZEEUW,
elken MAANDAG- WOENSDAG- EN VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p.
Enkele nommers
f 0,95
- 0,026
UITGAVE VAN
G. M. Klemkerk, te Goes
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 4 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Wij ontvingen ter plaatsing den volgenden
«Oproep aan het Nederlandsche volk
Antwerpen, 10 September 1889.
Landgenooten
Een noodkreet stijgt op van de Schelde-
boordenDie kreet, hij is een angstige
dringende bede om hulp en erbarmen
Eene kruitontploffing, die Antwerpen op
zijne grondvesten deed schudden, herschiep
onze dokken, aan vreedzame werkzaamheid
en handel gewijd, in een vuurspuwenden,
dood en verderf aanbrengenden krater 1
■Tal van lijken, in stukken vaneen gereten,
bedekten den bodemhonderde gezinnen,
van man, vrouw, zoon of dochter berootd,
zijn aan de grootste ellende ten prooi
kleine kinderen staan troosteloos bij de roo-
kende puinhoopen, die vader, moeder, broeder
en zuster bedielven en die de arme kleiren
in éene seconde tijds tot weezen maakten
vrouwen staan, van alles beroofd, in wan
hoop voor de treurige overblijfselen van wat
haar eens eene geluk en tevredenheid ade
mende woonstede was, of loopen in vertwij
feling rond om, onder de zakken vol over
blijfselen van [medemenschen, naar iets te
zoeken, waaraan ze man of kind zouden
kunnen herkennen: mannen, vrouwen
en kinderen, nog gisteren krachtig en gezond,
zwoegende om een schamel stukje brood te
verdienen, liggen met de afgrijselijkste wonden
overdekt en vreeselijk verminkt in de over
volle gasthuizen en smeeken kermend om
hulp voor hunne van alles beroofde be
trekkingen
Landgenooten
Klein is Noord-Nederland, klein is Zuid-
Nederland maar groot is de solidariteit
tusschen de kinderen van denzelfden Neder-
landschen stam En groot vooral daar
waar het geldt «helpen in nood
Dat toonde Vlaanderen steeds waar over
strooming of ramp ons vaderland of de kolo
niën teisterdeDan bestonden er voor het
Vlaamsche land nooit grenzen tusschen
België en Nederland goud stroomde dar.
steeds van de Schelde naar de Maas- en
Rijnboorden goud, met milde hand gegeven
om den Nederlandschen broeder ter hulpe
te komen. Vooraan stond daarbij dan
Antwerpen met de Vlaamsche steden en
dorpen van het aloude Zuid-Nederland
Vooruit dan Nederlanders, groot en klein,
rijk en arm! Vooruit in dichte drommen
De engel der weldadigheid wenkt u van uit
onze Scheldestad Ze roept u op tot het
vvervullen van den heiligen broederplicht der
erkentelijkheidze roept u op tot weldoen
aan broeders en zusters die, waar het erop
aankwam wel te doen, nooit jegens u te
kort schoten Vooruit, ter bestrijding van
den nijpenden nood, daar waar zooveel ellende
te verzachten is
Aan u, Nederlandsche pers, de taak om
onze roepstem te doen hooren in stad en land,
bij groot en klein en uwe kolommen voor
inschrijving te openen
Burgemeesters en overheden van Neder
landsche gemeenten, vereenigingen van wel
dadigheid, mannen van goeden wil in den
lande, vormt commissiën ten einde der zwaar
beproefde zusterstad ter hulpe te snellen
Dat groot en klein, arm en rjjk een ieder
naar zijne krachten bijdrage om hulpe te
bieden, waar die zoo dringend noodig is
Het bestuur der Hollandsche Club te
Antwerpen, dat tijdens de overstroomingen
in Holland, en vooral bij de verschrikkelijke
ramp van Krakatau, van de Antwerpsche
bevolking zoo'n hartelijke en krachtdadige
medewerking ondervond, stelt zich ter be
schikking van zijne landgenooten tot het in
ontvangst nomen van gelden, waarvan in
de dagbladen geregeld melding zal gemaakt
worden.
OpNederlanders, die het hart op de rechte
plaats hebtdat de sommen, in het vader
land bijeengebracht, een blijvend gedenk-
teeken van broederschap stichten in het
Vlaamsche landDat een ierier daartoe
zijn steentje bijdrage! Stuurt uwe giften
of toezeggingen, groot en klein naar den
eerstondergeteekende, om ons in staat te
stellen, door samenwerking van allen op
het altaar der weldadigheid, namens Neder
land, een flink offer neer te leggen, ons
vaderland waardig.
Het bestuur der Hollandsche Club te
Antwerpen
S. Reijnders Bisdom, voorzitter, adres
Stadswaag, 4, Antwerpen.
