ORISCH
s
L. BOSSELAAR,
M. C. VAN WESTEN,
C. VERHAGE,
H. J E. GERLACH,
H. J VAN DER MEER,
N. GLINDERMAN,
33
Derde Jaargang
ZEELAND.
d
wr LET WEL.
Rechts en Links.
De stemming is vrij.
CIJFERS
Onze tegenstanders zeggen altijd
dat wij het openbaar onderwijs
slecht willen hebben. Hoe zij er
aan komen, wij weten het niet. Toch
zeker niet uit de omstandigheid, dat
wij met liberalen als Pijnacker Hor
dijk en met Groen v. Prinsterer
hopen, dat het nog eens worden
zal Vrije sehool regel, Staatsschool aan
vulling
Wat wij echter welbegeeren is
ditdat er een eind kome aan de
ontzaglijke bevoorrechting der steden
boven net platteland. Die 30 per
cent rijksvergoeding aan de scholen,
door Kappeijne in de schoolwet
gebracht, heelt de onrechtvaardig-
ueid in het leven geroepen, dat de
groote steden veel te veelverschei
dene dorpen veel te weinig bijdrage
kregen. Aan die onbillijkheid maakt
de wet van minister Mackay een
eind.
Zie eens op deze tabel, en gij
zult zien hoeveel die scholen in
de steden te veel trokken, en dat
trokken de dorpen naar evenredig
heid te weinig.
OOOOOOOOOwOOO
oioooooiraoooooo
q_cq.es th oo eycoco ooc-ÏSo
zondere scholen en de dorpsscholen
ten goede komt. Of dat nu veel
verschillen zal of weinig is echter
nog niet uit te makenwant de
minister wil voortaan niet meer
rekenen met 't aantal leerlingen dat
1 Januari op school aanwezig is,
maar met het gemiddeld getal leer
lingen van 1 Jan. 1 Juni en 30 Sep1.
Dat zal heel wat verschillen. Want
op 1 Jan. zijn er veel kinderen op
school; en in de zomeimaanden
weinig,
Nu gaan onze tegenstanders zeg
gen Zie nu eens: op dit of dat dorp
zullen zij zooveel meer krijgen van
minister Mackay, maar zij moeten
een onderwijzer meer aanstellen, dus
krijgen zij maar zooveel meer of mis
schien minder.
En dat soort gevolgtrekkingen nu
deugt niet. Want zij hebben daarbij
gerekend op de leerlingen die er 1
Januari zijn en niet op het gemid
delde aantal van 1 Jan. 1 Apr. 1 Jun.
en 30 Sept. samen. Dus of de dorpen
meer of minder zullen krijgendat
kunt gij eenvoudig nog niet weten. \MMM\
De hoofdonderwijzers moeten eerst
hunne lijsten van schoolgaande kin
deren op genoemde datums hebben
opgemaakt.
Wij zijn verblijd over deze wet.
Niet, omdat zij ons zooveel geeft,
maar omdat zij ons van dien akeliger)
schoolstrijd at helpt, en de zonen van
eenzelfde vaderland nu eindelijk eens
zullen kunnen samenwerken aan de
bevordering van Neerlands bloei.
De Heere, die de harien neigt,
geve het
1862 1889.
Maar is het nb tonzinnig alle libeialen
uit de Staten te weren, en de anti-
libeialen in hunne plaats te zetten,
alles ter wille van een eerste kamer
De liberalen zeggen van ja. Zij zeg
gen, foei wat een partijzucht de
liberalen er uit te stemmen, enkel -
en alleen om die eerste kamer «om» f
te krijgen.
Vrienden! als zij dit aan u ook zeg
gen, laat hun dan onderstaand stukje
eens lezen. Het is uit de Nieuwe
Rotterdammer van het jaar
1862 geknipt.
Toen in 1862 namelijk waren
de Staten in de meerderheid anti
liberaal, en de liberalen waren meer
de) heid in de tweede kamer. En
toen wilden zij juist wat wij nu willen.
Zij wilden een eerste kamer Lebben
van hiui kleuren nu zouden wij
er zoo gaarne een hebben naar onze
beginselen. Zij wilden toen eene
liberale kamer. Wij willen nu een
anti-liberale. Zij streden voor de rich
ting van Thorbecke. Ons is het te
doen om die van onzen onvergetelij-
ken, nu zaligen Groen v. Prinsterer.
Lees dus eens met aandacht wat
in 1862 de Nieuwe Rotterdam
mer, zei en lees dan in plaats van
liberaal het woordje anti liberaalen
gij zultzien dat onze tegenstanders het
toen aan het rechte eind hadden
want zoo willen wij het ook.
Het liberale blad schreef dan in
1862.
