Paul Rabaut
Overzicht van Verkoopingen.
ve' mderwys te genieten, dat hoegenaamd
ie dogmatische kleur zou dragen, waar-
I ille geschillen, die op theologische ge-
gevoerd worden, vreemd zouden zijn,
ia( nen dan by het volk zou zien ontstaan
er christendom boven geloofsverdeeldheid
;e< tt de godsdienstige partyen tot elkander
kv en naderen.
n wat is gebloken Nu de neutrale
dei M zoo vele jaren bestaan heeft en
V0( -daad in vele opzichten eene uitnemende
:ing heeft uitgeoefend, zien wij, ik
liet zeggen tengevolge, maar toch in
geval, niettegenstaande die neutrale
nl' ol, het land op godsdienstig gebied
vo eeld op eene wijze, die ons aan vroe-
va eeuwen doet denken."
011 aar wat baat het indien de liberalen
maar altijd voortgaan ons de openbare
dl ol le dringen.
e openbare school om eigen behoutls-
le Yoor elke regeeriug een voorwerp van
tlgebroken zorg en het openbaar onder
in onmi-baar om bij den strijd dei' ker
ke partijen het evenwicht te bewaren.
61 et Weekblad zegt liet nu hier zeer juist.
•7 openbare school moet in stand gehou-
i, worden door de liberale party om
t. ?n behoudswille» en om het evenwicht
swaren der kerkelijke partijen Maar
is o, Weekblad uw school niet meerneti-
m I, dan is zij anti kerkelijk. Dit gevoelt
j .elf ook wel,
Hes wat het Weekblad over het onder
schreef, nieenen wij genoegzaam te
g, jen weerlegd door het oordeel weer te
n van liberalen, geestverwanten van
Weekblad zelf.
rf /il het Weekblad ons eigen gevoelen
rl dn dan willen wij dit voor de tzoo-
ste maal» nog wel eens zeggen.
V' e openbare lagere school, neutraal of
Y' neutraal, is voor ons niet bruikbaar.
eze school neutraal wat wij ontken-
n omdat een onderwijzer nimmer neutraal
j'1 zyn, dan is die onbruikbaar, omdat w ij
onze kinderen geen neutraal onder-
v begeeren.
V! deze school niet neutraal en dat
v' t zij immers ook „volgens de voorstan
der wet niet zijn, dan is zij voor ons
u gevaarlijker, omdat daar dan een school-
n (dienst wordt geleerd, die in zijn alge-
l< nheid tegen elk positief christendom is
z' int. Wat wij begeeren is een school
m staatsschool,-- waarin wij onze kinderen
nen doen opvoeden overeenkomstig de
of de belijdenis onzer kerk of onzer
sdienstige beginselen. Niet de Staat
.r de ouders hebben over hunne kinde-
u te beschikken. l)it is eene dure ver-
0 ating door Gods Woord hun opgelegd,
hegeeren geen onderwijs zonder opvoeding
i prediker der Woestijn, of Getrouw
n tot in den dood.
S XVI.
p ie blijdschap over Rabauts plotselinge
1 schyning was echter bij menigeen niet
ermengd. De warmstenzij^ die met
ichtend verlangen hadden uitgezien naar
c oogenblik dat men eindelijk het juk
afwerpen zij begrepen, en terecht, dat
jauts verlossing uit den kerker de stem-
J ig der meesten zou doen verkeeren.
t ir hem wilde men zich opmakennu
vrij was, zouden zeker de bezadigde en
t we lieden niet verzuimen weder als van
.s onderwerping te prediken. En boven-
i toonden Rabauts gebaren, en de eerste
jrden die hij tot Reboul richtte genoeg-
I m aan, dat hij de eerste zou zijn om
die onderwerping te vermanen,
iteboul had aan Rabauts uitnoodiging ge-
Seëeven' maar niet ten volle. Hij
T het zwaard niet in de schede gestoken,
iar het op tafel geleed.
(Maar, mijne vrienden! zoo ging Rabaut
rt wat heb ik gehoord Wilt gij
ander tot opstand aanzetten en den
jg in ons laud doen ontbranden?»
