CHRISTELIJK-
HISTORISCH
1889. No. 87.
Donderdag 25 April
Derde Jaargang.
NIEUWSBLAD
YOOE ZEELAND.
VERSCHIJNT
G. M. Klemkerk, te Goes
F. P. D'huy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
Herziening wet op 't lager
onderwijs.
18888®
I
888888888*
0
8
8888S
>888
I
elken MAANDAG- "WOENSDAG- EN VRIJDAGAVOND.
f0,95
-0,02'
Prijs per drie maanden franco p. p.
Enkele nommers
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel,
meer 10 cent.
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel.
Voor of tegen?
De verkiezing voor de provinciale staten
zal beheerscht worden door de vraag of gij
voor of tegen de regeering zjjtof gij er voor
of tegen zyt, dat deze regeering, het kabinet
Mackay, blijft regeeren. Ook of de candi-
daten er voor of tegen zijn.
Reeds vroeger vernamen wij dat de meer
derheid van Zeelands provinciale staten be
slist heeft dat zij niet wenscht meê te gaan
met Minister Mackay, in zake verbeting dei-
kiestabel en vergunning aan de 250 duizend
nieuwe kiezers in Nederland om de provin
ciale staten en dus indirect ook de eerste
kamer te helpen kiezen.
Dit ware recht geweest
En toch waren de meeste heeren, die
thans zullen aftreden, daar tegen.
Wjj zullen de namen dezer heeren nog
eens afdrukken.
Aftredende leden der provinciale staten
zijn
voor Middelburg de h. h. v. Teylingen,
v. Uye Pieterse, Snouck Hurgronje, Buteux,
v. Berlekom en v. Woelderen; zij stemden
alle zes tegen den ministertegen den wensch
der meerderheid tegen het billijk recht der
nieuwe kiezers
voor Zierikzee de h. h. Bolle, Hoogeboom
en He\jseook zij verklaarden zich tegen
de rechtsherstelling en tegen het provinciaal
belang, dat in de eerste plaats uitoefening
eischt van grondwettig verkregen rechten
voor Tholen mr. Wagtho;
voor Goes mr. v. d. Bilt; beide heeren toon
den door hunne stem dat aij van de uitoefe
ning van het recht der nieuwe kiezers niet ge
diend zijn; en mr. Bybau die bij de beant
woording dier vraag afwezig was
voor Sluis de hh. v. Houte, Brevet en
Hammacher,die insgelijks tegen stemden, toen
gevraagd werd met deze regeering samen
te werken tot opheffing van onregelmatig
heden ook bij de verkiezing onzer Provin
ciale Staten.
Al deze heeren stemden tegen de tegen
woordige regeering. Zij hebben door hun
jongste daad als lid der Staten getoond,
zelfs de matigste stappen in de richting van
het recht te zullen tegenhouden.
Zij toonden dit nuwie weet hoe spoedig
zij het weer zullen doen.
Als protest tegen het partydrijveu dezer
mannen, en om onze vrees, ons wantrouwen,
ons protest daartegen uit te spreken, dienen
wij deze mannen by de aanstaande stembus
van 14 Mei te weerstaan met alle eerlijke
middelen, die ons ten dienste staan.
Hier is geen «liberaal» of «anti-liberaal»
in 't spel. Hier is 'tvoor of tegen 't
recht, tegen of voor de huidige ongerechtige
samenstelling eener Eerste Kamer, die haar
aanzijn dankt aan een zoo berispelijke kies
tabel voor de Provinciale Staten.
'tls dan ook met het >og daarop, dat
vooral de nieuwe kiezers nu reeds hunne
gedachten laten gaan, teneinde candidaten
te kunnen vinden, voorstanders der tegen
woordige regeering en gezind om met haar
saam te werken.
Voor Hulst is de keuze al heel gemak
kelijk. De aftredenden daar hebben zich
alle vier voor de regeering, voor onverwijlde
geheele uitoefening van het recht der
nieuwe kiezers verklaard. Het zjjn de
heeren Moes, Frujjtier, Thomaes en Walter.
