NIEUWSBL AD
VOOR ZEELAxND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
1889. No. 85.
Donderdag 18 April.
Derde Jaargang.
VERSCHIJNT
G. M. Klemkerk, te Goes
F. P. D'huy, te Middelburg.
PRIJS DER AD VERTE ATI EN
De Libertijnen van Genève
de Liberalen van nu.
Herziening wet op 'tiager
onderwijs.
DE
ZE El! W,
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers-0,025
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 40 cent.
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel.
We hebben, naar we vertrouwen, met
eenigen grond aangetoond dat de Libertijnen
van Genève en de Liberalen van nu, van
naderbij bezien al heel wat trekken ge
meen hebben niet alleen, maar de laatsten
in gereglementeerd verzet tegen Gods or
dinantiën en tegen de door God gewilde
orde, de kleine bende der tegenstan
ders van Calvijn, in Genève verre, zeer
verre overtreffen.
Mochten al den Libertijnen in het oog-
loopende dwalingen aankleven, de talent
volle woordvoerders der Liberalen laten
niemand in het onzekere hoe hunne ver
houding is tegen Gods Woord en Wet
maar spreken het onverholen uit dat hun
nentwege «de clerus» waaronder roomsch
en geloovig protestant wordt verstaan voor
goed van eiken invloed worde beroofd.
Wien dit wat kras dunkt, dien verzoeken
wij eens te denken aan de machtige Internati
onale Vereeniging De Loge, wier verbor-
genste beloeling nog veel meer is bestrij
ding van het geloof der Protestanten, dan
van het bijgeloof der Roomschen. En nu
weten wij wel, alle liberalen zijn geen
vrijmetselaars; maar wat in deze beslist,
is de vraag: waar van daan gaat de drijf
kracht der beginselen uit? Gelijk bij de Room
schen het Pausdom de spil is, waarom alles
draait, zoo is ook bij het Liberalisme de Loge
een zeer machtige factor, machtiger dan de
meesten denken of weten.
En|dan daarbij en hiermede stappen we
van dit onderwerp af de Roomschen
bewonen een afzonderlijke vestezij moe
ten dus aanvallend te werk gaan, en kun
nen nimmer ongemerkt als vrienden aan
gezien wordenieder kent ze, en zij steken
hun vaandel fier omhoog. Maar zij denken
er niet aan om in de protestantsche ker
ken of kringen zich als protestanten voor
te doen. En de liberalen, enkele flinke
karakters uitgesloten? Professor A. D. Loman,
hoogleeraar in de theologie aan Amsterdams
stadsuniversileit, leeraart aan de jongelie
den, die opgeleid worden voor predikant
in een protestantsche kerk dat wellicht de
Heere Jezus nimmer geleefd heeft. Hoe het
overige van zijn onderwijs is, valt niet moei
lijk te gissen.
En dr. v. d. Capelle, een zoogenaamd
«protestant», vertelde laatst openlijk dat wat
«Kajaphas tegen Jezus misdreef, door Mon-
tetiore (een rjjk Israëliet, onlangs gestorven)
reeds lang was goedgemaakt!» Is het niet
schandelijk?
Wat zegt gg er van dit gebeurt binnen d e
veste van de protestanten. En wie is dan
te verkiezen, een openbaar vijand van on
geloof buiten de deur, of een verrader
daarvan binnen in huis? En hoe de gods
dienst is der hedendaagsche «protestanten»
die allerwegen «bonden» vormen, hopen we
spoedig uit hun geschriften zelve aan te
^.oonen. (Slot volgt.)
17 April '89.
"Wat zegt de minister?
lo. Wat de ontwikkeling van het vrye
•nderwjjs in den weg staat, moet wegge
ruimd. 2o. Nu artikel 194 door de Eerste
Kamer verworpen is en w(j het dus met het
oude artikel 194 der grondwet van 1848 moe
ten doen, waarin van het „openbaar" onder
wijs sprake is, nu ligt ingrijpend wijzigen
niet op m(jn weg. 3o. Het vrije onderwijs,
door particulieren begonnen is hier en daar
zeer uitgebreid. De kosten van het „open
baar" onderwijs dienen verhaald te worden
op de verbruikers. Kan dit niet, dan moeten
de openbare kassen er voor opdraaien toch
is dit een onbillijkheid tegenover het bizonder
onderwijs. Daarom 'een rijkstoelage, zoo
noodig, ook aan de vrije school, mits hare
onmisbare vrijheid niet worde aangetast.
(Dat dit kan, bewijst Engeland, en dient als
tijdelijke maatregel aanvaard te worden,
doch overeenkomstig ons beginsel is het
niet; maar laten wij het doctrinair zijn
maar aan onze tegenstanders overlaten. Red.)
4o. De zware druk, dien de wet van 1878
op de gemeenten legt, moet verminderd.
Betere regeling der rijksbijdrage; beperking
der eischen is noodig.
Welke veranderingen wil de minister?
