TWEEDE KAMER.
beiuchtex.
PEK TtëfJ
.1
I
valt; wanneer tenminste de wet eerlijk wordt
uitgevoerd.
Onder eerlijke uitvoering versta ik natuur
lek eene uitvoering in den geest der wet.
De Regeering, of liever deze wet, erkent,
dat het bijzonder onderwijs evengoed is als
het openbare, en dat dit laatste niet meer
is het bij uitnemendheid nationale en eenig
goede. En hiermede valt de strijd weg.
Doch al zal de geestelijke strijd uit zijn,
de dubbeltjesquaestie zal een teere zaak
blijvenmaar dat dan ook alleen. En die
strijd is er nu ook: zij is ook niet zoo lievig.
Ik geloof dat het gevolg van deze wet zal
zijn: beëindiging van den schoolstrijd; maar
ik erken dat er één zwak punt overblijft, na
melijk dat nog altijd de openbare school
alleen, door de gemeente wordt bekostigd en
de bijzondere niet. Wij moeten dit echter
aanvaarden. Het is waar dat er hier en daar
meer strijd in de gemeente zal komen, maar
alleen over de finantieele (geldelijke) regeling
en dat is een groot voordeel.
De voorstanders der vrije school zullen
strijden voor verhoogd schoolgeld, maar in
dien strijd kunnen liberalen en antirevolu
tionairen naast elkander staan; want ook
vele liberalen zijn vooreen behoorlijke school
geldheffing. Die strijd zal dus niet zoo scherp
zijn als die tusschen christenen en niet-chris-
tenen, daar hij zich bepalen moet tot al dan
niet behoorlijke schoolgeldheffing Doch die
zelfde strijd wordt ook nu gestreden bij ge
meenteraadsverkiezingen. Bij verkiezingen
voor de tweede kamer, zal zij, bij aanneming
der wet-Mackay, niet meer worden gevoerd.
Echter op ééne voorwaarde dat de keuze
der ouders zoo vrij mogelijk bljjve 'en de
liberalen het schoolgeld niet zoo laag mo
gelijk trachten te houden.
Zal intusschen deze bevoordeeling van' de
.openbare school niet aanleiding blijven geven
tot den schoolstrijd, dan moet aan eene voor
waarde voldaan worden; namelijk dat de
keuze der ouders zoo vrij mogelijk bljjve.
Daarom zou ik het zeer onpolitiek achten als
de wensch om de verplichte schoolgeldheffing
in't wetsontwerp op te nemen, vervuld werd.
Want geschiedt dit, dan valt ons het beste
argument uit de hand, dat wij nu kunnen ge
bruiken om de bevoordeeling der openbare
school uit de gemeentekas te kunnen ver
klaren.
Wanneer op den duur de Marnixianen en
andere antirevolutionairen en ook de room-
schen zich met den nieuwen toestand ver
eenigen, dan zal het zijn omdat op eerlijke
en billijke wijze door de gemeenten schoolgeld
wordt geheven.
Trachten de liberalen in de gemeente ech
ter het schoolgeld zoo laag mogelijk te hou
den, dan begint de strijd op nieuw. Het is
dus onze plicht tot de tegenstanders te zeg
gen: Wilt ook gij uw doel: bevrediging, ver
zoening, bereiken, dringt dan niet op weglating
der verplichte schoolgeldheffing aan.
Ons dunkt, dit alles is duidelijk gezegd,
en zoo wij hopen - begrepen, ook door
den tegenstander. Het vinde een goede
plaats, ter overweging.
4 Sept. '89.
In de zitting van gisteren stelde o. a. de
heer Lohman voor het lmndwei konderwijs
op de openbare school niet verplichtend te
stellen, wanneer de ouders konden bewijzen
dat hun kinderen elders dat onderwijs ge
nieten. Dit voorstel nogal ingegeven door
den liberalen gemeenteraad van Westdon-
geradeel, die in een adies zich beklaagd had
tot de aanstelling van een onderwijzeres
in de handwerken verplicht te zijn, niette
genstaande al de ouders elders handwerkon-
derwijs voor hunne kinderen vonden
dit voorstel vond zooveel tegtnkanting bij
de liberalen, dat de heer Lohman het introk.
