dig heeft,
ielburg.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
BRIQUETTEN,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VISSER,
SUM
M, KLEMKERK.
1
1889. No. 88.
Zaterdag 27 April.
Derde Jaargang.
A.NGEN
)ls,En-tout-Cas
^RAPLU'S,
toktenenz.
keuze in
irendassen, Halfhemden,
utlapercha Boorden,
ïtten. Een rijke keuze
Sitsen, onovertref-
quaiiteit. Een nieuwe
toffen voor Japonnen
ireide sorteering Borst-
3n en Kinderbroek-
igebleekt en bruin.
franjes, Flanellen
leren, Zakdoe-
nz., enz.
het woord
Iriquet geperst is.
Biezen matten,
letten,
Borstelwerk.
I. JANSE.
renhaagsche
leekbank
VERSCHIJNT
G. M. Klemkerk, te Goes
F. P. D'huy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
VAN NADERBIJ.
E L B U R G.
ïlft G no. 12.
ote sorteering
GOES.
lich voor namaak.
ijbreedten en prgzen.
GOES.
leen onder eerste hy-
ip Landerijen en Huizen
L' te betalen in eens, in
lnuïteiten.
inlichtingen te bekomen
E. GERLACH te iiid-
ZEEUW,
3LKEK MAANDAG- WOENSDAG- EN VRIJDAGAVOND.
f0,95
- 0,026
Prijs per drie maanden franco p. p.
Enkele nommers
UITGAVE VAN
EN
25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel,
meer 10 cent.
van 1 5 regels
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel.
Wij wenschen thans de schoolwet meer
nauwkeurig te bekijken.
De herziening betreft 20 artikelen der
bestaande schoolwet. Met de ondervinding
is voordeel gedaan. Aanstonds worden wij
een milderen geest gewaar. De bevoorrech
ting heeft uit, zoo dachten wij bij het lezen
van het gewijzigde artikel 12, waar we deze
woorden vinden »Ten behoeve van de op
leiding van onderwijzers kan, hetzij aan
gemeentelijke- of andere bijzondere kweek
scholen en normaallessen, hetzij aan hoefden
van scholen, voor elk der door hen opgeleide
personen, die de akte, bedoeld in ait. 56
onder a (onderwijzersacte) hebben verkre
gen, eene bijdrage j uit 's Rijks kas worden
verleend volgens door ons bij algemeenen
maatregel van bestuur te stellen regelen
en voorwaarden.» AIzoo in de wet de bij
zondere opleiding, ja zelfs de particuliere
opleiding opgenomen. En in de toekomst
subsidieering niet alleen \an gemeente-
kweek- en normaalscholen, maar van alle
inrichtingen tot opleiding voor onderwijzers
in de mogelijkheid gesteld. Art. 19 breidt
de bevoegdheid van Gedeputeerde Staten
nog uit in zake het onderwijs, daar volgens
het ontwerp, de besluiten van een ge
meenteraad aangaande den vereischten leef
tijd der leerlingen, die de school mogen
bezoeken, alsmede die tot het verleenen van
ontslag van onderwijzers aan de goedkeu
ring der gedeputeerden moeten onderworpen
worden.
De bevoegdheid om aan 't hoofd eener
openbare school te staan, bij art. 23 be
paald, is in hoofdzaak dezelfde gebleven,
doch bovendien bevat het ontwerp de be
paling dat wanneer het getal leerlingen op
eene school 200 of meer bedraagt, alleen
zij tot hoofd kunnen benoemd worden, die
minstens 5 jaar aan eene school als hoofd
zijn werkzaam geweest. Het vergelijkend
examen voor hoofd der school wordt door
dit ontwerp niet geëischt.
