CHRISTELIJK-
IHEUWSBLAD
HISTORISCH
VOOR ZEELAxNl).
1889. No. 110.
Donderdag 20 Juni.
Derde Jaargang.
VERSCHIJNT
elken MAANDAG- WOENSDAG- EN VRIJDAGAVOND.
G. M. Kleiitkerk, te Goes
EN
F. P. D'huy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
DOORTASTEN.
KERK- EN SCHOOLNIEEWS,
Z
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers. -0,025
UITGAVE VAN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regeh 50 cent, iedere regel,
meer iü cent.
Indien minister Mackay ooit gedroomd
heeft, dat hij door gematigd te zijn, en veel
liberale ambtenaren te benoemen, de harten
der liberalen stelen zou, dan heelt hij zich
zeker bij de jongste herstemmingen kunnen
overtuigen, hoe weinig waars er in dien
schoonen droom gelegen was.
De antirevolutionaire party heeft steeds
beweerd en getoond dat het er haar niet
om te doen was ministeries weg te kegelen.
De heer Lohman wees daar nog op bij de
beraadslagingen over de grondwetsherziening
en kon zijn bewering met bewijzen staven.
Geheel anders echter denkt de liberalist.
Sinds zoo vele jaren gewoon geraakt aan
eene regeering van zijn kleur, is allengs
met hem het denkbeeld saamgegroeid dat
niemand het goed voor heeft dan hij en
zijne vrienden dat het belang zijner partij
het belang der geheele natie isen dat
eigenlijk van hem en zijne partij alleen de
zegen afdaalt, waarin zich het Nederlandsche
volk mag verlustigen.
Alle liberalen hebben het bij de jongste
stembus bewezen; ook zij die in hun ziel
overtuigd waren dat dit ministerie toch nog
zoo kwaad niet is. Ook bij de voorbereidende
besprekingen over de schoolwetwijziging
hebben zij het onverholen uitgesproken, dat
van rechtsgelijkheid voor openbare en bijzon
dere scholen geen sprake mag zijn. Een
aalmoes willen zij den voorstanders der
vrije school toewerpenerkennen dat hun
al dien tyd onrecht geschiedde, zullen zij
nooit. Daarin staan zij pal.
Het wordt dan ook tijd dat de regeering:
en met name minister Mackay, beginne met
tegenover deze heeren zoo beslist mogelijk
op te treden. Op te treden bij de school
wetsherziening, bij de afschaffing van den
gehaten vaccinedwang; bij de opruiming
van overtollige staats-ambtenarenen bij
de benoemingen tot staatsambten.
Op dit laatste wezen wij reeds vroeger,
en kwamen er, misschien meer dan den
vrienden lief was, op terug. In de examen-
commissiën zijn zelfs nu nog, onder dit
ministerie, de hoofden van scholen met den
bijbel den witten raven gelijk. Op een
enkele uilzondering na geschiedden de
benoemingen voor Zeelands school- en
gemeentebesturen, in beslist liberalen geest.
En de Oranjevaan wees er laatst teiecht
op onder de benoemden waren niet
altijd mannen van algemeen erkende be
kwaamheid.
Wie niet blind is, kan zien dat onder
de ambtenaren, vroeger door liberale re
geeringen aangesteld, evengoed sukkels zijn,
als nu misschien wel eens op de lijsten van
antirevolutionaire sollicitanten voorkomen.
Mocht minister Mackay nu eens kunnen
goedvinden, om zoolang de regeering uit
de rechterzijde leeft, geen benoemingen
meer te doen, dan ia beslist antiliberalen
geest. Werkelijk, al leeft dit ministerie
nog tien jaar, dan nog is de evenaar niet
tn 't huisje.
Neem alleen de burgemeesters; van
dezen zijn 95 percent liberalen en onder
hen zijn mannen, die zich veel meer met
verkiezingen inlaten, dan met de waardig-
vr Van 'lun ambt strookt.
Meerdere doortastendheid op dit gebied
zou dus niet kwaad zijn.
Maar dan zij ook van heden af aan
doortastendheid het parool ook onzer kiesver-
eenigingen. Nauwer aaneensluiting, betere
bewerking, flinker uitkomen voor hare be
ginselen, meer steun aan de antirevolutionaire
pers, in één woord degelijker arbeid ter
verbreiding onzer beginselen is daartoe
noodig. Meerdere y ver voor den naam des
Heeren, niet in ijdele twistingen of samen-
sprekingen, maar door flink te getuigen;
zich zijn beginsel niet te schamen er overal
door woord en wandel voor uit te komen,
dat men de komst van het Godsrijk ook
in de staatkunde wenscht; en door be
vordering van het Christelijk onderwijs,
zoo lager als hooger en middelbaar, mede
te werken dat in de harten onzer kinderen
het goede zaad worde gestrooid, dat eens
ontkiemd en vruchten dragend, ons toekom
stig Nederland ten zegen kan zijn.
