ïfêêsT
lostumes.
Co. Apoldooni
iclie Boot
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
ienen"
ER.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
ekkers, 8 daags
letersklokken,
N ZOLEN.
G 38.
Irkstraat.
naker.
1889. No. 107.
Donderdag 13 Juni,
Derde Jaargang.
IN
/2-
KTFABRIEK,
v
en.
:h blijven, zijn de
landsche
jtoor-, Copiëer-,
ioo!-}
Stempelinkten.
lBAUTLIJM.
lesschenlak.
|S naar ROTTERDAM
[TERDAM naar GOES
VERSCHIJNT
G. M. Klemkerk, te Goes
F. P. D'huy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIE*
SAMENWERKING MET ROME.1
GE PRIJZEN-
IARKT, A 14, GOES.
IV
X
p>iljet1en
7,30 en des avonds
"N-
mi samengesteld naar
^vijlen Prof. Dr. G. J.
in de Scheikunde te
VI
11E
ZEEIIW,
'i
Igemakkelijk uit de pen,
1 schimmelt niet, wordt
I nooit, en onderscheidt
leer snel drogen,
jjersonen, die veel schrij-
lliikte is.
bij de soliede boekli.
de proef
li 's morg. 7.30 u.
juni 's morg. 5.u.
Ie Rotterdam bij den
IE LANGE,op 'tHa-
Ivl. BOUWMAN.
I BOS,
jirectie.
Rotterdam Nieuwe
kkenbrug.
3lken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f'0,95
Enkele -0,02E
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 3 cent.
Familieberichten van 1 5 regeh 50 cent, iedere regel,
meer 40 cent.
Het liberalisme doet het voorkomen, als
■ware de tegenwoordige samenwerking van
de antirevolutionairen met de Roomschen
een groot schelmstuk, een antirevolutionair
onwaardig, terwijl zij toch inderdaad een
zeer natuurlijke zaak is.
Het Christenvolk weet heel wel, wie
Rome is. Beter dan de liberale voorvech
ters Rome afschilderen, heeft het Christen
volk het leeren kennen opj de Christelijke
school, waar in de schoolboekjes heusch geen
doekjes worden gewonden om het verschil
tusschen Roomsch en Protestantsch.
De openbare school is genoodzaakt, ter
wille van de leer der neutraliteit, de historie
te vervalschen. Zij mag geen kwaad van
Rome zeggen, en moet de waarheid ver
borgen houden. Als de onderwijzer het
«Wilhelmus» laat zingen, en hij komt aan
het couplet
Toen alles scheen verloren,
En wij in Romee hand,
Wou God het kermen hooren
Van 't bloedend Vaderland,
moet hij, in de gemengde school, of het
heele couplet weglaten, of er van maken:
Toen alles scheen verloren
En wij in Spanjes hand. (I)
De liberalist verbergt het verschil, de
antirevolutionair legt het bloot.
Juist door dit streng afbakenen van de
grens, behoeft pp geen vpeps te bestaan,
dat samenwerking met Rome voeren zal
naar Rome. Vervloeiing zal daar allerminst
plaats hebben, waar men zich van eigen
standpunt goed bewust is. Als morgen aan
den dag Rome iets doordrijven wil, vlak
ingaande tegen het antirevolutionair begin
sel, za) de antipevoHtioriajr, zondqr ontrouw
te zijn, rechtsomkeert kunnen maken.
Maar blijft, ziende op het groote verschil,
de samenwerking niet iets wonderlijks
Kan het beginsel van den Protestant,
nog wel van den Gereformeerde; den Cal
vinist, zich verdragen met liet beginsel van
Rome Is dit niet een vreemd geval
De huidige samenwerking is geen vreemd
gpyal, en over niets hebben wij ons meer
jte verwopderen dan ovep 4a verwondering
hierover.
Men houde wel in het oog, dat het eene
samenwerking is tegen de openbaring van
het tegenwoordig liberalisme.
