NIEUWSBL AD
VOOR ZEELAND.
t
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
B. M. DEN BOER.
1889. No. 70,
Donderdag 14 Maart
Derde Jaargang
VERSCHIJNT
elken MAANDAG- WOENSDAG- EN VRIJDAGAVOND.
EN
F. P. D'huy, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES;
De uitspraak der meerderheid.
ZE
Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95
Enkele nommers-0,02s
UITGAVE VAN
G. M. Kleinkerk, te Goes
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regeh 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Voor de verkiezing van een lid
voor de Provinciale Staten in het
district Goes op Woensdag 20 Maart
a.s. bevelen wij den kiezers met den
meesten aandrang aan den heer
die, naar wij vast vertrouwen, een
flink, degelijk en practisch lid der
provinciale staten zal zijn.
De meerderheid heeft niet altijd gelyk.
Deze waarheid sta voorop, als wij ons
zetten om den belangstellenden lezer meê
te deelen wat geschied is.
De provinciale staten vergaderden gisteren
ter behandeling, en natuurlijk ter aanne
ming, van het rapport der commissie
omtrent de te wjjzigen kiestabel, zooals zij
door den minister, volgens art. 4 van het
reglement onzer provinciale staten, ook aan
de staten van Zeeland ter overweging was
aangeboden.
Wij zeggennatuurlijk werd het rapport
aangenomenwant de staten zjjn in hun
meerderheid liberaal. En aangezien de
liberalen weten, dat de wijziging dier
kiestabel oorzaak kan zijn, dat de pro
vinciale staten anti-liberaal worden, en dus
ook de liberale heeren Six en Moolenburgh,
die voor Zeeland in de le kamer zitten,
in dat geval hun zetel voor anti-liberalen
zullen moeten ruimen, hebben zij tal van
zoogenaamde provinciale belangen uit het
stof opgerakeld en den minister voor de
voeten geworpen.
Als ware het afgesproken, hebben ook
de Zeeuwsche liberalen, in navolging van
en in overeenstemming met hunne collega's
in de andere provinciën beslist, dat er van
de door onze wettige regeering voorgestelde
wijziging der kiestabel voor de provinciale
staten niets deugt.
Zij hebben geen oog voor het feit dat
de meerderheid ook in Zeeland wars is van
hunne opgedrongen theorieëndat de
meerderheid in Zeeland tegen het libera
lisme partij koosen dat tot een goede
regeering de thans bestaande toestand van
tweeheid onmogelijk is.
Zij hebben geen oog voor het recht jder
250 duizend nieuwe kiezers in den lande,
om te kiezen voor de eerste kamer zooals
zij het voor de tweede kamer reeds deden.
Geen oog voor het landsbelang dat voor
een regeering die vooruit wil, overeenstem
ming tusschen beide takken der volksver
tegenwoordiging vordert. Geen oog voor
de noodzakelijkheid dat kiezers die bij stem
ming voor de 2e kamer bij elkaar behooren,
ook bij elkander behooren, waar het ver
kiezingen voor de provinciale staten geldt.
Zij hebben geen oog zelfs voor de door
henzelven meermalen aangewezen leemten
in de oude wet van 1852 op de samen
stelling der provinciale staten. Geen oog
voor het niet te loochenen feit dat de wagen
van staat stil staat door de tegenwerkende
kracht (dommekracht) eener eerste kamer,
wier samenstelling nog dagteekent uit den
tijd der oude censuskiezersen voor de
belachelijke partijdaad, door heerschzucht
en zucht tot zelfbehoud ingegeven, om de
door hen zeiven in het leren geroepen nieuwe
kiezers alleen te machtigen een tweede
kamer te helpen kiezen met welke alleen,
zonder medewerking eener gelijkgezinde
eerste kamer, elke regeeringsdaad in de
gewenschte richting, naar den wensch en
de bede der meerderheid onmogelijk is.
Geen oog zelfs voor de mogelijkheid, dat
het kiezersvolk, om welke reden dan ook,
toch nog de voorkeur geven kan aan libe
rale zorg en voorlichting en de samenstel
ling der eerste kamer nog blijven kan zooals
zij nu is. Daardoor ook geen oog voor
het mogelijke feit wat hunne partij tevens
zedelijk versterken zou dat hunne meer
derheid dan in stee van een gestolene,
zooals zij nu is, een rechtvaardige, een eer
lijke meerderheid zou zijn.
Ook Zeelands liberalen in de provinciale
staten hadden geen oog voor dat alles, voor
recht zoomin als voor waarheid.
Met geheele wegwerping zelfs van haar
schoonen naam de liberale het eenige
wat haar nog overbleef uit de goede dagen
van 1848, heeft de partij van mr. C. J.