De eischen omtrent het getal onderwij
zers worden getemperd. Wanneer het aantal
leerlingen meer dan 40 bedraagt, krijgt het
hoold één onderwijzer tot hulp. Is het meer
dan 91 (thans 86), dan moeten er s2 on
derwijzers zijn. Voor elke 55 (thans 45)
daarenboven ook 1 onderwijzer meer. Ook
is er eene andere regeling voorgesteld ter
bepaling van het aantal kinderen. Wordt
volgens de bestaande wet het aantal leer
lingen tot grondslag genomen, dat op den
15n Januari werkelijk schoolgaat, het ont
werp stelt voor tot grondslag te nemen het
gemiddelde aantal, berekend naar het aantal
dat op 31 Maart, 30 Juni, 30 September
en 31 December van het onmiddellijk voor
afgaande als werkelijk schoolgaande bekend
stond. Dit zal zeker voor vele plattelands-
scholen, die in den winter het drukst bezocht
worden, van invloed zijn. De dertig procent,
het lijmstokje van vele gemeenten, wordt
evenzeer in dit ontwerp gemist. Eene an
dere wijze van tegemoetkoming in de onder
wijskosten wordt voorgesteld. Art. 45 zegt
«Door het Rijk wordt over elk dienstjaar
aan de gemeente eene bijdrage verleend
a. voor elk hoofd der school van 90 en
minder leerlingen 250 gld
van 91 199 leerlingen 300 gulden
van 200 309 leerlingen 400 gulden
van 310 419 leerlingen 500 gulden
van 420 en meer leerlingen 600 gulden
Bovendien zal ook het Rijk voor de on
derwijzers tegemoetkoming geven. «Voor
een onderwijzer aan een school van 41 91
leerlingen 150 gulden en voor een aan een
school van meer dan 91 leerlingen 200 gul
den deze som wordt 300 gulden voor de
onderwijzers met de hoofdacte. Ook zal de
staat vergoeding schenken voor het stichten,
verbouwden of aankoopen van schoollokalen
en wel van vijf en twintig ten honderd.
Volgens denzelfden maatstaf evenwel zal
door het rijk aan de besturen der bijzondere
lagere scholen e n bijdrage voor het on
derwijzend personeel worden toegekend. Ech
ter met dien verstande dat de school sta
onder het bestuur van eene vereeniging of
instelling, die rechtspersoonlijkheid bezit,
dat het onderwijs de vakken omvat in art.
2 vermeld onder a- k, dat het onderwijs
gegeven wordt gedurende minstens 9 school
tijden per week, uitgezonderd de feestdagen
en vacantietijden dat het aantal onderwij
zers voldoet aan de in de art, 23 en 24
voor de openbare scholen gestelde eischen.
Echter komen die bijzondere scholen niet in
aanmerking, waarvan het aantal leerlingen,
minder dan f25 bedraagt, of waar het aantal
onderwijzers gedurende langer dan 6 ach
tereenvolgende maanden niet voldoet aan de
eischen in de art. 23 en 24.
Dit onderwerp eischt ook schoolgeld voor
degenen die het betalen kunnen. Onver-
mogenden zijn vrjj minvermogenden be
talen naar hunne draagkrachtde gegoeden
moeten het volle schoolgeld betalen.
Wat de verschillende acten van bekwaam
heid betreft, merken we al spoedig op, dat
voor de hoofdonderwijzers de wiskunde ge
schrapt is, doch de paedagogiek er bijgeko
men is en dat voor de onderwijzeressen de
nuttige handwerken niet meer verplichtend
zijn. Om examen te doen voor onderwijzer
zal er voortaan slechts éénmaal 's jaars ge
legenheid gegeven worden, in plaats van
tweemaal, zooals thans.
Daarenboven moet elk die zich aan het
examen voor onderwijzer onderwerpt, bij
vooruitbetaling 5 gulden in 's Rijks schat
kist storten, voor dit van hoofdonderwijzer
10 gulden, voor dit in de vreemde talen
landbouwkunde en gymnastiek eveneens 5
gulden, wat den betrokkene minder aange
naam zal zijn.
