J
OES.
NIEUWSBL AD
VOOR ZEELAxND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
lerLig van
l te houden
ADER BE-
1889. No. 73.
Donderdag 21 Maart
Derde Jaargang.
t C 6 60ES.
fijne bruyère
jpen.
>dellun en prijzen.
_3'-
„TELEGRAAF."
VERSCHIJNT
G. M. Klemkerk, te Goes
F. P. D'huy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
BUITENLAND.
voor de verkiezing
STATEN voor het
iëel aldaar,
engevallen door het
Putte, wensehen te
algemeen geachten
e vertrouwen aan-
«Goes» te Goes,
te Hoedekenskerke.
Kats, Kolijnsplaat,
land van de kiesver-
lang», eiland Noord-
n de nieuwste model-
iak- en Sigarenkisten,
nor. Boenwas, Heeren-
Ihunne kinderen den ten
Bijzondere School, alhier
zien, maar het schoolgeld
maand) NIET KUNNEN
luitgenoodigd zich voor 27
ten tot een der onderstaande
J. DONNER.
J. P. BOSHOFF.
|9. O. SNOEP Az.
J. J. VISSER.
J. C. WIRTZ Cz.
IlIDDELB.-ROTTERDAM.
Maart,
fedag, Zaterdag.
_,30: Van Middelburg 8.30.
|jd. 22, Maand. 25 van Rot-
van Vlirsingen 8. Van
ÏMBOOTDIENST
delburg en Zierikzee.
Zierikzee Spoorweg Goes.
Maart.
rg
3, -
3-
3,-
»2,-
3,-
3.—
Van Zierikzee
Dinsd. 19'smorg. 7,
Woen.20
Dond. 2t
Vrijd. 22
Zat. 23
Zond. 24
Maan. 25
Dins. 26
7,
6,
6,30
7.—
7.30
7.30
7,-
Dins. 26'smidJ. 3.
Maart.
Im van Antwerpen
5,30 Dinsd. 19'smorg. 7.30
6.30 Dond. 21 7.30
7,30 Zond. 24 2,—
7,30 Dinsd. 26 3.—
elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers. - 0,025
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 40 cent.
Een voordeeltje.
Al dat geroep der liberalen over aan
randing van provinciale belangen, die de
minister volgens hen met de wijziging der
kiestabel op het oog had, heeft ons een
voordeeltje opgeleverd, waarvan al onze
vrienden partij moeten trekken.
De heeren hebben namelijk door hun
alarm, vele slapende antirevolutionairen
wakker gemaakt. Zoo dag uit dag in
hoorende oi lezende van een kiestabel voor
de provinciale statendie door de libeiale
pers met kracht bestreden en door ons met
warmte verdedigd werd, zijn velen zich
gaan aivragen
Maar wat is dat dan toch met die pro
vinciale staten
Onze kiesvereenigingen hebben thans een
goede gelegenheid de ontwaakte kiezers tot
aandachtig luisteren te bewegen en hen
in te lichten omtrent de beteekenis van
de vei kiezingen voor de provinciale staten.
Velen meenden tot nog toe dat liet vol
doende was, als zij maar trouw een anti
liberaal hielpen stemmen voor de tweede
kamer.
Thans beginnen zij tot de overtuiging
te komen, dat 't meer dan tijd wordt, dat
zij ook gaan helpen om de provinciale
staten om te zetten. Immers, zoo <lit niet
gelukt dan zullen zij hun leven lang moeten
voortsukkelen reet een eerste kamer, die
den beginselen onzertegenwoordige regeering
gram is en een goeden voortgang in de
richting van het recht en van de vrijheid
onmogelijk maakt.
Het smoesje dat onze mannen niet knap
genoeg zijn voor de provinciale staten, be
gint al meer van zijn kracht te verliezen.
Vele kiezers oeginnen te gelooven dat er
ook nog andere knappe mannen zijn dan
liberalen.
Want om over de trekkracht van een
paard te kunnen oordeelen, moet men het
dier toch eerst in 't gareel gezien hebben.