De openbare school, zoo klaagden Kerdijk
en v. d. Feltz, zal ontzedelijkt worden. Het
voorstel bedoelde afbreking der openbaie
school. Om nu te toonen dat dit de bedoeling
van den heer Lohman niet was, trok hij 't in.
En terechtzelfs de schijn dat wij maar
aan de openbare school raken willen, moet
vermedenopdat straks als de liberalen in
de Tweede Kamer toch legen de wet stem
menen de eerste kamer baar verwerpt
op hen en op hen alleen de verantwoorde
lijk he id voor deze daad neerkome.
Bij artikel 24 kwam de heer Borgesius
op tegen de vermindering van onderwijzend
personeel, die de regeering «de openbare
volksschool wil doen ondergaan.»
Ons wacht misschien nog een dacapo van
de debatten in 1878 gehouden bij het voor
stel van nu wijlen jhr. J. L. de Jonge,
namelijk om het woord -«christelijke» in
art. 33 te schrappen. De heer v. Houten
heeft namelijk voorgesteld in ait. 33a de
zinsnede op «opleiding tot alle christelijke en
maatschappelijke deugden» betrekking heb
bende, te doen vervallen.
De heeren Goeman Borgesius, Heldt,
v. Kerkwijk, e. a. hebben een voorstel in-
Grijpskerke. Naar wij vernemen heeft
de Raad dezer gemeente besluit genomen
zich te wenden tot het polderbestuur van
Walcheren, met verzoek dat door dat be
stuur pogingen in het werk worden gesteld
voor verleggen van een gedeelte straatweg
bij den molen dier gemeente, ten einde
alzoo de ongelukken die aldaar dikwijls met
rij- en voertuigen voorvallen, te voorkomen.
Het is zeer te hopen in het belang van
publiek verkeer op dien weg, dat 'sraads
verzoek met gunstigen uitslag wordt be
kroond.
Grijpskerke. Herbenoemd tot wethouder
en tot ambtenaar van den burgerlijken stand
de heer M. Francke.
Meliskerke. Herbenoemd tot wethouder
en tot ambtenaar van den burgerlijken
star.d, de heer P. Wielemaker.
GEMEENTERADEN.
In alle gemeenteraden werden de herkozen
of gekozen leden geïnstalleerd. In die van
Middelburg werd medegedeelf dal de ver
kiezing, vacature Ermerius, zal plaats heb
ben 17 September en herstemming zoo noo-
dig 1 October. Aan v. Hoven werd een
stukje gemeentegrond afgestaan groot 6cA.
a f 0,40. B. en W. werd f 300 toegestaan
voor leermiddelen op de school van mej.
Slottje. Enkele aanklagen van den H. O.
weruen teruggebracht. De aanslag van J.
de Buck werd vernietigd. Herbenoemd
werden in de commissie van strafverordenin
gen de hh. A. P. Sn. Hurgronje, v. Hoek,
v. Berlekom en E. P. Sehorer. Die van
financiën de hh. Tak, Sprenger, de Stop
pelaar en A. P. Sn. Hurgronje: de benoe
ming van een voorzitter, vac. Ermerins werd
aangehouden. Die van fabricage W. J.
Sprenger (voorz.), Jeras en Hoogewaard.
Gascommisrie v. d. Harst en de Ligny. Voor
t archief, enz. de hh. de Stoppelaar en W.
A. Sn. Hurgronje. Voorzitter van het
stembureau 4e afdeeling dhr. Den Bouw
meester leden le afd, de hh. A. P. Sn.
Hurgronje en J. A. v. Hoek2e afd. Hoge-
waard en E. P. Sehorer. De gemeente-
begrooting, sluitende in ontvang en uitgaat
op f346,423,92 en andere begrootingen
werden aangeboden.