De voornaamste wijzigingen bestaan dus
in subsidieering van particuliere opleiding
van onderwijzers door den Staat, schoolgeld-
heffing, vergoeding in de onderwijskosten
aan openbare, zoowel als aan bijzondere
scholen voor het rijk. Wanneer dit mocht
verkregen worden, dan kunnen de christe
nen blijde zijn. Waarlijk zij kunnen God
niet genoeg danken, over het feit, dit een
dergelijk wetsontwerp van de Regeering
kon uitgaan. De tijden zijn veranlerd.
Later volgt ons oordeel meer in 't bijzon
der over dit wetsontwerp. V.
Knap genoeg
Zouden de door ons aan te bevelen can
didaten wel geschikt zijn om lid der pro
vinciale staten te worden
Het zal blijken als zij het zijn.
Thorbecke zei eensWacht op onze
daden. En zoo denken deze mannen er
ook over. Dit wil nu niet zeggen, dat het
lidmaatschap der provinciale staten een door-
loopende dolce far niënteeen leven van
droomend nietsdoen moet zijn. Voor zulk
een al te gemakkelijke taak zou zelfs de
traagste mensch niet te vinden zijn. Neen
van ieder lid der staten mag gevergd
worden dat hij mede den schouder zette
onder de provinciale arke, en op zijn wijs
inedewerke aan den bloei van het district,
waar hij voor zit.
Ieder begrijpt dat die veertig leden onzer
provinciale staten niet allen evenzeer op de
hoogte z(jn van alles wat op de aangele
genheden onzer provincie betrekking heeft.
Onder hen zijn leiders, woordvoerders,
mannen met een zedelijke en wetenschap
pelijke meerderheid, om wie zich weder
anderen groepeerenmet wier inzichten
dezen het eens zijn.
De waterbouwkundige op zijn terrein
de grondeigenaar op het zijne, de rechts
geleerde, de koopman, een ieder op zijn
wijs dient de anderen uit den schat van in
zijn betrekking opgedane ervaringen. En
ook onder hen zijn er weer, die als door
den tijd en de gewoonte aangewezen zijn
woordvoerders te wezen.
Zoo gaat het in «Ik collegie, getrouw aan
de Tijfspreuk van Groen van Prinsterer
Niet allen kunnen alles I
En zoo de zaak bezien, kan voor onze
kiesvereenigingen de keuze niet moeielijk
zijn. Vooral onder onze landbouwers zijn
nog genoeg mannen van practischen zin en
bekwaamheid te vinden, die onze gelederen
zouien versterken. Men vindt ze in heel
onze provincie, in alle rangen en standen;
onder burgers en buitenlui. Daarbij komt
dat bij een verkiezing voor de provinciale
staten de provinciale belangen op den voor
grond tredenen er dus niets tegen is,
dat men zijn candidaten zoekt ook buiten
het district.
Indien vroeger reeds Middelburg eender
zijnen aan Goes afstond, en Zierikzee zijne
candidaten te Goes en Middelburg zocht,
waarom zou dit dan ook nu niet kunnen
geschieden?
Vergeet niet, onze tegenpartij heeft zich
in de lange jaren harer meerderheid van
alle ambten en posten meester gemaakt,
en in elk district zoovele bekwame mannen
aan haren dienst verbonden, dat zij de
candidaten slechts voor 't grijpen heeft.
Terwijl de onzen nimmer van de zooge
naamde staatsruif konden genieten, en zich
de meeste posten en baantjes, die tot hunne
aanbeveling hadden kunnen dienen, zagen
ontgaan, 't Is waarlijk een zeer ongelijke
kamp, dien wij aangaan. De dwerg tegen
den reus I
Gunt ons echter den tijd om ons te
ordenen en wij zullen u een stel candidaten
leveren, minstens even knap en zuiniger
misschien dan onze tegenstanders.