Art. 45, het centen-artikel, bepalende de
30 p. Ct., reeds in 1878 door liberalen als
Fransen v. d. Putte fel bestreden, en bijna
verworpen, gaat thans onder het mes. De
minister wil namelijk de gewone kosten van
het lager onderwijs beperken tot de kosten
van het onderwijzend personeel; en letten op
deszelfs bekwaamheid. Dit geldt ook voor
bijzondere scholen. Scholen met een school
geld per jaar van f 25 ot meer per leerling
worden van de vergoeding uitgesloten. (Als
zy nu op dergelijke scholen het schoolgeld
maar niet gaan verlagen, en de rest b. v.
voor gebruik van schoolmeubelen of leer.
middelen in rekening brengen! Red.)
De vergoeding in de kosten van het bouwen van
onderwijszerswoningen en aanschaffing van
schoolmeubelen vervalt; die in de buitenge
wone kosten wordt beperkt tot die wegens
het stichten en verbouwen van schoolloka
len, en, om weelde tegen te gaan tot 25
p. Ct. verminderd. De volledige uitvoering
van het voorstel zal hoogstens f 3,309,350
kosten; dat is 3 miljoen 309 duizend 350
gulden; waaronder f862,200 voor het bij
zonder onderwijs. Er zal dus zoo wat
350 duizend meer uitgegeven worden. Doch
dan is dit voordeel verkregengelijkstelling
van de gemeenten onderling, gedeeltelijke
voldoening aan den eisch van rechtsge
lijkheid tusschen „openbare" en bijzondere
school; en ontheffing van de meest stuitende
en jarenlang nadeelige ongelijkheid.
(Wordt varvolgd.)
Maandagavond trad te Goes in het
lokaal van »Ken den Heere» op, de heer
W. van Oosterwijk Bruijn van Zeist om
te spreken over de Jongelingsvereeniging
en de Zending. Na eerst er op gewezen te
hebben, hoe onder de Christenen geen zaak
minder belangstelling vindt dan die der Chr.
Jongelings vereeniging, toonde de spreker
het hoog gewicht dier vereeniging. aan voor
Kerk en Maatschappij. Doch onder de Chr.
Jongelingen vindt weder geen zaak minder
belangstelling dan de zaak der zending. En
aan de zaak der Zending was het verder
deel van sprekers rede gewijd, van de te
Londen in 1888 gehouden Zendingsconfe-
rentie te Londen deelde spr. op de hem
eigene wijze vele bizonderheden mede ten
bewijze dat God nog wonderen doet. Ook
de nood der heidenen, gezeten in schaduwen
des doods, werd in enkele welsprekende
trekken geschilderd terwijl wij daarna hoor
den hoe wg Nederlander» nog veel goed
te maken hebben, zelfs in onze eigene ko
loniën. En zeker zal bjj velen een gevoel
van schaamte opgekomen zjjn bij de cjjfers,
die zoo welsprekend aantoonden dat de
Nederland&che christenen nog lang niet
genoeg beseffen, welke weldaad hun in het
Evangelie geworden is.
De waardige spreker, die vooral aan jon
gelingen zulke treffende lessen gaf en zoo
geheel in zijn onderwerp leeft, werd met
de meeste aandacht aangehoord.
In de jongste zitting der provinciale
Staten te Middelburg werd de heer den
Boer beëedigd en nam zitting. Het ver
zoek om den Thomaespolder calamiteus te
verklaren werd met algemeene stemmen
aangenomen, nadat de! heer Huvers nog
maals gewezen had op de overeenkomstige
rechten en behoeften van den Sophiapolder
op wiens verzoek niet werd gelet. Rap
porteurs in deze zaak waren de heeren
Stevens, Hollestelle en Hammacher. Tot
voorzitters der afdeelingen werden benoemd
de hh. Dronkers, v. d. Have en Fokker
tot onder-voorzitters v. Tellingen, v. Ujje
Pieferse en Kakebeeke.
De gewone jaarlijksche algemeene
vergadering van de leden der Vereeniging
tot bevordering der homoeopathie in Ne
derland zal worden gehouden op Vrgdag
den 26sten April a. s., des namiddags te I
uur, in het lokaal O d o n Singel, 460,
bij het horingsplein te Amsterdam.
Accijnzen. Volgens het Dagblad van
Nederland heeft een nauwkeurig onderzoek
uitgemaakt dat bg een afschaffing van den
vleeschaccijns, de consumenten (gebruikers^
zeer weinig of niets daarvan, zouden profi-
teeren en deze nagenoeg geheel in den zak
der slachters terecht komt. Het slachters
beroep maakt feitelijk een uitzondering op
alle staathuishoudkurtdige wetten en begin
selen. Een daling der veeprijzen van veel
meer dan 10 pCt. (het bedrag van den
accijns) is zelfs in de vleeschprgzen niet waar
te nemen.
Aagtekerke. Alhier zal eene verkiezing
plaats hebben voor een lid van den gemeente
raad op 26 dezer ter vervulling der vaca
ture ontstaan door het overigden van wijlen
den Heer P. de Visser.