In die te Vlissingen werd de weth: de
heer v. Uije Pieterse herkozen met alge-
meene stemmen min een. ZEd. dankte voor
deze eer, te meer daar hjj heden op een
2ójarige ambtsvervulling terugzag. De voor
zitter beantwoordde den spreker in harte
lijke taal. De benoemingen bleven onver
anderd, uitgezonderd die voor de belastingen
en de badplaats waarin de hr. Gewin resp.
de hh. Kalbfleisch en v. Raalte vervangt.
Het onderdeel der verordening regelende
benoeming enz. van gemeenteambtenaren
werd afgehandeld. De benoeming berust
bij B. en W. Vastgesteld werd het 4e sup.
kohier van den H. O. op f575,795.
In die te Goes werd onder meer mee
gedeeld dat J. W. v. d. Weert, S. de Meu-
lemeester verving als onderbrandmeester
dat W. Temperman, S. Hartog en M. Greep
eervol ontslag is verleend in den schutters
raad en zij vervangen zijn door G. J. Wol-
ters, J. P. Rosier en J. den Hollander
de majoor wees als pl v. leden aan H. v. B.
v. Vloten, D. Hommersen en A. J. Hendrikse:
dat mej. Overweel, wegen' vertrek eervol
ontslagen als kwpekelinge aan de bewaar
school voor on- en minvermogenden werd
vervangen door mej. P. Mejjlerdat P.
Jobse eervol ontslagen is als agent van
politie, wegsns benoeming tot veldwachter
te Scherpenissedat het gebruik der zaal
boven de beurs is vergund aan 2 gezel-
-chappen Zaterdagsavonds 944, en Dins
dagsavonds 6—7 uur; dat van A. C. Schui
ling een verzoek is ingekomen op nieuw te
pachten grond aan de westzijde der haven
dat dhr. Kakebeeke voorstelt den burgemees
ter de onvergolden uitgaven in zake trichi
nen terug te geven. Ingekomen zijn recla
mes tegen den aansl rg in H. O.gasthuis
begrooting 4890 en van B. A. 1888. Dhr.
Stortenbecker werd tegen 44 October of
vroeger eervol ontslag verleend als leeraar
aan de H. B. S. wegens benoeming aan
een zuivelinrichting in Zuid Holland.
Aangeboden werd de begrooting over
4890 in ontvang en uitgaaf op f 104,927,66
Onvoorziene uitgaven f 2967.54. Hoofdelijke
omslag kon dit jaar van 26500 tot f 24000
wordeh teruggebracht hoofdzakelijk door
vrijgevallen aflossing van oude schuld.
In die te Oo-tburg werd het nieuwge
kozen lid, dhr. Iz. va.) Houten, beëedigd,
aPmede dhr. F. Plankeel, diebij herstemming
gekozen was. Na de lezing der notulen werd
overgegaan tot stemming voor een wethou
der, in plaats vau dhr. Glinderman, die
uitgevallen was. Van de 7 stemmen, die
uitgebracht werden, kreeg dhr. Fokker er 4,
zoodat dhr. Fokker gekozen was, die de
benoeming aannam. Daarna werd gestemd
over een ambtenaar van den burgerlijken
stand deze post werd vroeger eveneens
door dhr. Glinderman vervuld. Na vier
stemmingeu werd daarvoor dhr. le Nobel
aangewezen, die eveneens de benoeming
aannam.
Voorts werden er nog eenige aangelegen
heden, de begrooting betreffende verhandeld.
In die te Rilland werd ue gemeente-
rekening vastgesteld op f41998,54 aan
ontvangsten en f 11475,39 aan uitgaven,
zoodat er een goed slot van f523,15 be
staat de heer O. Braamse werd als wet
houder herkozen.
In die te Krabbendjjke werd mededeeling
gedaan van een besluit van HII. Gedep.
Staten, waarbij naar aanleiding van eene
ingediende reclame is beslist, dat geleden
verliezen door hagelslag, na de vaststelling
van het kohier, geen recht op vermindei ing
van aanslag in den hoofdeljjken omslag
geven.