-3I
S DER ADVERTENTIES
egels 25 cent, iedere regel mier 5 cent
sn van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
D
CO
0) tD
s s "5
Wij zeggen, dank u minister voor
deze vermindering, die nu de bij-
Wij zeggen met Ten Kate
Heil, Koningszoon
Uit dat doorluchtig
Zoo menigmaal verg
Voör Neerlands hoog
Heil Willem
Maar gold het huis
'tZou vlammen uit
Uw Nassau'sch held
Moge dit laatste niet noodig zijn c
Koning, als mensch en als vorst in rou
perk van verheuging.
Als men nu Maandag of Dinsdag
U komt vertellen dat wij ongelijk
hebben en men wil U aftrekken van
te stemmen op onze candidaten, en
er is voor ons geen gelegenheid meer
er op te antwoorden, leg dan derge
lijke papiertjes of blaadjes stil ter
zijde, en lioudt U aan de door ons
aanbevolen candidaten.
Verder wordt er in gezegd, dat wij
daarna, doch ten onrechte, over verkwisting
zijn gaan spreken. Nu, de kweekschool en
de gevangenis te Middelburg, en de woning
van een der scholen te Vlissingen, die te
kostelijk is om te bewonen, zijn [sprekende
monumenten uit de vele, getuigende van
die verkwisting.
De liberale partij heeft haar zin niet
doorgedreven «wat wol jammer was,» zoo
ezen we verder.
Dus nu weet Gij, kiezers, wat wij te
wachten hebben, indien de liberale partij
weer al de macht heeft, dan zal ze, geleerd
door de ervaring, haar «zin door drijven.»
«De liberale vlag met haar schoon devies»
(en geheel tegenovergestelde daden staat
er niet bijwerd na 20 Maart «ingehaald.»
«De godsdienstleeraars zijn politieke agen
ten geworden» luidt het verder. En ons
antwoord is
Zij zijn de bijna eenig overgebleven per
sonen die bestudeerd en niet geliberaliseerd
zijn. Daarom moeten ze wel. Kondt Gij
hen het zwijgen [opleggen, gij weet dat
wel, o liberalen dan zou uw woord niet
weerlegd en voor ons volk krachteloos kun
nen gemaakt worden.
En hun Heiland heeft van den Vader
ook al de macht op de aarde ontvangen;
als de profeten en apostelen moeten zij
daarom voor de overheden en het volk die
macht verdedigen en Zijne rechten verheffen
en verhoogen.Ook de beroemdeDuitsche predi
ker Funcke zegt het zoo luide en zoo krachtig
dat dit hunne roeping is. Om «dien brand
te blusschen, dringt de liberale politieke
partij allereerst op scheiding van Kerk en
Staat aan.D zoo staat er. Hoort gij het
vrienden, die eene kleine wijle tijis (want
uithouden kunt gij het niet als gij met ons
het heil van vorst en volk van Jezus Christus
verwacht) niet of tragelijk met ons mee
gaat, op scheiding van Staat en Kerk dringt
de liberale partij aan. Als ze, niet waar
dan eerst maar alrekent. Afrekent, al geeft
ze wat ons betreft, ook alles [aan u. Wij
smachten naar oplossing, opdat zij, die saam
hooren, ook weer samen gaan. In der
waarheid, daarvoor hebben wij het deel dat
ons toekomt, over. Verder spreekt het
blaadje van «het groote beginsel van het
liberalisme de vrijheid van gedachte en
geloof enz.doch wijl we daar alles van
weten, en niet zoolang mogen zijn, zetten
we hier maar een punt.
Hadden we nog plaats, dan spraken we
nog over «het kind van den arbeider» dat
wij niet zoo zeggen zij maar zij wél
wiilen laten leereri. Zooals wij weten, willen
zij het tot 14 jaar van den akker en uit
den tuin houden; en met het neutrale on
derwijs beweldadigen. Zijt gij, Kiezer niet
doze liberale beginselen, maar wel de chris
telijk-historische ,toegedaan komt dan tot
den laatsten man op, en kiest met ons, de
heer en
Burgemeester van Grijps- en Meliskerke.
Commissaris van den polder Walcheren.
Grossier te Middelburg.
Grondeigenaar te Middelburg.
Koopman te Vlissingen.
Lid der Tweede Kamer.
In de Staten Generaal is dank zij 1888
de meerderheid aan de Liberalen ontwrongen,
daar is hun heerschappij voorloopig uit.
Maar de Staten-Provinciaal hebben nog
een geduchte zuivering te ondergaan, voor
ook van deze kan gezegd worden, dat de
Liberalen er niet meer macht in bezitten
dan waarop zij recht hebben.
Niet alleen toch dat in dat kiescollege
want dit is het gelijk we reeds zeiden
29liberalen zitten tegen 13 antiliberalen maar
ook de heeren Gedeputeerde Staten uit de
leden, gekozen zijn liberaal. Is dit billijk?