En om een lid der Provinciale Staten uit
onze partij te kunnen keuren wat ge
schiktheid, denkkracht, degelijkheid en
regeerbeleil betreft, daartoe moet mer
hem toch eerst aan hei werk gezien hebben.
Daarom vonden wij dan ook het beweren
van liberale bladen in Zeeland, als zou
b. v. de heer Den Boer niet knap genoeg
zijn voor de Provinciale Staten, op zijn
zachtst genomen, verwaand.
Geen enkele partij kwam ver met der
gelijke bangmakerstactiek.
En op den duur mi'lukt zij.
Van 9 tot 4 uur.
Ook bij deze verkiezing hadden wij ge
legenheid de bezwaren te leeren kennen,
die het kiesrecht voor velen onzer nieuwe
kiezers medebrengt.
Wij nemen het in deze op voor kiezers
uit alle partijen.
Nu de stembus pas te 9 uur epen gaat,
zijn de kiezers, die met den trein van 7
uur «het land in» moeten, in de onmoge
lijkheid om te stemmenen als zij dan om
des beginsels wil een trein later gaan, dan
verzuimen zij drie uren van hunnen arbeid
en van den dag, wat met het oog op de
drukkende concurrentie voor een koopman
heel wat beteekent.
En om nu zoo vroeg tehuis te komenj
dat zij vódr 4 uur nog stemmen kunnenj
dit gaat heelemaal niet. Men begrijpt de
lelijkheid.
En daarom herhalen wij onzen wensch,
dat voor de nieuwe kiezers, die meest werk-
menschen zijn en drukke bezigheden hebben
voor 't dagelijksch brood, de stembus tot
's avonds laat open blijve.
Van 9 tot 4 uur, kon er vroeger nog
wel mee doormaar heeft nu geen zin
meer.
Een kiesrecht, dat den begunstigde een
paar uur «verlet» bezorgt, zou door den
betrokken kiezer op het laatst al even wei
nig gewaardeerd worden als de orde van
den olifant door onzen admiraal Tromp, toen
hij voor het bezit van deze orde een vrij
aanzienlijke som moest betalen. De man
sprak terecht van «een duur beestje.»
«De dingen loopen wonderlijk».
Parneil, de gehate Ier, wordt thans door de
Engelschen vergood. Gevolg van de schan
delijke rechtspractijken tegen hem, en de
ontmaskering zijner vijanden.
Zaterdag werd in St. James hall te
Londen een groote volksvergadering gehou
den waarin de liberale leiders, zijn advocaat
en hij zouden optreden. Reeds een uur te
voren was de groote zaal vol. Alle klassen
en slanden waren vertegenwoordigd ar
beiders, handwerkslieden, winkeliers, koop
lieden, studenten, professoren, kunstenaar',
geestelijken, leden van Hooger- en Lager
huis jongen en ouden, mannen en vrouwen,
allen bezield door dezelfde geestdrift voor
den verongelijkte, thans in eer herstelde.
Hij werd stormachtig toegejuicht.
20 Maart '89.
-TWEEDE KAMER.
Het nieuwe r. c. lid voor Eindhoven, de
heer Mutsaers, werd beëedigd. De heer
Seyffardt liberaal lid voor Utrecht, had in
den liatsten tijd met spanning uitgezien
naar voorstellen omtrent onze landsverdedi
ging. En de geheele liberale partij met
hem. Hij wenschte dan ook namens haar
eenige vragen tot de regeering te richten.
Men noemt dit een interpellatie.
Nu is er in de rede van majoor Seyflardt
heel veel, waarmede wij liet eens zijn. Het
stelsel toch onzer landverdediging is slecht.
Zelfs de knappe, liberale partij kon er
in de veertig jaren harer heerschappij niets
aan gebeteren. Of liever zij wilde zulks niet;
want zij verwierp tot voor enkele jaren alle
voorstellen daartoe strekkende, en joeg de
ministers van oorlog weg. Wat wonder,
dat minister Bergansius niet over ijs van
één nacht wenscht te gaan, en, alvorens het
kranke stelsel onzer defensie (landsverdedi
ging) aan te pakken, de voorlichting eener
staatscommissie begeert.
