CMRISTELIJK- NIEUWSBLAD HISTORISCH YOOR ZEELAxNl). 1889. No. 43. Donderdag 10 Januari. Derde Jaargang. VERSCHIJNT G. M. Klemkerk, te Goes F. P. D'huy, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIES s PROFESSORALE KRITIEK. BUITENLAND. ZEEUW, elken MAANDAG- WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p. f0,95 Enkele nommers-0,02s UITGAVE VAN en van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. De hoogleeraar mr. J. T. Buys geeft in «De Gids» eene politieke beschouwing onder den titel: «Het heilige verbond», waarin de «sainte alliance», die de minister Keuche- nius bij de beraadslagingen over de Indische begrooting te pas heeft gebracht, alleen als aanloop gebruikt wordt en als zinnebeeld dient voor het verbond onzer antirevolution- naire en roomsche staatspartijen. De heer Buys overziet in vogelvlucht de jongste begrootings-debattenteekent daarbij de hou ding der partijen in de Kamer, der oppositie vooral, en die der regeering, welke hij van overwegend conservatieve neigingen beschul digt, en ontwikkelt eenige gissingen omtrent de waarschijnlijke voornemens van het ministerie. Van den minister van financiën, die door zjjne verklaringen ook hem reeds heeft teleurgesteld, verwacht hjj niet veel. Van de ministers van justitie, oorlog en water staat heeft hij gtmstiger gedachten. De minister van binnenl. zaken echter wordt geaaid, als eer. cylinderhoed, die moet wor den glad gestreken. Van hem ziet hij een ontwerp tot herziening der wet op het lager onderwijs zonder al te groote ongerustheid te gemoet, dewijl de minister Mackay bij de begrootingsdebatten vrjj algemeen een hoogen dunk gegeven heeft, niet enkel van zijne gematigdheid en voorzichtigheid, maar ook van zijn begeerte om strenge recht vaardigheid te betrachten. Hij voorspelt hem zelfs een hartelijke toejuiching van de liberalen. Een belofte te opmerkelijker voor wie weet met welk een felheid prof. Buys in 188(5 de zeven liberale heeren te lijf ging, die in vereeniging met de rechterzijde het onderwijsvraagstuk hadden ter hand genomen. De Amsterdammer teekent hierbij aan «Gelukkig 1 De onmogelijkheid om ten opzichte van het lager onderwijs «recht» te doen, wordt niet langer door den Hoogleeraar aangenomen. Neen, nu Mackay gevonden is hoort hij in zijn verbeelding de libe ralen reeds applaudisseeren. Aan dien braven Mackay moet de hand gehouden worden. Met een zacht lijntje is hij nog wel een beetje nader te trekken en van zijn bonze broederen te verwijderen. De hoogleeraar beraadt zich niet lang. Splitsing van de groote kiesdistricten, dat is een gevaar, wel niet zoo groot als de christelijkheid van Keu- chenius, maar toch groot genoeg. Dit plan moet Mackay, den goede, uit het hoofd ge praat worden.» Want met het voorstel tot splitsing van de groote steden in kiesdistricten is de professor niets ingenomen. Hij vindt het de natuurlijkste zaak van de wereld, dat het ministerie die splitsing «najaagt» hij geeft toe dat die splitsing niet kan en mag achterwege blijven en hjj zal er waarlijk ni t over treuren, wanneer ten gevolge van dien maatregel aan de rechterzijde een paar nieuwe stemmen mochten toevallen. Maar de hoogleeraar acht het plan on tijdig, met het oog op de jonkheid der Kamer en het wenig wenscheljjke eener ontbindingen berispelijk, omdat het hem onbilljjk toeschijnt, deze enkele wijziging in ons kiesrecht in te voeren en alle andere te verwaarloozen. Vooral echter is hij tegen de splitsing van Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Den Haag en Gronin gen, dewijl daardoor «onnoodig verbittering wordt gewekt». «Als ik mjj we! herinner schrijft hij dan is men in 1887 bij de regeling van de kiesdistricten tot een soort van dading gekomen de liberale partij heeft hare amendementen op de kiestabel amendementen die zjj met hare meerderheid kon doordrijven ingetrokken, op voorwaarde dat de verdeeling van de groote steden achterwege bleef. Is het nu billijk, reeds in 1889 op laatstgenoemde beslissing terug te komen, maar de eischen van de liberale partij geheel onbevredigd te laten De heer Buys acht overigens de vooruit zichten voor de liberale partij