Wje staan verder van ons af, de liberalen
van thang of de Roomscheq
Het antwoord is gemakkelijk te geven.
Het liberalisme huldigt het beginsel der
vrijgeesterij.
Rome onderschrijft nog de twaalf arti
kelen dps algemeen en Chrlstelijken geloofs.
Zijn dan mannen als Bronsveld en Jonker
ook vrijgeesten Deze mannen zijn toch
aan de zijde der liberalen?
Hierop kan geantwoqrd wordenDeze
IBannen zijn wel op de han4 der liberalen,
waar zjj hopren er niet.
Kuijper-haat en kei'kisme verblinden hen.
Men herinnere zich hoe Dr. Bronsveld ge
tuigen kon in de dagen, toen zijne stukken
wel eens de plaats innamen dpr hoofdarti
kelen van Re Standaard.
Het Roomsch Katholicisme staat onge
twijfeld in vele opzichten tegenover het
(1) Historisch.
orthodoxe Protestantisme, maar het libera
lisme in nog veel sterker mate.
Met Rome hebben wij veel gemeen, doch
wat hebben we, van beteekenis, gemeen
met de vrijgeesten?
De Standaard van 22 Mei vestigt de aan
dacht op het vlugschrift van den Roomschen
Jlir. Mr. A. Daehne var, Varick1789
1889 Une page d'Histoire, en zegt
Natuurlijk zijn er allerlei de ductiën in
dit geschrift, die we volstrekt niet on
derschrijven; maar wie een antwoord op
de vraag zoekt, of er, naast de Protestantsche
Antirevolutionairen, niet heel Europa door
even beslist Roomsche antirevolutionairen
staan, zal althans door de lezing van dit
uitstekend geschrift tot de overtuiging ge
bracht zijn, dat het gemeenschappelijke in
den strijd tegen de beginselen der Fransche
revolutie, niet gezocht, maar door den aard
van beider standpunt geboden is."
Men weet, hoe sommigen zich afgesloofd
hebben en zich nog afsloven om te bewijzen,
dat de zoogenaamde «ingenomenheid met
Rome» tegen het Gereformeerde beginsel
is. «Ingenomenheid», men vecht tegen
vi indmolens.
Laat men de vojgpndp Stelling weerleggen
Het liberalisme, gelijk het zich in den
tegenwoordigen tijd openbaart, tracht ons
God te ontrooven, en is gevaarlijker dan Rome.
Ik eindig met een paar citaten. Het
zijn woorden van iemand, die bekend staat
als een dapper strijder voor 4® eere van
I et PalvipismSi n, ij mr, 0. M. van der
Kemp. Zij zijn geschreven in het jaar 1830,
toer, de afkeer van God zich niet zoo driest
nog durfde uitspreken als tegenwoordig.
De schrijver zegt, in de voorrede van zijn
werk: «De eere der Ned Rer.o. Kerk ge
handhaafd
«Ten gunste van het Protestantisme dezer
dagen, hetwelk men het Pausdom tegen
overstelt, verklaar ik niet mede te willen
werken, 5
«De aigemeene Protestantsche kerk,
waarin men tegenwoordig volgens zoodanige
leer liet gansche Protestantsche Christendom
in één lichaam zoekt te vergaderen, belijdt
alzoo geen vast en zeker en stellig geloof,
maar duldt en handhaaft allerlei beweringen.,
hoe verkeerd en tegenstrijdigook, indien
zij slechts eenen afkeer van de Roomsche
kerk ten toon spreiden. En voor zulk eene
negatieve leer wil men thans den Neder
lander opdringen, dat zijne voorvaders goed
en bloed hebben veil geliad.^
«En op gropd daprvgn zeg ik ronduit
liever RoomsqÜ dan Protestantsch, dit woord
in den negatieven zin genomen zijnde.»
Deze woorden van Van der Kemp, onder
andere omstandigheden uitgesproken dan
waaronder wij leven, verdienen ook tegen
woordig overdacht te worden.