Fokker het onverdroten, zonder eenigen
schijn zelfs van schaamte, uitgesproken dat
zij voortaan voor niets meer oog heeft, dan
voor zich zeiven. Partybelang boven
alles
En in haar zucht om de geheele zaak
op de lange baan te schuiven, door lang
te dralen en te teuten, te talmen en te
treuzelen, wilde zij bij monde van een paar
Middelburgsche en Zierikzeesche liberalen
en den heer v. Deinse zelfs zoo ver gaan,
dat zij ook nog het door haar verdedigde
provinciaal belang voor onbepaalden tijd
aan 's ministers aandacht wilde onttrekken.
Zes liberalen hadden den moed tot het
zingen van dit «liedje van verlangen» te
manen, en de zaak te willen verwijzen naar
de verschillende afdeeüngen.
Dan kon men daar, wat de heeren al
lang reeds wisten, wisten vóór zij aan den
arbeid togen, op zqn doode gemak nog
eens onderzoeken.
Het waren de heeren Fokker, Heyse en
Bolle uit Zierikzee, Van Teylingen en Snouck
Hurgronje uit Middelburg en v. Deinse.
Den anderen ging dit evenwel te ver.
Voor het voorstel v. Deinse deinsde de meer
derheid dan toch nog terug. En zoo ging
de zaak door. Van een leien dakje, ook
ondanks het verzoenende voorstel Huvers,
dat aan de bezwaren der liberale heeren
tegemoet kwam, door splitsing van Goes,
Oostburg en Hontenisse aan de orde te stel
len. In 't rapport was door de minderheid
betoogd dat de voorgestelde wijziging dei-
provinciale kiesdistricten een provinciaal en
een landsbelang was. De meerderheid had
dit ontkend en meende dat juist de provin
ciale belangen er door werden geschaad. Nu
wilde de heer Huvers eene poging wagen
om met vasthouding van het beginsel in
het regeerings-voorstelj uitgedrukt de meer
derheid en de minderheid tot elkander te
brengen. Zoo in éen provincie dan toch
zeker is in Zeeland veel voor de tegenwoor
dige indeeling te zeggen, wijl deze in over
eenstemming is met de aardrijkskundige
gesteldheid.
Schier alle argumenten sloeg de heer
Huvers den liberalen uit de hand met een
voorstel tot splitsing van de districten Goes,
in 2 deelen, Tholen en Goes. Hontenisse
in 2 deelen, Hontenisse en Kap^le. Oostburg
in 2 deelen Oostburg en T -rneuzen.
De voorsteller lichtte zijn voorstel beknop-
telijk toe, wijl het door de regeering aan
genomen beginsel hierbij werd vastgehouden
en de voor de 2e kamer bestaande kiesdi
stricten wel gesplitst maar niet gewijzigd
werden hij betoogde dat daardoor tegemoet
gekomen werd aan de meerderheid der
Commissie die vooral de aandacht had ge
vestigd op de gemeenschap van belangen bij
Staten verkiezingen, en de bezwaren van
het moeielijke verkeer tusschen dezelfde ge
deelten van een district daardoor nu verval
len waren, en de natuurlijke ligging door
het voorstel werd geëerbiedigd.
De liberalen zaten met dit voorstel eigenlijk
verlegen. Toch mocht het niet baten, want
na heftige bestrijding door de heeren Fokker
enHeijse, en nó breedvoerige verdediging dooi
den voorsteller, daarin krachtig bijgestaan
door Jhr. mr. Pompe van Meerdervoort,
verklaarden de liberalen ook van dit voorstel
niets te willen weten.
Schijnbaar waren de liberalen op een
dergelijk voorstel niet voorbereid en de fel
heid waarmede ze het bestreden, toonde
maar al te zeer dat het hun een streep door
de rekening was. Want wat bleek nu
dat bij al het geroep van provinciale belan
gen, moeilijk verkeer, lokale vertegenwoor
diging enz., zjj toch niet genegen waren
met het regeeringsvoorstel mede te gaan,
ook al waren alle bezwaren weggenomen.
Tholen zou wegens de splitsing een afzon
derlijk kiesdistrict worden: maar de beide
liberale afgevaardigden van daa>-, die dat
ook wenschten, stemden tegen. Het dis
trict Sluis zou slechts veranderen in naam
en district Oostburg wordende liberale
afgevaardigden van daar zouden zij nu als
een eenig man voor het voorstel stemmen
Misgeraden I
Hoe vurig tij het behoud van hun district
ook verlangden, niet op een wijze waarbij
het beginsel der regeering gehuldigd werd.
Zij liberalen meenden dat men alios maar
bij 't oude moest laten, 't was al zoolang
goedgegaan. Zoo conservatief mogelijk.