in de naaste toekomst minder ontmoedigend dan zich aanvankelijk liet verwachten, al ziet hij in de verte onheilspellende teekenen van scheuring en ontbinding. De Amsterdammer zegt er met juist, heid van De heer Buys zegt bij deze mededeeling „als ik mjj wel herinner". Wie hiervan in de zoo breedvoerige beraadslaging over het amendement Schaepman iets ontdekt, is gelukkiger dan wjj. De verwerping van dat amendement en de niet-ontbinding der provinciale staten en gemeenteraden z(jn wel de klaarste blijken geweest van de schromelijke partijdigheid, waarmede de liberale meerderheid de grondwetsherziening heeft tot stand gebracht. En als prof. Buys zich een dading herinnert, dan is dat een dading geweest welke zoo spoedig mo gelijk te vergeten, voor eiken liberaal maar het beste is." Had ook de liberale partij hare amen dementen kunnen doordrijven? Zij had (zegt het blad) nooit bij de grondwetsherzie ning onder het klappen van Heemskerks zweep het gevoel van iets te durven door drijven. Zjj - doordrijven, die zelf gedreven werd, en zich liet drijven, zoodat zij over hare lafhartigheid blozen moest van schaamte 1" En verder „Als die splitsing „de natuurlijkste zaak der wereld" is, zij „niet kan en niet mag achterwege blijven," en het „noodig" is dat de rechterzijde versterkt worde, eilieve wie kan dan nog voor „bitterheid" vreezen De meerderheid verlangt deze splitsing; de minderheid vindt haar nuttig en noodig; wie zal dan bitter worden?"- Onze slotsom is a. dat minister Mackay en die met hem in de ingenomenheid van mr. Buys deelen, zich niet zullen laten vangen door dezen vogelaar S. dat het jammer is dat een „liberaal" recht sgeleerd h o o gleeraar in het staats- rec li t het onrecht van de handhaving der groote steden als meervoudige kiesdi stricten nog moet worden aangetoond, door zijne eigene leerlingen en geesteskinderen. V Klein In een vergadering der liberale kie*ver- eeniging Burgerplicht heeft mr. Jolles voor gesteld, voortaan niet meer te adverteeren in de Amsterdammer, wijl dit blad de liberalen te veel tegenwerkt. Want zei hij men zou dan ook net zoo goed in de Standaard en de Tijd kunnen adver teeren Dit voorstel is een beleediging voor de pers, van welke richting ook. Het bedoelt de pers te verlagen tot slippedraagster eener partij. Wordt dit voorstel aangenomen, dan zullen de Amsterdamsche bladen zich een blinddoek dienen voor de oogen te binden. Waar bljjft dan de hooggeroemde vrijheid der drukpers, die de mannen van 4813 ons heeten bezorgd te hebben 'tls weer een nieuw bewijs, dat de be ginselen der Fransche revolutie zijn aan gelegd op besnoeiing der persoonlijke vrijheid. «Onder de treurige verschijnselen van onzen tijd (zei Groen v. Printerer reeds in 1846 onder den indruk van zjjn waarnemingen omtrent de werking van het Revolutie beginsel op elk gebied») ken ik er geen dat, zoo de diepte van den afgrond moet worpen gepeild, met de toenemende ver stomping van het rechtsgevoel kan worden in vergelijking gebracht. Eigenlijke vrij heidszin, waarbij men niet eigen overmacht en willekeur, maar de eerbiediging der rechten, ook van anderen, ten doel heeft, is er bijkans niet meerde snaar welke door het onrecht in beweging gebracht werd, is gesprongen en de algemeene on verschilligheid bij de vertreding der heiligste rechten is het bewjjs van den doodelijken invloed der liberale theorie op de edelste aandoeningen van het menscheljjke hart». Tot toelichting diene dat de heer Jolles, de man van het bovengenoemd«wees liberaal of ik dood je» ten vorigen jare recht sprak in de kerkelijke quaestiën. Met het Panama-kanaal wil het niet vlotten. De Fransche regeering trok er hare hand van at. De commissie werd ontbonden. De Senaat der vereenigde Sta ten heeft een motie aangenomen, waarin verklaard wordt dat de Vereenigde Staten elke inmenging van een Europeeschen staat in de aangelegenheden van bovengenoemd Kanaal, beschouwen zouden als nadeelig voor Amerika's belangen en een schending van Amerika's rechten. Den tekst van deze motie zal de president aan de Europeesche staten meedeelen. Reeds heeft Italië's regeering bevel ge geven zorg te dragen voor de 4000 Itali- aansche werklieden, die aan het Panama- kanaal werden afgedankt, ook in geval zij naar hun geboorteland moeten terugkeeren. 