Bovenal verdubbeling van het gebed voor
onze Overheid, voor welke ook. Maar in
zonderheid voor den Koning en zijne Raads
lieden, die hem als zijne Ministers, als zijne
dienaren ter zijde staan. Dat in hen de
Godsvrucht (dat is de vreeze Gods) alle
menschenvrees verbanne, en zij met wijs-
heid en geestkracht ons goede volk mogen
voorgaan op den weg des rechts en der
waarheid.
V Landsverdediging.
Behartigingswaardig is wat Be Standaard
schrijft in verband tot de defensie en het
bezoek van den Schah aan onze werf.
„De geruchten van oorlogen nemen weer
toe. Er schoot nog wel geen schicht uit de
wolken, maar dat er onweerskoppen in het
zwerk staan, ziet ieder toch. En ook al kwa
men we er dezen zomer nog heelhuids af;
en al is tyd gewonnen veel gewonnen; eens
komt de lang voorspelde, de lang geduchte,
de zoo vreeselyke oorlog in het Oosten en
Westen van Europa toch.
En hoe staat Nederland er nu bij
o, Het bezit nog een prachtige Marine, om
den Shach van Perzië een eeresaluut te geven.
De koningssloep maakt vertoon. Het para
deeren in het want is schitterend. Met alle
schepen saam worden nog 101 schoten gelost.
Maar de Shach is zoo dom niet, of hij heeft
ook wel hogrepen, wat het wachtschip en de
Wassenaar en de Anna Paulowna en de
Castor en de Pollux en Uraniain kas van
oorlog te beduiden hadden, en heel verstan
dig heeft hij daarom het scherpst toegekeken
bfj den Torped o-dionat.
En zooals het met den Shach op 's Rijks
werf was, zoo is hot met heel onze Defensie,
als het militaire Europa ons van over de
grenzen begluurt.
Heel aardig. Sommige dingen zelfs uitste
kend ingericht. Veel zelfs met weinig gedaan.
In zijn details bij menig ander land niet ach
terstaande.
Maarvoor wat het algemeene weer
standsvermogen betreftdrie kwart schijn
en éen kwart wezen.
Ja, als caso quo (')deman die ons land be
zetten wil, aanviel, zoo als de heeren meenen
dat hfj eigenlijk moest aanvallen, dan zouden
we hem kranig in de wielen rijden.
Maar natuurlijk dat begrijpt „Ook-nietdom"
van over de grenzen ook. En daarom zal hij
het juist zóó aanleggen, dat al het gebrek van
uw onvoltooide Defensie op u w, en niet op
z ij n kop neerkomt.
En al is nu Defensie, een heet hangijzer,
toch hopen we dat minister Bergansius het
eind van de Memorie van Toelichting op zijn
ontwerp spoedig zien moge.
P) In dit geval.
I Een „te laat", zou eerder dan men het
vermoedt, noodlottig voor onze nationale toe
komst zijn.
19 Juni 1889.
De Zeeuwsche Tentoonstelling.
Hetgeen de ambachtsscholen te zien geven
pleit voor deze nuttige instellingen. Er is
jongenswerk bij, voor hetwelk meoig werk
man zich niet zou behoeven te schamen.
Het ijzerwerk der Goesche school trekt
bepaald de aandacht. Eene duiventil inden
tuin geplaatst, behoort mede onder de net
uitgevoerde werkstukken; de maker C.M.
Melis Pz. van Middelburg heeft er meer
eer van dan de kooper er genot van zal
hebbenzulke moeilijk te reinigen tillen
leenen zich al te licht voor hetgeen men
in Egypte onder de plagen rekende. Behalve
deze td is er in Amerikaansch greinenhout
meer te zien dat heel net is afgewerkt.
Daar de bosschen der Oostzee-landen wei
nig best greinenhout meer opleveren, moet
men wel de toevlucht nemen tot het Ame-
rikaansche, dat niet gemakkelijk te beschil
deren en niet lang olank te houden is,
maar zoolang het zijn nieuw voorkomen
kan behouden, is het mooi. Er zijn drie
schoorsteenmantels van deze houtsoort; die
van Balkenstein en van Stoffels uit Terneu-
zen zijn Peel goed gemaakt.
M. van Duijn te Middelburg geelt te zien
hoeveel verschillende ornamenten men met
fijn gereedschap en veel geduld op eene
Amerikaansch greinen huisdeur kan aan
brengen; in den gildentijd zou men zulk
eene dour een meesterstuk genoemd heb
ben. De eikenhouten deuren van C. A.
Goethals en van H. P. van de Ree Zn.,
beiden ook uit Middelburg, munten uit door
eenvoud en uiterst nette bewerking. Onder
bet overige timmerwerk trekken nog twee
ramen de aandacht, een voor een ronden
hoek, gemaakt door P. J. van Pufielen PJz.
van Middelburg en een van D. de Smit uit
Sluishet Middelburgsche raam spreekt
Hollandsch, het Sluissche zuiver Vlaamsch.