Maar naar des heeren Seyffardts be
scheiden meening duren de voorbereidende
werkzaamheden dier staats-commissie veel
te lang. Hij vroeg of er nu nog niets be
kend was van haren arbeid. Bijna een
jaar waart gij, o anti liberalen aan het
roer en gij doet nog niets.
Nota bene, dit zegt een man, wiens partij
hetzij zelf, of door hare zetbazen, veertig
jaren aan het bewind was, en niets uit
voerde. Maar dit daargelaten, deed de
Utrechtsche afgevaardigde aan den minister
toch wel enkele vragen, die onze belang
stelling wekken.
4e. Zal het verslag der staatscommissie
nu spoedig komen 2e Krijgen wij van
'tjaar nog de wet op den verplichten krijgs
dienst 3e. Zullen nu alvast geen maatre
gelen genomen worden tot versterking der
levende strijdkrachten.
Dat de interpellant en zijne vrienden vrij
waren van politieke oogmerken, durft men
niet beweren, getuige de bedreiging, die
hij na 's ministers glasheldere beantwoording,
veilig achterwege had kunnen laten.
Dhr. Seyffardt zei namelijk dat hij de wet op
den verplichten krijgsdienst spoediger had wil
len ingediend zien; en dreigde met een wets
voorstel van zichzelf te zullen komen, als
de minister geen spoed maakte. De minis
ter van oorlog had namelijk gezegd, dat
het rapport door de staats-commissie inge
diend, door Z. M. den Koning aan de
ministers verzonden en door dezen gelezen
en beoordeeld wa«. Hij zal zoo ver
klaarde hij met bekwamen spoed wer
ken, maar wanneer hij gereed zou zijn,
kon hij niet zeggen want er is veel over
leg noodig, ook in verband met andere
wettelijke regelingen.
Een voordracht tot het indiensthouden
van de oudste lichting is inmiddels m be
werking. Voor 6 lichtingen is alles ge
regeld en in orde; de Weeding en uit-
tustingen zijn ter plaatse. Zes lichtingen
zijn op organieke sterkte. Voor mogelijke
mobilisatie (dat wil zeggen oproeping om
zich ten oorlog voor te bereiden) is alles
in orde. De minister acht het onnoodig,
nog een tweede lichting onder de wapenen
te houden. Het nut er van zou den meer
deren druk niet opwegen.
Andere maatregelen voor de toekomst
denkt de regeering vooreerst niet te nemen.
Het komt overigens meer aan op het
goede gebruik dat men vari de soldaten
kan maken, dan op het aantal.
Het komt ons voor, dat deze mededeeling
zeker niet van traagheid getuigt. Voor zes
lichtingen alles gereed; kleeding, wapenen en
ledergoed ter plaatse, sinds hoe vele jaren
zou dit niet zijn voorgekomen Vraag het
eens aan onze fouriers of er wapengoed
voor een zesde lichting aanwezig was, wan
neer deze werd opgeroepen. De zesde lich
ting was in den regel slechts een gewa
pende lichting op papier, 't Is goed dat
aan dezen opgesmukten toestand een eind
komt. Spijt Seyffardt en de zijnen heeft
een anti-liberaal minister daarvoor gezorgd.
Wij kunnen gerust de verdere plannen,
ook wat den dienstplicht betreft, van dezen
minister afwachten.
Daarna kwam het wetsontwerp tegen
overmatigen arbeid van jeugdige personen
en van vrouwen in behandeling.
De heer Domela Nieuwenhüis had niets
dan minachting voor het ontwerp, dat hij
onbeduidend, huichelachtig, niets verbete
rende noemde. Zeer tot ongenoegen der
liberale partij verweet hij haar dat zij sinds
1874 niets voor de arbeidswetgeving gedaan
had. Hij noemde het onderhavige wetje
een bliksemafleider. Hij wil een maximum
arbeidstijd zooals de Engelsche arbeiders
zeggenc 8 uur arbeid en 8 uur vrij, 8 uur
slapen en 8 shillings er bij. De arbeiders
(hij bedoelde zeker de socialisten want na
mens de arbeiders sprak hij niet) zullen
niet rusten, voordat het zoover gekomen is.