Daarna werd dhr. A. de Kok Jz. herbe
noemd als wethouder en als ambtenaar van
den burgerlijken stand, die zich deze her
benoemingen liet welgevallen.
Eindelijk werd goedkeuring verleend
aan de door het burgerlijk armbestuur
ingediende begrooting zijner administratie
voor het dienstjaar 1890, bedragende de
raming, zoo der ontrangsten als uitgaven
f537.695.
ÜEItK- EV StllOOIAILlWS.
Bedankt (toez.) voor Hoogland door G.
W. A. de Veer te Middelburg; voor
Zaamslag E. S. Postma te Maria Hoorebeke.
(Tem. Crt.)
Het on weder dat eergisteren op Zuid
Beveland woedde heeft hier en daar schrik
en nadeel verwekt. Te Wilhelminadorp
werd een koe gedood door den bliksem.
Te Kloetinge sloeg de bliksem in de woning
van G. de B. Hg kwam door den schoor
steen binnen en nam zijn weg door het
dak. Als door een wonder bleven de kin
deren ongedeerd, hoewel de bliksem langs
hen heen ging. Het huis was op een oogen-
blik vol rook.
Vlissingen. Op de Schelde had heden
een zeer ernstig ongeluk plaats. Een
'scheepmaker, te Middelburg te huis be-
hoorende en M. F. genaamd, is van het
benedenste dek in het ruim van het in
aanbouw zjjnde stoomschip Merapi gevallen
en was onmiddellijk dood. Een schedelbreuk
was het gevolg van den val. De man was
gehuwd doch had geene kinderen. M. C.
'g Heer Areudskerke, Eenige jongens die
van de Goesche kermis terugkeerden en zich
Dinsdag avond ophielden in het station al
hier maakten zooveel pret dat een politie
beambte meende een einde daaraan te moe
ten maken en een zekeren A. S. met een
of ander voorwerp een slag aan het hoofd
toebracht die zoo ernstig bleek dat genees
kundige hulp moest worden ingeroepen. Een
onderzoek naar de oorzaak van den mis
schien te ver gaanden ijver van den politie
dienaar wordt ingesteld.
Een berucht sujet te Groningen bij
genaamd «rooie Harm», heeft den letterzetter
C., na hem eerst in zijne woning genoodigd
te hebben, met een broodmes eene diepe
wonde aan de keel en eene breede wonde
aan de hand toegebracht. De misdadiger,
de eenige zoon van fat'oenljjke burgers, die
nog kort geleden 4Vs jaar gevangenisstraf
heeft ondergaan wegens het plegen van
een dergelijk feit, is terstond in hechtenis
genomen.
Te Veen, bjj Heusden, vond men
maandag een jongen op den weg liggen,
badende in zijn bloed, en met het hoofd
in tweeën gespleten. Kort daarna is hij
overleden. Naar men zegt, heeft hij twist
met zijn twee broeders gehad en hebben
dezen hem met een riethaak den schedel
gekloofd. De beide broeders zjjn zwaar
geboeid naar het huis van arrest te 's Bosch
gebracht.
Zondagavond kwamen eenige personen
van de kermis te Heel terug. Zij staken
van wal in een roeiboot. Nauwelijks van
wal zonk de boot en geraakten allen in de
Maas. Een hunner zwom naar den oever.
Eenigen, waaronder een «jarig kind werden
gered. Drie personen verdronken.
Bij gelegenheid der kermis heeft men
Zondag te Koewacht vreeseljjk huis gehouden.
De vechtenden wierpen naar elkaar met
stokken, glazen, steenen, ja zelfs met dak
pannen, tot dat doel van de huizen gerukt.
In vele herbergen zijn de ruiten stuk ge
lagen. op eene plaats werd bovendien de
deur stuk geramd. Dat sommige vechters
wonden bekwamen is licht te begrijpen.