(Voor u sprak Reboul.
iVoor my, ja, ik weet het. Ik ben er
tsch op geweest, te trotsch misschien
at jaren van lijden niet vermochten, dat
;ft alleen de tijding van mijn gevangen-
■ning teweeggebracht en dai in enkele
(enWelk een loon, geliefde broeders
>r het weinige dat ik voor u heb kunnen
;nEn hoe moest ik nu. zoo denkt
want ik kan het uit de oogen van
er uwer lezen mij beijveren om de
nnen te steunen, die om mijnentwil
■naakt zijn!Maar gij ziet, niet
een wil ik ze niet, maar God gedoogt
en geen opvoeding zonder godsdienst, en
dan een godsdienst in overeenstemming met
onze beginselen.
Wij ontzeggen den Staat, d i. de liberale
partij, het recht ons een onderwijs op te
dringen, wat wij verderfelijk achten en
met behulp ook van ons geld onze kinde
ren en ons volk ontkerstent. Meent de
Staat dat dat het zijne roeping is scholen
op te richten, wat wy ontkennen, dan
richte de Staat scholen op voor alle gods
dienstige gezindheden, dan bestond er inder
daad gelijk recht voor allen Nu niet.
Wil of kan de Staat d. i. de liberale
partij dit niet, welnu, hij late het onder
wijs vrij. Iedere richting zorge dan voor
haar eigen onderwijs, en betale dit zelve.
Dan eerst zou er sprake zijn van gelijk
recht voor allen. Wij misgunnen de libe
rale partij baar neutraal onderwij' niet, maar
wel ontzeggen wij haar het recht dit ook
door ons geld te bekostigen en dan nog
ons eigen on lerwijs te laten betalen. Dit
is geen gelijk maar zeer ongelijk recht.
Zegt nu het Weekblad smadelijk: dan is het
bij U een dubbehjeskwestie, dan antwoor
den wij, ja, het is een dubbeltjeskwestie
in dien zin dat gij eenige honderd duizenden
guldens bedeeling uit de publieke kassen
krijgt, die wij mede betalen en waarvan
ons geen cent wordt uitgekeerd. Welaan!
is uw onderwijs zoo voortreffelijk als gy
zegt, dan moet gij ook de concurrentie
durven wagen.
Durft gij dit niet, dan zjjn uwe woorden
in strijd met uw daden. En zoo lang gij
daarmede de proef niet durft wagen, hou
den wij al uw beweringen voor pocherij en
grootspraak die al weinig om het lijf
hebben.
Wilt gij eindelijk nog weten waarom
wij onze kinderen niet aan uwe staats
school toevertrouwen, luister dan nog even, j
niet naar ons, maar naar uw eigen geest
verwanten Het liberale Kamerlid de Beau
fort zeide in de 2e kamer dat de openbare
onderwijzers meer wisten van degesehriften
van Multatuli dan van den Bijbel.
Dr. van Manen, destijds modern predikant
te Winkel, thans, meenen wy, Hoogleeraar
te Leiden schreef in de «Tijdspiegel» van
1875; «Het is toch bekend genoeg, dat
onder de aankomende hulponderwijzers hoe
langer hoe meer worden aangetroffen, die
zich sieren met het modekleed der openbare
verachting van allen godsdienst. Hier een
kwasterig heertje, dat, (in het voorlezers
bankje) zijn uiterste best doet door allerlei
bewegingen aan de gemeente te toonen,
dat dominé s preek voor hein niets te be-
teekenen heeft. Ginds een dito exemplaar
dat de kerk alleen bezoekt, als hij zijne
ze óók niet. Hij heeft toegelaten dat ge
voor mij de wapenen hebt te voorschijn
gehaald en in het oogenblik dat gy gereed
staat, aan het werk te tygen ziet gij
mij hier voor u in vrijheid. Twijfelt gij
nog, of de Heeie God is het, die mij hier
heen heeft gezonden en als Hij mijn kerker
geopend heeft, waarvan gij allen inet mij
overtuigd zijt, wie durft dan nog twijfelen
of mijne bevrijding is geschied om u terug
te houden MaarReboulwat
scheelt u
Reboul had zich treurig neergezet. «Het
is klaar, jammerde hij het is ge
beurd «Als slaven hebben we geleefd,
als slaven zullen we sterven
«Maar vrij zult gij opstaan, Reboul
hebt ge dat vergeten
Maar de anderen bedachten het evenmin.