G. J. Kortman, vice-voorzitter, P. Zwar
tendijk, secretaris, J. A. van den Bergh,
penningmeester en J. H. Scheltema, com
missaris.
De redactie van de Zeeuw te Goes belast
zich gaarne met de ontvangst en het over
maken der gelden, die men voor de onge
lukkige slachtoffers der ramp zal willen
bestemmen.
Internationale Wetgeving op den
arbeid.
In Patrimonium vindt men daaromtrent
de volgende opgave
Ziehier, zeer beknopt, de bestaande voor
schriften in de verschillende landen van ons
werelddeel.
In de volgende Rijken is kinderarbeid
verboden
Engeland beneden de 10 jaien. Jonge
lieden en vrouwen van 14 tot 48 jaren
mogen niet langer dan 56 uren werken per
week. Verbod van Zondag- en nachtwerk
aan zekere categoriën van arbeiders. Kin
deren boven de 10 tot 14 jaren tehuis
werkende, mogen niet langer dan 5 uren
per dag aan den arbeid blijven.
Zwitserland beneden de 14jaren; in an
dere inrichtingen (geen fabrieken) mogen
zij slechts 11 uren werken en moeten bin
nen deze eenige uren onderwijs ontvangen.
Voor al de fabrieksarbeiders is het maximum
der werkuren op 12 gesteld. Zondag- en
nachtwerk verboden.
Oostenrijk beneden de 14 jaren. Het
maximum der werkuren is gesteld op 11
(soms 12.) Verboden 's nachts te werken
voor de vrouwen. Voor jongelieden onder
de 16 jaren is de arbeidsdag op 8 uren
gesteld en het nachtwerk verboden.
Duitschland beneden 12 jaren aan de door
stoom gedreven machines en mijnen. Van
12 tot 44 jaren verbod van meer dan 10
uren te werken. Verbod van Zondag- en
nachtwerk voor allen arbeid.
Frankrijk beneden 12 jaren. Jongelingen
van 12 tot 16 jaren en meisjes onder de
21 jaren mogen niet des Zondags noch des
nachts aan den arbeid gesteld worden.
Maximum der werkuren voor alle arbeiders
12 uren per dag.
Hongarije beneden de lOjaren; kinderen
van 10 tot 12 jaren mogen niet langer dan
8 uren werken. Verboden Zondag- en
nachtwerk voor alle arbeiders.
Denemarken beneden de 10 jaarvan 10
tot 16 jaren is het maximum der werkuren
op 6 per dag gesteld. Zondag- en nachtwerk
verboden.
Zweden onder de 12 jaren kinderen van
12 tot 16 jaren mogen maar 6 uren werken
(de rustpauzen in het fabriek of werkhuis
medegerekend). Nachtwerk totaal verbeden.
Spanje onder de 10 jarenvan 10 tot
16 jaren is het maximum der werkuren
gesteld op 5 per dag, eo van 46 tot 18
jaren op 8 uren per dag. Zondag- en
nachtwerk verboden in werkhuizen met
stoom.
Italië fabriek- en mijnarbeid verboden aan
kinderen beneden de 9 jaren. Tot 17 jaren
is het maximum der werkuren gesteld op
1 per dag.
Rusland fabrieksarbeid verboden aan
kinderen beneden de 12 jaren. Voor Jon
gelingen onder de 11, en vrouwen is het
nachtwerk verboden 'n zekere nijverheids
takken.
Nederland. Kinderen onder de 12 jaren
mogen niet aan den arbeid worden gesteld
Anti-socialistisch.
De heer L o h ra a n sloeg gisteren den
spijker weer ter dege op den kop in zijn
pleidooi ten gunste der schoolgeld!.effing,
waarvoor de liberale party zoo huiverig is.
«Wij wenschen», zeide de anti-revoluti
onaire afgevaardigde, «dat de anti-socialis
tische leer, dat de ouders zelf betalen voor
het onderwijs hunner kinderen, langzamer
hand ingang vinde.»
Zeer juist is hier het streven der anti
liberalen geschetst. De staatszorg moet zich
niet verder uitbreiden dan noodig is en
vooral geldt dit voor de opleiding der kinderen.
Het liberaal-socialistisch systeem, dat de
kinderen aan den Staat behooren en niet
aan de ouders, moet zooveel mogelijk wor
den tegengegaan. Het is een verderfelijk
systeem, dat zjjn toepassing vindt in het
overdragen der zorg voor de opleiding der
kinderen van de ouders op den Staat.