De heer Tromp, onderwijzer te Onden-
bosch, is om zijn grondige kennis van pastoor
Schlejjers wereldtaal (volapuk) benoemd tot
examinator in het volapuk voor Nederland
(Xamel plo Nedan). Een ondeischeiding
die hij met slechts tien andere personen
deelt.
Men kan in het openbaar niet te
voorzichtig zjjn met zjjn woorden. Op
23 April jwaren eenige dames aan boord
van een stoombootje op Over.-chie in ge
sprek. Eer. van haar liet zich de woorden
ontvallen «dat de dochter van mevrouw
Sijpkens een varken van een meid was.»
Dit werd oververteld en door den heer S.
een klacht wegens beleediging ingediend.
Tegen beklaagde werd 50 cents boete ge-
ëischt.
In het kamp bjj Milligen vond men
dezer dagen bij het vergraven van grond
een grafheuvel uit den ouden tjjd. Voorts
tien urnen, waaronder sommige fraaie, met
snjjwerk voorzien.
Dezer dagen vervoegden zich bjj den
herbergier V. te Moerkupelle een paar hee
ren, die voorgaven afstammelingen in de
rechtelijn te zjjn van den bekenden Haar-
lemmeroliefabrikant Tilly, en thans eigenaars
der zaak. De jongste deed het woord. Hjj
deed allerlei grootsche mededeelingen om-
I trent den ouderen heer, die schatrjjk moest
zijn, zeven talen sprak, zich liefst in het
Fransch uitdrukte, voor zijn plezier eens
meereisde, enz.
Eindelijk kwam de aap uit de mouw.
V. woonde hier zoo gunstig. Hjj moest hier
ook een depot van Haarlemmerolie openen.
Dat was toch zoo goed. Als hjj contant
f 25 stortte, zouden zij hem de noodige
lleschjes opzenden, enz. Gelukkig doorzag
onze hei bergier den fieltenstreek en liet de
twee oplichters gaan.
Toen gingen de heeren hun geluk beproe
ven bij een vrouw op het dorp. Al spoe
dig hadden zjj het daar gewonnende vrouw
had de gevraagde som reeds betaald, hoe
wel zij het geld toch bjjna niet kon missen.
Gelukkig kwam onverwachts de broeder der
vrouw, die door den herbergier was inge
licht, haar de onderhandeling ontraden; en
zoo goed waren de heeren niet, of zjj moes
ten het geld teruggeven. Hierop verdwe
nen zjj.
DE WERKSTAKINGEN.
De verhouding tusschen de beide partgen,
welke te Londen, tegenover elkaar staan, is
slechter dan ooit geworden. Zoowel de dok-
besturen, als de leiders der werkstaking
hebben namelijk besloten, alle onderhande
lingen af te breken. De dokbesturen zagen
zich hiertoe genoodzaakt door de dreigende
taal, welke Burns, het hoofd van het werk-
stakerscomité, sinds eenigen tijd tegenover
hen aanslaat.
Moet dus aan den eenen kant eene spoedige
oplossing van het geschil als onmogelijk
beschouwd worden, aan den anderen kant j
schijnt er nog kans te bestaan, dat de
beweging bedwongen zal worden. De Theems-
reeders en scheepseigenaars toch, doordrongen
van het besef, dat de toestandj onhoudbaar
is, hebben er bij de dokbesturen op aaie
gedrongen, dat dezen zullen toelaten, dat zjj
hunne vaartuigen zeiven mogen lossen met
hun eigen personeel. Wordt hierin toege
stemd, dan zullen de reeders zich trachten
te verstaan met de werkstakeis; in het
tegenovergesteld geval zullen de zaken naar
Southampton verlegd worden.
De socialisten slaan hun slag; en d»
werkstakers die maar al te veel naar hen
lui'teren, dompelen zich te dieper m de
ellende. Eergisteren overvielen 8C 0 werksta
kers de wachters bjj de ingangen van het
Albertdok en drongen daar binnen, om de
arbeiders, die er aan het werk waren, te
dwingen, hunne taak op te geven. Bovendien
maken de werkstakers zich schuldig aan
allerlei baldadigheden op de Theems, waar z(l
rondvaren, om de bemanningen der schepen I
dikwijls door het plegen van geweld, tot I
toetreding tot de beweging te noodzaken.