Als men eenmaal de vrijheid, zij liet ook
door stroomen bloeds heen, van verre heeft
zien schitteren, o. dan is de eerste stap
terug, tot onderwerping en overgegevenheid,
zoo moeielijk
«Reboul heeft gelijk» zon luidde het.
«Hij Leeft gelijk» riepen vijf, zes stem
men. «Altijd maar dulden, altijd wachten.
Wij willen niet langer.»
Neen, wij willen het niet meer!» zoo
klonk het van alle zijden,
Maar Rabaut, die zich over den grijsaard
had heengebogen, richte zich by de laatste
woorden op. Hij deed een paar stappen
achteruit, en sloeg de armen over elkander.
Men morde nog wel, maar had toch reeds
berouw over wat van de lippen gevloeid
was.
„Gij wilt niet? Goed 1 gaat! Maar weet
één ding-: gij gaat zonder mijn zegen
De dappersten zelfs sloegen nu de oogen ne
der, en velen riepen reeds«o vergeef
ons
„U vergeven 1 antwoordde hy zachter. Gij
gaven op het orgel kan doen hooren. Elders
minder ploertige verschijningen, doch maar al
te zeer geneigd om als neuswijze theologantjes
van «het ongeloof» dienst te'doen in allerlei
kringen, waar zij nuttiger werkzaam kou
den zyn
Een zekere heer Tiemersma, onderwijzer
aan eene openbare school te Groningen
geroepen, om de jeugd op te leiden tot alle
maatschappelijke en christelijke deugden,
schreefAls God werkelijk God is dan
verdelge hij den Heer Heek er (een prolés-
sor uit Groningen) die zich beroemd of
berucht heeft gemaakt dom het schrijven
van pittige rijmpjes tijdens de vet kiezingen)
of Hij is zwakker dan deze. Hij (Tiemersm i)
ontzegde den Bijbel het vertrouwen van
alle verstandigen, hij aanvaardde de ver
antwoordelijkheid dat hij was athëist, die
geen vrede kon hebben met God omdat
hij niet in Hem geloofde.
Wy herinneren ons dat er voor een
paar jaar op eene vergadering, in Amster
dam gehouden, person u waren die bezwaar
hadden hunne kinderen naar een orthodox
predikant ter catechisatie te zenden omdat
zij bevreesd waren, dat hunne kinderen
daar godsdienstonderwijs zouden ontvangen
waarmede zij zich niet konden vereeuigen.
Het algemeen gevot len was dat dit be
zwaar al zeer gering was, want wat de
openbare school al het verkeerde en wel
meer uit zou klappen.
Kan het Weekblad in ernst meenen dat
wij aan zulke scholen en aan zulke onder
wijzers onze kinderen zouden toevertrouwen
Wat ten slotte de rechtskwestie betreft
laat het Weekblad dan nog eens ten schole
gaan bij zijne liberale geestverwanten, thans
radicalen geheeteu, en laten die zeggen,
hoe zij over het recht der antirev. en
katholieken in de schoolkwestie denken.
Mogelyk deelen wij later daar nog
eenige staaltjes van mede. G.
Maandag 18 Maart.
Zioritzee, 11 uur in deBelle-Vue door Not.
Moolenburg voor Kingmans lo. een woon-
en winkelhuis met bakkerij, Korte Groenen
dal. 2o. twee woonhuizen, bakkerij en erf
Nieuwstad. 3o. een pakhuis en erf, Poortstr.
En voor C. Doeleman lo. een woonhuis, Lange
St. Janstraat en 2o. een pakhuis.