Brouwershaven. J. W. GUNST.
V N°Éf een paar bpzwaren.
Jongelieden pit den beschaafden stand
hebben het meest ongemak van den per
soonlijken dienstplicht, Deze toch hebben
gewoonlijk, als zij eep dienstplichtig nom-
mer trekken, hun studiën nog niet voltooid.
Zij worden er uit gerukt,
Toegegeven, Maai' heeft dan deze jon
geling niets anders noodig dan alleen een
wetenschappelijke opleiding? Is de dienst
ook voor zijne lichamelijke en zedelijke
opvoeding niet goed?
De dienst onder de wapens eischt stipte
gehoorzaamheid, gehardheid tegen weer
en wind, lichamelijke inspanning. Aan
vankelijk valt 'thun af, zich tot deze ge
heel andere levenswijze te moeten zetten,
doch op den duur zijn zij er goed mee
Tenzij de kwade invloeden buiten de ka
zernes hen ontzenuwen, zullen zij na ver
blijf van het eene jaar slechts dat het
Vaderland hen noodig heeft, naar lichaam
en geest gesterkt of verbeterd naar de
ouderlijke woning en tot hunne studiën
terugkeeren.
Tot hun studiën. Maar zal 't hun dan
niet moeilijk vallen die weder op te halen
Ook zelfs in het ergste geval, dat de stu
dent in dat geheele jaar niets aan de studie
deed, is ophalen aan het einde van zijn
diensttijd zeer wel mogelijk. Hij heeft an
ders nog vrijen tijd genoeg voor de studie
over, althans in de wintermaanden.
Bovendien heeft ook de min gegoede
milicien, aan het einde van zijn diensttijd
niet altijd terstond terug wat hij te voren
had laten varen, In dezen tijd van riapte
en achteruitgang valt het menigen mili
cien moeilijk zijn oude handwerk weer
op te nemeu, en niet zelden duurt het
een geruimen tijd, voor hij weder genoeg
verdient.
Al geven wij dus toe dat er een zekere
stremming in de studiën plaats grijpt, ook
«Ie amhaohtsman heeft hetzelfde bezwaar te
doorworstelen. En dan heeft de student nog
■lit voor, dat de Staat of de Wetgever of de
Koning hem vergunnen kan, m©t het oog
op zjjn jte voltooien studiën wat later in
dienst te tornen.
Maar is het voor de officieren wel ge-
wenscht, dat er persoonlijke dienstplicht zij
Zij krijgen toch jongelui van meerdere ont
wikkeling en beschaving, fmeerdere vrij
moedigheid nu zelfstandigheid. Er zijn zelfs
b uideioozen onder, die niet gemakkelijk den
aristorratischen rug zullen krommen onder
het militaire juk.
Och, dat leeren zij spoedig genoeg.
«Vreemde oogen dwingen wel?» ^-zongen
reeds onze ouden. Hen onwillige treft de
roede; den verstandige lukt de overreding;
allen bindt de krijgstucht, wel is waar met
meerdere inspanning van de zijde der offi
cieren gepaard, doch in het belang van het
Vaderland getroosten oqk zij zich elke meer
dere opoffering.
Een goed soldaat is of wordt ook een
goed huisvader. En als de officieren door
nederigen wandel en minzamen omgang de
kameraadschap met en onder de geringste
soldaten weten op te wekken en te bevor
deren, dan is de krijgsdienst, bjj invoering
van persoonlijken dienstplicht, weykelijk nog
zoo kwaad riief.
.va
12 Juni 4889.
Wij verwijzen naar de advertentie om
trent de goedkoope reisgelegenheid naar het
zendingsfeest te Terneuzen.
Wij hopen dat velen daarvan gebruik
zullen maken. Zooals de advertentie zegt
zullen programma's o>p het feesterrein te
verkrijgen zijn.
De min. van Marine brengt ten ver
volge op de aankondiging in de Ned.