9 Januari 89. Goes 8 Jan. Hedenmiddag 3 uurhad op de algemeene begraafplaats de begrafenis plaats van het stoffelijk overschot van dr. G. T. Callenfels. Onder de velen die hem de laatste eer bewezen, merkte men Jop den burgemeester, de wethouders en vele leden van den gemeenteraad, de gezondheidscom missie, de schoolcommissie, den kerkeraad, de kerkvoogden en de commissie van toe zicht op het beheer der kerkelijke goederen in al deze collegies had de overledene vroeger of later zitting. Ds. Huet wijdde een ernstig woord ter nagedachtenis aan den man, dien ieder tot Goes' beste burgers rekendedie zich gekenmerkt had door streng zedelijken, rechtvaardigen wandel, en wiens dienstvaardigheid en mededeelzaam heid zoo vaak hadden uitgeblonken waardoor veel aan hem zal worden gemist. Spreker gedacht ook den overledene als vader, die nog kort geleden naar Hulst toog, om te waken bij de lijdenssponde van zijnen mede reeds bejaarden zoon, die thans hersteld doch diep geroerd de begrafenisplechtigheid bijwoonde. Er was veel deelneming. Z. M. heeft eervol ontslag verleend bij de dienstdoende schutterij te Goes aan den len luitenant J. G. Dobbelaere. Omtrent den toestand des Koning» verneemt het Handelsblad, dat ofschoon er niet bepaald sprake is van een ongun stige wending, er toch in de laatste dagen verschijnselen zijn voorgekomen van een nieuwe verheffing der kwaal, waaraan Z. M. lijdt. Z. M. neemt daarom meer rust. Gelukkig blijft een voldoende eetlust de lichaamskrachten van den lijder bijeenhou den. Er is echter geen reden tot ernstige ongerustheid, daar 's Konings lijfarts slechts bjj grootere tusschenruimten komt. Het goedkeuringsmerk, gedurende het jaar 1889 te bezigen, zal zijnbij den ijk en herjjk der maten en gewichten de let ter Z. in den gewonen drukvorm, schuin gesteldbij den ijk van gasmeters de koninklijke kroon. Krabbendjjke. Benoemd tot schatter der vergunningsrechten C. Snoep. Billand-Batb. De Nieuwjaars-collecte heeft f349 opgebracht. Verkiezing te Tolen. Aantal kiezers Opgekomen 1077. Volstrekte meerder heid 539. Uitgebracht op N. Polderman (1) 317. P. Daane v. Stapel,; (1) 281. A. Hollestelle (a) 469. Dus herstemming tus- schen A. Hollestelle en N. Polderman. Jhr. A, M. de Savornin Lohman, de nieuwe gouverneur-generaal van Suriname, heeft een bezoek gebracht aan den opper- rabjjn van de Nederlandsch Israëlitische gemeente te Amsterdam, dr. Dünr.er en daarbij le kennen gegeven, dat hij in geenen deele vijandig gestemd was tegen de Israë lieten in Suriname, maar integendeel, ter behartiging hunner belangen op gelijke wjjze als die der andere bewoners der kolonie, zich van de toestanden der Israëlietische gemee nten aldaar op de hoogte kwam stellen bjj dr. Dunner. Ingevolge bevelen van den minister van Oorlog mag de aflossing van detache menten niet meer op Zon- of feestdagen plaats hebben maar moet die den daarop volgenden dag geschieden. De verklaring van Minister Mackay, omtrent de quaestie over den handwerks- cursus aan de O. L. Scholen is door Z. Exc. als volgt omschreven «Het komt mjj voor, dat een gemeente bestuur bevoegd is op de openbare school kinderen van een bijzondere school toe te laten, om alléén in vakken te worden ouderwezen, zonder dat van hen het volle schoolgeld woedt gevorderd. De wet op het lager onderwijs kent wel is waar geen vak scholen, maar in vele gemeenten wordt in het bedoelde vak onderwijs gegeven, alsof het vakonderwijs ware. Indien nu op eene openbare school onderwijs wordt gegeven in dit vak en in die gemeente kinderen gevonden worden, die van dat onderwijs ver stoken zjjn, bestaat er m. i. geen bezwaar voor zoover de plaatsruimte het toelaat, die kinderen toe te laten, ook al ontvingen zjj geen onderwijs in andere vakken. «Men vergete niet, dat ook de ouder» van kinderen, die de bijzondere school be- I zoeken, bjjdragen in de gemeentelasten en l dus in de kosten van het openbaar ondafc

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1889 | | pagina 1