Kloetinge, half 11 door deurw. Hollmann,
Nieuw gezaagd hout, huisraad, 30 H.L.
aardappelen, enz.
Kruiningen, bij Kolell uur door Not. Prins
huisraad o. a. mahoniehouten kabinet, tafels,
stoelen, kastklok, kachels, trapnaaimachine,
koper-, tin-, blik-, ijzer- en glaswerk, aardap
pelen, 1 geit.
hebt mij niet" beleedigd. Moge God u ver
geven. Hem wilt gij tegenstaanEn als
gij tot Hem vliedt om vergeving, o, dan
wil ik dit met u doen. Wij willen niet
Wy Wie zijn wijwij wormen en stof
der aarde, dat wij zouden zeggen wij willen
nietEn sedert wanneer is het dan niet
meer Godes heilige wil alleen, dien wij te
vragen, te volgen hebben I
En gesteld dat gij het recht hadt, uw
eigen wil door te zetten, hebt ge er ook
de macht toe Met opzet heb ik tot nu
toe van de bezwaren gezwegen, aan uwe
plannen verbonden; een edeleren christelijker
gevoelen moet u daar van terugbrengen.
Maar toch zijn die bezwaren, als ge althans
op geen wonderen rekent, kortweg onover
komelijk. Gij ho >pt, dat de geheele provin
cie met u zal opstaan en optrekken. Ge
bedriegt u. Niemand zal zich warm voor
ti maken of zich met u verbinden. Buiten
uwe bergen sidderen zelfs de dappersten.
En als gij overwint, hoe zult ge de over
winning voltooien? Wordt gij daarentegen
overwonnen, dan is algeheele vernieling
uw lot. Neen, mijne vrienden 1 geen ijdele
hoop Het oogenblik onzer verlossing is nog
niet daar. Of het ooit „komen zal God
weet het 1 Maar ons pa«t het niet, het
anders dan door onze gebeden te bespoedigen»
Toorn en weerzin waren uit de harten
g :weken, onder Rabauts sprekennaar
het scheen echter om plaats te maken voor
ontmoediging en wanhoop. Maar nu juist
hield de prediker niet op vóór hy door zijn
spreken, met hoe langer hoe meer warmte
en overtuiging, dien geloofsmoed aan zyn
hoorders had medegedeeld, die alleen den
waren ijver, en de ware onderwerping tevens
geeft. Deze geloofsmoed verhief hunne har
ten boven de ellende en, was het verleden
donker de toekomst zoo mogelijk nog meer
in nevelen verborgen, men vertrouwde op
Dinsdag 19 Maart.
Middelburg, Balans 9 uur, Meubelen
(roes, 7 uur, in het Slot door Not. de Ronde
Bresser, een winkelhuis en erf, St. Adriaan-
straat 76 c.A. van mej. Kosten.
Ylissingen10 uur doorNot. de Wolff, Stee-
nenbeer een inboedel.
Woensdag 20 Maart.
Oud-Vosmeer, bij Douw door Not. Wagtho
10 uur, beestiaal en bouwgereedschap.
Gapiuge, 10 uur by v. Sorge door Not. Tak
een liofsteedje als woonhuis, schuur enz.
Tuin-, bouw- en weilanden tiendvrjj, 3II. 86 A.
46 c.A. In 6 perceelen en in massa.
10 H. bouw- en weiland kunnen in pacht
volgen.
's Heer Arendskerke, door v. E ij keren 10
uur, een partij planken, 6 baatgevende melk
koeien, 6 kalf koeien, 4 2jarige vaarzen, 2 lja-
rige, 3 kalvers, 6 loopvarkens, 30 H.L. zet-
aardappelen enz. Inl. dhr. Pelle.
Kwadeudamme, 10 uur voor de Jonge aan
het Lange Weegje door Not Mulock Houwer
plankei',als: mestplanken, dorschvloerdelen,
damhekken, windmolen, boomgaardladders,
2 kruiwagens, musterds, beestenpeen, huis
raad, 2 geiten, 12 locpvarkens.