Het kiescollege voor de Eerste kamer
liberaal.
Het dagelijksch bestuur over onze pro
vincie liberaal.
Maar onze vertegenwoordiging bij onzen
Koning en zijn Ministers antiliberaal.
Rechts dus links
Deze toestand mag immers door geen ern
stig en rechtvaardig christen-burger worden
bestendigd Het is niet onze schuld dat
de leden der Eerste Kamer nog moeten ge
kozen worden door de Prov. Staten. Wij,
antirevolutionairen, hebben het anders ge
wild. Maar de liberalen zijn bang voor
godsvrucht en voor recht. Zij
zoeken u, Kiezerswijs te maken dat
mannen die nog eenvoudig genoeg zijn
om aan Gods woord en aan recht vast te
houden, to dom zijn om in de Staten of
in Gedeputeerde te zitten.
Gelooft er niets van. Amerika kan het
u bewijzen. Een heldere kop, een god
vruchtig gemoed, een man van recht
behoeft voor een liberaal de vlucht niet te
nemen. Uit vijandschap tegen Gods Woord
en zijn belijders en voor recht, wenden de
liberalen alles aan om de kiezers van
Walcheren, die van den tijdgeest toch niet
gediend zijn, in de fuik te doen loopen.
Kiezers, we hebben hoop op betere din
gen, in het belang van rechten billijkheid,
in het belang van ons Ministerie, van ons
dierbaar Vaderland.
Maar, zegt gij, hoe zal ik het durven,
niet op de aftredende heeren te stemmen
Als die of die er eens achter komt
Ons antwoord luidt:
Gij hebt te stemmen naar plicht en ge
weten. Niemand heeft het recht te weten
wie ge stemt. Niemand mag zelfs de hand
naar uw stembriefje uitsteken. De stem
ming is geheim. Een kiezer is souverein
op zijn gebied, en van zijn stem alleen
aan God rekenschap verschuldigd.
Op danmannen van Walcheren
voor onze uitnemende candidaten. Den
levensmoeden buurman opgefrisch|t, die
daar zegt, dat het toch niet helptden
tragen buurman die liever niet gaat, aan
gepord den vergeetachtigen buurman een
knoop in den zakdoek den drukken buur
man afgelostden zwakken buurman die
niet gaan kan, met uw wagentje afgehaald;
den onwetenden buurman voorgelichtden
vreesachtigen moed ingesproken den tegen
stander weerstaanden Heere gebeden,
Wiens raad bestaan en Die al Zijn wel
behagen doen zal.
«sf r-f -sf ocT of 00 l-~ iV ef-7-'
IOCOIO<M<MCM<Mtit"T-<T-'—
c
O
m
•«S
SS
G5 i
G> CO
00
CO o
CO CM
o cT
O
00 -q
00
G
O
io 9 9 I ho o o
(M LO HO P"
O 00 g vf io c-T
2T 93 El i> O
CS GS co" 5P r-- 00
Oj 00 CO O* S* TH
Pt A jq $q
q q ,q <q
I GS
Cs" io"
CM
O os
t>" co"
n
it
<D
11 J S''" C 0 D <D
<d bC G S Jzs-OJ
o U.92 G S o
<5P3«OPj<Klff!ONOS
11 Mei 1889.
Wij lezen in de Java Bode
Het verwijt, den gouverneur generaal
gedaan dat hij te weinig aan de directeuren
van algemeen bestuur weet over te laten
en te veel zelf wil handelen, zal wellicht
geen grond meer hebben zoodra de direc
teuren mannen zullen zijn van eigene keuze.
Reeds werd den landvoogd bij het depar-
dement der burgerlijke openbare werken
de gelegenheid geboden een nieuw hoofd
te kiezen en daarvan maakte hij gebruik
om buiten de voordracht van den raad van
Indië om. geheel naar eigen inzicht den
hoofdingenieur Van Bosse te benoemen, die
met verlof in Nederland vertoeft. Die be
noeming doet de hoop voeden dat de haven
van Tandjonk Priok, bij welker aanleg de
heer Van Bosse na den heer De Gelder aan
het hoofd heefd gestaan, voorzien zal wor
den van alle inrichtingen en hulpmiddelen,
die voor haar bloei onmisbaar zijn, en doet
tevens vermoeder,, dat bij den aanleg en
de exploitatie van spoorwegen de denkbeelden
van den heer Van Bosse zullen worden
gevolgd, welke denkbeelden door den minister
van koloniën met zooveel ingenomenheid
zijn begroet dat men onwillekeurig vraagt
oi het inzicht van den gouverneur generaal
in dezen ook door dat van den minister
kan zijn geleid,