Wij nemen het voorstel Huvers, dat
slechts door zeven leden, allen anti-liberalen,
gesteund werd, in zijn geheel over:
„De Staten van Zeeland,
kennis genomen hebbende van de missive
van Zijne Excellentie den minister van bin
nenlandsche zaken dd. 12 Febr. 1889 L». A.
afd. BB (wijziging provinciale kiesdistricten)
met daarbij behoorende tabel A, bedoeld in
de wet van 5 November 1852 (S t b 1. no. 197)
benevens nota van toelichting;
overwegende dat het uit een oogpunt van
provinciaal belang wenschelijk voorkomt, dat
zoeveel mogelijk hij de indeeling der provin
cie in districten voor de verkiezing van leden
der Provinciale Staten, de verdeeling in distric
ten geldende voor de verkiezing van leden van
de 2e kamer der staten-generaal wordt ge
volgd, omdat daardoor het overleg wordt be
vorderd en dus ieder deel tot zijn rechtkomt;
overwegende dat de bijzondere ligging van
de provincie Zeeland het echter wenschelijk
doet voorkomen dat de districten Goes, Hon
tenisse en Oostburg worden gesplitst
besluiten
I. aan zijn Excellentie den minister van
binnenlandsche zaken in overweging te
geven, de districten Goes, Hontenisse en Oost
burg te splitsen gelijk op nevensgaanden
staat is aangegeven
II. aan Zijne Exellentie den minister van
binnenlandsche zaken in ieder geval dit voor
stel ter kennisneming toe te zenden.
De bijgaande staat geeft de volgende distric
ten aan
le district Goes. Getal te kiezen leden
6. Het district omvatGoes, Arnemuiden,
Colijnsplaat, 's Gravenpolder, 's Heer Abts-
kerke, 'sHeer Arendskerke, Heinkenszand,
Cats, Kattendijke. Kloetinge, Cortgene, We-
meldinge, Wissenkerke en Wolfaartsdijk;
2e district Tholen. Getal te kiezen le
den 4. Het district omvat: Tholen, Sint
Annaland, St. Maartensdijk, Oud Vosmeer,
St. Philipsland, Poortvliet, Scherpenisse en
Stavenisse
3e district Hontenisse. Getal te kiezen
leden 5. Het district omvat: Hontenisse,
Boschkapelie, Clinge, Grauw en Langendam.
Hengstdijk, Hulst, St. Jansteen, Koewacht,
Ossenisse, Overslag, Stoppeldijk en Zuiddorpe;
4e district Kapel le. Getal te kiezen
leden 5. Het district omvatKapelle, Baar
land, Borssele, Driewegen, Ellewoutsdijk,
's Heerenhoek, Hoedekenskerke, Kruiningen,
Krabbendijke, Nisse, Oudelande, Ovezandej'
Rilland-Bath, Schore, Ierseke, en Waarde.
5e district Oos tburg. Getal te kiezen
leden 6; Het district omvatOostburg, Cad-
zand, Retranchement, Zuidzande, Sluis, Aar
denburg, Eede, St. Kruis, Waterlandkerkje,
IJzendijke, Breskens, Groede, Nieuwvliet,
Schoondijke. Hoofdplaat en Biervliet.
6e district Terneuzen. Getal te kie
zen leden 4. Het district omvat Terneu
zen, Hoek, Fhiiippine, Westdorpe, Zaamslag
Sas van Gent en Axel."
Kon het gemakkelijker, kon het j billijker,
kon het eenvoudiger? Als de liberalen dan
zoo hoog opgaven /an provinciale belangen,
wat was dan geschikter ter tegemoetkoming
aan hun wensch, dan deze indeeling?
Immers kon Tolen een afzonderlijk dis
trict worden, dan konden de Toolsche kie
zers voor hun Toolsche polderbelangen
Toolsche verdedigers afvaardigen, eu zoo
kon men don ook te Kapelle, te Terneuzen,
te Oostburg en te Hontenisse doen.
Altijd verondersteld dat zulks ook bjj de
nieuwe indeeling niet mogelijk ware ge
weest.
Zij hebben dit echter niet gewild, en
lieten den heer Huvers met de heeren
Pompe, Moes, Oggel, Lucasse, Fruijtier,
Thomaes en Yv'alter alleen staan. Er waren
drie anti-liberalen de hh. Hollestelle, en v.
d. Beke Callenfels en v. Waesbergh en Jans
sen", afwezig.
Er wordt beweerd dat de provinciale
staten in ons land buiten hun boekje gin
gen, door over dergelijke ondergeschikte
dingen en vragen dagen en weken aaneen
te «.denken», te delibeeren en te stemmen
dat zij slechts over liet beginsel hadden
behooren uitspraak te doen.
Wij achten ons niet bevoegd daarover
een oordeel uit te spreken.
Maar een bedrijf als dat der liberalen
gisteren in de Abdij vergaderd, is ongehoord.
Die nog gedroomd had van onpartijdige
behandeling toen hij jhr. Pompe in de
commissie zag kiezen, zal nu wel voor
goed van zijn al te blind vertrouwen in
deze heeren genezen zijn. Van al wat de
minderheid (Pompe en v. Waesberghe) in
het rapport had in het midden gebracht,
bleek in der liberalen oog niets van eenige
beduidenis te zjjn. Zij overstemden al de
argumenten van jhr. Pompe met de macht
hunner aan partijbelang gebonden meerder
heid.
Wij danken onze vrienden voor hun