Ovezaride, 10 uur bij Koens door Not. v. d.
Kloes, planken, latten, dorschvloerdelen,
damhekken, mestputloopers, biggen, aard
appels, yzeren ledikant, ladders, kruiwagens,
jachtgeweren, windmolen, gemaakte klee
deren.
Donderdag 21 Maart.
Goes, half twee in de „Prins v. Oranje"
panden over October, Nov. en Dec. beleend.
Weineldhige, 1 uur, bij A. Yerburg door
Not. Houwer, meubelen o. a. kasi, klok,
kleerkist, kachels, stoelen, bureau, kabinet,
kleederen, glas- en aardewerken by Daane
164.50 A. rogge, wintergerst, klavers en tarwe
in Schoudeéhoek en Öudenpolder, en ver
pachten 39,24 A. bouwland in Schoudeéhoek.
Kupelle, 11 uur voor mei. v. Weele door
Not. Gallis Merens landbouw-, zolder-, stal- en
handgereedschap, hout, aardappels, stroo,
weihooi voor de Dreu. Te bezichtigen by
Staal en Rottier.
Middelburg, 8 uur in St. Sebastiaan door
Not Verhey en Verhulst, een huis, erf en
tuin, Rotterd. kaai O 226 groot 302 c.A.
Vrijdag 22 Maart.
Middelburg, 8 uur, in de Vergenoeging door
Not. de Vos, lo. het koffiehuis „Kanaal- en
Spoorzicht" 816 c.A. met vergunningsrecht
en afspanning. 2o, het annex dubbel woon
huis en erf, Teermagazynstraat P 28 groot
266 c.A- koffiehuisinventaris. Hooi, stroo,
niest, stalgereedschap enz.
Ylissingen, Steenenbeer 1 17 doorNot. de
Wolff 10 uur, inboedel.
Woensdag 27 Maart.
agfckerke, 10 uur by Maljers 31 per
ceelen houw- en weiland door Not. Tak, en
Aagtekerke, Domburg, Mellskerke en West-
kapelle, samen 19 H. 26 A.
den Heere, wiens beloften vaster zijn dan
de bergen, en Die een Toevlucht is in den
bangsten nood, allen die op Hein ver
trouwen. Nu verhaalde Rabaut van zijn
bezoek in Aigue Mortes, zijn gevangenne
ming. zijne bevrijding wat onze lezers
reeds weten. Men bad, en daarna gingen
de vrienden uiteen, nadat nog was besloten
om boden door het gansche gebergte te
zenden, met de tyding dat Rabaut was
nedergekeerd, en dat van alle gewelddadige
plannen was afgezien
Een uur later was op de tafel, waarop
we den Bijbel en het zwaard hebben zien
liggen, een eenvoudig avondeten gereed
gezet, waar om heen Rabaut, zijn gast
heer en nog twee vrienden zich neerzetten.
Breedvoeriger dan in de vergadering ver
haalde Rabaut nog een en ander van de
wondere leidingen des Heeren in de jongste
dagen. Er werden verder vele dingen aan
gaande de gemeenten besproken.
De regeling der gemeenten was, ondanks
gevaar en vervolging, bewonderenswaard.
Iedere gemeente had zijn kerkeraad (presby
terium), dat onverbiddelijk en onbuigzaam
tucht uitoefende, en tegelijk voor alle uiter
lijke en innerlijke behoeften der gemeente
zorgde, zoowel v ,or armenzorg als voor
regeling der godsdienstige bijeenkomsten.
Eene gemeente die geen kerkeraad had,
werd niet door de andere gemeenten al^
zoodanig erkend en mocht, volgens besluip
der Synode in 1723, noch door predikanten
bezocht, noch tot de vergaderingen toec
gelaten worden. Als men nu in het oog
houdt dat het lidmaatschap der gemeenten
geen stoffelijke voordeelen, maar wel den
dood op galeien of schavot kon opleveren,
dan krijgen deze strenge bepalingen inderdaad
een verheven en edel karakter.
Wordt vervólgd