Ternenzen. De liberale kiesvereeniging
Burgerplicht besloot bij de a, s. verkiezing
van leden voor de Prov. Staten in het
hoofdkiesdistrict Hulst slechts een candidaat
te stellen. Met algemeene stemmen werd
voorloopig hiervoor benoemd de heer Mr.
H. M. G. Kloppenburg, kantonrechter al
hier. Tem. Crt.
In 1889 kunnen van de militie te
land, tegen de daartoe door den minister
van oorlog te bepalen tijdstippen, alsnog
werden opgeroepen voor den wapenhandel
a. lichting 1886 de verlofgangers der 3e
divisie inf., hospitaal soldaten-compagnieën,
regementen veldartillerie, rijdende art., pon
tonniers, en genietroepen buiten oproeping
big ven verlofgangers behoorende tot de
treincompagnieën van de regimenten der
veldartillerie, en de veldtelegrafisten.
b. lichting 1887 verlofgangers der vesting
artillerie en genie.
c. voor de lichtingen 85, 86, 87 en 88
de verlofgangers der ie en 2e div. infan
terie, met uitzondering van die tot Sept.
lichting'88 voor het blijvend gedeelte zijn,
aangewezen.
's Heerenhoek. In de vacature voor den
gemeenteraad, voortdurende door het bedan
ken van dhr. L. P. de Jonge^ is met 41
van de 70 stemmen gekozen, de hr. J.
Janse van Egkeren Sr. Voorts verkregen de
hh. C. P. Serrarens 8Chr. Hoorninck
F. Thomaes en P. J. Hekken ieder 5, Jac.
Almekinders 3 stemmen, J. P. Smolders)
G. J. de Graag en P. Apers ieder 1 stemj
Bg Kon. besluit is de la luit H. J.
von Brucken Fock op verzoek eervol uit
's lands dienst ontslagen.
De gunstige wending in 's Konings
toestand houdt aan. De slaap bljjft na
tuurlijk, zonder geneesmiddelen.
De milicien verlofgangers lichting 1886
behoorende tot het 2e, 3e en 6e regement
infanterie zijn voor herhalingsoefeningen
onder de wapenen geroepen van 12 Aug.
tot 14 Sept. Die welke behooren tot de
batterijen van het le, 2e en 3e regement
veld-artillerie; (dus niet die var. de trein
compagnieën) van 20 Aug. tot 21 Sept. Die
van het korps rijdende artillerie van 27
Aug. tot 30 Sept. Die van de le compag
nie pontonniers van 1 Juli tot 3 Aug. die
van de 2e comp. van 15 Juli tot 17 Aug.
die van het korps genietroepen (uitgezon
derd vesting-telegrafisten) van 6 Aug. tot
7 Sept., die van de 3e comp. hospitaalsol
daten van 12 Aug. tot 17 Sept.
Bij de regimenten vesting-artillerie komen
de miliciens lichting 1887 seriesgewgze ge
durende 32 dagen voor herhalingsproefne-
mingen onder de wapenen.
Bg kon. besluit is bepaald dat de
dienst der ingelijfden bij de militie te land
lichting 1883 en van de ingelgfden bg de
zeemilitie lichting 1884 den 30 April, a.s.
eindigt, voorzoover op dien dag hun dienst
tijd reeds zou zjjn geëindigd, ware deze niet
verlengd, bij de wet van 7 Augustus 1888.
Daarom heeft de minister van oorlog be
paald dat de paspoorten voor deze miliciens
nu reeds moeten worden opgezonden aan
de Commissarissen des Konings in de pro
vinciën, waaruit die miliciens herkomstig
zijn.
De vjjfde algemeene vergadering van
de «vereeniging tot Christelijke verzorging
van krankzinnigen en zenuwlijders in Neder
land» zal gehouden worden te Leeuwarden
op Donderdag 25 April 1889, 's voormiddags
half tien ure.
Vergadering van den Gemeenteraad te
lerseke, Maandagavond 6 uur.
Afwezig de heer Van Oeveren.
Ingek. eene aanbeveling van het Burgerl.
Armbest. tot benoeming van een lid van
dat Bestuur in de plaats van den heer M.
Reingoudt, die vertrokken is. Met 5 van
de 6 st. wordt de heer C. D. Klos, no. 1
der aanbeveling, gekozen.
Verder is ingek. de kennisgeving dat de
H. O. is goed gekeurd, hetwelk aanleiding
heeft gegeven tot deze bijeenkomst, waarin
het kohier zal worden vastgesteld.
Alvorens hiertoe in geheime zitting over
te gaan brengt de Voorz. de klachten onder
de aandacht der leden over te weinig zit
dagen van den Rijksontvanger. Daardoor
ontstaat groote vertraging voor de belas-
tingbetalenden, die soms een uur en langer
moeten wachten, wat niet alleen onaange
naam, maar voor werklieden bovendien
ook nadeelig i°. Hij zou stappen willen
doen om daarin verbetering te brengen,
hetzg door de zitdagen minstens te ver;