Bewust of onbewust werken de liberalen
ook in dit punt het socialisme, dat rij zeggen
zoozeer te verafschuwen, in de hand. Het
beginsel, dat de Rechterzijde ten opzichte
der schoolgeldheffing in de wet wil brengen
is zuiver anti-socialistisch, zoo als de heer
L o h m a n zeide en de Linkerzijde verklaarde
dat zij met dit beginsel in geen geval wil
meegaan.
Kan het duidelijker C.
Opleiding van onderwijzers.
Den heer Farncombe Sanders, van wien
men ook bij verschil van gevoelen in school-
zaken aanstonds gevoelt dat hi] zaakkundig
is als weinigen, zijn bij de debatten over
het zoogenaamde premie stelsel een paar
algemeene wer.ken ontvallen, die wij ons
haasten voor de vergetelheid te bewaren.
„Al mogen wij het betreuren, wij weten
het allen dat in die standen, waaruit wij
de volksonderwijzers het liefst zagen voort
komen, niet die liefde voor het onderwijs
gevonden wordt die wij wenschen; aan het
gros der jongelieden, die op 13- of Ujarigen
leeftijd onderwijzer willen worden ontbreekt
eene algemeene beschaving. [Door beschaving
versta ik nu niet niemand zal dat van
mij verwachten het loopen in koffie
huizen, het spelen van partijen biljart en
het dragen van fantasie-jasjes, dat is geen
beschaving.
Maar juist in die omstandigheid ligt een
drangreden te meer, om die jongelieden meer
in aanraking te brengen met algemeene,
dageljjksche beschaving. Ook daarom moet
men hen zoeken te trekken naar nonnaai
lessen en kweekscholen.
Afgezien van de vraag wat verkieslijker
is kweekschool of opleiding bij particulieren,
ligt hierin deze kostelijke wenk dat de
beschaving die toekomstige onderwijzers
behoeven, niet verkregen wordt door het
bezoeken van koffiehuizen, biljarten en klee
ding naar de laatste moae, maar door die
algemeene ontwikkeling, die den geest ont
bolstert en de aangeleerde kennis eerst recht
bruikbaar maakt.
De tweede wenk ligt in het volgende
„In deze wet wordt evenwel nog aan een
ander stelsel ondersteuning van Rijkswege
toegezegd. Het laat den jongen tot zijn
19de jaar op zijn dorp blijven, altijd binnen
zijn zelfden kring, waar hij wordt opge
leid door een voortreffelijk, best, braaf en
gemoedelijk onderwijzer, dit wil ik gaarne
gelooven, maar die ook lange jaren in zijn
dorp vertoefd heeft en daar als 't ware
verroest is.
Dit is niet wenschelijk; het is voor die
jongens beter dat zij staan onder een lei
ding die hen niet eenerzijds in de hoogte
schroeft, maar die hen toch anderzijds brengt
in aanraking met de maatschappij, waarin
zij zich later zullen moeten bewegen. Zij
zullen dan niet worden behebt met die
eigenaardige pedanterie eenerzijds, en on
beholpenheid in den maatschappelijken om
gang anderzijds, die vroeger zoo vaak aan
onze onderwijzers werd verweten. De jon
gelieden moeten niet alleen leeren omgaan
met de kinderen maar ook met de ouders
van die kinderen."
Met andere woorden: Maak de oplei
ding zoo, dat 'de jongelieden niet ongeschikt
worden voor den maatschappelijken kring
waarin ze zich later moeten bewegen, maar
ook niet zoo, dat ze door een nooit afge
legde dorperheid levenslang belemmerd zul
len worden in hunne beweging.
Dit zjjn wenken die voor linker- en
rechterzijde beide kunnen dienen.
N. P. G. C.
De kosten, welke de reusachtige en nog
altijd voortdurende werkstaking te Londen
na zich sleept, zjjn enorm. Volgens de
«Daily Telegraph» bedragen de geleden
verliezen reeds minstens l'/a millioen pond
sterling <18 millioen gulden). Van dit
kolossaal bedrag bedraagt het aandeel der
arbeiders: 200.000 pond, dat derdokmaat-
schappjjen100.000 pond, dat der reeders
650.000 pond en dat der handelaars
500.000 pond. Verder nog 50.000 pond
ten laste van verschillende lieden.
Kardinaal Manning heeft aan de direc
teuren der dokken voorgesteld de verhooging
van het loon tot 6 pence per uur (15 cent)
te doen ingaan den 4 Nov-; de directeuren
hebben evenwel dit aanbod afgeslagen. Zij
houden zich aan den door hen gestelden
datum 1 Januari.
De gewezen koningin van Servië, de
schoone Nathalie, uit haar vaderland en
van den huiseljjken haard verbannen en
om politieke inzichten in hare heiligste
moederrechten gekrenkt, daar zjj zelfs baar
zoor. niet zien mag, heeft op Russisch