Toen de liberale partij in 1848 baas
werd, bleek zij nog armer aan geschikte
mannenen kom nu eens
Zoo zal het ook ons gaan, mits er [bij
onze mannen een ernstig streven zij, om
in het geloof dat alle wijsheid van Boven
is, de kennis te vermeerderen en winst te
doen met de reeds verkregen ervaring. In
kerk en school hebben velen reeds de sporen
verdiend. Maar men blijve dan ook op
dien weg niet stilstaanen doe wat de
hand vindt, om onze duur gekochte begin
selen ook in de provinciale staten te doen
ingang vinden.
26 April '89.
Twee leden der Tweede Kamer liggen
bedenkelijk ziek; het zijn de heeren Greeve,
liberaal lid voor Den Haag en Reuther
roomsch catholiek lid voor Nijmegen.
Tot afgevaardigden naar de deputaten-
vergadering zijn door de Antirevolutionaire
kiesvereeniging Nederland en Oranje in
N. Beveland benoemd de heeren C. V. v.
Noppen (stemgerechtigde) en C. J. Huvérs
en door de antirevolutionaire kiesvereeniging
Nederland en Oranje te Goes de heer M.
de Jonge Jz.
De Eerste Kamer benoemde tot rap
porteurs voor de arbeidswet de heeren Prins
v. d. Goes en Pijn ippel (liberalen), v. Lijnden
en Regout (anti-liberalen.)
Middelburg. De lijsten van kiezers voor
de Tweede Kamer, Provinciale Staten en
Gemeenteraad zijn gesloten; aangeplakt in
de beneden-voorzaal van het raadhuis en
liggen op het secretarie ter inzage. Men
kan dus vrij gaan kijken. Het kost niets^
Bij kon. besl. is boven de gewone
subsidie van 30 pet. nog eene extra-subsidie
verleend aan de gemeenten Ellewoutsd(jk
van f 800, Heinkenszand van f 250 en Nisse
van f850. (G. Ct)
Door de libei ale kiesvereeniging Bur-
gerplicht te Terneuzen en omstreken zijn
thans de volgende candidaten gesteld: mr.
H. M. G. Kloppenburg, H. C. E. van IJssel-
steijn en J. Sturm te Terneuzen, en M. J.
van Vessem, te Aksel. De aftredende leden
zijn: P. Moes, te Terneuzen, mr. A, C. B.
Thomaes en P. F. Fruijtier, te Hontenisse,
en mr. F. J. F. M. Walter, te Hulst.
De afgifte van het bewijs van ontslag
uit den dienst aan de ingelijfden bij de
militie te land der lichting 84 en te zee
der lichting 85 zal niet geschieden voor de
Kamers zullen hebben beslist over de voor
dracht van wet, strekkende om genoemde
miliciens tot langeren dienst te verplichten.
Al meer achteruit:
Op de vergadering van moderne theo
logen gister te Amsterdam gehouden, heeft
de moderne predikant Slotemaker het geloof
aan een persoonlijken God als onnoodig
voorgesteld. Het D. v. N. van 26 April
geeft ons van zijn rede het volgende te lezen
«Spreker beweert dat men niet noodig
heeft het geloof aan een persoonlijken God,
voor de practijk. Men heeft alleen noodig
te weten, dat het niet onmogelijk is ergens
te komen. De onmogelijkheid moet niet
blijken en daarin ligt niet opgesloten het
denkbeeld van een hoogere macht. Het
recht om aan een God te gelooven, vloeit
niet voort uit dien grooten levensdrang.»
Arme man 1
Een goed bericht. Volgens verklaring
van prof. Rosenstein en de geneesheeren
des Konings is de toestand van Zijne Ma
jesteit op 'toogenblik naar omstandigheden
zeer gunstig. De ernstige stoornissen van
het zenuwleven zijn geheel gewekende
slaap is rustig en verkwikkend; de voeding
voldoendeen de krachten des Konings
nemen zichtbaar toe.
Z. M. de Koning heeft gisteren zijn
geneesheer, dr. Vlaanderen begiftigd met de
ridderorde van den Gouden Leeuw van
Nassau. (Z. C.)