Uit de fabriek van den heer L. Vogel te
Middelburg is heel wat te zien, keur van
brandkasten, sierlijke haarden en een kolos
»aal, keukenfornuis, bijkans al te mooi voor
het doel, en toch praktisch wegens al zijne
geriefelijkheden.
Bescheidener zijn de beide keukenkachels
van F. J. H. Villeé doch zij zullen eerder eene
plaats vinden, en voor de plattebuis-kachels
van C. F. van Fraeijenhoven is in elke
boerenwoning, waar men eenvoudig en dege
lijk op prijs stelt, dadelijk gebruik.
De gebrs. Peek van Middelburg zonden
een brandspuit in, welke volgens genomen
proef vele goede eigenschappen heeft: geringen
omvang, gemakkelijke vervoerbaarheid, vlug
ge werking; zij is dus voor eene kleine
gemeente ot voor eene buitenplaats bijzonder
geschikt.
Het voornaamste sieraad der groote zaal
is de gelukkige samenvoeging der inzendin
gen van de heeren W. Heijboer, M. K.
Jeras Zonen en F. M. Beunke Zoon.
Eerstgenoemde schilderde eene smaakvolle
wandversiering voor eene eetzaal, laatstge
noemde leverde een gedeelte van het ameu
blement voor zulk eene zaal, en de tweede
bevloerde de zaal met eene nieuwe stof,
welker naam den niet grieksch sprekende
barbaarsch klinkt, doch zooveel als houtsteen
beteekent.
Zij belooft eene goede bevloering te «ijn
en maakt tapijten en vloerzeilen overbodig.
De heer Heijboer zond oovendien stalen van
hout- en marmerschildering inop dit ge
bied is hij ongetwijfeld nummer éen in
Zeeland en veler leermeester. Dit toonen de
talrijke stalen van dergelijk werk uit allerlei
oorden onzer provincie, vooral uit Zeeuwsch-
Vlaanderen. Jaren lang leverden vele
dorpsschilders, als zij eens iets heel moois
wilden maken, afschuwelijk werk, dat vol
strekt geen nabootsing van eenig bestaand
hout of marmer was; er schijnt thans een
betere tyd aan te breken, althans de man
nen van de kwast laten de eigendunkelijke
fantaisie varen, en beginnen zich op natuur
en waarheid toe te leggen. Maar dat alle
fantaisie niet behoeft verbannen te worden,
leeren ons de heeren F. Machenaud Zoon,
wier werk hen voor plafondschildering
aanbeveelt.
Het eenvoudigste dat door menschenhan-
deu gemaakt wordt, al kan ieder 't niet,
is een houten klomp, en toch toonen zeven
inzendingen uit Zeeuwsch-Vlaanderen dat
er ook op dit gebied weelde kan bestaan,
en dat er zoowel renteniersters-klompjes als
arbeiders holsblokken kunnen bestaan. In
ander houtsnijwerkscheppers, schoppen,
spa-boomen enz. spant Hontenisse de kroon.
Zeer belangrijk is deiDzending der ijzer
gieterij van de firma Boddaert Co te
Middelburg, Tal van nuttige voorwerpen
van gegoten ijzer liggen daar om zichzelven
aan te bevelen, te midden van vormen en
gereedschappen, die de bewijzen zijn hunner
herkomst.
Maar niet minder belangrijk is hetgeen
de Gebr. Picha-Stevens uit Sas van Gent
tentoonstellen, namelijk zeer verschillende
voorwerpeno. a. een regenbak uit één
stuk, goten, dakpannen, riolen, buizen,
kuipen enz.alles vervaardigd van cement
en ijzer. Wekt de vermenging van ijzer
met modderig leem aanvankelijk eenigen
tegenzin, althans wantrouwen, men weet
dat die beide aan boord van ijzeren schepen
elkander goed verdragen, ja, in stand houden.
De nieuwe toepassing van ijzeren weefsel
door cement omgeven belooft veel gerief.
Genomen proeven bewezen de sterkte van
het ongelijksoortig materiaal.
De steenbakkerijen der Nijverheidsver-
eenigingen van den heer Fak Brouwer
uit Middelburg zijn waardiglijk vertegen
woordigd; ook die van dec heer Kense by
Nieuwvliet en de firma W. van Ulje
Zonen toont een niet alledaagsch stuk werk
namelijk een kolossalen schoorsteenwelke
eerlang in de abdij den bekenden roem
dezer steenhouwersfirma mogelijk voor
eeuwen zal gaan handhaven.
Z. M. heeft benoemd tot gezworen
van den Schengepolder A. Louwerse; van
het waterschap Waarde C. Dijl; tot voor
zitter van het bestuur der waterkeering van
den calamiteuzen Leendert Abrahampolder
G. J. v. d. Lindetot dijkgraaf van den
Philippinepolder E. Cuelenaere.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Dordrecht D. J. Karres te
Bruinisae.