Met het oog op een en ander heeft men
de politie moeten waarschuwen en bjj den g
minister op het nemen van maatregelen
moeten aandringen.
Wat de middelen van het werkstakers-
comité betreft, valt eenige verbetering waar
waar te nemen. De uitdeelingeri kunne"
weder plaats hebben, daar verschillende
bijdragen inkwamen, o. a. 4500 pond ster
ling uit Melbourne, Australië. Naar echter de
Londensche correspondent der A'. R. Courc'
mededeelt, wordt in Oost-Londen de ellen'®
onder het volk dagelijks tastbaar grooter. l'e
getal bedelaars, vooral vrouwelijke, in de"
omtrek der dokken groeit onrustbarend aan-
De soepkeuken? andere inrichting'11
V
voor kostelooze spijsu
laat in den nacht do
ren belegerd
In de provincie bre
nog steeds uit, vooral
Chatham. Overal worj
democraten meetings p
ste der werkstakingen
dit ten gevolge gehad
van den North-EasteJ
J zich aan te sluiten, ir
verhooging toegestaan I
Ook onder de werkl
der schepen te Liver_
uitgebroken de schepel
of meel kunnen niet
wordt ernstig. Een b|
stakers aldaar verhinde
lossen van twee schepd
De kleermakersgezell
aan hunne dreiging gel
arbeid neergelegd. Zij
grooten optocht.
In verband met de
slotte voor ons land he|
Ïdat de eerstvertrekende
te Vlissingen kolen zal ir
mer. boot van deze ljjnl
Het groote kranl
Leuven is afgebrand,
getal, zjjn gered op
vlammen zjjn omgekon
Woensdagochtend?
op zjjn doode gemak i
van de Groote Markt.
een deftig costuum
maaksel, droeg een stol
had een fijne sigaar
Eensklaps kwam een he
betastte zjjn costuum
mjjne kleeren. Men hl
ontstolen.» De aangeg
snel mogeljjk de plaat]
andere pakte hem stevg
bracht hem al spar tel t|
bureau.
Daar bleek hjj eenl
zjjn, die nog voor eenl
stallen met het gerech|
Verscheidene personen
fronteerd en allen her|
gehoudene dengene,
diefstallen te hunnen
hebben.
Tweede Kanier. Te
puttende,langgerek tegel
over het aantal onderwijl
in art. 24, gaven drie
om inlichtingen) hed<j
ademing.
De eerste was die vd
senaar over de wanorJ
bjj de jongste verkiezing
ciale staten.
Deze interpellatie
werking gedaan door
gewraakte feiten (glazel
revolutionairen) waren
nu nog indruk te malj
vrjj mat af, met de
paar schooljongens gestl
De tweede interpelll
vjjandige. Zij kwam
schen afgevaardigde,
rekenschap vroeg aan
over het feit dat deze
opgehouden
Deze daad van den
de interpellant had ve
gewekt over 's minisi
Onder verbazende hilarl
nius hem van antwoorT
ZExc. verklaarde daf
recht, dat elk koopmarf
latien had voorkomen e|
treding reeds f 70000,
zend gulden voor den
De derde interpellalii
Greeve (liberaal lid vil
bljjkbaar ziek of althiJ
ziekte nog niet geheel
minister van financiën
oenwet vóór 45 Octob
ook zou insluiten pensiJ
van ambtenaren, die
der wet zjjn overleden!
Door den minister werT
zjjn wensch in uitzicht)
45 October.
Daarop keerden de
werp van den dag wed
aanleiding, gelijk gistl
gepraat. Een vrjj onsl
V. d. Feltz om de 4 I
voorgestelde termjjneij
ling der kinderen gl
brengen, werd met 52|
aangenomen. Daarop
genomen met 75 teged