Voor Goes zjjn om dezeltde redenen de
aftredende heeren jhr. Pompe v. Meerder-
voort en C. J. Huvers onze mannen. Ter-
wjjl ongetwijfeld in de overige districten
onder onze landbouwers en neringdoende
burgers, onder onze renteniers en rechts
geleerden nog mannen zullen gevonden
worden, gezind en geschikt om eens ge
kozen - het lidmaatschap der provinciale
staten van Zeeland te aanvaarden er. mede
te werken tot het kiezen van mannen in
de eerste kamer die, wel verre van ons
zeer gematigd ministerie la jhr Six te
bestoken, het zullen steunen in zjjn arbeid
voor het volksbelang.
V Kiezers op het stembureau.
Dezer dagen kwam in de tweede kamer
een verzoekschrift in van twee khzers te
Dokkum, om de kamer te doen uitspreken
of de burgemeester dier plaats recht had
hen uit de zaal te doen verwijderen, toen
zij daar wensch ten te big ven om aantee-
kening te houden van het getal opgekomen
kiezers. Genoemde burgemeester had zich
o. a. beroepen op art. 40 alinea 2 der
kieswet, waar staat: «De kiezers houden
zich aldaar uitsluitend bezig met het stem
men over te kiezen personen.»
De commissie uit de kamer die dit ver
zoekschrift onderzocht, heeft thans voorge
steld deze kiezers in het gelijk te stellen.
Ook naar hunne meening evenals naar die
van minister Mackay, was de handelwijze
van den burgemeester niet in overeenstem
ming met den zin van het artikel waarop
hij zich beriep.
Wij hebben reeds vroeger gewezen op
de vrijgevige toepassing der wet op dat punt
door de stembureaux in onze provincieen
verblijden er ons over dat ook in de tweede
karner deze vrijgevigheid wordt aanbevolen.
Ook in de eerste kamer was er door
den heer v. Lijnden op gewezen en minister
Mackay is er ook voor.
Uit onze staatkundige verkiezingen ver-
dwjjne al meer het hartstochtelijke.
De minister wil ook de eischen van het
getal onderwijzers temperen.
Als beginsel wordt voorts aangenomen
dat een rijksbijdrage of gemeente-subsidie
een bijzondere school niet tot een openbare
maakt.
Om kweekelingen op school te doen
werkzaam zijn, wordt meerdere waarborg
van geschiktheid gevorderd.
Het bij de wet van 78 aangenomen stel
sel van opleiding van onderwijzers wordt
in hoofdzaak behouden. Dientengevolge
wordt de gelegenheid geopend geregelde uit-
keeringen uit 's rijks kas te doen tot ge-
moetkoming in de kosten voor vorming
der onderwijzers. „Openbare", maar ook
bijzondere onderwijzers hebben er aan
spraak op.
Raadsbesluiten tot het ontslaan van on
derwijzers, moeten door gedep Staten wor
den goedgekeurd.
Vergelijkende examens voor hoofd der
school moeten vervallen. De voordracht
wordt opgemaakt door B. en W. in over
leg met den districts-schoolopziener. Dit
examen toch zegt de minister is
vaak een beletsel om aan een school den
rechten man op de rechte plaats te [krijgen.
Voor benoeming als hoofd eener „openbars"
school met meer dan 200 leerlingen wordt
echter werkzaamheid van ten minste vijf
jaren als hoofd eener openb. of bijzondere
school vereischt
Voor het hoofd der school wordt, naar
de sterkte der bevolking, een bijdrage voor
gesteld van f 250 tet f600 'sjaars. Voor
elk der onderwijzers tot bijstand van het
hoofd zal een som van f 200 worden uit
gekeerd, behoudens verlaging tot f 150 voor
onderwijzers aan scholen van 41 tot 90 leer
lingen, en rerhooging tot f300 voor onder
wijzers met hoofdacto, soowel aan openb.
als aan bijzondere scholen.
Zie onderstaand lijstje maar eens in.
AiKMWtS
<1 to CD M CJl
Üi O Oi O O*
till!
O* rt*- rf*- CO Ü3 tO
II II I
8Ê
p
O
p
P
2L
«p:
CD
P
- co co to to
O o
er M
a> u3
c+- «p:
<5
cP to to
H—1i fc Mts *s a
P
M CD- p1
CD CD JZ?
gr S g-
g" 8
P
09
CD
P
<1
S
P Oj
sr g g®
a o« co co co msi
tf=>-
<1
Gi
p
CD
O
p
S4
8
3
<p:
8
3
cr
P. R
to to to to to
p
p
p
a, o bj
•8 3
P
tr
j P
1
OS w** W v-f v
-9 to
rr
13
*9
t-3
O
e.