Staatscourant van 17 Mei jl. ter kennis
van belanghebbenden, dat de daarin voor
komende wijziging omtrent den leeftijd der
adspiranten voor adelb. 3de kl., krachtens
Zr. Ms. besluit, eerst van toepassing zal zijn
op de jongelieden, die zich in 1891 tot het
afleggen van examen aanmelden.
Bij Kon. besluit is de heer mr. J. F.
v. d. Lek de Clercq eervol ontslagen als 2e
luitenant bij de dienstdoende schutterij
te Zierikzee en in zijn plaats benoemd mr.
H. C. Moolenburgh, thans schutter. Voorts
tot gezworen van den Zuid-Kraaijertpolder
M. G. van Nieuwenhuijzentot lid van
het bestuur van het waterschap voor de
uitwatering door de Sluis in de Piet B.
Vermande.
Heden Woensdag is de heer Hu-
vers van Colijnsplaat door de arr. Rechtbank
te Middelburg beëedigd als notaris aldaar.
Goes. Donderdag 13 Juni is het 10 jaar
geleden dat de WelEd. Ach tb. Heer Mr.
.1. G. de Witt Hamer zijn aanstelling ont
ving als Burgemeester dier gemeente. Wij
wenschen ZEA. en de gemeente met dezen
dag geluk.
De gouverneur generaal heeft aan
37 van de 42 schuldigste misdadigers in
liet Tjilegon oproer gratie van de doodstraf
verleend.
-— Radicalisme en liberalisme is een. De
ïadicalen loopen alleen maar wat harder
dan hunne (liberale) vaders. Maar dat deze
laatsten vroeg of laat ook aan het station
zullen aankomen, waar de eersten reeds zijn
uitgestapt, is een zekere waarheid. In Frank
rijk hebben voor enkele jaren de rooden
tot de liberalen gezegd bij gelegenheid eener
herslemming: Wij zullen uwe candidaten
steunen, mits gij ons helpt Camélinat (een
der roodsten onder de radicalen) in de Kamer
te brengen. En de liberalen deden alzoo.
Zoo ging het in Frankrijk waar liberalen
en radicalen al heel weinig schakeeringen
meer vertoonen, ja zelfs deze laatsten al
niet ver genoeg meer gaan, naar den zin
der nog rooderen onder de broeders. En
nu trekt deze geest van verbroedering tus
schen de liberalen en hunne (radicale) zonen
al meer door, noordwaarts, door België, om
zich eindelijk in ons land te openbaren.
Zie het in Brussel. Daar kwam de ra
dicaal Janson met den candidaat der onaf-
hankelijken en clericalen in herstemming.
Al dadelijk besloten de liberale «oomes» den
radicalen neef te stemmen, in de hoop dat
daardoor «de eenheid tusschen liberalen en
radicalen weder mocht tot stand komen.»
En die eenheid is thans hersteldwant
lanson werd gekozen met 9000 stemmen,
terwijl de ander met 7200 stemmen in de
minderheid bleef. De Nederlandsche en
Belgische liberale pers trachten door markt
geschreeuw den indruk van dit, zoo als zij
zeggen, heugelijke feit nog te verhoogen.
Ook in Nederland vallen teekenen van
ontbinding in de liberale partij te bespeu
ren. Dat zij zelfs bij verkiezingen voor de
provinciale staten als kerkelijke partij optrad,
is er een van. Maar ook de zucht om door
in het radicale schuitje te stappen, de gunst
der radioalen te winnen. Zie het onder
anderen in het voorstel Goeman Borgesius
over een rijks-inkomstenbelasting; doch
hierover later.
Ten overvloede voegen wij hier nog bij)
dat deze week op een vergadering van het.
Nederlandsch Werkliedenverbond het kamer
lid, de oud-werkman Heldt verklaard heeft
«het verschil tusschen liberalen en radicalen,
die uiterste rij der liberalen, niet te vatten»,
(Zie N. R. Q,_ 13 Juni le blad B.)