Dit ontwerp nu laat onbeschermd dei
volwassen werkman en cnbesehermd dei
veldarbeid, die verderfelijk is voor de ont
wikkeling, ongeregeld de huisindustrie, dit
nog veel sehadelijker is dan de fabrieksar
beid, onbeschermd de jeugdige dienstboden
die in menig gezin worden afgebeuld.
Hij hekelde zeer vrouwenarbeid, kinder
arbeid, nachtarbeiden wenscht dat de t«
benoemen fabrieks-inspecteurs, waarvan deze
wet spreekt, door de arbeiders zeiven be
noemd worden, opdat geen wolf in den
schaapstal benoemd worde.
Spreker meent dat het cement van dt
heeren der lusthuizen het bloed der arbeiden
is, waarvoor hem de (tijdelijke; voorzitter,
dhr Reuther, tot de orde riep. Hg noemt
de wet, om een «gevleugeld» woord van
Vliegen over te nemen, een buiteling van
het kapitaal, tengevolge van een schop dei
solialisten. Deze laatsten willen
1 o. Verbod van kinderarbeid tot 15-jarigen
leeftijd
2o. voor jongelieden 4 uren arbeid en 4
uren onderwijs
3o. voor vrouwen 6 uren arbeid met
verbod voor sommige bedrijven;
4o. voor mannen 8 uren arbeid met kor
ter arbeidstijd in sommige bedrijven;
5o. een rustdag van 24 uren;
6o. een rusttijd voor vrouwen van 6 we
ken voor en 6 weken na de bevalling
7o. voorschriften over fabrieken en werk
plaatsen met het oog op de veiligheid eh
gezondheid
8o. benoeming van een inspecteur in elke
provincie, te kiezen door de arbeiders.
Een broederlijk samengaan lussehen Loh
man en Schaepman heeft men in de kamer
vaker gezien dan een dito dito van Lohman
en v. d. LoeiT. En toch heeft dit laatste
gister plaats gehad. Dhr. v. d. Loeff vroeg
aan de Regeering hoe zij dacht over Kamers
van Arbeid. De antirevolutionairen hebben
daarop reeds zoo vaak aangedrongen, de
Standaard is er ook voor, en het program
ook.
De heer Lohman gaf hierover zijne blijd
schap te kennen. Zoo voortreffelijk is het
program. Natuurlijk kan deze zaak niet
terstond tot stand komen, maar zij is een
stap nader gebracht als men den steun
verwerft van liberalen als de heer v. d.
Loeff. Tegenover het standpunt van den
sociaal democraat plaatste de heer Lohman
dat van den antirevolutionair. Namelijk
dat niet de wet de sociale quaestie kan
oplossen, want die spruit voort uit de
zonde, 't Is volksmisleiding te beweren dat
de zonde alleen zou zijn bij de werkgevers
en niet bij de arbeiders. De kerk heeft
een groote macht ter oplossing van de so
ciale quaestie.
Dat begrijpt ook de Katholieke kerk.
Zij die de financiëele banden van de Pro-
testantsche kerk pogen los te maken, zijn
de ware sociale hervormers gelijk reeds 45
jaar geleden de man gezegd heeft, die de
paus der doleerenden ls genoemd en dien
spr. het zich een voorrecht acht zijn vriend
te heeten.
Geeft men der kerke, wat der kerke is, dan
is overigens tusschenkomst van den wetgever
op sociaal gebied onder samenwerking van
rechter- en linkerzijde zeer wel mogelijk.
Regeling acht spr. zeer noodig, doch men
trede niet op 't gebied van het gezin, dat
door God is verordend en niet het gezag
ontleent aan den Staat