H
o
De minister wil de schoolgeldheffing rege
len naar de gegoedheid der ouders. Het
verplicht examen in wiskunde en de nut
tige handwerken vervalt, doch op de acte
kan aanteekening gedaan worden van een
met goed gevolg afgelegd examen in deze
vakken. De minister is er tegen, de ge
meente bevoegd te verklaren subsidie te
verleenen voor 't bijzonder onderwijs, immers
daardoor zou de schoolstrijd in de gemeente
en hare besturen overgebracht worden, en
het particulier initatief verflauwen. Uit het
oogpunt van rechtsgelijkheid zegt
de minister was het anders wel goed
De herziening treedt 1 Januari 1890 in
werking.
Wij begroeten dit voorstel met ingeno
menheid. Het is een krachtig teeken, tegen
over hen, die van deze regeering vertelden,
dat zij niets doet.
Die bij de komende stemming van 14 Mei
voor de provinciale staten nog aarzelen
mocht, die zal thans met te grooterebeslist
heid, in den strijd voor of tegen de regee
ring voor of tegen den ministerzich voe
gen bij hen die ook in staten en eerste
kamer geen andere mannen begeeren, dan
die met de regeering mede willen op den
weg van den kalmen voort uit ga ng.
24 April '89.
V Ter beantwoording van vragen, die
zich bij het stellen van candidaten in de
Kiesvereenigingen soms opdoen, kunnen de
volgende bijzonderheden, opgemaakt door
H. P. in het Vaandel, dienen:
«De verkiezing voor de Staten zal plaats
hebben op 14 Mei, volgens de oude tabel
met het nieuwe kiezerspersoneel. De helft
der Staten treedt dus af.
De tjjd van voorbereiding is kort.
Vooral voor bewerking van de nieuwe
kiezers.
Sommigen schijnen te raeenen, dat met
de oude tabel ook weer de oude kiezers
komen.
Dit is evenwel niet zoo.
Voor Tweede Kamer, Staten en Ge
meenteraad stemmen dezelfde kiezers.
Alleen voor de Staten moet men één
jaar inwoner van de provincie en voor
den gemeenteraad, éen jaar inwoner der
gemeente zijn.
Om tot lid der Staten te worden be
noemd, wordt vereischt, dat men zjj:
1. mannelijk Nederlander
2. in het volle genot der burgerlijke
en burgerschapsrechten
3. vijf en twintig jaar ten volle oud, en
4. ingezeten der provincie;
Onvereenigbaar met het lidmaatschap
der Staten zgn de volgende betrekkingen:
1. lid van de Eerste Kamer;
2. lid der Staten eener andere provincie;
3. Commissaris des Konings;
4. Minister
5. Griffier der Staten
6. Ambtenaar in dienst der provincie;
7. Geestelijke of bedienaar van den
godsdienst
Geen bloedverwantschap of zwager
schap in den eersten graad (d. L vader
en zoon, schoonvader en schoonzoon)
mag tusschen de leden der Staten
bestaan.
Ontstaat de zwagerschap gedurende den
zittingtijd, dan wordt aftreding niet ge
vorderd; terwijl zij eindigt door den dood
der vrouw, die haar veroorzaakte.»
Waarde. In de Zaterdag gehouden ver
gadering van Burgemeester en Wethouders
is tot schatter in de vergunningsrechten be
noemd de heer J. Q. C. Wabeke.
Waarde In de Dinsdagavond gehouden
vergadering van het G. A. Armbestuur is
tot voorzitter benoemd de heer M. Geleedst.
Ierseke. Benoemd tot tegenschatters
voor 's Rijks personeele belasting voor het
jaar 1889/90 de heeren 0. Ridderhof en
W. Goeman.
Ierseke. De heer C. D, Klos heeft zijne
benoeming tot lid van het Burg. of alge
meen armbestuur aangenomen.
Bij den vereenigden post- en telegraaf
dienst is o a. toegelaten als geagreëerd
klerk te Zierikzee dhr. J. Padmos, vroeger
te Bruinisse.
